ارباب‌رعیتی: تفاوت میان نسخه‌ها

فئودالیسم در مرحله‌ای از [[قرون وسطی]] شکل گرفت که واگذاری زمین از نوع فیف جایگزین واگذاری [[بنه فیس]] شد. اصطلاح نظام ارباب رعیتی یعنی آمریت اربابی یک فئودال ([[دهقان]]ی)<ref name="vajehyab.com" /> بر کشاورز ([[سرف]]/ serf) که بر روی ملک او به کشت و کار مشغول بود. در نظام ارباب- رعیتی الزامی است که با زور مستقل از ادارهٔ تولیدکننده بر او تحمیل می‌شود که برخی درخواستهای سرورش را به شکل پرداخت جنسی، نقدی یا خدمات بیگاری باید انجام دهد. این عامل مجبور کننده ممکن است [[نیروی نظامی]] فئودال و یا سنتی باشد که از حمایت نوعی [[رویهٔ قضایی]] برخوردار است.

فئودالیسم در مرحله‌ای از [[قرون وسطی]] شکل گرفت که واگذاری زمین از نوع فیف جایگزین واگذاری بنه فیس شد. اصطلاح نظام ارباب رعیتی یعنی آمریت اربابی یک فئودال بر [[کشاورز]]ی ([[سرف]]؛ serf) که بر روی ملک او به کشت و کار مشغول بود. در نظام ارباب- رعیتی الزامی است که با زور مستقل از ادارهٔ تولیدکننده بر او تحمیل می‌شود که برخی درخواستهای سرورش را به شکل پرداخت جنسی، نقدی یا خدمات بیگاری باید انجام دهد. این عامل مجبور کننده ممکن است [[نیروی نظامی]] فئودال و یا سنتی باشد که از حمایت نوعی [[رویهٔ قضایی]] برخوردار است.

با این حال، تیول‌ها لزوماً با ملک و دارایی ارتباطی نداشتند و تیول یک خادم ممکن بود مجوز جمع‌آوری مالیات‌ها، ضرب سکّه و یا تعیین و وصول جریمه‌ها باشد.

در نظام فئودالی هم ارباب و هم واسال حقوق و وظایفی داشتند. ارباب متعهد می‌شد از واسال خود و تیول او محافظت کند و برای این منظور در صورت لزوم به جنگ برود. ارباب همچنین متعهد می‌شد که مواظب باشد در صورتی که یک واسال به شکستن سوگند خود و یا هر جرم دیگری متهم شد، این فرصت را داشته باشد که در برابر همتایان خویش از خود دفاع کند.

ولی در اواخر دورهٔ [[اشکانیان]] پویش تبدیل اعضای آزاد جماعتها به رعایای وابسته به ارباب زمین نسبت به گذشته سریعتر گردید. طی قرنهای دوم و چهارم میلادی جماعتها یا توسط اربابان بزرگ تجزیه گشتند، و یا به جماعتهای وابسته‌ای که اعضای آن از آزادی کامل برخوردار نبودند، و مورد [[بهره‌کشی]] قرار می‌گرفتند، تبدیل شدند.<!--آغاز {{نیازمند منبع}}-->{{fix |link=ویکی‌پدیا:نیازمند منبع#نیازمند منبع |text=نیازمند منبع |class=noprint Template-Fact}}<!--پایان{{۱}}-->

در دورهٔ [[ساسانیان]] جماعتهای خود مختار آزادی خود را از دست دادند، و یا به زمین‌های سلطنتی تبدیل شدند یا از طرف [[شاهان ساسانی]] به اشرافی که از پرداخت مالیات معاف بودند، اهداء گردیدند. در نتیجه بسیاری از مالکین کوچک و اعضای جماعتهای آزاد به منظور فرار از ظلم مأمورین مالیات و نظامیان یا زمین خود را ترک کردند، و یا زمین خود را در اختیار اربابان قدرتمند گذاشتند و به التجاء آنها درآمدند. این پویش از یک سوی به پیدایش زمینداران بزرگ کمک کرد، و از سوی دیگر مالیات دریافتی دولت را شدیداً کاهش داد.<!--آغاز {{نیازمند منبع}}-->{{fix |link=ویکی‌پدیا:نیازمند منبع#نیازمند منبع |text=نیازمند منبع |class=noprint Template-Fact}}<!--پایان{{۱}}-->

قشرها مسلط در اوایل دوره [[رضاشاه]] همچون اواخر دوره قاجار شامل [[خاندان سلطنتی]]، کارمندان سطح بالای اداری، زمینداران بزرگ، خان‌های عشایر، علمای با نفوذ و تجار ثروتمند بودند. در پایان [[عصر پهلوی]] تغییرات مهمی چه از لحاظ اندازه و چه از لحاظ ترکیب طبقاتی در این قشرها صورت گرفت. این تغییرات مشتمل بود بر جایگزینی نخبگان متخصص و اداری جدید به جای سیاستمداران کهنه‌کار قدیمی که اغلب از زمینداران سنتی و رؤسای [[ایلات]] بودند. در نخستین مراحل تثبیت حکومت رضاشاه، منزلت اجتماعی زمینداران بزرگ افول کرد. اما پس از آن، زمین‌داران بزرگ تا اواخر [[دهه ۱۳۳۰]] نقش فعال و فزاینده‌ای در عرصه سیاست محلی و ملی ایفا کردند. چرا که آنها طی این دوره بیشتر کرسی‌های مجلس را اشغال کردند و حتی از قدرت سیاسی بیشتری در سطح محلی برخوردار شدند. از سالهای دهه اول ۱۳۰۰ تا دهه سی، دو سوم نمایندگان مجلس را زمینداران و یا کسانی که از خانواده زمیندار بودند، تشکیل می‌دادند.