جابجایی پارادایم: تفاوت میان نسخه‌ها

محتوای حذف‌شده محتوای افزوده‌شده
بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش
خط ۱:
{{بهبود منبع}}
'''تحول انگاره''' یا '''جابه‌جایی پارادایم''' {{انگلیسی|Paradigm Shift}} غالباً به تغییر اساسی و [[پارادایم]]ی در تفکر و الگوهای ذهنی اندیشیدن اطلاق می‌گردد که در نهایت مبنای خرد و کلان یک دیدگاه را متحول می‌کند. تحول انگاره مبحثی در [[تحول و ثبات فهم]] است به شرط آنکه در مورد تغییرات پارادایمی بحث کند. به عبارت دیگر «تحول انگاره عبارت است تغییر کل نگرانه، رویکردی و قابل توجه در یک علم. مثلاً تفسیر [[متافیزیک]] پدیده های مادی (در [[قرون وسطی]] و طی عصر [[رنسانس]]) دچار تحول انگاره شد و سر از [[پوزیتیویسم منطقی]] و تجربه گرایی افراطی در آورد. این یک تحول انگاره استبود. تحول انگاره شامل افزایش یک زاویه دید جدید هم می شود. مثلا نوع نگاه [[زیبایی شناختی]] (حرفه ای و نه استحسانی و عامه پسند) یک تحول انگاره است مشروط به این که عالمان آن را قابل توجه بدانند.» <ref>[http://l1l.ir/2jvk فرهنگنامه تخصصی رجاء، 1396، مدخل تحول انگاره]</ref>
 
تحول انگاره، تعبیری است که نخستین بار توسط [[توماس کوهن]]، فیزیکدان آمریکایی، در کتاب تأثیرگذار او با نام «''[[ساختار انقلاب‌های علمی]]''» (۱۹۶۲)<ref name=ToolAutoGenRef1>"ساختار انقلاب‌های علمی "، توماس کوهن، ترجمه عباس طاهری، نشر قصه، ISBN 964-5776-33-3</ref> ابداع شد. واژه‌های پارادایم (Paradigm) و جابجایی پارادایم (Paradigm Shift) از واژه‌های کلیدی در زبان و ادبیات توماس کوهن بود. این واژه توصیف‌گر تغییر در فرضیات بنیادی حاکم بر دانش زمانه است. اگرچه خود ''کوهن'' استفاده از این واژه را به [[علوم سخت|علوم دقیقه]] محدود می‌دانست اما امروزه تحول انگاره در معنای تحول در انگاره‌های بنیادی در مورد بسیاری از دیگر قلمروهای ذهنی انسان (تحول انگاره در [[طراحی]] و [[دکوراسیون]]، [[روانشناسی]] و...) نیز اطلاق می‌شود. بنا به معرفی کوهن، «یک [[پارادایم]] دیدگاهی در مورد توصیف واقعیت است که اعضای یک [[جامعه علمی]] روی آن توافق نسبی دارند» (کتاب تنش اساسی، ۱۹۷۷). او معتقد بود که تکامل دانش لزوماً خطی و به سمت حقیقت نیست بلکه گاه‌گاهی انقلاب‌هایی پیشرفت علوم را به شدت متحول می‌کنند که از آن انقلاب‌های علمی به تحول انگاره یاد می‌کند.