سده هفدهم میلادی: تفاوت میان نسخه‌ها
محتوای حذف‌شده محتوای افزوده‌شده
جزبدون خلاصۀ ویرایش برچسب: ویرایش مبدأ ۲۰۱۷ |
ابهام‌زدایی تاریخ با ویرایشگر خودکار فارسی |
||
خط ۹:
}}
|}
[[پرونده:Académie des Sciences 1671.jpg|بندانگشتی|چپ|250px|[[لویی چهاردهم]] در حال دیدار از [[آکادمی علوم فرانسه|آکادمی علوم]] به سال [[۱۶۷۱ (میلادی)|۱۶۷۱]] ([[۱۰۵۰ (میلادی)|۱۰۵۰]]). «بسیاری بر این باورند که (دانش مدرن) در اروپای سده ۱۷ متبلور شد و درک جدیدی از دنیای طبیعی را معرفی کرد.» - پیتر برت<ref name="Barrett">Peter Barrett (2004), ''[http://books.google.com/books?id=fwxViwX6KuMC&pg=PA14&dq&hl=en#v=onepage&q=&f=false Science and Theology Since Copernicus: The Search for Understanding]'', p. 14, Continuum International Publishing Group, ISBN 0-567-08969-X</ref>]]
[[پرونده:Shakespeare.jpg|بندانگشتی|200px|[[شکسپیر]]، نمایشنامه نویس شهیر انگلیسی ]]
[[پرونده:GezichtOpNieuwAmsterdam.jpg|بندانگشتی|250px|[[نیو آمستردام]] در سال [[۱۶۶۴ (میلادی)|۱۶۶۴]] ([[۱۰۴۳ (میلادی)|۱۰۴۳]]). تحت حکومت [[بریتانیا]] نام این شهر به [[نیویورک]] تغییر یافت.]]
[[پرونده:Tokugawa Ieyasu2.JPG|بندانگشتی|200px|[[توکوگاوا ایه‌یاسو]] آخرین [[شوگون‌سالاری توکوگاوا|نظام شوگونی]] [[ژاپن]] را بنا نهاد که تا اوایل [[سده ۱۹ میلادی]] ادامه پیدا کرد.]]
[[پرونده:Albrecht Wallenstein.jpeg|بندانگشتی|200px|[[آلبرشت فون والنشتاین]]، فرمانده کاتولیک]]
[[پرونده:Shah abbas I.jpg|بندانگشتی|200px|[[شاه عباس اول]]، شاهنشاه [[صفویان|صفوی]]]]
[[پرونده:Frans Hals - Portret van René Descartes.jpg|بندانگشتی|200px|[[رنه دکارت]]، فیلسوف فرانسوی]]
[[پرونده:Rolka Mechti Kuli Beg.jpg|بندانگشتی|200px|سفیر [[صفویان|ایران]] در سال [[۱۶۰۵ (میلادی)|۱۶۰۵]] (میلادی) ([[۹۸۴ (میلادی)|۹۸۴]]) برای شرکت در مراسم ازدواج شاه [[لهستان|لهستانی]] [[سیگیسموند سوم]] وارد [[کراکوف]] می‌شود.]]
[[پرونده:1622 massacre jamestown de Bry.jpg|200px|بندانگشتی|کشتار مهاجران در سال [[۱۶۲۲ (میلادی)]] ([[۱۰۰۱ (میلادی)|۱۰۰۱]]).این کشتار نقش کلیدی در دشمن انگاشتن همۀ بومی‌های [[سرخپوست]] از جانب استعمارگران انگلیسی داشت.]]
[[پرونده:Battle of Nordlingen.jpg|200px|بندانگشتی|[[نبرد نوردلینگن]] [[۱۶۳۴ (میلادی)]] ([[۱۰۱۳ (میلادی)|۱۰۱۳]]). ارتش [[کاتولیک]] [[امپراتوری روم مقدس]] که متکی به نیروهای حرفه‌ای [[هابسبورگ اسپانیا|اسپانیایی]] بود شکست سختی به ارتش [[پروتستان]] [[امپراتوری سوئد|سوئد]] که به همراه متحدان [[آلمان|آلمانی]] خود می‌جنگیدند وارد آوردند.]]
[[پرونده:Mehmed IV.jpg|بندانگشتی|200px|[[محمد چهارم|سلطان محمد چهارم]]، پادشاه [[عثمانی]]]]
[[پرونده:AbelTasman.jpg|بندانگشتی|200px|[[آبل تاسمان|آبل جانسون تاسمان]] اکتشافگر هلندی]]
[[پرونده:Map of Europe 1648 FA.png|بندانگشتی|200px|نقشه اروپا در سال [[۱۶۴۸ (میلادی)|۱۶۴۸]] ([[۱۰۲۷ (میلادی)|۱۰۲۷]]) پس از [[جنگ سی‌ساله]]]]
[[پرونده:Lasalle au Mississippi.jpg|بندانگشتی|200px|ادعای تملک [[لوئیزیانا]] توسط [[فرانسه]]]]
[[پرونده:Portrait of the Kangxi Emperor in Court Dress.jpg|بندانگشتی|200px|[[امپراتور کانگشی]]]]
خط ۲۸:
[[پرونده:Battle of Vienna 1683 11.PNG|بندانگشتی|200px|[[نبرد وین]]]]
[[پرونده:King William III of England, (1650-1702).jpg|بندانگشتی|200px|[[ویلیام سوم انگلستان]]]]
'''سدهٔ ۱۷ میلادی''' به فاصلهٔ بین سال‌های [[۱۶۰۱ (میلادی)|۱۶۰۱]] تا [[۱۷۰۰ (میلادی)|۱۷۰۰]] در [[گاهشماری گریگوری]] گفته می‌شود. این دوره برابر با سال‌های بین [[۹۷۹ (میلادی)|۹۷۹]] تا [[۱۰۷۸ (میلادی)|۱۰۷۸]] در [[گاهشماری هجری خورشیدی]] است. قرن هفدهم را می‌توان مرحله ابتدایی ورود [[اروپا]] به دوران جدید با گذر از [[قرون وسطی]] دانست. این دوره را با شاخصه‌هایی چون [[عصر طلایی هلند]]، [[جنبش فرهنگی باروک]]، [[لویی چهاردهم]]، [[انقلاب علمی]] و [[بحران عمومی]] در اروپا می‌شناسند. اصطلاح بحران عمومی از این جهت برای این دوره در نظر گرفته شده که در اروپا [[جنگ سی‌ساله]]<ref name="TYW-WNEC">{{cite web|url=http://mars.wnec.edu/~grempel/courses/wc2/lectures/30yearswar.html|title=The Thirty-Years-War
|publisher=Western New England College|accessdate=2008-05-24}}</ref>، [[جنگ‌های عثمانی]]، پایان [[قیام هلند]]، تجزیه کشور [[مشترک‌المنافع لهستان–لیتوانی|همسود لهستان-لیتوانی]] و [[جنگ داخلی انگلستان]] رخ دادند.
خط ۴۳:
== رویدادها ==
=== [[دهه ۱۶۰۰ (میلادی)|دههٔ ۱۶۰۰]] ===
* [[۱۶۰۱ (میلادی)|۱۶۰۱]] - ([[۹۸۰ (میلادی)|۹۸۰]]): وقوع [[نبرد کینساله]]، یکی از مهمترین نبردها در طول تاریخ [[ایرلند]]
* [[۱۶۰۱ (میلادی)|۱۶۰۱]] - ([[۹۸۰ (میلادی)|۹۸۰]]): [[مایکل شجاع]] (نخستین متحدکننده [[رومانی]])، حاکم [[والاچیا]]، [[مولدووا]] و [[ترانسیلوانی]] به دستور ژنرال [[هابسبورگ]] به نام [[جیورجو باستا]] در شهر [[کمپیا تورزی]] ترور شد.
* [[۱۶۰۳ (میلادی)|۱۶۰۳]] - [[۱۶۰۱ (میلادی)|۱۶۰۱]] - ([[۹۸۰ (میلادی)|۹۸۰]]-[[۹۸۲ (میلادی)|۹۸۲]]): [[قحطی در روسیه]] باعث مرگ یک سوم مردم شد.
* [[فتح تبریز (۱۶۰۳)|فتح تبریز]]: پس گیری تبریز از عثمانی‌ها در ۱۶۰۳ توسط شاه عباس یکم.
* [[۱۶۰۲ (میلادی)|۱۶۰۲]] - ([[۹۸۱ (میلادی)|۹۸۱]]): [[کمپانی هند شرقی هلند]] تأسیس شد. موفقیت این شرکت به آغاز [[عصر طلایی هلند]] کمک کرد.
* [[۱۶۰۳ (میلادی)|۱۶۰۳]] - ([[۹۸۲ (میلادی)|۹۸۲]]): [[الیزابت اول]] [[انگلستان]] مرد و جای خود را به پسرعمویش [[جیمز ششم اسکاتلند]] داد تا بدینوسیله پادشاهی‌های [[اسکاتلند]] و انگلستان متحد شوند.
* [[۱۶۰۳ (میلادی)|۱۶۰۳]] - ([[۹۸۲ (میلادی)|۹۸۲]]): [[توکوگاوا ایه‌یاسو]] کنترل [[ژاپن]] را به دست گرفت و [[شوگون‌سالاری توکوگاوا|نظام شوگونی]] را برقرار کرد که آغازگر [[عصر ادو]] بود. این دوره تا سال [[۱۸۶۹ میلادی]] ([[۱۲۴۸ (میلادی)|۱۲۴۸]]) ادامه داشت.
* [[۱۶۲۳ (میلادی)|۱۶۲۳]] - [[۱۶۰۳ (میلادی)|۱۶۰۳]] - ([[۹۸۲ (میلادی)|۹۸۲]]-[[۱۰۰۲ (میلادی)|۱۰۰۲]]): [[شاه عباس اول]] پس از آن که ارتش خود را مجهز به سلاح‌های نوین کرد با تصرف سرزمین‌هایی از [[عثمانی]] و [[پرتغال]] قلمرو خود را گسترش داد.
* [[1604 (میلادی)|۱۶۰۴]] - ([[۹۸۳ (میلادی)|۹۸۳]]): [[نبرد ارومیه]]
* [[۱۶۰۵ (میلادی)|۱۶۰۵]] - ([[۹۸۴ (میلادی)|۹۸۴]]): [[توطئه باروت]] برای قتل شاه در [[انگلستان]] شکست خورد.
* [[۱۶۰۶ (میلادی)|۱۶۰۶]] - ([[۹۸۵ (میلادی)|۹۸۵]]): دژهای [[وسپریم]] و [[ویشگراد]] توسط [[عثمانی‌ها]] تسخیر شدند.
* [[۱۶۰۶ (میلادی)|۱۶۰۶]] - ([[۹۸۵ (میلادی)|۹۸۵]]): جنگ طولانی بین امپراتوری عثمانی و [[اتریش]] با امضای پیمان صلح [[زیتفاتوروک]] به پایان رسید. اتریش متعهد شد خاک [[ترانسیلوانی]] را ترک کند.
* [[۱۶۰۶ (میلادی)|۱۶۰۶]] - ([[۹۸۵ (میلادی)|۹۸۵]]): [[عهدنامه وین ۱۶۰۶|عهدنامه وین]] خیزش ضد هابسبورگ را در [[پادشاهی مجارستان]] پایان داد.
* [[۱۶۰۶ (میلادی)|۱۶۰۶]] - ([[۹۸۵ (میلادی)|۹۸۵]]): ترور [[استفان بوکسکای]] ترانسیلوانی
* [[۱۶۰۶ (میلادی)|۱۶۰۶]] - ([[۹۸۵ (میلادی)|۹۸۵]]): [[عصر ناآرامی]]: [[واسیلی چهارم]] [[تزار]] [[روسیه]] شد.
* [[۱۶۰۶ (میلادی)|۱۶۰۶]] - ([[۹۸۵ (میلادی)|۹۸۵]]): ناخدا [[ویلم جانسون]] به همراه خدمه‌اش وارد کشتی [[دویفکن]] شدند و اولین اروپایی‌هایی نام گرفتند که توانستند [[استرالیا]] را ببینند و پا به خاک آن بگذارند.
* [[۱۶۰۷ (میلادی)|۱۶۰۷]] - ([[۹۸۶ (میلادی)|۹۸۶]]): [[جیمزتاون]] [[ویرجینیا]] مسکونی شد و نخستین مستعمرهٔ انگلیسی در شمال آمریکا نام گرفت.
* [[۱۶۰۷ (میلادی)|۱۶۰۷]] - ([[۹۸۶ (میلادی)|۹۸۶]]): [[فرار ارل‌ها]] (فرار اغلب [[آریستوکراسی|آریستوکرات‌های]] [[گالیک]]) از شهرستان [[دونگال]] در غرب استان [[اولستر]] [[ایرلند]].
* [[۱۶۰۸ (میلادی)|۱۶۰۸]] - ([[۹۸۷ (میلادی)|۹۸۷]]): شهر [[کبک (شهر)|کبک]] توسط [[ساموئل دو شامپلین]] در [[فرانسه نو]] ([[کانادا|کانادای امروزی]]) ساخته شد.
* [[۱۶۰۹ (میلادی)|۱۶۰۹]] - ([[۹۸۸ (میلادی)|۹۸۸]]): [[هلند]] و [[اسپانیا]] موافقت کردند تا به مدت دوازده سال در [[جنگ هشتاد ساله]] ترک مخاصمه کنند.
* [[۱۶۰۹ (میلادی)|۱۶۰۹]] - ([[۹۸۸ (میلادی)|۹۸۸]]): [[پدرو دو پرالتا]] که بعدها فرماندار [[نیومکزیکو]] شد مستعمرهٔ [[سانتافه]] را بنیان نهاد.
* [[۱۶۰۹ (میلادی)|۱۶۰۹]] - ([[۹۸۸ (میلادی)|۹۸۸]]): [[ماکیسمیلیان اول]] باواریایی [[اتحاد کاتولیک]] را ایجاد کرد.
=== [[دهه ۱۶۱۰ (میلادی)|دههٔ ۱۶۱۰]] ===
* [[۱۶۱۰ (میلادی)|۱۶۱۰]] - ([[۹۸۹ (میلادی)|۹۸۹]]): ارتش [[مشترک‌المنافع لهستان–لیتوانی|مشترک‌المنافع لهستان لیتوانی]] نیروهای مرکب [[روسیه]] و [[سوئد]] را در [[نبرد کلوشینو]] شکست داده و [[مسکو]] را تسخیر کردند.
* [[۱۶۱۳ (میلادی)|۱۶۱۳]] - ([[۹۹۲ (میلادی)|۹۹۲]]): با تشکیل [[خانه رومانوف‌ها]] در روسیه [[عصر ناآرامی]] به پایان رسید. این خانه تا سال [[۱۹۱۷ (میلادی)|۱۹۱۷]] ([[۱۲۹۶ (میلادی)|۱۲۹۶]]) بر روسیه حاکم بود.
* [[۱۶۱۳ (میلادی)|۱۶۱۳]]-[[۱۶۱۷ (میلادی)|۱۶۱۷]] - ([[۹۹۲ (میلادی)|۹۹۲]]-[[۹۹۶ (میلادی)|۹۹۶]]): مشترک‌المنافع لهستان لیتوانی بارها توسط [[تاتارها]] مورد حمله قرار گرفت.<ref>[http://www.allempires.com/article/index.php?q=The_Crimean_Khanate The Tatar Khanate of Crimea]</ref>
* [[۱۶۱۶ (میلادی)|۱۶۱۶]] - ([[۹۹۵ (میلادی)|۹۹۵]]): آخرین [[موریسکو|موریسکوهای]] باقیمانده در [[اسپانیا]] (مورهایی که در ظاهر به [[مسیحیت]] گرویده بودند) از آنجا اخراج شدند.
* [[۱۶۱۶ (میلادی)|۱۶۱۶]] - ([[۹۹۵ (میلادی)|۹۹۵]]): [[ویلیام شکسپیر]] شاعر و نمایشنامه‌نویس انگلیسی مرد.
* [[۱۶۱۶ (میلادی)|۱۶۱۶]] - ([[۹۹۵ (میلادی)|۹۹۵]]): [[فتح تفلیس و نبرد گوگجه]]
* [[۱۶۱۸ (میلادی)|۱۶۱۸]] - ([[۹۹۷ (میلادی)|۹۹۷]]): [[نبرد تبریز]]، دومین [[سقوط از پنجره در پراگ]]
* [[۱۶۱۸ (میلادی)|۱۶۱۸]] - ([[۹۹۷ (میلادی)|۹۹۷]]): [[قیام بوهمیایی|قیام بوهمی]] باعث شد [[جنگ سی‌ساله]] که کل [[اروپا]] را بین سال‌های [[۱۶۱۸ (میلادی)|۱۶۱۸]] تا [[۱۶۴۸ (میلادی)|۱۶۴۸]] ([[۹۹۷ (میلادی)|۹۹۷]] تا [[۱۰۲۷ (میلادی)|۱۰۲۷]]) در بر گرفت تسریع یابد.
* [[۱۶۱۸ (میلادی)|۱۶۱۸]] - ([[۹۹۷ (میلادی)|۹۹۷]]): [[بتلن گابور]]، شاهزادۀ [[ترانسیلوانی]] به شورشیان [[پروتستان]] پیوست.
* [[۱۶۱۸ (میلادی)|۱۶۱۸]] - ([[۹۹۷ (میلادی)|۹۹۷]]): حملات [[منچو|منچوها]] به [[چین]] آغاز شد. لشکرکشی آن‌ها در نهایت به سقوط [[دودمان مینگ]] انجامید.
* [[۱۶۱۹ (میلادی)|۱۶۱۹]] - ([[۹۹۸ (میلادی)|۹۹۸]]): بتلن گابور خارج از [[وین]] شکست خورد.
=== [[دهه ۱۶۲۰ (میلادی)|دههٔ ۱۶۲۰]] ===
* [[۱۶۲۰ (میلادی)|۱۶۲۰]] - ([[۹۹۹ (میلادی)|۹۹۹]]): امپراتور [[فردیناند دوم]] شورشی‌های بوهمی را در [[نبرد کوهستان سفید]] شکست داد.
* [[۱۶۲۰ (میلادی)|۱۶۲۰]] - [[۱۶۲۱ (میلادی)|۱۶۲۱]] - ([[۹۹۹ (میلادی)|۹۹۹]]-[[۱۰۰۰ (میلادی)|۱۰۰۰]]): [[جنگ عثمانی و لهستان]] بر سر [[مولداوی]]
* [[۱۶۲۰ (میلادی)|۱۶۲۰]] - ([[۹۹۹ (میلادی)|۹۹۹]]): [[بتلن گابور]] با [[عثمانی‌ها]] هم‌پیمان شده و حمله‌ای علیه مولداوی صورت می‌گیرد. [[لهستان]] در [[سکورا]] واقع در رود [[پروت]] متحمل فاجعه می‌شود.
* [[۱۶۲۱ (میلادی)|۱۶۲۱]] - ([[۱۰۰۰ (میلادی)|۱۰۰۰]]): [[جنگ خوتین]]: لهستانی‌ها و [[قزاق‌ها]] تحت فرماندهی [[یان کارول خادکیویچ]] عثمانی‌ها را شکست دادند.
* [[۱۶۲۲ (میلادی)|۱۶۲۲]] - ([[۱۰۰۱ (میلادی)|۱۰۰۱]]): [[فتح هرمز (۱۶۲۲)|فتح هرمز]]: تصرف و پس‌گیری [[جزیره هرمز]] که به مدت ۱۱۶ سال در اشغال امپراتوری پرتغال بود در سال ۱۶۲۲ به وسیله [[امام قلی خان]] سردار [[شاه عباس یکم]] و با کمک [[کمپانی هند شرقی بریتانیا|کمپانی هند شرقی انگلستان]] صورت گرفت.
* [[۱۶۲۲ (میلادی)|۱۶۲۲]] - ([[۱۰۰۱ (میلادی)|۱۰۰۱]]): [[کشتار جیمزتاون]]: بومیان [[الگانکین]] ۳۴۷ مهاجر انگلیسی (یک سوم جمعیت این مستعمره) را خارج از جیمزتاون [[ویرجینیا]] کشتند و مستعمرهٔ [[هنریکوس]] را به آتش کشیدند.
* [[۱۶۲۳ (میلادی)|۱۶۲۳]] - ([[۱۰۰۲ (میلادی)|۱۰۰۲]]): [[مافئو باربرینی]] به عنوان پاپ [[اوربان هشتم]] در [[کنفرانس پاپی ۱۶۲۳]] انتخاب شد.
* [[فتح بغداد (۱۶۲۳)]] توسط [[شاه عباس یکم]].
* [[۱۶۲۴ (میلادی)|۱۶۲۴]] - [[۱۶۴۲ (میلادی)|۱۶۴۲]] - ([[۱۰۰۳ (میلادی)|۱۰۰۳]]-[[۱۰۲۱ (میلادی)|۱۰۲۱]]): [[کاردینال ریشلیو]] در مقام نخست‌وزیری، قدرت را در [[فرانسه]] متمرکز کرد.
** [[۱۶۲۵ (میلادی)|۱۶۲۵]]: [[نبرد بغداد (۱۶۲۵)]]
* [[۱۶۲۶ (میلادی)|۱۶۲۶]] - ([[۱۰۰۵ (میلادی)|۱۰۰۵]]): ساخت [[کلیسای سن پیر]] در [[واتیکان]] به پایان رسید.
* [[۱۶۲۷ (میلادی)|۱۶۲۷]] - ([[۱۰۰۶ (میلادی)|۱۰۰۶]]): کاردینال ریشلیو شهر [[لروشل]] (با ساکنین پروتستانی) را محاصره کرد که در نتیجه این شهر تسلیم شد.
* [[۱۶۲۷ (میلادی)|۱۶۲۷]] - ([[۱۰۰۶ (میلادی)|۱۰۰۶]]): نسل [[گاو دشتی|گاوهای دشتی]] (اراخ) منقرض شد.
* [[۱۶۲۹ (میلادی)|۱۶۲۹]] - ([[۱۰۰۸ (میلادی)|۱۰۰۸]]): [[شاه عباس اول]]، شاهنشاه [[صفویان|صفوی]] مرد.
* [[۱۶۲۹ (میلادی)|۱۶۲۹]] - ([[۱۰۰۸ (میلادی)|۱۰۰۸]]): کاردینال ریشلیو در جنگ سی‌ساله با نیروهای پروتستانی [[سوئد]] هم‌پیمان شد تا با گسترش [[امپراتوری روم مقدس]] توسط [[فردیناند دوم]] مقابله کند.
=== [[دهه ۱۶۳۰ (میلادی)|دههٔ ۱۶۳۰]] ===
* [[۱۶۳۱ (میلادی)|۱۶۳۱]] - ([[۱۰۱۰ (میلادی)|۱۰۱۰]]): [[کوه وزوو]] فوران کرد.
* [[۱۶۳۲ (میلادی)|۱۶۳۲]] - ([[۱۰۱۱ (میلادی)|۱۰۱۱]]): [[نبرد لوتزن]] مرگ شاه [[سوئد]]، [[گوستاو آدولف دوم سوئد|گوستاو آدولف دوم]] را در پی داشت.
* [[۱۶۳۲ (میلادی)|۱۶۳۲]] - ([[۱۰۱۱ (میلادی)|۱۰۱۱]]): ساخت [[تاج محل]] در [[آگره|آگره‌ی]] [[هند]] آغاز شد.
* [[۱۶۳۳ (میلادی)|۱۶۳۳]] - ([[۱۰۱۲ (میلادی)|۱۰۱۲]]): [[گالیلئو گالیله]] برای محاکمه وارد [[روم]] شد.
* [[۱۶۳۹ (میلادی)|۱۶۳۹]] - [[۱۶۳۳ (میلادی)|۱۶۳۳]] - ([[۱۰۱۲ (میلادی)|۱۰۱۲]]-[[۱۰۱۸ (میلادی)|۱۰۱۸]]): [[ژاپن]] تبدیل به یک [[ساکوکو|«کشور دربسته»]] شد.
* [[۱۶۳۴ (میلادی)|۱۶۳۴]] - ([[۱۰۱۳ (میلادی)|۱۰۱۳]]): [[نبرد نوردلینگن]] منجر به پیروزی [[کاتولیک|کاتولیک‌ها]] شد.
* [[۱۶۳۴ (میلادی)|۱۶۳۴]] - ([[۱۰۱۳ (میلادی)|۱۰۱۳]]): [[امپراتور فاسیلیدس]] پدر [[آفونسو مندس]] و بسیاری از مبلغان [[یسوعی]] را از [[حبشه]] اخراج کرد.
* [[۱۶۳۶ (میلادی)|۱۶۳۶]] - ([[۱۰۱۵ (میلادی)|۱۰۱۵]]): امپراتور فاسیلیدس شهر [[گوندار]] را که به مدت دو سده پایتخت حبشه ماند بنیان نهاد.
* [[۱۶۳۶ (میلادی)|۱۶۳۶]] - ([[۱۰۱۵ (میلادی)|۱۰۱۵]]): [[دانشگاه هاروارد]] در شهر [[کمبریج (ماساچوست)|کمبریج]] ایالت [[ماساچوست]] ساخته شد.
* [[۱۶۳۷ (میلادی)|۱۶۳۷]] - ([[۱۰۱۶ (میلادی)|۱۰۱۶]]): [[شورش شیمابارا]] توسط مسیحیان ژاپنی، [[رونین|رونین‌ها]] و فقرا علیه [[دوره ادو|ادو]].
* [[۱۶۳۹ (میلادی)|۱۶۳۹]] - ([[۱۰۱۸ (میلادی)|۱۰۱۸]]): [[نبرد داونز]] - ناوگان [[جمهوری هلند|جمهوری متحد هفت ایالتی هلند]] با قاطعیت ناوگان [[اسپانیا]] را در آب‌های انگلیس شکست داد.
* [[۱۶۳۹ (میلادی)|۱۶۳۹]] - ([[۱۰۱۸ (میلادی)|۱۰۱۸]]): اختلافات بین [[فارنیزی‌ها]] و [[پاپ باربرینی اربان هشتم]] به حدی بالا گرفت که موجب [[جنگ‌های کاسترو]] تا سال [[۱۶۴۹ (میلادی)]] ([[۱۰۲۸ (میلادی)|۱۰۲۸]]) شد.
* [[۱۶۵۱ (میلادی)|۱۶۵۱]] - [[۱۶۳۹ (میلادی)|۱۶۳۹]] - ([[۱۰۱۸ (میلادی)|۱۰۱۸]]-[[۱۰۳۰ (میلادی)|۱۰۳۰]]): [[جنگ سه پادشاهی]]: جنگ‌های داخلی در [[بریتانیا]] بین سه منطقه [[انگلیس]]، [[ایرلند]] و [[اسکاتلند]].
=== [[دهه ۱۶۴۰ (میلادی)|دههٔ ۱۶۴۰]] ===
* [[۱۶۴۰ (میلادی)|۱۶۴۰]] - ([[۱۰۱۹ (میلادی)|۱۰۱۹]]): [[چارلز اول انگلستان|شاه چارلز]] [[انگلستان]] مجبور شد [[پارلمان بریتانیا|پارلمان]] را به دلیل قیام [[اسکاتلندی|اسکات‌ها]] فرا بخواند.
* [[۱۶۶۸ (میلادی)|۱۶۶۸]] - [[۱۶۴۰ (میلادی)|۱۶۴۰]] - ([[۱۰۱۹ (میلادی)|۱۰۱۹]]-[[۱۰۴۷ (میلادی)|۱۰۴۷]]): [[جنگ بازگشت پرتغال]] منجر به [[اتحاد ایبریایی]] شد.
* [[۱۶۴۰ (میلادی)|۱۶۴۰]] - ([[۱۰۱۹ (میلادی)|۱۰۱۹]]): [[شکنجه]] در [[انگلستان]] غیرقانونی شد.
* [[۱۶۴۱ (میلادی)|۱۶۴۱]] - ([[۱۰۲۰ (میلادی)|۱۰۲۰]]): [[شوگون‌سالاری توکوگاوا|نظام شوگونی توکوگاوا]] وضعیت [[ساکوکو]] را اعلام کرد. در این وضعیت تمام خارجی‌ها از [[ژاپن]] اخراج و هیچ کس حق ورود یا خروج از کشور را نداشت.
* [[۱۶۴۱ (میلادی)|۱۶۴۱]] - ([[۱۰۲۰ (میلادی)|۱۰۲۰]]): [[شورش ایرلند در سال ۱۶۴۱|شورش ایرلند]]
* [[۱۶۴۱ (میلادی)|۱۶۴۱]] - ([[۱۰۲۰ (میلادی)|۱۰۲۰]]): [[رنه دکارت]] کتاب [[تاملات در فلسفه اولی|تأملات در فلسفۀ اولٰی]] را منتشر کرد.
* [[۱۶۴۲ (میلادی)|۱۶۴۲]] - ([[۱۰۲۱ (میلادی)|۱۰۲۱]]): [[آبل تاسمان]] اکتشافگر [[هلند|هلندی]] سرزمین [[زلاند نو]] را به عنوان نخستین اروپایی مشاهده می‌کند.
* [[۱۶۴۲ (میلادی)|۱۶۴۲]] - ([[۱۰۲۱ (میلادی)|۱۰۲۱]]): آغاز [[جنگ داخلی انگلستان|جنگ داخلی در انگلستان]] - این درگیری تا سال [[۱۶۵۱ (میلادی)]] ([[۱۰۳۰ (میلادی)|۱۰۳۰]]) ادامه یافت و تنها با اعدام [[چارلز اول انگلستان|شاه چارلز اول]]، پایان سلطنت و برتری پارلمان بر شاه بود که آرام گرفت.
* [[۱۶۴۴ (میلادی)|۱۶۴۴]] - ([[۱۰۲۳ (میلادی)|۱۰۲۳]]): جیووانی باتیستا [[پامفیلی]] به عنوان [[اینوسنت دهم|پاپ اینوسنت دهم]] در [[کنفرانس پاپی ۱۶۴۴]] انتخاب شد.
* [[۱۶۴۴ (میلادی)|۱۶۴۴]] - ([[۱۰۲۳ (میلادی)|۱۰۲۳]]): [[منچو|منچوها]] [[چین]] را تسخیر کردند و [[دودمان مینگ]] به پایان رسید. [[دودمان چینگ]] تا سال [[۱۹۱۲ (میلادی)]] ([[۱۲۹۱ (میلادی)|۱۲۹۱]]) حکومت کرد.
* [[۱۶۷۴ (میلادی)|۱۶۷۴]] - [[۱۶۴۴ (میلادی)|۱۶۴۴]] - ([[۱۰۲۳ (میلادی)|۱۰۲۳]]-[[۱۰۵۳ (میلادی)|۱۰۵۳]]): [[جنگ سی‌ساله موریتانیا]]
* [[۱۶۴۵ (میلادی)|۱۶۴۵]] - ([[۱۰۲۴ (میلادی)|۱۰۲۴]]): مرگ [[میاموتو موساشی]]، جنگجوی [[سامورایی]] ژاپنی بر اثر حوادث طبیعی.
* [[۱۶۶۹ (میلادی)|۱۶۶۹]] - [[۱۶۴۵ (میلادی)|۱۶۴۵]] - ([[۱۰۲۴ (میلادی)|۱۰۲۴]]-[[۱۰۴۸ (میلادی)|۱۰۴۸]]): [[جنگ عثمانی با ونیز]]. عثمانی‌ها به [[کرت]] حمله کردند و [[خانیا]] را اشغال کردند.
* [[۱۶۴۷ (میلادی)|۱۶۴۷]] - ([[۱۰۲۶ (میلادی)|۱۰۲۶]]): [[محمد چهارم]] در سن هفت سالگی به پادشاهی [[عثمانی]] رسید.
* [[۱۶۵۲ (میلادی)|۱۶۵۲]] - [[۱۶۴۷ (میلادی)|۱۶۴۷]] - ([[۱۰۲۶ (میلادی)|۱۰۲۶]]-[[۱۰۳۱ (میلادی)|۱۰۳۱]]): [[طاعون بزرگ در سویل]].
* [[۱۶۴۸ (میلادی)|۱۶۴۸]] - ([[۱۰۲۷ (میلادی)|۱۰۲۷]]): [[پیمان وستفالیا]] به [[جنگ سی‌ساله]] و [[جنگ هشتادساله]] خاتمه داد و به اقتدار امپراتوری‌های [[امپراتوری اسپانیا|اسپانیا]] و [[امپراتوری روم مقدس|روم مقدس]] به عنوان قدرت‌های بزرگ اروپا پایان داد.
* [[۱۶۵۳ (میلادی)|۱۶۵۳]] - [[۱۶۴۸ (میلادی)|۱۶۴۸]] - ([[۱۰۲۷ (میلادی)|۱۰۲۷]]-[[۱۰۳۲ (میلادی)|۱۰۳۲]]): [[شورش فروند|جنگ داخلی فروند]] در [[فرانسه]].
* [[۱۶۶۷ (میلادی)|۱۶۶۷]] - [[۱۶۴۸ (میلادی)|۱۶۴۸]] - ([[۱۰۲۷ (میلادی)|۱۰۲۷]]-[[۱۰۴۶ (میلادی)|۱۰۴۶]]): [[جنگ‌های دلوج]] کشور [[مشترک‌المنافع لهستان–لیتوانی|همسود لهستان لیتوانی]] را ویران کرد.
* [[۱۶۶۹ (میلادی)|۱۶۶۹]] - [[۱۶۴۸ (میلادی)|۱۶۴۸]] - ([[۱۰۲۷ (میلادی)|۱۰۲۷]]-[[۱۰۴۸ (میلادی)|۱۰۴۸]]): عثمانی‌ها [[کرت]] را پس از محاصره [[کاندیا]] از ونیزی‌ها گرفتند.
* [[۱۶۵۳ (میلادی)|۱۶۵۳]] - [[۱۶۴۹ (میلادی)|۱۶۴۹]] - ([[۱۰۲۸ (میلادی)|۱۰۲۸]]-[[۱۰۳۲ (میلادی)|۱۰۳۲]]): [[استیلای کرامول بر ایرلند|استیلای نیروهای کرامول بر ایرلند]].
=== [[دهه ۱۶۵۰ (میلادی)|دههٔ ۱۶۵۰]] ===
* [[۱۶۵۱ (میلادی)|۱۶۵۱]] - ([[۱۰۳۰ (میلادی)|۱۰۳۰]]): [[جنگ داخلی انگلستان|جنگ داخلی انگلیس]] با پیروزی پارلمانی‌ها در [[نبرد ورسستر]] به پایان رسید.
* [[۱۶۵۲ (میلادی)|۱۶۵۲]] - ([[۱۰۳۱ (میلادی)|۱۰۳۱]]): [[کمپانی هند شرقی هلند]] شهر [[کیپ تاون]] را در [[آفریقای جنوبی]] ساخت.
* [[۱۶۵۲ (میلادی)|۱۶۵۲]] - ([[۱۰۳۱ (میلادی)|۱۰۳۱]]): نخستین [[جنگ انگلیس و هلند]] آغاز شد.
* [[۱۶۶۱ (میلادی)|۱۶۶۱]] - [[۱۶۵۴ (میلادی)|۱۶۵۴]] - ([[۱۰۳۳ (میلادی)|۱۰۳۳]]-[[۱۰۴۰ (میلادی)|۱۰۴۰]]): [[محمد کوپرولو پاشا]] ([[آلبانی|آلبانیایی‌تبار]]) وزیر اعظم [[عثمانی]] شد.
* [[۱۶۶۱ (میلادی)|۱۶۶۱]] - [[۱۶۵۵ (میلادی)|۱۶۵۵]] - ([[۱۰۳۴ (میلادی)|۱۰۳۴]]-[[۱۰۴۰ (میلادی)|۱۰۴۰]]): [[جنگ‌های شمالی]] در [[اروپا]] باعث شدند که جایگاه [[امپراتوری سوئد|سوئد]] به عنوان یک قدرت بزرگ تثبیت شود.
* [[۱۶۵۸ (میلادی)|۱۶۵۸]] - ([[۱۰۳۷ (میلادی)|۱۰۳۷]]): پس از آن که بنای [[تاج‌محل]] در [[هندوستان]] به دستور [[شاه‌جهان]] به پایان رسید، پسرش [[اورنگزیب]] او را از سلطنت پایین کشید.
=== [[دهه ۱۶۶۰ (میلادی)|دههٔ ۱۶۶۰]] ===
* [[۱۶۶۰ (میلادی)|۱۶۶۰]] - ([[۱۰۳۹ (میلادی)|۱۰۳۹]]): [[جمهوری مشترک‌المنافع انگلستان]] به پایان رسید و [[دوره بازگشت انگلستان|سلطنت بار دیگر برقرار شد]].
* [[۱۶۶۰ (میلادی)|۱۶۶۰]] - ([[۱۰۳۹ (میلادی)|۱۰۳۹]]): [[انجمن سلطنتی|انجمن پادشاهی لندن برای پیشبرد دانش طبیعی]] در انگلستان بنیان نهاده شد.
* [[۱۶۶۱ (میلادی)|۱۶۶۱]] - ([[۱۰۴۰ (میلادی)|۱۰۴۰]]): [[محمد کوپرولو پاشا|محمد کوپرولو]] مرد و پسرش احمد، جای وی را به عنوان وزیر اعظم دولت عثمانی گرفت.
* [[۱۶۶۱ (میلادی)|۱۶۶۱]] - ([[۱۰۴۰ (میلادی)|۱۰۴۰]]): دوره پادشاهی [[امپراتور کانگشی]] در [[چین]] آغاز شد.
* [[۱۶۶۲ (میلادی)|۱۶۶۲]] - ([[۱۰۴۱ (میلادی)|۱۰۴۱]]): [[کوکسینگا]] [[تایوان]] را از دست [[هلند|هلندی‌ها]] گرفت و [[پادشاهی تونگنینگ]] را که تا سال [[۱۶۸۳ (میلادی)|۱۶۸۳]] ([[۱۰۶۲ (میلادی)|۱۰۶۲]]) ادامه داشت بنیان نهاد.
* [[۱۶۶۳ (میلادی)|۱۶۶۳]] - ([[۱۰۴۲ (میلادی)|۱۰۴۲]]): [[جنگ عثمانی و هابسبورگ مجارستان|جنگ عثمانی با هابسبورگ مجارستان]] آغاز شد.
* [[۱۶۶۳ (میلادی)|۱۶۶۳]] - ([[۱۰۴۲ (میلادی)|۱۰۴۲]]): [[فرانسه]] کنترل کامل سیاسی نظامی بر مایملک استعماری خود در [[فرانسه نو]] را به دست گرفت.
* [[۱۶۶۳ (میلادی)|۱۶۶۳]] - ([[۱۰۴۲ (میلادی)|۱۰۴۲]]): [[رابرت هوک]] با استفاده از [[میکروسکوپ]]، [[یاخته]] را کشف کرد.
* [[۱۶۶۴ (میلادی)|۱۶۶۴]] - ([[۱۰۴۳ (میلادی)|۱۰۴۳]]): [[نبرد سن گوتهارد]]: عثمانی‌ها از کنت [[رایموندو مونتکوکولی]] شکست خوردند. [[پیمان صلح وسوار]] به منظور حفظ آرامش تا ۲۰ سال بعد بسته شد.
* [[۱۶۶۴ (میلادی)|۱۶۶۴]] - ([[۱۰۴۳ (میلادی)|۱۰۴۳]]): نیروهای بریتانیایی شهر [[نیو آمستردام]] را را گرفته و نام آن را به [[نیویورک]] تغییر دادند.
* [[۱۶۶۴ (میلادی)|۱۶۶۴]] - ([[۱۰۴۳ (میلادی)|۱۰۴۳]]): کتاب جنگل‌داری [[جان اولین|جان اِوْلین]] به نام [[سیلوا (کتاب)|سیلوا]] در [[انگلستان]] منتشر شد.
* [[۱۶۶۵ (میلادی)|۱۶۶۵]] - ([[۱۰۴۴ (میلادی)|۱۰۴۴]]): [[طاعون بزرگ لندن|طاعون بزرگ در لندن]].
* [[۱۶۶۵ (میلادی)|۱۶۶۵]] - ([[۱۰۴۴ (میلادی)|۱۰۴۴]]): [[امپراتوری کنگو]] در [[جنگ امبیویلا]] از [[امپراتوری پرتغال|پرتغال]] شکست خورد.
* [[۱۶۶۷ (میلادی)|۱۶۶۷]] - [[۱۶۶۵ (میلادی)|۱۶۶۵]] - ([[۱۰۴۴ (میلادی)|۱۰۴۴]]-[[۱۰۴۶ (میلادی)|۱۰۴۶]]): [[جنگ دوم انگلستان و هلند|دومین جنگ انگلیس و هلند]] بین انگلستان و [[جمهوری متحد هفت ایالتی هلند]] انجام شد.
* [[۱۶۶۶ (میلادی)|۱۶۶۶]] - ([[۱۰۴۵ (میلادی)|۱۰۴۵]]): [[آتش‌سوزی بزرگ لندن]].
* [[۱۶۶۷ (میلادی)|۱۶۶۷]] - ([[۱۰۴۶ (میلادی)|۱۰۴۶]]): عملیات [[یورش بر مدوی|یورش بر مِدْوِی]] در طول جنگ انگلیس و هلند
* [[۱۶۶۸ (میلادی)|۱۶۶۸]] - [[۱۶۶۷ (میلادی)|۱۶۶۷]] - ([[۱۰۴۶ (میلادی)|۱۰۴۶]]-[[۱۰۴۷ (میلادی)|۱۰۴۷]]): [[جنگ واگذاری]]: فرانسه به هلند حمله کرد. [[پیمان آخن (۱۶۶۸)|پیمان آخن]] در سال [[۱۶۶۸ (میلادی)|۱۶۶۸]] ([[۱۰۴۷ (میلادی)|۱۰۴۷]]) این جنگ را به پایان رساند
* [[۱۶۹۹ (میلادی)|۱۶۹۹]] - [[۱۶۶۷ (میلادی)|۱۶۶۷]] - ([[۱۰۴۶ (میلادی)|۱۰۴۶]]-[[۱۰۷۸ (میلادی)|۱۰۷۸]]): جنگ بزرگ عثمانی گسترش این امپراتوری در اروپا را متوقف کرد.
* [[۱۶۶۸ (میلادی)|۱۶۶۸]] - ([[۱۰۴۷ (میلادی)|۱۰۴۷]]): [[معاهده لیسبون (۱۶۶۸)|معاهدۀ لیسبون]] بین اسپانیا و پرتغال موجب شد که پرتغال به عنوان کشوری مستقل شناخته شود.
* [[۱۶۶۹ (میلادی)|۱۶۶۹]] - ([[۱۰۴۸ (میلادی)|۱۰۴۸]]): عثمانی‌ها [[کرت]] را گرفتند.
=== [[دهه ۱۶۷۰ (میلادی)|دههٔ ۱۶۷۰]] ===
* [[۱۶۷۰ (میلادی)|۱۶۷۰]] - ([[۱۰۴۹ (میلادی)|۱۰۴۹]]): شرکت [[هادسون بی]] در [[کانادا]] تأسیس شد.
* [[۱۶۷۳ (میلادی)|۱۶۷۳]] - [[۱۶۷۲ (میلادی)|۱۶۷۲]] - ([[۱۰۵۱ (میلادی)|۱۰۵۱]]-[[۱۰۵۲ (میلادی)|۱۰۵۲]]): اردوکشی عثمانی‌ها برای کمک به [[قزاق|قزاق‌های]] [[اوکراین]]. [[یان سوبیسکی]]، عثمانی‌ها را در [[نبرد خوتین دوم|دومین نبرد خوتین]] به سال [[۱۶۷۳ (میلادی)|۱۶۷۳]] ([[۱۰۵۲ (میلادی)|۱۰۵۲]]) شکست داد.
* [[۱۶۷۶ (میلادی)|۱۶۷۶]] - [[۱۶۷۲ (میلادی)|۱۶۷۲]] - ([[۱۰۵۱ (میلادی)|۱۰۵۱]]-[[۱۰۵۵ (میلادی)|۱۰۵۵]]): [[جنگ عثمانی و مجارستان (۱۶۷۲-۱۶۷۶)|جنگ عثمانی و مجارستان]]
* [[۱۶۷۲ (میلادی)|۱۶۷۲]] - ([[۱۰۵۱ (میلادی)|۱۰۵۱]]): [[سال فاجعه در هلند|سال رامپیار (فاجعه) در هلند]] - حملۀ مرکب فرانسه، انگلستان و دو استان آلمانی علیه [[جمهوری متحد هفت ایالتی هلند]].
* [[۱۶۷۸ (میلادی)|۱۶۷۸]] - [[۱۶۷۲ (میلادی)|۱۶۷۲]] - ([[۱۰۵۱ (میلادی)|۱۰۵۱]]-[[۱۰۵۷ (میلادی)|۱۰۵۷]]): [[جنگ فرانسه و هلند]]
* [[۱۶۷۳ (میلادی)|۱۶۷۳]] - ([[۱۰۵۲ (میلادی)|۱۰۵۲]]): [[آنتونی فان لیوونهوک]] توانست برای اولین بار در تاریخ [[میکروب]] را ببیند. او با استفاده از [[میکروسکوپ|میکروسکوپی]] که در خانه ساخته بود، بقایای دندان، قطرات باران و مدفوع خود را زیر دستگاه مشاهده کرد و نام موجودات ریزی را که دید انیمالکولس (جانور ریز) گذاشت.
* [[۱۶۷۴ (میلادی)|۱۶۷۴]] - ([[۱۰۵۳ (میلادی)|۱۰۵۳]]): [[پیمان صلح وستمینیستر (۱۶۴۷)|پیمان صلح وستمینیستر]] جنگ بین جمهوری متحد هفت ایالتی هلند و انگلستان را پایان داد.
* [[۱۶۷۴ (میلادی)|۱۶۷۴]] - ([[۱۰۵۳ (میلادی)|۱۰۵۳]]): [[امپراتوری مراتا]] توسط [[شیواجی]] در [[هندوستان]] به وجود آمد.
* [[۱۶۷۶ (میلادی)|۱۶۷۶]] - ([[۱۰۵۵ (میلادی)|۱۰۵۵]]): [[پیمان صلح زوراونو]] خصومت بین عثمانی و لهستان را پایان داد.
* [[۱۶۷۶ (میلادی)|۱۶۷۶]] - ([[۱۰۵۵ (میلادی)|۱۰۵۵]]): [[کارا مصطفی]]، وزیر اعظم عثمانی شد.
* [[۱۶۸۱ (میلادی)|۱۶۸۱]] - [[۱۶۷۶ (میلادی)|۱۶۷۶]] - ([[۱۰۵۵ (میلادی)|۱۰۵۵]]-[[۱۰۶۰ (میلادی)|۱۰۶۰]]): [[جنگ روسیه و عثمانی (۱۶۸۱-۱۶۷۶)|جنگ بین روسیه و عثمانی]] در گرفت.
* [[۱۶۷۸ (میلادی)|۱۶۷۸]] - ([[۱۰۵۷ (میلادی)|۱۰۵۷]]): [[پیمان صلح نیمیخن]] پایانی بر خشونت‌ها بین هلند و فرانسه شد.
=== [[دهه ۱۶۸۰ (میلادی)|دههٔ ۱۶۸۰]] ===
[[پرونده:Powrot z Wiednia.jpg|بندانگشتی|200px|''بازگشت از وین'' اثر [[یوزف براند]]. ارتش [[لهستان]] در حال بازگشت به وطن به همراه غنایم جنگی که از ارتش [[عثمانی]] در [[نبرد وین]] به دست آوردند.]]
[[پرونده:Amurrivermap.png|بندانگشتی|200px|[[پیمان نرچینسک]] مرزی بین [[چین]] و [[امپراتوری روسیه|روسیه]] برقرار ساخت.]]
* [[۱۶۸۰ (میلادی)|۱۶۸۰]] - ([[۱۰۵۹ (میلادی)|۱۰۵۹]]): [[شورش پوئبلو]]، اسپانیایی‌ها را تا سال [[۱۶۹۲ (میلادی)|۱۶۹۲]] ([[۱۰۷۱ (میلادی)|۱۰۷۱]]) از [[نیومکزیکو]] بیرون راند.
* [[۱۶۸۱ (میلادی)|۱۶۸۱]] - ([[۱۰۶۰ (میلادی)|۱۰۶۰]]): پاشای شهر [[بودا (بوداپست)|بودا]] از شورش [[ایمره توکولی]] در [[مجارستان]] حمایت کرد.
* [[۱۶۸۲ (میلادی)|۱۶۸۲]] - ([[۱۰۶۱ (میلادی)|۱۰۶۱]]): [[محمد چهارم|سلطان محمد چهارم عثمانی]] تحت تأثیر [[کارا مصطفی]] تصمیم گرفت از آن جا که پیمان صلح با [[لئوپولد یکم، امپراتور مقدس روم|لئوپلد یکم]] تا سال [[۱۶۸۴ (میلادی)|۱۶۸۴]] ([[۱۰۶۳ (میلادی)|۱۰۶۳]]) اعتبار داشت آن را نادیده بگیرد.
* [[۱۶۸۳ (میلادی)|۱۶۸۳]] - [[۱۶۸۲ (میلادی)|۱۶۸۲]] - ([[۱۰۶۱ (میلادی)|۱۰۶۱]]-[[۱۰۶۲ (میلادی)|۱۰۶۲]]): [[عثمانی‌ها]] در [[ادیرنه|آدریانپول]] اردو زدند.
* [[۱۶۸۲ (میلادی)|۱۶۸۲]] - ([[۱۰۶۱ (میلادی)|۱۰۶۱]]): [[پتر کبیر]] فرمانروای [[امپراتوری روسیه|روسیه]] شد.
* [[۱۶۸۲ (میلادی)|۱۶۸۲]] - ([[۱۰۶۱ (میلادی)|۱۰۶۱]]): [[لاسال]] طول رود [[می‌سی‌سی‌پی]] را کاوش کرد و مدعی [[لوییزیانا]] برای [[فرانسه]] شد.
* [[۱۶۸۳ (میلادی)|۱۶۸۳]] - ([[۱۰۶۲ (میلادی)|۱۰۶۲]]): [[چین]] بر [[پادشاهی تونگنینگ]] غلبه کرد و [[تایوان]] را ضمیمۀ خود ساخت.
* [[۱۶۸۳ (میلادی)|۱۶۸۳]] - ([[۱۰۶۲ (میلادی)|۱۰۶۲]]): شورای جنگ [[هابسبورگ]] در [[وین]] تشکیل جلسه داد.
* [[۱۶۸۳ (میلادی)|۱۶۸۳]] - ([[۱۰۶۲ (میلادی)|۱۰۶۲]]): [[نبرد وین]] باعث شد که استیلای [[امپراتوری عثمانی]] بر جنوب شرق اروپا پایان یابد.
* [[۱۶۸۵ (میلادی)|۱۶۸۵]] - ([[۱۰۶۴ (میلادی)|۱۰۶۴]]): [[فرمان فوتینبلو]] [[پروتستانتیزم]] را در فرانسه ممنوع اعلام کرد. [[چارلز دوم|شاه چارلز دوم]] مرد.
* [[۱۶۸۷ (میلادی)|۱۶۸۷]] - ([[۱۰۶۶ (میلادی)|۱۰۶۶]]): [[ایزاک نیوتون]] کتاب ''[[اصول ریاضی فلسفه طبیعی]]'' را منتشر کرد.
* [[۱۶۸۸ (میلادی)|۱۶۸۸]] - ([[۱۰۶۷ (میلادی)|۱۰۶۷]]): [[محاصره دری|محاصرۀ دِری]] در [[ایرلند]]
* [[۱۶۸۸ (میلادی)|۱۶۸۸]] - ([[۱۰۶۷ (میلادی)|۱۰۶۷]]): [[انقلاب سیام]] نفوذ [[فرانسه]] را محدود کرد و تقریباً تمام روابط با غرب را تا [[سده ۱۹ میلادی]] به محاق برد.
* [[۱۶۸۹ (میلادی)|۱۶۸۹]] - [[۱۶۸۸ (میلادی)|۱۶۸۸]] - ([[۱۰۶۷ (میلادی)|۱۰۶۷]]-[[۱۰۶۸ (میلادی)|۱۰۶۸]]): [[انقلاب باشکوه]] با حملۀ [[جمهوری متحد هفت ایالتی هلند|جمهوری هلند]] به [[انگلستان]] آغاز شد. نظام سیاسی انگلستان به [[پادشاهی مشروطه]] تبدیل شد.
* [[۱۶۹۱ (میلادی)|۱۶۹۱]] - [[۱۶۸۸ (میلادی)|۱۶۸۸]] - ([[۱۰۶۷ (میلادی)|۱۰۶۷]]-[[۱۰۷۰ (میلادی)|۱۰۷۰]]): [[جنگ دو شاه]] در [[ایرلند]].
* [[۱۶۹۷ (میلادی)|۱۶۹۷]] - [[۱۶۸۹ (میلادی)|۱۶۸۹]] - ([[۱۰۶۸ (میلادی)|۱۰۶۸]]-[[۱۰۷۶ (میلادی)|۱۰۷۶]]): [[ائتلاف بزرگ]] باعث جلوگیری از گسترش فرانسه در طول [[جنگ نه‌ساله]] شد.
* [[۱۶۸۹ (میلادی)|۱۶۸۹]] - ([[۱۰۶۸ (میلادی)|۱۰۶۸]]): [[ویلیام سوم انگلستان|ویلیام]] بر تخت پادشاهی انگلستان، اسکاتلند و ایرلند تکیه زد.
* [[۱۶۸۹ (میلادی)|۱۶۸۹]] - ([[۱۰۶۸ (میلادی)|۱۰۶۸]]): [[جان لاک]] نخستین [[نامه‌ای درباره تساهل|نامه دربارۀ تساهل]] را منتشر کرد.
* [[۱۶۸۹ (میلادی)|۱۶۸۹]] - ([[۱۰۶۸ (میلادی)|۱۰۶۸]]): [[پیمان نرچینسک]] مرزی بین چین و روسیه برقرار ساخت.
* [[۱۶۸۹ (میلادی)|۱۶۸۹]] - ([[۱۰۶۸ (میلادی)|۱۰۶۸]]): [[نبرد کیلیکرانکی]] بین جاکوبی‌ها و ویلیامی‌ها در [[پرتشایر]]
* [[۱۶۸۹ (میلادی)|۱۶۸۹]] - ([[۱۰۶۸ (میلادی)|۱۰۶۸]]): [[شورش کارپوش]] در [[جمهوری مقدونیه]] کنونی شکست خورد و [[اسکوپیه]] به دست ترکان عثمانی افتاد.
=== [[دهه ۱۶۹۰ (میلادی)|دههٔ ۱۶۹۰]] ===
[[پرونده:ThomasHosmerShepherdBankofEngpublished1816 edited.jpg|بندانگشتی|200px|[[بانک انگلستان]]]]
* [[۱۶۹۰ (میلادی)|۱۶۹۰]] - ([[۱۰۶۹ (میلادی)|۱۰۶۹]]): [[نبرد بوین]] در [[ایرلند]]
* [[۱۶۹۲ (میلادی)|۱۶۹۲]] - ([[۱۰۷۱ (میلادی)|۱۰۷۱]]): [[محاکمه جادوگران در دهکده سالم|محاکمۀ جادوگران در دهکده سالم]] [[ماساچوست]]
* [[۱۶۹۴ (میلادی)|۱۶۹۴]] - [[۱۶۹۲ (میلادی)|۱۶۹۲]] - ([[۱۰۷۱ (میلادی)|۱۰۷۱]]-[[۱۰۷۳ (میلادی)|۱۰۷۳]]): ۲ میلیون نفر در فرانسه بر اثر [[قحطی]] مردند.<ref>Alan Macfarlane (1997). "''[http://books.google.com/books?id=eGsCGAdH4YQC&pg=PA64&dq&hl=en#v=onepage&q=&f=false The savage wars of peace: England, Japan and the Malthusian trap]''". p.64. ISBN 0-631-18117-2</ref>
* [[۱۶۹۴ (میلادی)|۱۶۹۴]] - ([[۱۰۷۳ (میلادی)|۱۰۷۳]]): [[بانک انگلستان]] تشکیل شد.
* [[۱۶۹۴ (میلادی)|۱۶۹۴]] - ([[۱۰۷۳ (میلادی)|۱۰۷۳]]): [[ماری دوم انگلستان]] مرد.
* [[۱۶۹۵ (میلادی)|۱۶۹۵]] - ([[۱۰۷۴ (میلادی)|۱۰۷۴]]): [[گورکانیان|امپراتوری گورکانیان]] فعالیت [[کمپانی هند شرقی بریتانیا|شرکت هند شرقی]] را به دلیل دزدیدن [[گنج ساوای]] توسط یک [[دزد دریایی]] به نام [[هنری اوری]] تقریباً ممنوع اعلام کرد.
* [[۱۶۹۷ (میلادی)|۱۶۹۷]] - [[۱۶۹۶ (میلادی)|۱۶۹۶]] - ([[۱۰۷۵ (میلادی)|۱۰۷۵]]-[[۱۰۷۶ (میلادی)|۱۰۷۶]]): تقریباً یک سوم جمعیت [[فنلاند]] بر اثر قحطی، جان خود را از دست دادند.<ref>Karen Cullen,Karen J. Cullen (2010). "''[http://books.google.com/books?id=RiLjHZdt-sMC&pg=PA20&dq&hl=en#v=onepage&q=&f=false Famine in Scotland: The 'Ill Years' of the 1690s]''". Edinburgh University Press. p.20. ISBN 0-7486-3887-3</ref>
* [[۱۶۹۹ (میلادی)|۱۶۹۹]] - ([[۱۰۷۸ (میلادی)|۱۰۷۸]]): [[پیمان صلح کارلوویتز]] به [[جنگ بزرگ عثمانی]] پایان داد.
* [[۱۶۹۹ (میلادی)|۱۶۹۹]] - ([[۱۰۷۸ (میلادی)|۱۰۷۸]]): [[توماس ساوری]] نخستین نمونه از [[موتور بخار]] خود را در [[انجمن سلطنتی|انجمن سلطنتی انگلستان]] به نمایش گذاشت.
== شخصیت‌های مهم ==
خط ۲۱۸:
[[پرونده:Cardinal Richelieu (Champaigne).jpg|بندانگشتی|200px|[[کاردینال ریشلیو]]، صدراعظم [[لویی سیزدهم]] و مشهور به عالیجناب سرخپوش]]
[[پرونده:Aodh Mór Uî Néill (anglicisé comme, Hugh The Great O'Neill).jpg|بندانگشتی|200px|[[هیو اونیل]]، مشهور به ارل کبیر، از بزرگترین مقاومان ایرلندی ضد قدرت [[انگلستان]]]]
* [[آلبرشت فون والنشتاین]]، فرمانده کاتولیک آلمانی در [[جنگ سی‌ساله]] ([[۱۶۳۴ (میلادی)|۱۶۳۴]]-[[۱۵۸۳ (میلادی)|۱۵۸۳]]) - ([[۱۰۱۳ (میلادی)|۱۰۱۳]]-[[۹۶۲ (میلادی)|۹۶۲]])
* [[آن اتریش]]، ملکه و نایب‌السلطنهٔ [[فرانسه]] ([[۱۶۶۶ (میلادی)|۱۶۶۶]]-[[۱۶۰۱ (میلادی)|۱۶۰۱]]) - ([[۱۰۴۵ (میلادی)|۱۰۴۵]]-[[۹۸۰ (میلادی)|۹۸۰]])
* [[آندره لونوتر]]، طراح منظره فرانسوی ([[۱۷۰۰ (میلادی)|۱۷۰۰]]-[[۱۶۱۳ (میلادی)|۱۶۱۳]]) - ([[۱۰۷۹ (میلادی)|۱۰۷۹]]-[[۹۹۲ (میلادی)|۹۹۲]])
* [[الکسیس روسیه]]، تزار [[امپراتوری روسیه]] ([[۱۶۷۶ (میلادی)|۱۶۷۶]]-[[۱۶۲۹ (میلادی)|۱۶۲۹]]) - ([[۱۰۵۵ (میلادی)|۱۰۵۵]]-[[۱۰۰۸ (میلادی)|۱۰۰۸]])
* [[الیزابت اول انگلستان]]، ملکۀ حاکم [[انگلستان]] و [[ایرلند]] ([[۱۶۰۳ (میلادی)|۱۶۰۳]]-[[۱۵۳۳ (میلادی)|۱۵۳۳]]) - ([[۹۸۲ (میلادی)|۹۸۲]]-[[۹۱۲ (میلادی)|۹۱۲]])
* [[الیور کرامول]]، فرمانروای نگهبان انگلستان، [[اسکاتلند]] و ایرلند ([[۱۶۵۸ (میلادی)|۱۶۵۸]]-[[۱۵۹۹ (میلادی)|۱۵۹۹]]) - ([[۱۰۳۷ (میلادی)|۱۰۳۷]]-[[۹۷۸ (میلادی)|۹۷۸]])
* [[ایمره توکولی]]، شاهزاده [[ترانسیلوانی]] ([[۱۷۰۵ (میلادی)|۱۷۰۵]]-[[۱۶۵۷ (میلادی)|۱۶۵۷]]) - ([[۱۰۸۴ (میلادی)|۱۰۸۴]]-[[۱۰۳۶ (میلادی)|۱۰۳۶]])
* [[پتر کبیر]]، [[تزار]] [[روسیه]]، نخستین [[امپراتوری روسیه|امپراتور روسیه]] ([[۱۷۲۵ (میلادی)|۱۷۲۵]]-[[۱۶۷۲ (میلادی)|۱۶۷۲]]) - ([[۱۱۰۴ (میلادی)|۱۱۰۴]]-[[۱۰۵۱ (میلادی)|۱۰۵۱]])
* [[پوپی|پوپِی]]، رهبر مذهبی [[توا|تِوا]] و رهبر [[شورش پوئبلو]] (حدوداً [[۱۶۸۸ (میلادی)|۱۶۸۸]]-[[۱۶۳۰ (میلادی)|۱۶۳۰]]) - ([[۱۰۶۷ (میلادی)|۱۰۶۷]]-[[۱۰۰۹ (میلادی)|۱۰۰۹]])
* [[تسوآت]]، رهبر قبیلهٔ [[آلگونکین]]
* [[توکوگاوا ایه‌یاسو]]، بنیان‌گذار نخستین [[شوگون]] [[ژاپن]] ([[۱۶۱۶ (میلادی)|۱۶۱۶]]-[[۱۵۴۳ (میلادی)|۱۵۴۳]]) - ([[۹۹۵ (میلادی)|۹۹۵]]-[[۹۲۲ (میلادی)|۹۲۲]])
* [[جیمز اول انگلستان]] ([[۱۶۲۵ (میلادی)|۱۶۲۵]]-[[۱۵۶۶ (میلادی)|۱۵۶۶]]) - ([[۱۰۰۴ (میلادی)|۱۰۰۴]]-[[۹۴۵ (میلادی)|۹۴۵]])
* [[جیمز دوم انگلستان]] ([[۱۷۰۱ (میلادی)|۱۷۰۱]]-[[۱۶۳۳ (میلادی)|۱۶۳۳]]) - ([[۱۰۸۰ (میلادی)|۱۰۸۰]]-[[۱۰۱۲ (میلادی)|۱۰۱۲]])
* [[چارلز اول انگلستان]]، شاه انگلستان، اسکاتلند و ایرلند ([[۱۶۴۹ (میلادی)|۱۶۴۹]]-[[۱۶۰۰ (میلادی)|۱۶۰۰]]) - ([[۱۰۲۸ (میلادی)|۱۰۲۸]]-[[۹۷۹ (میلادی)|۹۷۹]])
* [[چارلز دوم انگلستان]]، شاه انگلستان، اسکاتلند و ایرلند ([[۱۶۸۵ (میلادی)|۱۶۸۵]]-[[۱۶۳۰ (میلادی)|۱۶۳۰]]) - ([[۱۰۶۴ (میلادی)|۱۰۶۴]]-[[۱۰۰۹ (میلادی)|۱۰۰۹]])
* [[دیمیتری پوژارسکی]]، شاهزادۀ روسی و رهبر شورش ضدلهستانی ([[۱۶۴۲ (میلادی)|۱۶۴۲]]-[[۱۵۷۷ (میلادی)|۱۵۷۷]]) - ([[۱۰۲۱ (میلادی)|۱۰۲۱]]-[[۹۵۶ (میلادی)|۹۵۶]])
* [[ریچارد کرامول]]، فرمانروای نگهبان انگلستان، اسکاتلند و ایرلند ([[۱۷۱۲ (میلادی)|۱۷۱۲]]-[[۱۶۲۶ (میلادی)|۱۶۲۶]]) - ([[۱۰۹۱ (میلادی)|۱۰۹۱]]-[[۱۰۰۵ (میلادی)|۱۰۰۵]])
* [[ژول مازارن|کاردینال مازارین]]، سیاستمدار و [[کاردینال]] فرانسوی ایتالیایی‌الاصل ([[۱۶۶۱ (میلادی)|۱۶۶۱]]-[[۱۶۰۲ (میلادی)|۱۶۰۲]]) - ([[۱۰۴۰ (میلادی)|۱۰۴۰]]-[[۹۸۱ (میلادی)|۹۸۱]])
* [[سامارث راماداس]]، قدیس [[هندو]] ([[۱۶۸۱ (میلادی)|۱۶۸۱]]-[[۱۶۰۸ (میلادی)|۱۶۰۸]]) - ([[۱۰۶۰ (میلادی)|۱۰۶۰]]-[[۹۸۷ (میلادی)|۹۸۷]])
* [[سانت توکارام]]، قدیس هندو ([[۱۶۵۰ (میلادی)|۱۶۵۰]]-[[۱۶۰۰ (میلادی)|۱۶۰۰]]) - ([[۱۰۲۹ (میلادی)|۱۰۲۹]]-[[۹۷۹ (میلادی)|۹۷۹]])
* [[شاه عباس یکم|عباس یکم]]، شاه دودمان [[صفویان]] در [[ایران]]، ([[۱۶۲۹ (میلادی)|۱۶۲۹]]-[[۱۵۸۷ (میلادی)|۱۵۸۷]]) - ([[۱۰۰۸ (میلادی)|۱۰۰۸]]-[[۹۶۶ (میلادی)|۹۶۶]])
* [[شیواجی|شیواجی بوسله]]، شاه هندو، نخستین حاکم [[امپراتوری مراتا|مراتا]] ([[۱۶۸۰ (میلادی)|۱۶۸۰]]-[[۱۶۳۰ (میلادی)|۱۶۳۰]]) - ([[۱۰۵۹ (میلادی)|۱۰۵۹]]-[[۱۰۰۹ (میلادی)|۱۰۰۹]])
* [[فرانسواز آتنایس]]، معشوقهٔ [[لویی چهاردهم]] ([[۱۷۰۷ (میلادی)|۱۷۰۷]]-[[۱۶۴۱ (میلادی)|۱۶۴۱]]) - ([[۱۰۸۶ (میلادی)|۱۰۸۶]]-[[۱۰۲۰ (میلادی)|۱۰۲۰]])
* [[فرانسواز دوبین]]، همسر دوم لویی چهاردهم ([[۱۷۱۹ (میلادی)|۱۷۱۹]]-[[۱۶۳۵ (میلادی)|۱۶۳۵]]) - ([[۱۰۹۸ (میلادی)|۱۰۹۸]]-[[۱۰۱۴ (میلادی)|۱۰۱۴]])
* [[فیلیپ چهارم اسپانیا]]، شاه [[امپراتوری اسپانیا|اسپانیا]] ([[۱۶۶۵ (میلادی)|۱۶۶۵]]-[[۱۶۰۵ (میلادی)|۱۶۰۵]]) - ([[۱۰۴۴ (میلادی)|۱۰۴۴]]-[[۹۸۴ (میلادی)|۹۸۴]])
* [[کاردینال ریشلیو]]، کاردینال، [[دوک]] و سیاستمدار فرانسوی ([[۱۶۴۲ (میلادی)|۱۶۴۲]]-[[۱۵۸۵ (میلادی)|۱۵۸۵]]) - ([[۱۰۲۱ (میلادی)|۱۰۲۱]]-[[۹۶۴ (میلادی)|۹۶۴]])
* [[کریستینا ملکه سوئد|کریستینا]]، ملکه سوئد ([[۱۶۸۹ (میلادی)|۱۶۸۹]]-[[۱۶۲۶ (میلادی)|۱۶۲۶]]) - ([[۱۰۶۸ (میلادی)|۱۰۶۸]]-[[۱۰۰۵ (میلادی)|۱۰۰۵]])
* [[گورو تیغ بهادر]]، نهمین [[گورو]] [[آئین سیک]] ([[۱۶۷۵ (میلادی)|۱۶۷۵]]-[[۱۶۲۱ (میلادی)|۱۶۲۱]]) - ([[۱۰۵۴ (میلادی)|۱۰۵۴]]-[[۱۰۰۰ (میلادی)|۱۰۰۰]])
* [[گوستافوس آدولفوس سوئد]]، شاه [[سوئد]] ([[۱۶۳۲ (میلادی)|۱۶۳۲]]-[[۱۵۹۴ (میلادی)|۱۵۹۴]]) - ([[۱۰۱۱ (میلادی)|۱۰۱۱]]-[[۹۷۳ (میلادی)|۹۷۳]])
* [[لئوپلد اول]]، [[امپراتوری روم مقدس|امپراتور روم مقدس]] ([[۱۷۰۵ (میلادی)|۱۷۰۵]]-[[۱۶۴۰ (میلادی)|۱۶۴۰]]) - ([[۱۰۸۴ (میلادی)|۱۰۸۴]]-[[۱۰۱۹ (میلادی)|۱۰۱۹]])
* [[لویی چهاردهم]]، شاه فرانسه و نابارا ([[۱۷۱۵ (میلادی)|۱۷۱۵]]-[[۱۶۳۸ (میلادی)|۱۶۳۸]]) - ([[۱۰۹۴ (میلادی)|۱۰۹۴]]-[[۱۰۱۷ (میلادی)|۱۰۱۷]])
* [[لویی سیزدهم]]، شاه [[فرانسه]] و [[نابارا]] ([[۱۶۴۳ (میلادی)|۱۶۴۳]]-[[۱۶۰۱ (میلادی)|۱۶۰۱]]) - ([[۱۰۲۲ (میلادی)|۱۰۲۲]]-[[۹۸۰ (میلادی)|۹۸۰]])
* [[ماری دوم انگلستان]]، ([[۱۶۹۴ (میلادی)|۱۶۹۴]]-[[۱۶۶۲ (میلادی)|۱۶۶۲]]) - ([[۱۰۷۳ (میلادی)|۱۰۷۳]]-[[۱۰۴۱ (میلادی)|۱۰۴۱]])
* [[میخائیل رومانوف]]، تزار امپراتوری روسیه ([[۱۶۴۵ (میلادی)|۱۶۴۵]]-[[۱۵۹۶ (میلادی)|۱۵۹۶]]) - ([[۱۰۲۴ (میلادی)|۱۰۲۴]]-[[۹۷۵ (میلادی)|۹۷۵]])
* [[میخیل دورویتر]]، [[آدمیرال]] [[هلند|هلندی]] ([[۱۶۷۶ (میلادی)|۱۶۷۶]]-[[۱۶۰۷ (میلادی)|۱۶۰۷]]) - ([[۱۰۵۵ (میلادی)|۱۰۵۵]]-[[۹۸۶ (میلادی)|۹۸۶]])
* [[ویلیام سوم انگلستان]]، حاکم استان‌های اصلی [[جمهوری هلند]] و شاه [[انگلستان]] ([[۱۷۰۲ (میلادی)|۱۷۰۲]]-[[۱۶۵۰ (میلادی)|۱۶۵۰]]) - ([[۱۰۸۱ (میلادی)|۱۰۸۱]]-[[۱۰۲۹ (میلادی)|۱۰۲۹]])
* [[هیو اونیل]]، شاهزادۀ [[ایرلند|ایرلندی]] که با نیروهای [[الیزابت اول]] جنگید. ([[۱۶۱۶ (میلادی)|۱۶۱۶]]-[[۱۵۵۰ (میلادی)|۱۵۵۰]]) - ([[۹۹۵ (میلادی)|۹۹۵]]-[[۹۲۹ (میلادی)|۹۲۹]])
* [[یان سوبیسکی]]، شاه [[لهستان]] ([[۱۶۹۶ (میلادی)|۱۶۹۶]]-[[۱۶۲۹ (میلادی)|۱۶۲۹]]) - ([[۱۰۷۵ (میلادی)|۱۰۷۵]]-[[۱۰۰۸ (میلادی)|۱۰۰۸]])
* [[یوهان د ویت]]، سیاستمدار هلندی ([[۱۶۷۲ (میلادی)|۱۶۷۲]]-[[۱۶۲۵ (میلادی)|۱۶۲۵]]) - ([[۱۰۵۱ (میلادی)|۱۰۵۱]]-[[۱۰۰۴ (میلادی)|۱۰۰۴]])
=== موسیقی‌دانان و آهنگسازان ===
[[پرونده:Claudio Monteverdi.jpg|بندانگشتی|200px|[[کلودیو مونته وردی]]، آهنگساز ایتالیایی [[موسیقی باروک]] و رنسانس]]
* [[آرکانجلو کورلی]]، آهنگساز ایتالیایی ([[۱۷۱۳ (میلادی)|۱۷۱۳]]-[[۱۶۵۳ (میلادی)|۱۶۵۳]]) - ([[۱۰۹۲ (میلادی)|۱۰۹۲]]-[[۱۰۳۲ (میلادی)|۱۰۳۲]])
* [[الساندرو اسکارلاتی]]، آهنگساز اپرای ایتالیایی ([[۱۷۲۵ (میلادی)|۱۷۲۵]]-[[۱۶۶۰ (میلادی)|۱۶۶۰]]) - ([[۱۱۰۴ (میلادی)|۱۱۰۴]]-[[۱۰۳۹ (میلادی)|۱۰۳۹]])
* [[جان بلو]]، آهنگساز انگلیسی ([[۱۷۰۸ (میلادی)|۱۷۰۸]]-[[۱۶۴۹ (میلادی)|۱۶۴۹]]) - ([[۱۰۸۷ (میلادی)|۱۰۸۷]]-[[۱۰۲۸ (میلادی)|۱۰۲۸]])
* [[ژان باپتیست لولی]]، آهنگساز ایتالیایی که او را پدر اپرای فرانسوی می‌دانند. ([[۱۶۸۷ (میلادی)|۱۶۸۷]]-[[۱۶۳۲ (میلادی)|۱۶۳۲]]) - ([[۱۰۶۶ (میلادی)|۱۰۶۶]]-[[۱۰۱۱ (میلادی)|۱۰۱۱]])
* [[فرانچسکو کاوالی]]، آهنگساز ونیزی ([[۱۶۷۶ (میلادی)|۱۶۷۶]]-[[۱۶۰۲ (میلادی)|۱۶۰۲]]) - ([[۱۰۵۵ (میلادی)|۱۰۵۵]]-[[۹۸۱ (میلادی)|۹۸۱]])
* [[کلودیو مونته وردی]]، آهنگساز ایتالیایی [[موسیقی باروک]] و رنسانس ([[۱۶۴۳ (میلادی)|۱۶۴۳]]-[[۱۵۶۷ (میلادی)|۱۵۶۷]]) - ([[۱۰۲۲ (میلادی)|۱۰۲۲]]-[[۹۴۶ (میلادی)|۹۴۶]])
* [[مارک آنتوان شارپنتیه]]، آهنگساز فرانسوی ([[۱۷۰۴ (میلادی)|۱۷۰۴]]-[[۱۶۴۳ (میلادی)|۱۶۴۳]]) - ([[۱۰۸۳ (میلادی)|۱۰۸۳]]-[[۱۰۲۲ (میلادی)|۱۰۲۲]])
* [[موسیو دو سن کلمب]]، آهنگساز فرانسوی موسیقی سالنی (حدوداً [[۱۷۰۰ (میلادی)|۱۷۰۰]]-[[۱۶۴۰ (میلادی)|۱۶۴۰]]) - ([[۱۰۷۹ (میلادی)|۱۰۷۹]]-[[۱۰۱۹ (میلادی)|۱۰۱۹]])
* [[هاینریش شوتز]]، آهنگساز آلمانی ([[۱۶۷۲ (میلادی)|۱۶۷۲]]-[[۱۵۸۵ (میلادی)|۱۵۸۵]]) - ([[۱۰۵۱ (میلادی)|۱۰۵۱]]-[[۹۶۴ (میلادی)|۹۶۴]])
* [[هنری پرسل]]، آهنگساز انگلیسی ([[۱۶۹۵ (میلادی)|۱۶۹۵]]–[[۱۶۵۹ (میلادی)|۱۶۵۹]]) - ([[۱۰۷۴ (میلادی)|۱۰۷۴]]-[[۱۰۳۸ (میلادی)|۱۰۳۸]])
* [[یوهان پاکلبل]]، آهنگساز آلمانی ([[۱۷۰۶ (میلادی)|۱۷۰۶]]-[[۱۶۵۳ (میلادی)|۱۶۵۳]]) - ([[۱۰۸۵ (میلادی)|۱۰۸۵]]-[[۱۰۳۲ (میلادی)|۱۰۳۲]])
* [[یوهان سباستین باخ]] ([[۱۷۵۰ (میلادی)|۱۷۵۰]]-[[۱۶۸۵ (میلادی)|۱۶۸۵]]) - ([[۱۱۲۹ (میلادی)|۱۱۲۹]]-[[۱۰۶۴ (میلادی)|۱۰۶۴]])
* [[یوهان کریستوف باخ]]، آهنگساز و عموی بزرگ نابغۀ بلندآوازه ([[۱۷۰۳ (میلادی)|۱۷۰۳]]-[[۱۶۴۲ (میلادی)|۱۶۴۲]]) - ([[۱۰۸۲ (میلادی)|۱۰۸۲]]-[[۱۰۲۱ (میلادی)|۱۰۲۱]])
=== خالقان آثار تجسمی ===
[[پرونده:Bild-Ottavio Leoni, Caravaggio.jpg|بندانگشتی|200px|[[کاراواجو]]]]
* [[آرتمیزیا جنتیلسکی]]، نقاش ایتالیایی ([[۱۶۲۳ (میلادی)|۱۶۲۳]]-[[۱۵۳۴ (میلادی)|۱۵۳۴]]) - ([[۱۰۰۲ (میلادی)|۱۰۰۲]]-[[۹۱۳ (میلادی)|۹۱۳]])
* [[بارتولومه استبان موریلو]]، نقاش اسپانیایی ([[۱۶۸۲ (میلادی)|۱۶۸۲]]-[[۱۶۱۷ (میلادی)|۱۶۱۷]]) - ([[۱۰۶۱ (میلادی)|۱۰۶۱]]-[[۹۹۶ (میلادی)|۹۹۶]])
* [[پتر پل روبنس]]، نقاش فلاندری ([[۱۶۴۰ (میلادی)|۱۶۴۰]]-[[۱۵۷۷ (میلادی)|۱۵۷۷]]) - ([[۱۰۱۹ (میلادی)|۱۰۱۹]]-[[۹۵۶ (میلادی)|۹۵۶]])
* [[جیان لورنزو برنینی]]، پیکرتراش و معمار ایتالیایی ([[۱۶۸۰ (میلادی)|۱۶۸۰]]-[[۱۵۹۸ (میلادی)|۱۵۹۸]]) - ([[۱۰۵۹ (میلادی)|۱۰۵۹]]-[[۹۷۷ (میلادی)|۹۷۷]])
* [[جیانگ تینگسی]]، نقاش، خوشنویس، دانشنامه‌نویس چینی که نمایندۀ کشورش در ژاپن شد. ([[۱۷۳۲ (میلادی)|۱۷۳۲]]-[[۱۶۶۹ (میلادی)|۱۶۶۹]]) - ([[۱۱۱۱ (میلادی)|۱۱۱۱]]-[[۱۰۴۸ (میلادی)|۱۰۴۸]])
* [[خوزه دی ریبرا]]، نقاش اسپانیایی ([[۱۶۵۲ (میلادی)|۱۶۵۲]]-[[۱۵۹۱ (میلادی)|۱۵۹۱]]) - ([[۱۰۳۱ (میلادی)|۱۰۳۱]]-[[۹۷۰ (میلادی)|۹۷۰]])
* [[دیه‌گو ولاسکز|دیه‌گو رودریگز سیلوا ولاسکز]]، نقاش اسپانیایی ([[۱۶۶۰ (میلادی)|۱۶۶۰]]-[[۱۵۹۹ (میلادی)|۱۵۹۹]]) - ([[۱۰۳۹ (میلادی)|۱۰۳۹]]-[[۹۷۸ (میلادی)|۹۷۸]])
* [[رامبرانت|رمبراند هارمنزون وان راین]]، نقاش هلندی ([[۱۶۶۹ (میلادی)|۱۶۶۹]]-[[۱۶۰۶ (میلادی)|۱۶۰۶]]) - ([[۱۰۴۸ (میلادی)|۱۰۴۸]]-[[۹۸۵ (میلادی)|۹۸۵]])
* [[ژرژ دلاتور]]، نقاش فرانسوی ([[۱۶۵۲ (میلادی)|۱۶۵۲]]-[[۱۵۹۳ (میلادی)|۱۵۹۳]]) - ([[۱۰۳۱ (میلادی)|۱۰۳۱]]-[[۹۷۲ (میلادی)|۹۷۲]])
* [[فرانچسکو بورومینی]]، پیکرتراش و معمار ایتالیایی ([[۱۶۶۷ (میلادی)|۱۶۶۷]]-[[۱۵۹۹ (میلادی)|۱۵۹۹]]) - ([[۱۰۴۶ (میلادی)|۱۰۴۶]]-[[۹۷۸ (میلادی)|۹۷۸]])
* [[فرانسیسکو زورباران]]، نقاش اسپانیایی ([[۱۶۶۴ (میلادی)|۱۶۶۴]]-[[۱۵۹۸ (میلادی)|۱۵۹۸]]) - ([[۱۰۴۳ (میلادی)|۱۰۴۳]]-[[۹۷۷ (میلادی)|۹۷۷]])
* [[کاراواجو|میکل‌آنجلو مریسی دا کاراواجو]]، نقاش ایتالیایی ([[۱۶۱۰ (میلادی)|۱۶۱۰]]-[[۱۵۷۱ (میلادی)|۱۵۷۱]]) - ([[۹۸۹ (میلادی)|۹۸۹]]-[[۹۵۰ (میلادی)|۹۵۰]])
* [[نیکولا پوسن]]، نقاش کلاسیک فرانسوی ([[۱۶۶۵ (میلادی)|۱۶۶۵]]-[[۱۵۹۴ (میلادی)|۱۵۹۴]]) - ([[۱۰۴۴ (میلادی)|۱۰۴۴]]-[[۹۷۳ (میلادی)|۹۷۳]])
* [[یاکوب وان رویسدال]]، نقاش هلندی ([[۱۶۸۲ (میلادی)|۱۶۸۲]]-[[۱۶۲۸ (میلادی)|۱۶۲۸]]) - ([[۱۰۶۱ (میلادی)|۱۰۶۱]]-[[۱۰۰۷ (میلادی)|۱۰۰۷]])
* [[یاکوب یوردانس]]، نقاش فلاندری ([[۱۶۷۸ (میلادی)|۱۶۷۸]]-[[۱۵۹۳ (میلادی)|۱۵۹۳]]) - ([[۱۰۵۷ (میلادی)|۱۰۵۷]]-[[۹۷۲ (میلادی)|۹۷۲]])
* [[یان استین]]، نقاش هلندی ([[۱۶۷۹ (میلادی)|۱۶۷۹]]-[[۱۶۲۶ (میلادی)|۱۶۲۶]]) - ([[۱۰۵۸ (میلادی)|۱۰۵۸]]-[[۱۰۰۵ (میلادی)|۱۰۰۵]])
* [[یوهانس ورمر]]، نقاش هلندی ([[۱۶۷۵ (میلادی)|۱۶۷۵]]-[[۱۶۳۲ (میلادی)|۱۶۳۲]]) - ([[۱۰۵۴ (میلادی)|۱۰۵۴]]-[[۱۰۱۱ (میلادی)|۱۰۱۱]])
=== ادبا ===
[[پرونده:Jean de La Fontaine.PNG|بندانگشتی|200px|[[ژان دو له فونتن|فونتن]]، شاعر و حکایت‌نویس فرانسوی]]
[[پرونده:Pierre Mignard - Portrait de Jean-Baptiste Poquelin dit Molière (1622-1673) - Google Art Project (cropped).jpg|بندانگشتی|200px|ژان باپتیست پوکلن مشهور به [[مولیر]] از برجسته‌ترین درام‌نویسان سده ۱۷ فرانسه]]
* [[آندره‌آس گریفیوس]]، شاعر و نمایشنامه‌نویس آلمانی ([[۱۶۶۴ (میلادی)|۱۶۶۴]]-[[۱۶۱۶ (میلادی)|۱۶۱۶]]) - ([[۱۰۴۳ (میلادی)|۱۰۴۳]]-[[۹۹۵ (میلادی)|۹۹۵]])
* [[آواکوم پتروف]]، نویسنده و کشیش روسی ([[۱۶۸۲ (میلادی)|۱۶۸۲]]-[[۱۶۲۱ (میلادی)|۱۶۲۱]]) - ([[۱۰۶۱ (میلادی)|۱۰۶۱]]-[[۱۰۰۰ (میلادی)|۱۰۰۰]])
* [[بن جانسن]]، نمایشنامه‌نویس انگلیسی ([[۱۶۳۷ (میلادی)|۱۶۳۷]]-[[۱۵۷۲ (میلادی)|۱۵۷۲]]) - ([[۱۰۱۶ (میلادی)|۱۰۱۶]]-[[۹۵۱ (میلادی)|۹۵۱]])
* [[پدرو کالدرون|پدرو کالدرون د لا بارکا]]، نمایشنامه‌نویس اسپانیایی ([[۱۶۸۱ (میلادی)|۱۶۸۱]]-[[۱۶۰۰ (میلادی)|۱۶۰۰]]) - ([[۱۰۶۰ (میلادی)|۱۰۶۰]]-[[۹۷۹ (میلادی)|۹۷۹]])
* [[پییر کورنی]]، نمایشنامه‌نویس فرانسوی ([[۱۶۸۴ (میلادی)|۱۶۸۴]]-[[۱۶۰۶ (میلادی)|۱۶۰۶]]) - ([[۱۰۶۳ (میلادی)|۱۰۶۳]]-[[۹۸۵ (میلادی)|۹۸۵]])
* [[جان دان]]، شاعر ماوراءالطبیعه‌گرای انگلیسی ([[۱۶۳۱ (میلادی)|۱۶۳۱]]-[[۱۵۷۲ (میلادی)|۱۵۷۲]]) - ([[۱۰۱۰ (میلادی)|۱۰۱۰]]-[[۹۵۱ (میلادی)|۹۵۱]])
* [[جان درایدن]]، شاعر، منتقد، مترجم و نمایشنامه‌نویس انگلیسی ([[۱۷۰۰ (میلادی)|۱۷۰۰]]-[[۱۶۳۱ (میلادی)|۱۶۳۱]]) - ([[۱۰۷۹ (میلادی)|۱۰۷۹]]-[[۱۰۱۰ (میلادی)|۱۰۱۰]])
* [[جان میلتون]]، نویسنده و شاعر انگلیسی ([[۱۶۷۴ (میلادی)|۱۶۷۴]]-[[۱۶۰۸ (میلادی)|۱۶۰۸]]) - ([[۱۰۵۳ (میلادی)|۱۰۵۳]]-[[۹۸۷ (میلادی)|۹۸۷]])
* [[جان ویلموت]]، شاعر انگلیسی ([[۱۶۸۰ (میلادی)|۱۶۸۰]]-[[۱۶۴۷ (میلادی)|۱۶۴۷]]) - ([[۱۰۵۹ (میلادی)|۱۰۵۹]]-[[۱۰۲۶ (میلادی)|۱۰۲۶]])
* [[دانیل دفو]]، نویسنده، رمان‌نویس انگلیسی ([[۱۷۳۱ (میلادی)|۱۷۳۱]]-[[۱۶۶۱ (میلادی)|۱۶۶۱]] یا [[۱۶۵۹ (میلادی)|۱۶۵۹]]) - ([[۱۱۱۰ (میلادی)|۱۱۱۰]]-[[۱۰۴۰ (میلادی)|۱۰۴۰]] یا [[۱۰۳۸ (میلادی)|۱۰۳۸]])
* [[ژان دو له فونتن]]، شاعر فرانسوی ([[۱۶۹۵ (میلادی)|۱۶۹۵]]-[[۱۶۲۱ (میلادی)|۱۶۲۱]]) - ([[۱۰۷۴ (میلادی)|۱۰۷۴]]-[[۱۰۰۰ (میلادی)|۱۰۰۰]])
* [[ژان راسین]]، نمایشنامه‌نویس فرانسوی ([[۱۶۹۹ (میلادی)|۱۶۹۹]]-[[۱۶۳۹ (میلادی)|۱۶۳۹]]) - ([[۱۰۷۸ (میلادی)|۱۰۷۸]]-[[۱۰۱۸ (میلادی)|۱۰۱۸]])
* [[ساموئل پیپس]]، کارمند دولتی و وقایع‌نگار انگلیسی ([[۱۷۰۳ (میلادی)|۱۷۰۳]]-[[۱۶۳۳ (میلادی)|۱۶۳۳]]) - ([[۱۰۸۲ (میلادی)|۱۰۸۲]]-[[۱۰۱۲ (میلادی)|۱۰۱۲]])
* [[فرانسیسکو د کودو]]، نویسنده اسپانیایی ([[۱۶۴۵ (میلادی)|۱۶۴۵]]-[[۱۵۸۰ (میلادی)|۱۵۸۰]]) - ([[۱۰۲۴ (میلادی)|۱۰۲۴]]-[[۹۵۹ (میلادی)|۹۵۹]])
* [[لوپه د وگا]]، شاعر و نمایشنامه‌نویس اسپانیایی ([[۱۶۳۵ (میلادی)|۱۶۳۵]]-[[۱۵۶۲ (میلادی)|۱۵۶۲]]) - ([[۱۰۱۴ (میلادی)|۱۰۱۴]]-[[۹۴۱ (میلادی)|۹۴۱]])
* [[مولیر]]، نمایشنامه‌نویس، بازیگر و کارگردان فرانسوی ([[۱۶۷۳ (میلادی)|۱۶۷۳]]-[[۱۶۲۲ (میلادی)|۱۶۲۲]]) - ([[۱۰۵۲ (میلادی)|۱۰۵۲]]-[[۱۰۰۱ (میلادی)|۱۰۰۱]])
* [[میاموتو موساشی]]، شاعر و نقاش سامورایی ژاپنی ([[۱۶۴۵ (میلادی)|۱۶۴۵]]-[[۱۵۸۷ (میلادی)|۱۵۸۷]]) - ([[۱۰۲۴ (میلادی)|۱۰۲۴]]-[[۹۶۶ (میلادی)|۹۶۶]])
* [[میگل د سروانتس|میگل د سِروانتِس ساآودرا]]، نویسنده اسپانیایی ([[۱۶۱۶ (میلادی)|۱۶۱۶]]-[[۱۵۷۴ (میلادی)|۱۵۷۴]]) - ([[۹۹۵ (میلادی)|۹۹۵]]-[[۹۵۳ (میلادی)|۹۵۳]])
* [[نیکلا بویلو دپریو]]، شاعر و منتقد فرانسوی ([[۱۷۱۱ (میلادی)|۱۷۱۱]]-[[۱۶۳۶ (میلادی)|۱۶۳۶]]) - ([[۱۰۹۰ (میلادی)|۱۰۹۰]]-[[۱۰۱۵ (میلادی)|۱۰۱۵]])
* [[ویلیام شکسپیر]]، شاعر و نویسنده انگلیسی ([[۱۶۱۶ (میلادی)|۱۶۱۶]]-[[۱۵۶۴ (میلادی)|۱۵۶۴]]) - ([[۹۹۵ (میلادی)|۹۹۵]]-[[۹۴۳ (میلادی)|۹۴۳]])
* [[یوست فان دن فوندل]]، نویسنده و نمایشنامه‌نویس هلندی ([[۱۶۷۹ (میلادی)|۱۶۷۹]]-[[۱۵۸۷ (میلادی)|۱۵۸۷]]) - ([[۱۰۵۸ (میلادی)|۱۰۵۸]]-[[۹۶۶ (میلادی)|۹۶۶]])
=== آموزگاران ===
خط ۳۶۷:
* ایجاد [[بانک مرکزی]] در فرانسه و ایجاد [[مالیه|مالیه نوین]] توسط [[جان لا]]، اقتصاددان اسکاتلندی
* ساخت [[مسجد جامع اصفهان]]
* [[۱۶۰۴ (میلادی)|۱۶۰۴]] - ([[۹۸۳ (میلادی)|۹۸۳]]): ابرنواختر اس‌ان ۱۶۰۴ یا [[ابرنواختر کپلر]] در کهکشان [[راه شیری]] دیده شد.
* [[۱۶۰۵ (میلادی)|۱۶۰۵]] - ([[۹۸۴ (میلادی)|۹۸۴]]): [[یوهانس کپلر]] آغاز به مشاهدهٔ [[قوانین کپلر|مدارهای بیضی شکل]] سیاره‌ها کرد.
* [[۱۶۰۵ (میلادی)|۱۶۰۵]] - ([[۹۸۴ (میلادی)|۹۸۴]]): [[یوهان کارلوس]] آلمانی نخستین روزنامه جهان به نام Relation (ارتباط) را منتشر کرد.
* [[۱۶۰۸ (میلادی)|۱۶۰۸]] - ([[۹۸۷ (میلادی)|۹۸۷]]): [[هانس لیپرسهی]] نخستین [[تلسکوپ شکستی]] را ساخت.
* [[۱۶۱۰ (میلادی)|۱۶۱۰]] - ([[۹۸۹ (میلادی)|۹۸۹]]): [[سحابی شکارچی]] توسط [[کلود نیکولا فابری د پیرس]] فرانسوی کشف شد.
* [[۱۶۱۰ (میلادی)|۱۶۱۰]] - ([[۹۸۹ (میلادی)|۹۸۹]]): [[گالیلئو گالیله]] و [[سیمون ماریوس]] [[ماه‌های گالیله‌ای]] سیارۀ [[مشتری (سیاره)|مشتری]] را مشاهده کردند.
* [[۱۶۱۲ (میلادی)|۱۶۱۲]] - ([[۹۹۱ (میلادی)|۹۹۱]]): [[انجیل شاه جیمز]] یا «نسخۀ مجاز» برای نخستین بار منتشر شد.
* [[۱۶۱۴ (میلادی)|۱۶۱۴]] - ([[۹۹۳ (میلادی)|۹۹۳]]): [[جان نپر]] [[لگاریتم]] را برای سهولت محاسبات معرفی کرد.
* [[۱۶۲۰ (میلادی)|۱۶۲۰]] - ([[۹۹۹ (میلادی)|۹۹۹]]): [[کورنلیوس دربل]] توانست با سرمایه‌گذاری [[جیمز اول انگلستان]]، نخستین [[زیردریایی]] جهان را با استفاده از چوب و چرم چرب بسازد.
* [[۱۶۲۳ (میلادی)|۱۶۲۳]] - ([[۱۰۰۲ (میلادی)|۱۰۰۲]]): نخستین فرهنگ زبان انگلیسی به نام English Dictionarie توسط [[هنری کاکرام]] منتشر شد. در این فرهنگ واژگان سخت به همراه معنی فهرست شده بودند.
* [[۱۶۲۸ (میلادی)|۱۶۲۸]] - ([[۱۰۰۷ (میلادی)|۱۰۰۷]]): [[ویلیام هاروی]] اکتشافاتش را در مورد [[دستگاه گردش خون]] منتشر ساخت.
* [[۱۶۳۷ (میلادی)|۱۶۳۷]] - ([[۱۰۱۶ (میلادی)|۱۰۱۶]]): [[انجیل]] به [[زبان هلندی]] منتشر شد.
* [[۱۶۳۷ (میلادی)|۱۶۳۷]] - ([[۱۰۱۶ (میلادی)|۱۰۱۶]]): نخستین سالن اپرای عمومی به نام ''تئاترو سن کاسیانو'' در [[ونیز]] گشایش یافت.
* [[۱۶۳۷ (میلادی)|۱۶۳۷]] - ([[۱۰۱۶ (میلادی)|۱۰۱۶]]): [[پییر فرما]] [[آخرین قضیه فرما|آخرین قضیه‌اش]] را که تا سال [[۱۹۹۵ (میلادی)]] ([[۱۳۷۴ (میلادی)|۱۳۷۴]]) حل‌نشده باقی ماند را مطرح کرد.
* [[۱۶۳۷ (میلادی)|۱۶۳۷]] - ([[۱۰۱۶ (میلادی)|۱۰۱۶]]): هرچند [[مین دریایی|مین‌های دریایی]] چینی پیش از این در [[سده ۱۴ (میلادی)|سده ۱۴ میلادی]] در کتاب [[هولونگجینگ]] توضیح داده شده بودند، کتاب ''تیان گونگ کای وو'' نوشتۀ [[سونگ یینشینگ]] تعریف جدیدی از این نوع مین‌ها را ارائه داد. مین جدید در یک کیسۀ لعابی پیچیده می‌شود. سپس یک سرباز در ساحل با کشیدن یک رشته باعث چکاندن یک ماشه چخماقی با چرخ فلزی می‌شود.
* [[۱۶۴۲ (میلادی)|۱۶۴۲]] - ([[۱۰۲۱ (میلادی)|۱۰۲۱]]): [[بلز پاسکال]] [[ماشین حساب پاسکال|ماشین حساب مکانیکی]] را اختراع کرد.
* [[۱۶۴۲ (میلادی)|۱۶۴۲]] - ([[۱۰۲۱ (میلادی)|۱۰۲۱]]): گراور [[مزوتینت]] سایه‌روشن‌های خاکستری را برای چاپ تصاویر معرفی کرد.
* [[۱۶۴۳ (میلادی)|۱۶۴۳]] - ([[۱۰۲۲ (میلادی)|۱۰۲۲]]): [[اوانجلیستا توریچلی]] ایتالیایی نخستین [[هواسنج جیوه‌ای]] را اختراع کرد.
* [[۱۶۴۵ (میلادی)|۱۶۴۵]] - ([[۱۰۲۴ (میلادی)|۱۰۲۴]]): [[گیاکومو تورلی]] ونیزی برای نخستین بار صحنهٔ تئاتر گردان را ابداع کرد.
* [[۱۶۵۱ (میلادی)|۱۶۵۱]] - ([[۱۰۳۰ (میلادی)|۱۰۳۰]]): [[جیوانی ریکویلی]] [[دریاوار|دریاوارهای ماه]] را تغییر نام داد.
* [[۱۶۵۶ (میلادی)|۱۶۵۶]] - ([[۱۰۳۵ (میلادی)|۱۰۳۵]]): [[کریستیان هویگنس]] شکل درست [[حلقه‌های زحل|حلقه‌های کیوان]] را توصیف کرد.
* [[۱۶۵۷ (میلادی)|۱۶۵۷]] - ([[۱۰۳۶ (میلادی)|۱۰۳۶]]): کریستیان هویگنس نخستین نمونۀ کاربردی [[ساعت پاندولی]] را بر اساس آموزه‌های گالیله گسترش داد.
* [[۱۶۵۹ (میلادی)|۱۶۵۹]] - ([[۱۰۳۸ (میلادی)|۱۰۳۸]]): کریستیان هویگنس برای نخستین بار جزئیات سطح [[بهرام]] را مشاهده کرد.
* [[۱۶۶۳ (میلادی)|۱۶۶۳]] - ([[۱۰۴۲ (میلادی)|۱۰۴۲]]): [[جیمز گرگوری]] طرح‌هایی از تلسکوپ شکستی را منتشر کرد.
* [[۱۶۶۹ (میلادی)|۱۶۶۹]] - ([[۱۰۴۸ (میلادی)|۱۰۴۸]]): نخستین تلسکوپ انعکاسی شناخته‌شدهٔ جهان توسط [[آیزاک نیوتون]] ساخته شد.
* [[۱۶۷۶ (میلادی)|۱۶۷۶]] - ([[۱۰۵۵ (میلادی)|۱۰۵۵]]): [[آنتونی وان لیوون هوک]] [[باکتری]] را کشف کرد.
* [[۱۶۷۶ (میلادی)|۱۶۷۶]] - ([[۱۰۵۵ (میلادی)|۱۰۵۵]]): نخستین اندازه‌گیری [[سرعت نور]]
* [[۱۶۷۹ (میلادی)|۱۶۷۹]] - ([[۱۰۵۸ (میلادی)|۱۰۵۸]]): [[دستگاه اعداد دودویی]] توسط [[گوتفرید لایبنیتز]] توسعه یافت.
* [[۱۶۸۴ (میلادی)|۱۶۸۴]] - ([[۱۰۶۳ (میلادی)|۱۰۶۳]]): [[حسابان]] به طور جداگانه توسط گوتفرید لایبنیتز و [[آیزاک نیوتون]] توسعه یافت و برای ایجاد [[مکانیک کلاسیک]] به کار رفت.
== منابع ==
| |||