تولید (اقتصاد): تفاوت میان نسخه‌ها

مباحث تولید، بخش‌های عمده ای از علم اقتصاد را تشکیل می دهد. میزان تولیدات و ارزش اقتصادی آن یکی از مهم‌ترین ابزار اندازه گیری موفقیت‌های اقتصادی کشوهاست. به‌نظر ژان باتیست سی (Jean Baptiste Say: 1767-1832)، هر کالایی هنگامی تولید تلقی می شود، که ارزش آن برای مصرفکننده مساوی هزینه‌های تولید باشد. تولیدکننده ای که کالایی را تولید کند و قادر به فروش آن نباشد، در حقیقت چیزی تولید نکرده است<ref>{{یادکرد کتاب |نام خانوادگی=هوفمان|نام=یورگین |کتاب=نظريه ها و زندگي متفكرين بزرگ اقتصاد | ناشر=ترجمه طهماسب محتشم دولتشاهی |سال=ادیبهشت1367}}</ref><br />

منابع طبیعی؛ منابع انسانی؛ سرمایه مادی؛ <ref>{{یادکرد کتاب |نام خانوادگی=قنادان |نام=محمود |کتاب=پیشین | ناشر=انتشارات دانشگاه تهران |سال=1386ص 105تا108}}</ref><br />

1) تولید با یک عامل متغیر<br />

برای تولید، مقادیر متفاوتی از محصول در نسبت‌های متفاوت، فرض می کنیم که یک عامل متغیر وجود دارد. دوره ای که در نظر می گیریم، دوره کوتاه‌مدت است؛ که تمام عوامل، به‌جز یکی ثابت در نظر گرفته می شود. شکل این تابع، به‌صورت زیر ترسیم می شود که در آن، تولید کل با TP و تولید متوسط با AP و تولید نهایی با MP نمایش داده می شود. تولید کل عبارت از حداکثر محصول قابل حصول از هر تعداد کارگر، تولید متوسط نیروی کار، عبارت از تقسیم تولید کل بر تعداد کارگران و محصول نهایی عبارت است از محصول اضافی منتسب به افزایش کمّی در مقدار عامل متغیر؛ که با یک کارخانه ثابت بهکار گرفته می شود. محصول نهایی را غالباً با [[تغییر متغیر]] به مقدار یک واحد به‌دست می‌آوریم. تولید نهایی ابتدا افزایش و سپس کاهش می یابد و نهایتاً هنگامی که کارگر اضافه می شود، تولید کل را کاهش می دهد و مقدارش را منفی می نماید.<ref>{{یادکرد کتاب |نام خانوادگی=چ. موریس، او |نام=فیلیپس |کتاب=تحلیل اقتصادی نظریه و کاربرد "اقتصاد خرد"، ترجمه اکبر کمیجانی | ناشر=انتشارات دانشگاه تهران |سال=1384چاپ نهم،ج1، ص286 و 287}}</ref><br />

منحنی‌های تولید یکسان به سه شکل L، خطی و کاب داگلاس که عموماً به‌شکل محدب است، وجود دارند. در منحنی L شکل، سرمایه و [[نیروی کار]] تولید، به نسبت ثابت مصرف می‌شوند و فعالیت در نقطه ای به‌جز رأس منحنی یکسان، ناکارآ خواهد بود، در منحنی خطی، جانشینی کامل میان عوامل تولید وجود دارد که به‌معنای ثبات نسبت جانشینی میان عوامل تولید است و در تابع کاب داگلاس، حالتی متعادل میان دو حالت افراطی خطی و L شکل به‌شمار می رود. منحنی تولید یکسان برای تابع کاب-داگلاس دارای حالت متعارف محدب است<ref>{{یادکرد کتاب |نام خانوادگی=نیکلسون |نام=والتر |کتاب=نظریه اقتصاد خرد اصول اساسی و مباحث تکمیلی | ناشر=حمدمهدی عسگری، تهران، دانشگاه امام صادق، |سال=1387ص507}}</ref><br />

تولیدکنندگان برای تولید کالاها و خدمات به عوامل تولید نیاز دارند. تهیه این عوامل، مستلزم پرداخت هزینه هایی است. این مخارج، برای صاحبان عوامل، درآمد و برای تولیدکنندگان، هزینه محسوب می‌شود. هزینه تولید، قیمت عوامل تولیدی است که برای ساخت و تولید کالاها و خدمات به‌کار می رود<ref>{{یادکرد کتاب |نام خانوادگی=قنادان |نام=محمود |کتاب=کلیات علم اقتصاد | ناشر= انتشارات دانشگاه تهران |سال=1386چاپ اول ص212}}</ref><br />

. [[هزینه فرصت]] (Opportunity Cost)؛ بیانگر ارزش واقعی محصول تولیدشده در صورت به‌کارگیری منابع در مطلوب ترین گزینه ممکن و بالاترین ارزش تولید کالاهای دیگری که در صورت عدم تولید این کالا می توانستند با استفاده از عوامل موجود تولید شوند، است<ref>{{یادکرد کتاب |نام خانوادگی= لیپسی، ریچارد جی و هاربری |نام=کالبن |کتاب=اصول علم اقتصاد | ناشر=ارشاد فکری ، مشهد، نیکا |سال=1378چاپ اول ص27}}</ref><br />

. هزینه نیمه متغیر (Semi Variable Cost)؛ هزینه ها تا آستانه معینی ثابت است و با افزایش ظرفیت از حد معینی، مجدداً تغییر کرده تا آستانه بعدی ثابت می ماند<ref>{{یادکرد کتاب |نام خانوادگی=قنادان |نام=محمود |کتاب=کلیات علم اقتصاد | ناشر=انتشارات دانشگاه تهران |سال=1386}}</ref><br />

. هزینه متغیر کل (Total Variable Cost: TVC)؛ هزینه متغیر یا مستقیم، شامل کلیه هزینه‌های عوامل تولیدی است که مقدارشان در کوتاه‌مدت با افزایش یا کاهش میزان تولیدات، تغییر می‌کند. وقتی کالایی تولید نشود، میزان این هزینه ها برابر با صفر است. این هزینه ها دو گروه اند:<br />

. هزینه متوسط کل (Average Total Cost: ATC)؛ هزینه متوسط از تقسیم هزینه کل بر مجموع تولیدات و یا از راه جمع متوسط هزینه های ثابت و متغیر حاصل می شود<ref>{{یادکرد کتاب |نام خانوادگی=[ مک کانل، کامپبل و برو |نام=استانلی |کتاب=اقتصاد اصول، مسائل و سیاستها | ناشر=علیرضا کازرونی، تبریز، انتشارات دانشگاه تبریز، |سال=1378ص276}}</ref>

. هزینه ثابت متوسط (Average Fixed Cost: AFC)؛ از تقسیم هزینه ثابت کل بر مقدار تولیدات هزینه ثابت متوسط حاصل می شود. با افزایش تولیدات، میزان این هزینه ها کم می شود<ref>{{یادکرد کتاب |نام خانوادگی=فرگوسن |نام=جی و یی، گلد |کتاب=نظریه اقتصاد خرد، محمود روزبهان | ناشر=تهران، مرکز نشر دانشگاهی، |سال=، چاپ هشتم، ج1، ص233.}}</ref><br />

. متوسط هزینه متغیر (Average Variable Cost: AVC)؛ با تقسیم تمام هزینه های متغیر را بر مقدار تولیدات، هزینه متغیر متوسط به‌دست می آید. با توجه به قانون بازدهی غیر نسبی در آغاز هزینه متغیر متوسط سیر نزولی داشته، اما با عبور از یک حداقل، افزایش پیدا می کند<ref>{{یادکرد کتاب |نام خانوادگی=چ.موریس |نام=او.فیلیپس |کتاب=پیشین، ص353}}</ref><br />

در رابطه با تابع تولید سه مفهوم اساسی وجود دارد که از طریق آنها اصول و قوانین فیزیکی موجود بین عوامل تولید و محصول قابل بررسی است. این مفاهیم عبارتند از: تولید کل، تولید نهائی، تولید متوسط.

تولید کل که گاهی به آن محصول کل یا تولید فیزیکی کل نیز گفته میشود، عبارت از ماکزیمم مقدار محصولی است که میتوان با هر ترکیب خاصی از نهاده‌های متغیر و ثابت تولید نمود.

در واقع توابع تولید کوتاه‌مدت، کل مقدار محصول را به مقدار نهاده متغیر ارتباط میدهند. یادآوری این نکته ضروری است که تولید کل مربوط به یک محصول است. به عبارت دیگر نمیتوان مقادیر کالاهای مختلف را با یکدیگر جمع کرد. بنابراین تولید کل فقط در ارتباط با یک محصول همگن تعریف میشود

تولید نهائی یا محصول نهائی عبارت از محصول اضافی (Extra output)، حاصل از به‌کارگیری یک واحد اضافی نهاده متغیر است. به بیان دیگر تولید نهائی در هر سطحی از محصول، خالص اضافه شده به تولید کل در اثر اضافه نمودن یک واحد بیشتر نهاده متغیر است. همچنین میتوان گفت MP عبارت از تغییر در TP است که در اثر یک واحد تغییر در نهاده متغیر ایجاد میشود. البته در تمام تعاریف سایر نهاده‌ها ثابت فرض میشود. بنابراین در تعریف MP توجه به نکات زیر از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است:

۳- سایر نهاده‌های تولید ثابت هستند.

تولید یا محصول متوسط یک نهاده متغیر، مقدار محصول تولید شده به ازاء هر واحد آن نهاده در هر سطحی از محصول است. در واقع AP از تقسیم تولید کل حاصل از یک‌سری نهاده (اعم از ثابت و متغیر) به مقدار نهاده متغیر مورد استفاده به‌دست میآید. به بیان دیگر برای محاسبه مقدار تولید متوسط یک نهاده متغیر بایستی مقدار تولید کل مربوط به نقطه موردنظر تابع تولید را بر تعداد واحدهای نهاده متغیر تقسیم نمود.

در تعریف تولید متوسط نیز توجه به نکات زیر اهمیت دارد:

۳- سایر نهاده‌های تولید ثابت فرض میشوند. <ref>{{یادکرد کتاب |نام خانوادگی=سالواتوره |نام=دومينيك |کتاب=اقتصاد خرد | ناشر=ترجمه احمد یزدان‌پناه، تهران، چاپ و نشر بازرگانی، |سال=1385}}</ref>