ویکی‌پدیا

آماردیان: تفاوت میان نسخه‌ها

نمایش تاریخچه به صورت تعاملی
→ تفاوت قدیمی‌ترتفاوت جدیدتر ←
محتوای حذف‌شده محتوای افزوده‌شده
دیداریویکی‌متن
خنثی‌سازی ویرایش 21411020 توسط Rye-96 (بحث)
آماردان یعنی چه؟ شنونده یاد شمعدان و گلدان می افتد !، ابرابزار
خط ۱:
{{تاریخ طبرستان}}
'''آمارد'''، '''اَمارد'''، یا '''مارد''' (به [[زبان سکایی]]: آمارد، Āmārd؛ به [[زبان پهلوی]]: آمویی، Āmui)، نام یک [[قومیت|تبار]] باستانی [[آریایی]] است که در شمال ایران و در کرانهٔ [[سفیدرود]]، از [[رودبار]] تا [[آمل]]، زندگی می‌کرده‌اند. آماردها ،آماردها، مردمی جنگجو و خودپا بوده‌اند، و شاید بتوان [[دیلمیان]] را فرزندان آنان دانست.<ref name="KG">{{یادکرد |کتاب=کتاب گیلان |ناشر=گروه پژوهشگران ایران |سال=۱۳۸۰ |جلد=۱ |چاپ=دوم |نویسنده=ابراهیم اصلاح عربانی}}</ref>
 
نام‌های آمل و [[آمودریا]]، از آماردها گرفته شده‌اند. نام گذشتهٔ [[سفیدرود]] در گیلان نیز، «آمرد» بوده‌است. زمانی آماردها با [[اسکندر|اسکندر ماکدونی]] جنگیدند، و زمانی به‌دست [[فرهاد یکم]]، کوچانده شدند به سوی [[قفقاز]]. از بازمانده‌های برجستهٔ تاریخی ایران که پیوند دارند با مردم آمارد، تپهٔ [[مارلیک]] و تخته‌سنگ‌های [[رودخانه هراز|هرازرود]] هستند. هنر پیشرفتهٔ سفالگری و زرگری آماردها را در آن‌جا می‌توان دید.
 
== پیشنه و سرگذشت ==
آماردها ،آماردها، به گفتهٔ [[ریچارد فرای]]، [[آملی کورت]] و [[دانشنامه ایرانیکا|دانشنامهٔ ایرانیکا]]، [[آریایی]] بوده‌اند، و نام شهر امروزی [[آمل]] برمی‌گردد به زندگی آنان در آن گستره. همچنین آن که دو آمل، یکی در [[استان مازندران|مازندران]] و دیگری در [[آمودریا]]، جای داشته‌اند.<ref>R.N. Frye, Ancient Central Asian History Notes,” Proceedings of the Second European Congress of Iranian Studies, (ISMEO, Rome), 185-90. Pg 188: "town of Amul on the Amu Darya and the Amul in Mazanderan, Iran, both of which may be traced back to the migration of an Iranian tribe called Amardi or Mardi "
C. J. Brunner, "IRAN v. PEOPLES OF IRAN (2) Pre-Islamic", Encyclopaedia Iranica. [http://www.iranicaonline.org/articles/iran-v2-peoples-pre-islamic] "The Mardi nomads are named as one of the four predatory mountain peoples of the southwest discussed by Alexander’s admiral, Nearchus (Str. , 11.13.6; the others are non-Iranian)."
Kuhrt, Amélie (2007). The Persian Empire: A Corpus of Sources of the Achaemenid Period. London: Routledge. ISBN 0-415-43628-1."For the Persian tribe of the Mardi, see 3, no.5. 3", pg 98.
خط ۱۴:
[[یحیی ذکا]]، در کتاب «کاروند کسروی»،<ref>{{یادکرد |کتاب=کاروند کسروی: مجموعه 78 رساله و گفتار از احمد کسروی |فصل=نام‌های شهرها و دیه‌های ایران (دفتر یکم) |نویسنده=احمد کسروی |ناشر=شرکت سهامی کتاب‌های جیبی |کوشش=یحیی ذکاء |صفحه=۲۸۴ |سال=۱۳۵۶}}</ref> آورده‌است:
 
{{گفتاورد|اما «آماردها » یا «ماردان»، در زمان لشکرکشی [[اسکندر|اسکندر ماکدونی]] به ایران، این تیره در مازندران نشیمن می‌داشتند، و آن هنگام هنوز «تپوران» به آنجا نیامده بودند.بودند؛ ولی سپس، چنانکهچنان‌که از گفته‌های استرابو پیداست، در آذربایجان و ارمنستان و پارس و دیگر جاها پراکنده شده‌اند.}}
 
[[ایگور دیاکونوف]]، نام مردم آمارد را «آمِرد» و یا «آماردوس» می‌آورد، و می‌گوید گستره‌ای کوهستانی در جنوب شرقی [[ارس]] و بخش‌های نزدیک [[سفیدرود]]، که به‌دست [[کادوسیان]] و [[کاسپی‌ها|کاسپیان]] بوده‌است، فرمانبردار [[ماد]] نشده و بخشی از سرزمین آنان نبوده‌اند.<ref name="KG" />
 
[[ابراهیم پورداوود]] نوشته‌است:
{{گفتاورد|[[امیانوس مارسلینوس|آمیانوس]] Ammianus در حدود سال ۳۶۰ میلادی کتاب خود را نوشت: وی و چند تن دیگر در طی جغرافیا و تاریخ روزگار هخامنشی و [[اسکندر]] و [[سلوکیه]] و [[اشکانیان]] و [[ساسانیان]] از قومی به نام [[مردوی]] Mardoi یا آمردی Amardoi یاد می‌کنند که در سواحل [[دریای خزر]] می‌زیستند و تیره‌ای از همین مردم در [[آسیای مرکزی]]، نزدیکی [[مرو]] رود جیحون (آمویه) بسر می‌بردند.}}
 
<gallery mode=packed heights=200۲۰۰>
Median Empire.jpg|آماردها در زمان [[ماد|امپراتوری ماد]].
Map of the Achaemenid Empire fa.jpg|آماردها در زمان [[شاهنشاهی هخامنشی|امپراتوری هخامنشیان]].
</gallery>
 
در [[نبرد گوگمل]]، در گرداگرد [[داریوش سوم]] و همهٔ خانواده و بزرگزادگان هخامنشی او، جنگاوران هندی، کاری، آناپاست (Anapast) و آماردی بودند. نیروی جنگندگی آماردها همچنین دیده می‌شود در [[نبرد ترموپیل]] و دیگر نبردها با [[سارد]]ها و یا نیروهای [[بابل (دولت‌شهر)|بابل]].
 
در کتاب «[[تاریخ ایران کمبریج]]» (جلد سوم، صفحهٔ ۷۶۶، چاپ ۱۹۸۳)، گفته شده‌است که آماردها ،آماردها، تا دوران [[فرهاد یکم]] [[شاهنشاهی اشکانی|اشکانی]]، در گسترهٔ آمل مازندران می‌زیستند؛ و آن‌که فرهاد یکم، بخشی از این مردم را می‌کوچاند به گسترهٔ [[دربند]] در [[قفقاز]]، و بازماندگان آنان آمیخته می‌شوند با [[سکایی]]‌تباران [[قوم تپور|تپور]]—که از [[پارت|پارته]] (Parthyene) کوچانده شده بودند به بخش‌های میانی جنوب [[دریای خزر|دریای کاسپین]] ([[استان مازندران|مازندران]] کنونی)—و مردم مازندران ([[طبرستان|تپورستان]]) را تشکیل می‌دهند.<ref name="histcam1">{{یادکرد کتاب |نام خانوادگی=Yarshater |نام= E. | پیوند نویسنده = احسان یارشاطر |کتاب=The Cambridge History of Iran:Seleucid Parthian :Amardi (mardi) continued to inhabit the Amul region although Phratees I had transported some to guard the Caspian Gates of Media. They were , however , mingled with the Tapurians who had been transported there from Parthyene .| پیوند= http://books.google.com/books?id=y7IHmyKcPtYC&lpg=PP1&pg=PA766#v=onepage&q&f=false | جلد = Volume 3 (1) |ناشر=Cambridge University Press, |سال=۱۹۸۳}}</ref>
 
[[جورج راولینسون|ژرژ راولینسون]] نیز می‌پردازد به یورش فرهاد یکم به گسترهٔ آماردها در مازندران امروزی و بخش‌های شرقی البرز، و همچنین به برونکرد و کوچ ناگزیر آماردها به‌دست او.<ref>[[:en:Phraates I|At beginning of his reign Phraates I directed his arms towards territory inhabited by Amardians, a poor but warlike people, who appear to have occupied eastern portion of the Elburz range, south of the Caspian Sea, what is probably today immediately south of Māzandarān and Astarabad. The reduction of these fierce mountaineers is likely to have occupied him for some years, since their country was exceedingly strong and difficult]] Rawlinson 1875, p. 36</ref>
خط ۳۵:
{{گفتاورد|قسطنطین چهارم در ۶۸۶ میلادی سده هفتم دوازده هزار از مردی‌ها را، که قبیله‌ای جنگجو و ایرانی نژاد بودند و در بخش‌های شمالی دریای خزر می‌زیستند، برای سد و جلوگیری تاختن‌های مسلمانان به سرزمین لبنان کوچانید.}}
 
== گالرینگارخانه ==
<gallery mode=packed>
Persian brick fragment from Marlik 2 REM.JPG|یک سنگ‌نبشته به [[خط میخی ایلامی]] از [[مارلیک]]، به‌جامانده از ۱۰۰۰ سال پیش از میلاد. موزهٔ مصری رزکراس، [[سن خوزه، کالیفرنیا]].
خط ۵۱:
* [[اتحادیه قبایل ماد]]
{{-}}
 
== پانویس ==
{{پانویس|۲}}
برگرفته از «https://fa.wikipedia.org/wiki/آماردیان»