ابوالفتح‌خان بختیاری: تفاوت میان نسخه‌ها

محتوای حذف‌شده محتوای افزوده‌شده
بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش
برچسب‌ها: ویرایشگر دیداری ویرایش همراه ویرایش از وبگاه همراه
خط ۱۸:
|نشانهای لیاقت =
|عملیاتهای مهم =
|کارهای مهم = سه سال حکومت بر اصفهان در دوره افشار
|کارهای مهم = <small>تشکیل اتحاد ۳نفره با{{سخ}}[[کریم‌خان زند|کریم‌خان]] و [[علیمردان‌خان|علی‌مردان‌خان]]</small>
|کارهای دیگر =
|تخصصهای دیگر =
خط ۲۶:
|دین =
}}
'''ابوالفتح‌خان بختیاری'''، یکی از [[ایلخانی|خوانین]] [[مردم بختیاری|ایل بختیاری]] بود، که پس از ائتلاف با [[کریم‌خان زند]] و [[علی مردان خان]]، یکی از میراث‌داران حکومت [[نادرشاه]] شد. با تشکیل شورایحکومت سه نفره حکومتیاز باسوی کریم‌خان زند و [[علیمردان خان]]، وی به حکومت [[اصفهان]] رسید و پسقبل از شورش علیمردان خان علیه [[کریم‌خان زند]]، علیه علی مردان خان، وی توسط علیمردان خان کشته شد.<ref>http://www.iranicaonline.org/articles/abul-fath-khan-baktiari-a-chieftain-of-the-haft-lang-branch-of-the-baktiari-and-paramount-chief-ilkani-of-the-tribe</ref>
 
== زندگینامه ==
در ۱۱۴۵ ق که [[نادر شاه]] به سبب بروز شورش و قتل حاکم بختیاری، به سرزمین آنان لشکر کشید، منابع از ابوالفتح خان که اصالتا از نسل شیخ زاهد گیلانی مرشد شیخ صفی الدین اردبیلی بود، در مقام یکی از رؤسای [[ایل بختیاری]] یاد کرده‌اند، که به اطاعت از نادر گردن نهاد.
 
نادر شاه نیز او و برخی از بزرگان بختیاری را به مقام یساولی خود برگزید؛ آنگاه حدود ۳۰۰۰ نفر از بختیاری‌هابختیاری‌های هفتلنگ را به سرکردگی ابوالفتح‌خان، کاید علی صالح و علی مردان خان،دورکی به [[خراسان]] کوچاند و در منطقه جام سکنی داد.<ref>مروی، ۱/۲۴۳-۲۴۵،۲/۴۷۷</ref>
 
پس از قتل نادر در ۱۱۶۰ق/۱۷۴۷م [[عادل شاه]] به حکومت نشست، اما برادر کهترش [[ابراهیم شاه]] که حکومت ایالات مرکزی [[ایران]] را بر عهده گرفته بود، با پادشاه جدید به کشمکش برخاست. وی هنگامی که روانه [[آذربایجان]] شد، ابوالفتح‌خان را که در آن زمان سمت [[بیگلربیگی]] [[مرو (شهر)|مرو شاه‌جان]] را بر عهده داشت، به حکومت [[اصفهان]]، ، [[کاشان]]، برگماشت.<ref>گلستانه، ۱۴۵، ۱۴۶، رستم‌الحکما،۲۴۵ </ref>
خط ۳۹:
در این دوران پر آشوب مردم اصفهان پیرامون ابوالفتح خان که قدرت و شوکتی بسیار یافته بود، گرد آمدند و از او استقبال کردند.<ref>رستم‌الحکما، همانجا</ref> و [[شاهرخ میرزا]] نیز حکومت ابوالفتح خان را بر اصفهان تأیید کرد.<ref>گلستانه، ۱۴۶؛نامی، ۱۲</ref>
 
در این زمان به سبب همکاری ابوالفتح خان با کسانی چون معیرخان ([[معیرالممالک]])، وزیر سابق نادر، دراصفهان، برخلاف شهرهای دیگر، صلح و آرامش حکم‌فرما بود. اما علی مردان خان رئیس ایل [[چهارلنگ|بختیاری]] که نواحی بختیاری تا [[خوزستان]] و لرستان وکرمانشاهو چهار محال را تسخیر کرده بود و داعیه سلطنت داشت،<ref>بامداد،۱/۴۳</ref> نیز برای تسخیر مناطق مرکزی ایران، برآن شد تا به اصفهان هجوم برد.<ref>نامی، ۱۲-۱۳</ref> وی در نزدیکی این شهر اردو زد و نهانی با برخی از رجال این شهر چون [[معیرالممالک]] ارتباط یافت.<ref> بازن،۶۸ </ref>
 
از سوی دیگر سلیم خان افشار که از سوی [[شاهرخ میرزا]] به حکومت اصفهان منصوب شده بود، در رأس سپاهی به این شهر آمد و به ابوالفتح خان و موسی خان افشار پیوست.<ref>همانجا:نامی،۱۳-۱۴</ref>
 
ابوالفتح خان و سلیم خان افشار در ناحیه [[مورچه خورت]]، در نزدیکی اصفهان، [[علی مردان خان]] را شکست داده و به [[گلپایگان]] عقب راندند. آنگاه علی مردان خان با کریم خان زند متحد و این دو در ۱۱۶۳۱۱۶۴ ق با ۲۰ هزار سپاهی، به اصفهان حمله کردند.<ref> گلستانه (ص۱۶۹-۱۷۱)</ref>
 
در سال ۱۱۶۴ق علی مردان خان پنهانی برخی از فرماندهان سپاه ابوالفتح خان را با خود همراه کرد و به اتفاق کریم خان، سپاه ابوالفتح خان و نیروهای مدافع اصفهان را در کنار این شهر، سخت شکست داد و آنان را به داخل اصفهان عقب راند. دیری نپایید که شهر نیز به دست مهاجمان افتاد.<ref>همو، ۴۵۳؛ نامی، ۱۳-۱۵؛ رستم‌الحکما، ۲۴۸-۲۴۹؛میرزا محمد رضی، گ۳۹۷، الف</ref>
خط ۴۹:
ابوالفتح خان با وساطت یکی از خوانین زند مورد عفو علیمردان خان قرار گرفت.<ref>گلستانه،۱۷۲ </ref> گرچه علی مردان خان اداره شهر را در دست گرفت، اما به خوبی دریافت که بدون همکاری ابوالفتح خان که از پشتیبانی طرفداران حکومت [[صفویان|صفوی]] و نیز طرفداران شاهرخ برخوردار بود، نمی‌تواند شهر را در تصرف خود داشته باشد. از این روی علی مردان خان و ابوالفتح خان به اتفاق کریم خان زند، یکی از نوادگان [[شاه سلطان حسین صفوی]] را با نام [[شاه اسماعیل سوم]] بر تخت سلطنت نشاندند و خطبه به نام او خواندند، پس از آن خود اداره امور را در دست گرفتند.
 
بدین ترتیب که [[علی مردان خان]] در سمت وکیل‌الدوله، نایب‌السلطنه شاه جوان شد، [[کریم خان زند]] به فرماندهی کل سپاه ، زکریا خان کزازی در منصب وزارت و ابوالفتح خان نیز همچنان در منصب پیشین خود، حکومت اصفهان را در دست گرفت. آنان متعهد شدند که در کارها بدون مشورت یکدیگر اقدامی نکنند.<ref>بازن،۷۱-۷۲؛گلستانه، همانجا؛ نامی، ۱۵-۱۶</ref>
 
ابوالفتح خان در مقام حاکم پایتخت از هیچ قدرتی برخوردار نبود و تنها به سبب تأمین خواسته طرفدارانش این منصب به او سپرده شد. از سوی دیگر [[کریم خان زند]] بر آن بود که وی را به عنوان یکی از اعضای سه گانه حکومت بر سر کار نگاه دارد تا موازنه‌ای به زیان علی مردان خان، در میان [[طوایف ایل بختیاری|طوایف بختیاری]] به وجود آورد، به هر روی هنگامی که کریم خان زند به قصد مطیع ساختن حکام [[کردستان]] و [[همدان]] از [[اصفهان]] خارج شد، علی مردان خان در اصفهان بخاطر اختلافاتی که با ابوالفتح خان پیدا کرد، ابوالفتح خان را دستگیر کرد و به قتل رساند.<ref>نامی،۱۷؛بامداد،۱/۴۴؛نیز نکـ:پری،۳۷</ref>
 
سرانجام کریم خان ظاهراًدرظاهر به انتقام قتل ابوالفتح خان در نبردهایی علی مردان خان را شکست داد.
 
== منابع ==