هندوئیسم: تفاوت میان نسخه‌ها

حدود هشتاد درصد از جمعیت کشور [[هند|هندوستان]] پیرو آیین هندو هستند.<ref>{{یادکرد وب |نویسنده = |نشانی=http://www.pewforum.org/files/2012/12/globalReligion-tables.pdf|عنوان=Religious Composition by Country| ناشر =Pew Research Center|تاریخ =۲۰۱۰|تاریخ بازبینی= }}</ref> حدود ۳۰ میلیون نفر دیگر از پیروان هندوئیسم نیز در دیگر کشورهای جهان زندگی می‌کنند.

برخلاف سایر ادیان جهانی، هندوئیسم را نمی‌توان برپایه یک اقتدار یا [[جزم‌باوری]] اصلی ریشه‌گرفته از یک موجودیت روحانی یا یک کتاب مقدس تعریف کرد. هندوان مفهوم [[یکتاپرستانه]] «خدای خدایان» را می‌شناسند، و اغلب هنگامی که از خدا سخن می‌گویند به یک [[رب‌النوع]] خاص هندو اشاره دارند، اما هندوئیسم، متضمن [[چندخداپرستی]] و فرقه‌گرایی است؛ بنابراین، هندوان با اعتراف ضمنی به محدودیت دانسته‌های انسان، توافق کرده‌اند که دربارهٔ اصول عقاید توافق نداشته باشند. در نتیجه هندوئیسم بیشتر بر کردار تأکید دارد تا بر عقیده؛ و زیربنای اخلاقی آن تکثّری تقریباً نامحدود دارد.<ref name="غلامی، رضا" />

برای دستیابی به آرمان‌های هندوگرایی، افراد می‌توانند رویکردهای گوناگونی را پیشه کنند. از آنجا که باورهای کهن و نو در هندوگرایی در کنار هم جریان دارند، باورها و رویکردهای هندوها گاه متناقض به نظر می‌آیند. هندوئیسم با نداشتن یک نظام عقیدتی یکپارچه و یک کتاب [[مقدس]] به عنوان هسته اصلی، توجهی به تقسیم جهان به مؤمن و غیر مؤمن ندارد.<ref name="غلامی، رضا" />

این امر باعث شده که در طول زمان و در جوامع گوناگون هندو در سراسر جهان با تنوعی بعضاً گیج‌کننده در باورها و کردارها روبرو شویم.<ref name="غلامی، رضا" />

اصول دین هندو عبارت است از اعتقاد و احترام به کتاب‌های باستانی و سنت‌های دینی برهمنان و پرستش خدایانی که به ظهور آنها در دوره‌های کهن باور دارند. عدم اعتقاد به بهشت و جهنم که در ادیان ابراهیمی توصیف شده استشده‌است. اعتقاد به زایش مکرر یا وازایش ([[تناسخ]]) به معنی اینکه هر انسانی پس از مرگ مجدداً در شکل دیگری متولد می‌شود. بخش عمده هندو توا بر پایه فرهنگ و سنت به یادگار مانده از پیشینیان است؛ و رعایت مقررات طبقات اجتماعی در معاشرت و ازدواج، همچنین احترام به موجودات زنده، به‌ویژه [[گاو]]، به عنوان نماد حاصلخیزی زمین، از اصول آن دین است. لفظ «اُم» به معنای آمین برای هندوان بسیار تقدس دارد و از سویی اسم اعظم الهی به شماربه‌شمار می‌رود و از این نظر به اسم اعظم یهوه در دین یهود شباهت دارد.<ref name="توفیقی، حسین" />

با وجود گوناگونی زیاد در میان شاخه‌های هندوگرایی و پیروان آن، چند باور اولیه در همه آن‌ها مشترک است. این باورهای اولیه عبارتند از [[باززایی]] (دوباره زاده شدن)، امکان رهایی از باززایی توسط [[موکشا|رستگاری]]؛ و باور به قوانین [[کارما]] (هر چه بکاری همان بدرَوی) و [[دارما]] (نظم ذاتی و درونی اشیاء و پدیده‌ها). روش زندگی هندوها پیرامون این مفاهیم شکل می‌گیرد.<ref name="Century 2009" />

در هندوئیسم، [[یوگا]]، [[پارسایی]] صوفی‌وار، [[مراقبه]] و [[پرستش]] ایزدان به عنوان راه‌های گریختن از باززایی دانسته می‌شوند.<ref name="همان. ص۲۲۲" />

ریشه‌ای هندوگرایی به دوران نوسنگی و دوره هاراپی (۵۵۰۰ تا ۲۶۰۰ پیش از میلاد) بازمی‌گردد. مردمان باستان در سراسر جهان باورهای [[شمن‌باوری|شَمَنی]] داشتند و هندواروپاییان نیز از این قاعده جدا نبودند. شمن‌باوری شاخه [[آریایی]] در هند خود را به صورت باورهای [[تانترا]] نشان داد و تانتراها از سرچشمه‌های آیین هندوئیسم به شماربه‌شمار می‌آیند. این باورهای نخستین بعدها در میان آریاییان اشکال نوین‌تری به خود گرفته و سنتی را پدیدآوردند که سنت وِدایی نامیده می‌شود و این سنت در نوشته‌هایی به نام [[وداها]] تبلور یافته استیافته‌است.

هندیان باستان گوشت گاو می‌خوردند اما به مرور زمان در سنت ودایی خوردن گوشت گاو به عنوان نماد حاصلخیزی زمین، گناه به‌شمار آمد. همچنین کم‌کم با رشد آگاهی به طور کلی خوردن گوشت بدن موجودات زنده مکروه و در بسیاری نقاط حرام دینی مشخص گردید… از این رو آنان تغذیه خود را به غلات و میوه خواری و حبوبات و سبزیجات (برگها؛ و قسمت‌هایی از گیاهان که چیدن آن به حیات کلی آنان صدمه‌ای وارد نکند) تغییر پیدا کرده و محدود شد! ضمناً هرگونه آزار و اذیت هر نوع موجود زنده‌ای شدیداً نهی و عملی شرارت آمیز و گناه آلود به شماربه‌شمار آمد. با گذر زمان باور به جهان آخرت و سپس باور به زایش دوباره (تناسخ) نیز وارد چارچوب عقیدتی هندوها شد. درپی آن هندوها به این معتقد شدند که ما انسان‌های روی زمین، روان‌های بیدارنشده و ناآگاهی هستیم که در چرخه‌ای دردناک از زایش و مرگ گرفتار آمده‌ایم و راه رهایی از این چرخه و رسیدن به رستگاری این است که با [[مراقبه]] (درون‌پویی) و انضباط شخصی برای برون‌جستن از این چرخه به اندازه کافی امتیاز جمع کنیم.

در اواخر سده هشتم میلادی، فیلسوفی به نام [[شانکارا]] این موضوع را مطرح کرد که [[براهما]] و [[آتمان]] (ذات نفس) هر دو در اساس یکی هستند و ایزدان شخصی مورد پرستش هندوها نمودهای ناقصی از یک براهمای برتر است که «بی‌چون» است و با صفاتی که می‌شناسیم قابل تشخیص نیست.<ref name="Basham, A.L 1999" />

برخی از معروف‌ترین ایزدان هندو عبارتند از:<ref name="توفیقی، حسین" />

هندوان بر این باورند که این پزشکان آسمانی برای انسان تندرستی، نیکبختی و دارایی به ارمغان می‌آورند. پرستندگان بت مؤنث زشت‌روی [[کالی]] به معنای سیاه معتقدند هدایای ویژه این بت را باید از طریق راهزنی به دست آورد و تقدیم بتخانه کرد. البته معمولاً بتان را بسیار زیبا می‌سازند تا آنجا که [[بت]] در شعر فارسی کنایه از محبوب زیبا است.<ref name="توفیقی، حسین" />

| شیواپرستان شیوا را به عنوان خدای یگانه می‌دانند که هم در آفریدگان حضور و نفوذ دارد و هم در بیرون از آن‌ها. شیواپرستی قدیمی‌ترین فرقه هندو و یکی از مهمترین آیین‌های مردم [[هندو]] است و رشته‌ای طولانی از فرزانگان و قدیسان را به خود دیده استدیده‌است. شیواپرستی با پارسایی و ازخودگذشتگی مذهبی زیادی همراه است و جنبه‌های صوفیانه دارد. شیوا در این آیین به صورت شیوا «[[پادشاه رقص]]» ^Nataraja (تصویر سمت راست) که تجسم انسانی شیوا است پرستیده می‌شود. رقص شیوا که تاندوه ^Tāṇḍava نام دارد رقصی ایزدی است که منشأ چرخه آفرینش، حفظ آفریده‌ها، و فروپاشی و مرگ آن‌ها است.