}}
'''سیراف''' (صورت قدیمتر: '''سیراب''') در بعضی نوشتهها ''' صیراف ''' نیز نوشته شدهاست. شهری باستانی واقع در [[بخش مرکزی شهرستان کنگان]] در [[استان بوشهر]] یکی از آثار تاریخی و از [[نقاط دیدنی استان بوشهر]] در جنوب [[ایران]] است.{{سخ}}
سیراف یکی از قدیمیترین بنادر ایران است که زمانی دارای رونق فراوانی بودهاست. شهر باستانی «سیراف» دارای معماری خاصی میباشد که بسیار شبیه به روستای [[ماسوله]] در شمال کشور میباشد{{مدرک|نیازمند ذکر منبع}}، بندری که در آن زمان بیش از سیصدهزار نفر جمعیت داشته و به دلیل آزادمنشی دینی در این بندر بینالمللی پیروان مذاهب گوناگونی همچون: زرتشتیان، مسیحیان، مانویان، یهودیان، بوداییان و اقوامی همچون: رومیان، یونانیان و چینی هاچینیها در این بندر زندگی می کردهاندمیکردهاند.<ref name="ReferenceA">{{یادکرد وب |نویسنده = |نشانی= |عنوان=تمدن سیراف، پمپئی ایران اسیر دیوارکشی | ناشر =VOA |تاریخ = ۱۳۹۱/۵/۳۱|تاریخ بازبینی= ۱۳۹۱/۵/۳۱}}</ref> گورستان هایگورستانهای بازمانده از پیروان دین هایدینهای گوناگون در این شهر باستان نشانگر این [[آزادی دینی]] این بندر ایرانی ست.<ref name="ReferenceA" />
سیراف پررونق ترینپررونقترین بندرکشور بود که روابط تجاری زیادی با روم و یونان در اروپا و ماداگاسکار در آفریقا تا کانتون چین در آسیا<ref name="ReferenceA" /> در دورههای ساسانی و اسلامی داشت. سفال هایسفالهای بازمانده با نقش هاینقشهای گوناگون، پارچه هاپارچهها و زیورآلات، معماری هایمعماریهای گچی و اتاق هایاتاقهای آذین شده به آثار هنری و ساختمان هایساختمانهای دو سه طبقه بخشی از میراث بجامانده از آن تمدن است. اما [[زمین لرزه]] مرگبار هفت روزه سال سیصد و شصت و هفت [[هجری قمری]] مدفون شدن کامل این بندر را در پی داشت. از این روست که سیراف [[پمپئی]] ایران نامیده شده استشدهاست.
== بازماندههای تاریخی سیراف ==
[[پرونده:Indo-Sassanid.jpg|بندانگشتی|چپ|250px|Sea routes during the Sassanid]]
بازماندههای این شهر باستانی در نزدیکی بندر سیراف کنونی دیده میشود.
سیراف زمانی از بندرهای اصلی ایران و [[خاورمیانه]] و محل پهلوگیری [[کشتی (شناور)|کشتیهای]] بزرگ بود. بازرگانان سیرافی به دوردستهای [[آسیا]] و [[آفریقا]] سفر دریایی میکردند. آنچه از '''سیراف''' بازمانده، حفرههای سنگی کنده شده بر شیب [[تپه|تبههای]] سنگی است که گویا بعد از [[اسلام]] بهعنوان قبر نیز استفاده شدهاند. همینطورهمینطور سنگچینها، چاهها، سنگفرشها و [[غار|غارهایی]] شبیه آتشگاه در دل کوهها بجا ماندهاست.
غلامرضا معصومی، محمد حسین سمسار، [[رضا طاهری]] و سید قاسم یاحسینی تاریخ نگارانی بودهاند که به صورتی مبسوط سیراف را در حوزههای باستانشناسی و بناهای تاریخی، وضعیت اجتماعی، موقعیت [[جغرافیای تاریخی]] و اجتماعی و مشاهیر آن شرح دادهاند. در کتاب سکههای سیراف مرتضی قاسم بگلو ناگفته هایناگفتههای بسیاری از تاریخ این شهر بیان و نکات مهمی از ارتباطات تجاری بینالمللی آن آشکار گردیدهاست.
=== دخمه هایدخمههای باستانی سیراف ===
[[پرونده:QANRESTAN SIRAAF.jpg|بندانگشتی|چپ| 250px| دخمه هایدخمههای باستانی سیراف]]
دخمه هایدخمههای باستانی در ارتفاعات مشرف بر دامنه کوه هایکوههای شمالی سیراف قرار دارند، محققان از آن بعنوان '''حوضچه'''های نگهداری و استعمال [[آب]] [[باران]] یا به عنوان '''قبور سنگی''' یاد میکنند.
==== حوضچههای آب باران ====
آنچه که امروزه در ارتفاعات مشرف بر دامنه کوههایکوههای شمالی سیراف میبینیم، و اندیشمندان و محققان از آن به عنوان قبور سنگی یاد میکنند، در ابتدا به منظور ایجاد قبر و مدفن مردگان خلق نشدهاند بلکه حوضچههای استحصال [[آب]] [[باران]] بودهاند که بر روی کوههایکوههای مشرف به [[دریا]] و شهر برای استفاده از آب باران و نیز تزریق به درون زمین و پیوستن به سطح سفرههای [[آب زیرزمینی]] جهت تقویت آبخوانهای آن منطقه و به منظور برداشت در پائین دست از طریق چاههایچاههای حفره شده در طبقات سنگی بودهاند.
به منظور تأمین آب شرب از طریق باران، که تنهاترین، مهمترین و مؤثرترین روش در استحصال آب باران به شماربهشمار میآید جمع آوریجمعآوری مستقیم آب بر روی سطوح نازله میباشد. به منظور [[بهره وریبهرهوری]] از آبهای نازله و جلوگیری از هدر رفتن آنها و نیز تغذیه سفرههای آب زیرزمینی چاههایچاههای مذکور [[پیشینیان]] '''سیراف''' به این نتیجه میرسند که هر آنچه آب نازله را بر سطح [[کوه]] مذکور در بالادست چاههایچاههای حفر شده، استحصال و ذخیره نمایند و بدین طریق به آبهای جمع آوریجمعآوری شده فرصت بیشتری جهت نفوذ به درون زمین دهند. در حال حاضر از نواحی نزدیک به خط الرأس کوه با ایجاد مخازن با مقطع چهارگوش به ابعاد متفاوت حوضچههایی را در سرتاسر یال جنوبی کوه تعبیه نمودهاند که قادر به جمع آوریجمعآوری مجموعه آبهای نازله بر سطح اراضی مذکور باشد. چاههایچاههای حفر شده درون طبقات سنگی نیز درست در پائین دست هر مجموعه مخازن ذخیره آب تعبیه شده به طوریکه با نفوذ آب و رسیدن به [[سطح ایستابی]] منطقه بلافاصله سطح آب چاههایچاههای مذکور را مورد تأثیر قرار میدهد.
ابعاد حوضچهها عموماً به صورت مقطع مستطیلی (چهارگوش) بوده و طول این مخازن در جهت شیب واقع است. برخی از این حوضچهها دارای سرریز بوده بطوریکه پس از پرشدن آن، آب مستقیماً درون حوضچه پائین دست هدایت میشدهاست.
همچنین در بخش انتهائی برخی از این مجموعه حوضچههای دامنهای، سرریز آخرین حوضچه به یک کانال دست سازدستساز (که میتوانسته مسیر طبیعی جریان آب باشد) ختم میشود که احتمالاً از این کانال آب به عنوان سرریز نهائی یا حقابه پائین دست یا شاید آبیاری مزارع به مکانهای مورد نظر هدایت میشدهاست.
لزوم استفاده بهینه از آبهای نازله جهت تقویت سفرههای آب زیرزمینی به حدی بودهاست که حتی در دامنه پائین کوه نیز امکان حفر گودال وجود داشته و شاهد حضور حوضچههایی با جهت عمود یا مایل نسبت به دیگر حوضچهها هستیم. کوچکی ابعاد این گودالها به حدی است که به تنها چیزی که نمیتوان آنان را نسبت داد، قبر میباشد.
[[پرونده:Siraf Panorama1.jpg|thumb|سراسرنمای منطقهیمنطقهٔ باستانی سیراف]]
==== قبرهای سنگی ====
به احتمال زیاد میتوان گفت که گودالهای حفر شده بر پهنه کوهستان سیراف در ابتدا به منظور جمع آوریجمعآوری و استحصال آب ایجاد شدهاند و آنچه که بعدها توسط افرادی (احتمالاً متنفذ و متمول و نیز شاید توسط عموم و بدلیلبه دلیل رخداد حوادث غیر مترقبه همچون [[زلزله]] یا بیماری [[طاعون]] و نیاز به دفن سریع مردگان) مورد استفاده به عنوان گورهای فردی یا خانوادگی شده در روزگارانی زیاد پس از احداث اولیه اینان صورت گرفتهاست. پیدا شدن استخوان و آثار مردگان درون برخی از این حوضچهها نه تنها منکر سیستم استحصال و ذخیره آب نمیباشد بلکه با دقت بر گورهای یافته شده و وجود لایهای از قشر نفوذ ناپذیر [[ساروج]] درون حوضچههای استفاده شده به عنوان [[قبر]]، به نکاتی موید روش تأمین آب در شهر باستانی سیراف پی برده میشود. دربارهیدربارهٔ این گورستان ها دیدگاهگورستانها هایدیدگاههای مختلفی وجود دارد. رضا طاهری در کتاب [[از مروارید تا نفت]] در ذکر گورستان سنگی سیراف می نوسد: « شاید بهتر است از سیراف خارج شویم و به روستای [[تیس]] در چابهار نگاهی کنیم، گورستانهای دقیقاً به همین شکل و ساختمان، گورستانِ جن که بلوچها به آن «جن سنط» میگویند و قدمت آن را حداقل بیش از دو هزار سال میدانند.» <ref>[[رضا طاهری]]، [[از مروارید تا نفت]] ، ص ۱۱</ref> و به باور این پژوهشگر تاریخ این گورستان مرتبط با آب و پرستشگاه [[آناهیتا]] ایزدبانوی آب می باشد میباشد « این یادگارییادگاریهای های بهبه جا مانده بر تپه هایتپههای بلند و دامنهدامنهٔ یکوهها کوه ها می تواندمیتواند در دور زمانی کهن ترتر جایگاهی از پرستشگاه یک ایزدبانو باشد.باشد؛ که پس از آن در دوران هخامنشیان و اشکانیان و ساسانی هاساسانیها تبدیل به آتشکده و در دوران اسلامی بدل به گورستان شدهاست.» <ref>[[رضا طاهری]]، آناهیتا و ایزدبانوان دیگر در اسطورهها و باورهای ایرانیان،نشرایرانیان، نشر فروهر، ص ۱۱۸</ref>
==== مسجد امام حسن ====
بهترین بنای عمومی سیراف [[مسجد جامع]] آن است که بر ویرانه هایویرانههای یک دژ ساسانی بنا گردیده استگردیدهاست که می بایستیمیبایستی این مسجد پس از 188ق۱۸۸ق بر پا شده باشد. این تاریخ را کشف سکه هاییسکههایی با تاریخ ضرب همین سال تاًیید می کندمیکند. مسجد نخستین صحنی مربع ودر سه سو دارای رواق هاییرواقهایی با ستونهای مدور بوده،کشفبوده، کشف پایه یک تک مناره این مسجد را در رده یکی از کهن ترینکهنترین مساجد دارای مناره در سرزمینهای اسلامی قرار می دهدمیدهد. در بنای این مسجد پس از زلزله دگرگونیهایی پدید آمد وشرحی می دهدمیدهد مربوط به مرحله بعدی مسجد باید باشد. بندر دست کم دومسجد دیگر نیز داشتهداشتهاست. است .مسجد بزرگ از سه سو به بازار محصور بوده و تاریخ بنای هردو را همزمان میدانندمیدانند (سمسار11،1380سمسار۱۱٬۱۳۸۰). کلیه مسجدهای سیراف براساس دو نمونه اصلی طرح شده اندشدهاند. تحول و گسترش بعدی نمونه هاینمونههای مختلف مسجد نیز برهمین نمونه هاینمونههای اولیه متکی است.
الف) مسجد تک حجره ای با فضای واحد مرکزی این گونهاینگونه مسجد بصورت متصل به یکی از خانه هاخانهها یا در کنار مجتمعی در بازار ساخته شده استشدهاست.
ب) مسجد جمعه از گردهم آئی حجره هایحجرههای ساده دورادور حیاط مرکزی بوجود آمده و بشکل چهارگوش است
فضاهای حاصل از این گونهاینگونه گردهم آئی عبارتند از حجره هائی باز و با اندازه هایاندازههای تقریباً مساوی که با آهنگی واحد در چهارسوی حیاط تکرار شده اندشدهاند. ورودی هایورودیهای مسجد وضعیت خاصی را نسبت به محورها یا سمت هایسمتهای اصلی نشان نمیدهند. شکل کلی مسجد و حیاط مرکزی آن مربع است. مسجد سیراف ساده ترینسادهترین نمونه مسجد جمعه است از محورهای اصلی و فرعی و چهار ایوان جانبی در آن اثری نیست و بهمین دلیل نیز گرچه حیاط مرکزی در میان حجره هاحجرهها قرار گرفته استگرفتهاست آن خاصیت مرکزیت موجود در نمونه هاینمونههای تکامل یافته مسجد جمعه را ندارد. عنصرهای تفکیک کننده و سمت دهنده در آن محدود به محراب و منبر و منار است (فقیه،5فقیه، ۵ ،1378،۱۳۷۸)
==== عمارت شیخ جبار نصوری ====
این قلعه که متعلق به خاندان نصوری است بر روی تپه ای بلند و مشرف به دریا بنا شده استشدهاست ودارای دو حیاط اندرونی وبیرونی ویک شاه نشین می باشد.میباشد؛ که توسط شیخ جبار دوم پدر بزرگ شیخ ناصر نصوری در اوایل [[دوره قاجاریه]] ساخته شده استشدهاست. این بنا قدمت 200۲۰۰ ساله دارد که گچ بری هایبریهای آن موید این گفته می باشدمیباشد. همچنین هجده تابلو بسیار زیبا از مجالس [[شاهنامه فردوسی]] در ایوان غربی قلعه نقش بسته استبستهاست. تاریخ احداث [[قلعه نصوری]] به سال 1224۱۲۲۴ هه.ق می باشدمیباشد. (شهرداری بندر طاهری،1387طاهری، ۱۳۸۷)
== منابع ==
* شهرداری بندر طاهری، سایت [[اطلاعرسانی]]، ۱۳۸۷
== پیوند به بیرون ==
{{انبار-رده|Siraf}}
|