۱٬۰۹۷
ویرایش
تغییرات
←ویژگی‌های زبان خوارزمی
##در هر دو زبان سغدی و خوارزمی با افزودن لفظ kʾm به صیغه‌های فعل مضارع، فعل آینده یا مستقبل ساخته می‌شود. توضیح آنکه در زبان فارسی، خواستن (که هم معنای با kʾm است و برای ساختن مستقبل به کار می‌رود) صرف می‌شود و فعل اصلی ثابت می‌ماند، در حالی که در دو زبان سغدی و خوارزمی فعل اصلی صرف می‌شود و لفظ kʾm ثابت است.<ref>{{پک|زرشناس|1390|ک=زبان خوارزمی|ص=306}}</ref>
#ویژگی‌های نحوی: در زبان خوارزمی، مکان فعل در جمله معمولاً آزاد است اما اصل پیش‌گرایی (anticipation؛در اصطلاح عربی صدارت طلبی) بر نحو زبان تاثیر می‌گذارد و توجه نکردن به آن موجب فهم نادرست جمله می‌شود. بنابر اصل مذکور، اگر فعل پیش از مفعول قرار گیرد، مفعول یک بار دیگر هم با یک ضمیر متصل بیان می‌شود و این ضمیر به خود فعل یا به واژۀ پیش از آن می‌پیوندد. برای نمونه hʾβrnydyδwydʾm = hāβirnīdi yāδuγdām به معنای «من دخترم را به تو داده‌ام»، با ساخت اصلی به صورت «من-داده‌ام-او را (مونث)- به تو- دخترم» در می‌آید که بدون توجه به اصل پیش‌گرایی، مفهوم کاملاً نادرستی از آن به دست می‌آید. صرف‌نظر از مفعول، برای بیان سایر اجزای جمله، نظیر عبارت دارای حرف اضافه یا گروه حرف اضافه، به شرط تقدم فعل، پسوندهای پیش‌گرا به کار می‌روند. حتی برخی از صورت‌های فعلی ممکن است تا دو پسوند پیش‌گرا داشته باشند.<ref>{{پک|زرشناس|1390|ک=زبان خوارزمی|ص=306}}</ref>
#:ویژگی دیگر، وجود نظام پسوندهای متوالی است که به صورت‌های فعلی می‌پیوندند و نحو زبان را پیچیده و دشوار می‌سازند، شمار پسوندهایی که ممکن است به افعال بپیوندند، گاه به پانزده می‌رسد. این پسوندها معمولاً شامل سه گروه هستند:<ref>{{پک|زرشناس|1390|ک=زبان خوارزمی|ص=306}}</ref>
##ضمایر متص (نُه پسوند)
##برخی حروف اضافۀ پسین (معمولاً چهار پسوند)
##قید مکان (دو پسوند).
#:هنگامی که پسوندهای متعددی به یک فعل می‌پیوندند، معمولاً به ترتیب ضمیر، حرف اضافه موخر و قید می‌آیند. این توالی گاه در تعارض با مفهوم واقع می‌شود. مثلاً توالی پسوندها در عبارت cʾytʾhywʾbyr به معنایِ «او چلوتر از او (مفعولی) آجا داخل شد» به ترتیب زیر است: «او داخل شد- او (مفعولی)- آنجا- جلوتر»cʾytʾ-hy-wʾ-byr.<ref>{{پک|زرشناس|1390|ک=زبان خوارزمی|ص=306}}</ref>
#:یکی از پدیده‌های درخور توجه زبان‌های باستانی که در این زبان دورۀ میانه محفوظ مانده، حرف تعریف معینی است که از ضمیر موصولی باستان -ya مشتق شده است و در زبان اوستایی نیز کاربرد مشابهی دارد و در خوارزمی میانه به مذکر ʾy و مونث yā صورت ظاهر شده است.<ref>{{پک|زرشناس|1390|ک=زبان خوارزمی|ص=306}}</ref>
== پانویس ==