توسعه پایدار: تفاوت میان نسخهها
محتوای حذفشده محتوای افزودهشده
اعداد برچسبها: حذف منبع ویرایشگر دیداری |
جز واگردانی ویرایشهای 5.237.25.107 (بحث) (هاگ) (3.3.2) |
||
خط ۱:
{{ویکیسازی|تاریخ=ژوئن ۲۰۱۷}}
{{تمیزکاری}}
اصطلاح '''توسعه پایدار'''<ref>{{یادکرد فرهنگستان | مصوب=توسعهٔ پایدار | بیگانه=sustainable development | بیگانه در فارسی= | حوزه=مهندسی محیطزیست و انرژی | دفتر=هشتم | بخش=فارسی | سرواژه=توسعهٔ پایدار}}</ref> یا '''توسعه پایا''' (Sustainable development) اولین بار توسط باربارا وارد
با گزارش کمیسیون جهانی محیط زیست و توسعه (WCED) موسوم به گزارش براندتلند (Our common future 87, Brandt land report) در سال ۱۹۸۷ برای اولین بار به طور رسمی مجموعهای از پیشنهادها و اصول قانونی جهت دستیابی به توسعه پایدار برای کشورهای در حال توسعه فراهم آمد. سپس موضوع توسعه پایدار در کنفرانس سازمان ملل متحد در زمینه محیط زیست و توسعه (UNCED-92) در شهر ریودوژانیرو (بعنوان اجلاس زمین) بطور گستردهای مورد توجه قرار گرفت و اداره و بهرهبرداری صحیح و کارا از منابع پایه، طبیعی و مالی و … برای دستیابی به الگوی مصرف مطلوب در صدر برنامههای جهانی قرار داد.
سطر ۱۶ ⟵ ۱۷:
شاخصههای توسعه پایدار را میتوان در چهار گروه: اجتماعی، اقتصادی، بنیادی و زیستمحیطی مطرح و بررسی نمود. توسعه پایدار فرایندی است برای بدست آوردن پایداری در هر فعالیتی که نیاز به منابع و جایگزینی سریع و یکپارچه آن وجود دارد. توسعه پایدار در کنار رشد اقتصادی و توسعه بشری در یک جامعه یا یک اقتصاد توسعه یافته، سعی در تحصیل توسعه مستمر، ورای توسعه اقتصادی دارد.<ref>{{citation | first=Tatyana P. | last=Soubbotina | title=Beyond Economic Growth: An Introduction to Sustainable Development, Second Edition | series=WBI Learning Resources Series | publisher=World Bank Institute | year=2004 | url=http://www.worldbank.org/depweb/english/beyond/beyondco/beg_all.pdf}}</ref> توسعه پایدار عنصر سازمان دهندهای است که موجب پایداری منابع تجدیدناپذیر میشود، منابع محدودی که برای زندگی نسل آینده بر روی کره زمین ضروری است.
توسعه پایدار فرایندی است که آیندهای مطلوب را برای جوامع بشری متصور میشود که در آن شرایط زندگی و استفاده از منابع، بدون آسیب رساندن به یکپارچگی، زیبایی و ثبات نظامهای حیاتی، نیازهای انسان را برطرف میسازد.<ref>Aldo Leopold, ''A Sand County Almanac'', 1949.</ref>
توسعه پایدار راه حلهایی را برای الگوهای فانی ساختاری، اجتماعی و اقتصادی توسعه ارائه میدهد تا بتواند از بروز مسائلی همچون نابودی منابع طبیعی، تخریب سامانههای زیستی، آلودگی، تغییرات آب و هوایی، افزایش بیرویه جمعیت، بی عدالتی و پایین آمدن کیفیت زندگی انسانهای حال و آینده جلوگیری کند. توسعه پایدار فرایندی است در استفاده از منابع، هدایت سرمایهگذاریها، جهت گیری توسعه فناوری و تغییرات نهادی، با نیازهای حال و آینده سازگار باشد. توسعه پایدار که از دهه۱۹۹۰ بر آن تأکید شد جنبهای از [[توسعه انسانی]] و در ارتباط با [[محیط زیست]] و نسلهای آینده است. هدف توسعه انسانی پرورش قابلیتهای انسانی محسوب میشود. توسعه پایدار به عنوان یک فرایند در حالی که لازمه بهبود و پیشرفت است، اساس بهبود وضعیت و رفع کاستیهای اجتماعی و فرهنگی جوامع پیشرفته را فراهم میآورد، و باید موتور محرکه پیشرفت متعادل، متناسب و هماهنگ اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی تمامی جوامع و بویژه [[کشورهای در حال توسعه]] باشد. توسعه پایدار سعی دارد به پنج نیاز اساسی زیر پاسخ گوید: تلفیق حفاظت و توسعه، تأمین نیازهای اولیه زیستی انسان، دستیابی به عدالت اجتماعی، خودمختاری و [[تنوع فرهنگی]] و حفظ یگانگی [[اکولوژیکی]].<ref>مقاله دکتر یوسف گرجی مهلبانی، نقد معماری پایدار و نقد آن در حوزه محیط زیست،1389</ref>
== تعریف ==
[[پرونده:PS20andPS10.jpg|بندانگشتی|چپ|300px|بهرهگیری از [[انرژی تجدیدپذیر|انرژیهای تجدیدپذیر]] مانند [[انرژی خورشیدی]] باعث توسعه پایدار میشود..]]
واژه sustain به معنی پایدار میباشد و همچنین در فارسی به معنای حیات، زنده نگهداشتن، استمرار و آنچه که میتواند در آینده تداوم داشته باشد، است. یک ایده و اصطلاح بسیار گسترده، که معانی متفاوت و بسیاری دارد، در نتیجه فراوانی این معانی، صاحبنظران واکنشهای فراوان و متفاوتی را در این حیطه ارائه کردهاند. مفهوم توسعه پایدار، یک نوع تلاش برای ترکیب مفاهیمِ در حال رشدِ حوزهای از موضوعات محیطی در کنار موضوعات اجتماعی-اقتصادی میباشد. توسعه پایدار یک تغییر مهم در فهم رابطه انسان و طبیعت و انسانها با یکدیگر است. این مسئله با دیدگاه دو قرن گذشته انسان که بر پایه جدایی موضوعات محیطی و اجتماعی و اقتصادی شکل گرفته بود در تضاد است. در دو قرن گذشته، این تصور حاکم بود که محیط به طور عمده به عنوان یک عامل خارجی و تنها برای استفاده و استثمار انسان در نظر گرفته میشد. در این دیدگاه، ارتباط انسان و محیط، به صورت غلبه انسان بر طبیعت بوده و بر این باور استوار بود که دانش و فن آوری بشر میتواند بر تمام موانع محیطی و طبیعی برتری یابد. این دیدگاه مرتبط با توسعه سرمایه داری و انقلاب صنعتی و علم مدرن میباشد. همانطور که بیکن یکی از پایه گذاران علم مدرن، آن را مطرح میکند: جهان برای بشر ساخته میشود و نه بشر برای جهان. دیدگاه مدیریت محیطی بر پایه مدیریت منابع طبیعی بود که تصدیق میکرد، بشر نیاز به منابع طبیعی دارد و این منابع میبایست به جای استفاده سریع و بدون برنامه، به درستی مدیریت شوند تا حداکثر استفاده از آنها طی سالیان طولانی میسر گردد. همچنین علم اقتصاد بر موضوع ارتباط انسان و رشد اقتصادی تأکید دارد، که در نتیجه آگاهی و استفاده از آن، موجب افزایش تولیدات، به عنوان یک اولویت، مطرح میگردد. این نگرش، کلیدی بود برای ایجاد رفاه در زندگی بشر چون از طریق رشد اقتصادی، فقر و تهیدستی میتوانست از میان برود.[۱] مفهوم توسعه پایدار، حاصل رشد و آگاهی از پیوندهای جهانی، مابین مشکلات محیطی در حال رشد، موضوعات اجتماعی، اقتصادی، فقر و نابرابری و نگرانیها دربارهٔ یک آینده سالم برای بشر است. توسعه پایدار، مسائل محیطی، اجتماعی و اقتصادی را به هم پیوند میدهد. توسعه پایدار، در کمیسیون استراتژی حفاظت جهان که توسط اتحادیه بینالمللی برای حفاظت طبیعت در سال ۱۹۸۰ میلادی تشکیل شده بود، مدون گردید. به علاوه، با این موضوع توسط کمیته جهانی توسعه و محیط عناوین آینده مشترک ما، در سال ۱۹۸۷ میلادی و حفظ زمین در سال ۱۹۹۱ میلادی، نیز مطرح گشتهاست. در سال ۱۹۷۸ میلادی، کمیته جهانی توسعه و محیط یا همان کمیسیون بروندلند تعریف جامع از توسعه پایدار ارائه میدهند که بنا بر آن بشریت توانایی توسعه پایدار را دارد اگر بتواند تضمین کند نیازهای حال را بدون به خطر افتادن توانایی نسلهای آینده برای تأمین نیازهایشان، فراهم میآورد. از زمان کنفرانس سازمان ملل با عنوان توسعه و محیط که در سال ۱۹۹۲ میلادی در ریو برگزار شد، عنوان «توسعه»، به یکی از حساسترین و مهمترین کلمات در مباحثات تبدیل شدهاست.
در سال ۱۹۹۲ در «کنفرانس زمین» توسعه پایدار چنین تعریف شد: رفع نیازهای نسل حاضر بدون مصالحه با نسلهای آینده در راستای تأمین نیازهایشان. کمیسیون جهانی محیط زیست، توسعه پایدار را اینگونه تعریف میکند: «توسعه پایدار فرایند تغییری است در استفاده از منابع، هدایت سرمایهگذاریها، سمت گیری توسعه تکنولوژی و تغییری نهادی است که با نیازهای حال و آینده سازگار باشد.»
کمیسیون «بروندلند» دربارهٔ توسعه پایدار میگوید: «توسعه پایدار به عنوان یک فرایند، لازمه بهبود و پیشرفت وضعیت و از میان بردن کاستیهای اجتماعی و فرهنگی جوامع پیشرفتهاست و باید موتور محرکه پیشرفت متعادل، متناسب و هماهنگ اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی تمامی جوامع، به ویژه کشورهای در حال توسعه باشد.» (عباسپور، ۱۳۸۶: ۱۰۰۸) توسعه پایدار توسعهای است که بتواند نیازهای فعلی سازمان را بدون خدشهدار کردن به تواناییهای نسل آینده در برآورد ساختن نیازهایشان پاسخ گوید. در این تعریف حق هر نسل در برخورداری از همان مقدار سرمایه طبیعی که در اختیار دیگر نسلها قرار داشته به رسمیت شناخته شده و استفاده از سرمایه طبیعی در حد بهره آن مجاز شمرده شدهاست. توسعه پایدار چشماندازی مهم و جدید در مدیریت و [[سیاستگذاری عمومی]] است که بطور گستردهای خارج از [[ایالات متحده]] ظهور یافتهاست. این مفهوم تلاش میکند تا به نحو روشن تری نتایج آینده رفتارهای کنونی را مورد توجه قرار دهد. توسعه پایدار زمینههای مختلفی را مورد توجه قرار میدهد: تأثیر [[گازهای گلخانهای]]، تغییرات آب و هوائی، تخریب [[لایه ازن]]، تخریب زمین، کاهش منابع غیر تجدید پذیر، آلودگی هوای شهرها. (Rao، ۲۰۰۰: ۸۱)
سطر ۲۸ ⟵ ۲۹:
مفهوم نیازهای اولیه چون غذا و لباس که با این عوامل میتوان شرایط زندگی اولیه را فراهم کرد.
مفهوم سازگاری تقاضای منابع فناوری و سازماندهی اجتماعی با توانایی محیط برای تأمین نیازهای آینده را میپذیرد.
دیدگاههای مختلف برای زندگی پایدار چالش معماری پایدار در ارتباط با ایجاد یک راه جامع برای دستاوردهای محیطی ودر عین حال برای بدست آوردن سطح کیفیت زندگی و ارزشهای فرهنگی اقتصادی اجتماعی میباشد.[۲]
سازمان ملل متحد، مفهوم توسعه پایدار را در برگیرنده جنبههای زیر میداند:
* درک اثرات توسعه با کاربرد ویژگیهای غیر سنتی
* تلاش برای ایجاد توسعهٔ بومی در چهارچوب محدودیتهای خاص منابع طبیعی
* کمک به فقرا و فرودستان؛ آنان که بهناچار محیط زیست را تخریب میکنند.<ref>عبدالعلی لهسایی زاده، نابرابری و قشربندی اجتماعی، شیراز: 1379، ص 21</ref>
== دیدگاهها درارتباط با توسعه پایدار ==
سطر ۴۰ ⟵ ۴۱:
=== پایداری تکنولوژی ===
عقاید این گروه برآن است که دست یابی به توسعه پایدار در تمام زمینهها در غالب سیستم و مکانیسم حاکم بر عرصههای سیاسی و اقتصادی واجتماعی موجود امکانپذیر است. به عقیده این گروه هر مشکلی دارای یک پاسخ وراه حل تکنولوژی است وجایی برای ترس و نگرانی وجود ندارد.<ref name="ReferenceA" />
=== پایداری اکولوژیکی ===
سطر ۴۷ ⟵ ۴۸:
* معتقد به برخورد با مشکلات به صورت اساسی و ریشهای است.
* تغیرات ساختاری را الزاماً به معنی جایگزینی سیستمهای موجود نمیداند.
* تکنولوژی را نفی نمیکند بلکه ان را جزیی از طبیعت میداند که باید با طبیعت عمل کند.<ref name="ReferenceA" />
----
|