ویکی‌پدیا

سید حسین نصر: تفاوت میان نسخه‌ها

نمایش تاریخچه به صورت تعاملی
→ تفاوت قدیمی‌ترتفاوت جدیدتر ←
محتوای حذف‌شده محتوای افزوده‌شده
دیداریویکی‌متن
Fatranslator (بحث | مشارکت‌ها)
ربات‌ها
۳۶۵٬۹۷۹ ویرایش‌ها
ویکی سازی تمیزکاری حذف و جانشینی لینکهای قرمز تا حد امکان.
برچسب: متن دارای ویکی‌متن نامتناظر
خط ۳۴:
}}
{{فیلسوفان بزرگ ایرانی و اسلامی}}
'''سید حسین نصر''' ([[۱۹ فروردین]] [[۱۳۱۲]] در [[تهران]]) فرزند [[ولی‌الله نصر|سید ولی‌الله نصر]] و نوه [[شیخ فضل‌الله نوری]] است. وی [[فیلسوف]] و [[متأله]] [[مکتب سنت‌گرایی|سنت‌گرای]] [[ایرانی‌ها|ایرانی]] و استاد [[علوم اسلامی]] در [[دانشگاه جرج واشینگتن]] است که مقالات و کتب دانشگاهی بسیاری را به رشتهٔ تحریر درآورده‌است.<ref name="scholar.google.com">{{cite web|url=http://scholar.google.com/citations?user=S9yBpOMAAAAJ&hl=en|title= صفحه اندیشوران گوگل}}</ref><ref>John F Haught, ''Science and Religion'', Georgetown University Press, 2001, ISBN 0-87840-865-7, p.xvii</ref>
 
او در [[تهران]] متولد شد و در نوجوانی برای ادامه تحصیل به [[آمریکا]] رفت. کارشناسی [[فیزیک]] را از [[مؤسسه فناوری ماساچوست|مؤسسهٔ فناوری ماساچوست]](MIT) گرفت و تحصیلات تکمیلی خود را در دانشگاه [[هاروارد]] در رشته [[فلسفه]] و [[تاریخ علم]] گذراند. سپس، به [[ایران]] بازگشت و استاد فلسفه [[دانشگاه تهران]] شد و از ۱۳۴۷ تا ۱۳۵۱ ریاست دانشکده ادبیات و سپس معاونت دانشگاه تهران را برعهده داشت. دکتر نصر در سال ۱۳۵۱ تا ۱۳۵۴ ریاست [[دانشگاه صنعتی آریامهر]] (دانشگاه صنعتی شریف امروز) را برعهده داشت و مدتی در بنیانگذاری [[دانشگاه صنعتی اصفهان]] مشارکت داشت. در سال ۱۳۵۳، [[مؤسسه پژوهشی حکمت و فلسفه ایران|انجمن شاهنشاهی فلسفه]] (مؤسسه پژوهشی حکمت و فلسفه ایران) را بنیاد گذاشت و دوره‌های بلندمدّت و کوتاه‌مدّت پژوهشی را در زمینه‌های [[فلسفه اسلامی]] و [[فلسفه تطبیقی]] (به انگلیسی:<ref>
The Internet Encyclopedia of Philosophy(IEP)
</ref>
به آلمانی) برای علاقه‌مندان دایر گردانید. نصر در سال ۱۳۵۷ مسئولیت [[دفتر مخصوص شهبانو فرح پهلوی]] را برعهده گرفت و در نتیجه، در روزهای پیش از [[انقلاب ۱۳۵۷ ایران]] مجبور به ترک ایران و مهاجرت به ایالات متحده گردید. وی مدتی استاد مدعو [[دانشگاه تمپل]] و [[دانشگاه ادینبرو]] بود و در سال ۱۹۸۴ استاد [[دانشگاه جرج واشینگتن]] شد.
 
سید حسین نصر پیرو [[مکتب سنت گرایی]] و متأثر از آرای [[رنه گنون]] و [[فریتهوف شوان]] می‌باشد. او در [[فلسفه علم]] و [[تاریخ علم]] از اساتید دانشگاه هاروارد و مکتب [[جرج سارتن]] بهره برده است. در فلسفه اسلامی شاگرد [[سید محمد حسین طباطبایی|علامه طباطبایی]]، [[محمدکاظم عصار]] و [[سید ابوالحسن رفیعی قزوینی]] بوده است. او همکار [[هانری کربن]] در حوزه [[فلسفه تطبیقی]] و [[تاریخ فلسفه اسلامی]] بوده است و خود چندین اثر علمی در حوزه فلسفه اسلامی و تاریخ آن نگاشته است. همچنین عضو و رئیس شاخه مریمیه از [[طریقت]] [[متصوفه]] [[شاذلیه]] است. همچنین با آثار مکتوب و تلویزیونی در معرفی اسلام و [[تشیع]] در آمریکا فعال بوده است.
 
به لحاظ فلسفی سید حسین نصر قائل به [[خرد جاویدان]] است و در حوزه [[عرفان]] و فلسفه اسلامی، [[دین‌شناسی تطبیقی]] و تاریخ علم در اسلام تخصص دارد. وی از ارائه دهندگان ایده [[علم دینی]] در سده بیستم و از صاحبنظران در موضوع [[نگرش‌های اسلامی به علم]] می‌باشد که آرایش را در کتب و مقالات مختلف و از جمله مجموعه سخنرانی‌هایی را با عنوان «[[معرفت و امر قدسی]]» در کرسی گفتارهای گیفورد ارائه کرد. سید حسین نصر به جهت فلسفی جایگاه ممتازی دارد و در سال ۲۰۰۰ مجلدی از مجموعه کتابخانه [[کتابخانه فیلسوفان زنده|فیلسوفان زنده جهان]] به شرح و نقد آرای وی اختصاص یافت.
 
== زندگی ==
سید حسین نصر در سال ۱۳۱۲ در [[تهران]] به دنیا آمد. پدرش، [[ولی‌الله نصر|سید ولی‌الله]]،ولی‌الل نصره، همانند پدربزرگش [[پزشک]] دربار بود و اهل [[کاشان]]. او از جانب مادر نوادهٔ [[شیخ فضل‌الله نوری]] است. عمده نیاکان نصر از روحانیون سرشناس بوده‌اند.<ref name="historylib">{{یادکرد وب
| نشانی = http://www.historylib.com/Main/NewBookDetails.aspx?BookID=397
| عنوان = در جستجوی امر قدسی (گفتگوی جهانبگلو با سید حسین نصر)
سطر ۶۶ ⟵ ۶۹:
 
=== تحصیلات در آمریکا ===
نصر در دوازده سالگی به [[آمریکا]] فرستاده شد. او در [[مدرسه شبانه‌روزی پدی|مدرسهٔ شبانه‌روزی پدی]] در [[نیوجرسی]] ثبت نام کرد. در سال [[۱۹۵۰ (میلادی)|۱۹۵۰]] رتبهٔ ممتاز اول مدرسه خود شد. در چهار سال تحصیلات این مدرسه، نصر زبان [[زبان انگلیسی|انگلیسی]]، علوم، [[تاریخ آمریکا]]، فرهنگ غربی و آموزه‌های [[مسیحی]] را آموخت.
 
نصر برای ادامه تحصیلات دانشگاهی [[مؤسسه فناوری ماساچوست|مؤسسهٔ فناوری ماساچوست]] را برگزید. در همان زمان [[بورس تحصیلی]] به او تعلق گرفت و او نخستین دانشجوی ایرانی بود که در مقطع کارشناسی در آن مؤسسه تحصیل می‌کرد. او رشتهٔ [[فیزیک]] را برای ادامهٔ تحصیل برگزید. اگرچه نصر دانشجویی ممتاز شناخته می‌شد، به این نتیجه رسید که بسیاری از پرسش‌های فلسفیِ او بی‌پاسخ مانده است. از این رو، در اینکه رشته فیزیک بتواند او را به درکِ واقعیات برساند دچارِ تردیدی جدّی شد. این امر او را ادامه تحصیل در رشته فیزیک مردّد ساخت، به ویژه پس از این که فیلسوف انگلیسی برتراند راسل در سخنرانی‌اَش در MIT گُفت: «فیزیک به خودیِ خود با ماهیتِ واقعیاتِ فیزیکی سر و کار ندارد، بلکه به ساختارها و بنیادهایِ ریاضیِ مربوط به آن می‌پردازد.»<ref name="ReferenceA">{{یادکرد کتاب |نام خانوادگی=نصر |نام=سید حسین |کتاب=آموزه‌های صوفیان: از دیروز تا امروز | ناشر=قصیده‌سرا |سال=1382 |شابک=}}</ref> با شنیدنِ این سخن، تردیدِ نصر جدّی‌تر شد. وی با این که دلبستگی‌اَش به فیزیک را از دست داده بود، در دانشگاه‌ام. آی. تی باقی ماند و در سال ۱۳۳۳ هجری خورشیدی در رشته ریاضیات و فیزیک فارغ‌التحصیل گردید.
 
پس از فارغ‌التحصیلی در رشته فیزیک، نصر مطالعات گسترده‌ای در علوم انسانی آغاز کرد و به ویژه در کلاس‌های [[جرج سانتایانا]] تاریخ‌نگار علوم و فیلسوف مشهور اسپانیایی حاضر شد؛ و تحتِ تعلیمِ او، مطالعه‌ای جدی را در حکمت یونان باستان آغاز کرد. وی به مطالعه کتاب‌های [[افلاطون]]، [[ارسطو]] و [[افلوطین]] پرداخت. سانتایانا برایِ نخستین بار حسین را با آثارِ یکی از مهم‌ترین نویسندگانِ سنت‌گرایِ معاصر، [[رنه گنون]]، آشنا ساخت. آثارِ گنون در تعیین مبانی عقلانی و سیر فکری نصر تأثیری قاطع داشت.<ref>{{یادکرد کتاب |نام خانوادگی=Hahn |نام=Lewin Edwin |کتاب=The Philosophy of Seyyed Hossein Nasr | ناشر=Chicago |سال=1987 |شابک=}}</ref> نصر همچنین در این دوره به کتابخانه [[آنانداآننده کوماراسوامیکومرسوامی]] دسترسی یافت؛ و از این طریق با کتاب‌های [[فریتهوف شوان]] و [[تیتوس بورکهارت]] آشنا شد. به گفته نصر، کشف فلسفه سنّتی و [[حکمت خالده]] او را به یقین و آرامشی رساند که هرگز او را ترک نکرده است.
 
{{نقل قول|«کشف فلسفه سنّتی و حکمت خالده، و مطالعه آثارِ این بزرگان (شوآن و بورکهارت) شراره‌های بحرانِ درونی‌اَم را فرونشاند و من به یقینی عقلانی رسیدم؛ این یقین از آن روز تا کنون مرا ترک نکرده است، بلکه روز به روز بالیده است و نیرومندتر و نیرومندتر شده است. زندگی‌اَم سفری بوده است از یقین نظری تا یقینِ وجودی؛ به عبارت قرآنی، زندگی‌اَم سفری بوده از علم الیقین به عین الیقین و سرانجام به حقّ‌الیقین: نخست کسب کردنِ دانش نظری دربارهٔ آتش، سپس دیدنِ آتش از نزدیک و سرانجام سوختن در آن آتش.»}}<ref>{{یادکرد کتاب |نام خانوادگی=Hahn |نام=Lewis Edwin |کتاب=Philosophy of Seyyed Hossein Nasr | ناشر=Chicago |سال=1987 |شابک=}}</ref>
سطر ۸۳ ⟵ ۸۶:
 
=== بازگشت به ایران ===
نصر پس از بازگشت به ایران در سال ۱۳۳۷ خورشیدی، با مرتبهٔ دانشیاری فلسفه و تاریخ علوم در دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تهران به تدریس پرداخت. وی در آنزمان جوانترین عضو هیئت علمی بود که مرتبه استادی کامل را احراز کرد. نصر، در آذر ۱۳۳۷، چند ماه پس از بازگشت به ایران، با دخترِ یکی از دوستانِ خانوادگیِ پدرش، به نام [[سوسن دانشوری]]،دانشوری، ازدواج کرد. ثمره این ازدواج پسری به نام [[ولی‌رضا نصر]] و دختری به نام [[لیلی نصر]] بود.
 
در آنجا نصر برنامه دکتری زبان و ادبیات فارسی برای غیرفارسی‌زبانان را نیز تدریس کرد و گروهی از دانشجویانِ خارجی را برای یادگیری زبان فارسی و آشنایی با ادبیات عرفانی و فلسفی ایران پذیرفت. از جمله شاگردان او در این دوره [[ویلیام چیتیک]] و همسرش [[ساچیکو موراتا]] (به انگلیسی: Sachiko Murata)<ref>ساچیکو موراتا, پرتال جامع علوم انسانی</ref> بودند.
 
نصر از سال ۱۳۴۷ تا ۱۳۵۱ ریاست دانشکده ادبیات و سپس معاونت دانشگاه تهران را برعهده داشت. دکتر نصر در سال ۱۳۵۱ با حکم [[محمد رضا شاه پهلوی]] به ریاست [[دانشگاه صنعتی آریامهر]] (دانشگاه صنعتی شریف امروز) منصوب گردید. [[فرح پهلوی]] دکتر نصر را در سال ۱۳۵۲ مأمور کرد تا با حمایت وی مرکزی برای مطالعه و آموزش فلسفه تأسیس کند. در سال ۱۳۵۳، انجمن شاهنشاهی فلسفه بنیاد گردید و بسیاری از پژوهشگران از جمله [[هانری کربن]] و [[توشیهیکو ایزوتسو]] در آنجا گرد آمدند. انجمن، به برگزاری نشست‌ها و سخنرانی‌ها اقدام کرد و دوره‌های بلندمدّت و کوتاه‌مدّت پژوهشی را در زمینه‌های فلسفه اسلامی و فلسفه تطبیقی برای علاقه‌مندان دایر گردانید.
سطر ۹۱ ⟵ ۹۴:
در طی دوران اقامت در ایران، نصر همچنین نزد استادان [[فلسفه اسلامی]] در تهران قم و قزوین تلمّذ می‌کرد. از جمله استادان او در فلسفه اسلامی، [[محمد کاظم عصار]]، علامه [[محمد حسین طباطبایی]] و [[ابوالحسن رفیعی قزوینی]] بودند. نصر چندین متن مهم فلسفه اسلامی از جمله [[اسفار اربعه]] از [[ملاصدرا]] و [[شرح منظومه]] از [[هادی سبزواری]] را نزد آنان فراگرفت. نصر همچنین در این زمان آثار متعددی به زبانهای [[فارسی]]، [[زبان انگلیسی|انگلیسی]] و گاه نیز به فرانسه و عربی نگاشت. نصر همچنین با افرادی چون [[مهدی الهی قمشه‌ای]]، [[جلال‌الدین آشتیانی]] و [[مرتضی مطهری]] مراوده فکری و فلسفی داشت. وی همچنین کتاب «شیعه در اسلام» نوشته علّامه طباطبائی را به زبان انگلیسی ترجمه کرد.
 
در مدّت اقامت در ایران، آثارِ متعددی به زبان‌های فارسی، انگلیسی، فرانسوی و عربی تألیف کرد. وی رساله دکتری خود را نیز به زبان فارسی تحریر و چاپ کرد؛ و این کتاب که «نظر متفکران اسلامی دربارهٔ طبیعت» نام گرفت برنده جایزه سلطنتی کتاب گردید. نصر، بسیاری از متون فلسفی مهم از قبیل مجموعه آثار [[شهاب‌الدین یحیی سهروردی|سهروردی]] و [[ملاصدرا]] و متون [[ابن عربی]]، [[ابن سینا]] و [[ابوریحان بیرونی|بیرونی]] را تصحیح کرده است. علاقه نصر به فلسفه ملاصدرا زمینه‌ساز نشر و ترجمه آثار ملّاصدرا شد، و خود نصر نخستین کسی بود که ملّاصدرا را به جهان انگلیسی زبان معرّفی کرد. نصر، با همکاری ویلیام چیتیک، «کتابشناسی توصیف علوم اسلامی» را در سه جلد به زبان‌های فارسی و انگلیسی به چاپ رسانید. از دیگر کتاب‌های مهمّ او در این دوره «سه حکیم مسلمان» بود که به بررسی اجمالی اندیشه‌های [[ابن سینا]]، [[شهاب‌الدین یحیی سهروردی|سهروردی]] و [[ابن عربی]] می‌پردازد. در سال‌های ۱۹۶۴–۱۹۶۵، نصر در دانشگاه آمریکایی بیروت عهده‌دار تدریس بود. کتاب «آرمان‌ها و واقعیت‌های اسلام» بر اساس متن شش سخنرانی نخست از پانزده سخنرانیِ او در لبنان است. وی، در زمان اقامتش در لبنان، کتاب «حیات و فکر اسلامی» را نیز نگاشت. نصر در زمان اقامت اقامت با لبنان با چندین نفر از اندیشمندان برجسته شیعه، و از جمله [[امام موسی صدر]]، گفتگوی علمی داشته است؛ وی همچنین در این دوره با سیده [[فاطمه یشروطیه]]<ref>سیده فاطمه یشروطیه - دائره المعارف طهور</ref>، دختر بنیان‌گذار طریقت [[یشروطیه]] (شاخه‌ای از سلسله صوفیه شاذلیه) دیدار کرده است.
 
در سال ۱۹۶۶، از نصر دعوت شد تا در [[دانشگاه شیکاگو]] در مجموعه سخنرانی‌های راکفلر در باب برخی از جنبه‌های ارتباط دین و فلسفه با محیط زیست سخنرانی کند. وی، به همین منظور، کتاب «انسان و طبیعت: بحران معنوی انسان جدید» را نگاشت. وی در این کتاب به وجود آمدن بحران محیط زیست را پیش‌بینی کرده است و علّت اصلی این بحران را قدسیت‌زدائی از طبیعت و دید بشر مدرن نسبت به طبیعت شمرده است.<ref>نسان و طبیعت (بحران معنوی انسان متجدد)، سید حسین نصر، عبدالرحیم گواهی، دفتر نشر فرهنگ اسلامی</ref>
سطر ۱۰۲ ⟵ ۱۰۵:
دکتر نصر نهایتاً در گیرودار انقلاب ایران به مشکلاتی جدی برخورد کرد. پس از انقلاب سال ۱۳۵۷، خانه و اموال سید حسین نصر (به گفتهٔ خود وی) «مصادره» و «غارت» گردید.<ref>[[رامین جهانبگلو]]. ''در جستجوی امر قدسی (مصاحبه با دکتر نصر)''. نشر نی. ۱۳۸۵ ISBN 964-312-848-2 ص۱۹۱</ref> وی از این که هیچ‌یک از علمای دوران اوایل پس از انقلاب در دفاع از وی برنخاستند بسیار گله‌مند بود.<ref>[[رامین جهانبگلو]]. ''در جستجوی امر قدسی (مصاحبه با دکتر نصر)''. نشر نی. ۱۳۸۵ ISBN 964-312-848-2 ص۱۸۸</ref> این‌ها و عوامل دیگر باعث مهاجرت وی و خانواده‌اش برای همیشه به غرب شد.
 
در سال ۱۹۸۰ و ۱۹۸۱ وی مجموعه سخنرانی‌هایی را با عنوان «معرفت و امر قدسی» در کرسی [[گفتارهای گیفورد]] (به انگلیسی: Rowan Douglas Williams of Oystermouth, Gifford Lectures) ارائه کرد و به این ترتیب، نخستین مسلمانی بود که در این رخداد مشارکت کرد.<ref>[http://www.giffordlectures.org/lecturers/seyyed-hossein-nasr Seyyed Hossein Nasr, by giffordlectures.org ]</ref>
 
پس از چندین سال تدریس در دانشگاه‌های مختلف در آمریکا، سرانجام به وی پیشنهاد کرسی دائم استادی در [[دانشگاه جورج واشینگتن]] داده شد و او هم پذیرفت و تا به امروز به فعالیت در آن دانشگاه ادامه می‌دهد.
سطر ۱۱۰ ⟵ ۱۱۳:
به نوشته ویراستاران کتاب سید حسین نصر از مجموعه [[کتابخانه فیلسوفان زنده]]، وی در رأس گروهی از سنت گرایان فلسفی است که با جسارت مفروضات و ارزش‌های [[جهان مدرن]] و [[فلسفه جدید]] را به چالش می‌کشند. البته، این انتقادات واکنشی بیرونی به دربرابر [[مدرنیته]] نیست بلکه ناشی از درآمیختن آگاهانه با آن است. از منظر نصر زیستن بیرون از تمامی سنت‌های اصیل منتج به بی ریشگی و تلاشی طبیعت و انسان می‌شود.<ref>{{یادکرد کتاب|نام خانوادگی=Hahn|نام=Lewis Edwin, et all|کتاب=The Philosophy of Seyyed Hossein Nasr|ناشر=Open Court Publishing Company|سال=2000|ماه=|شابک=|پیوند=|صفحه=xvii|زبان=en|تاریخ بازبینی=2017-04-01}}</ref> نصر بر این باور است که در سنت گرایی علم همان علم مقدس است. علم مقدس معرفتی است که در قلب هر وحی ای وجود داردو مرکز دایره‌ای است که سنت را در بر می‌گیرد و آن را تعریف می‌کند. منبع علم مقدس وحی و شهود عقلانی اند. این دو منبع در بردارنده اشراق ذهن و جان آدمی اند. این معرفت همان علم حضوری و بیواسطه است که سنت اسلامی بدان اشارت کرده است.<ref>https://books.google.com/books?id=0YQhoPEih04C&printsec=frontcover&dq=seyyed+hossein+nasr&hl=en&sa=X&ved=0ahUKEwiA5f_A8IPTAhWjCJoKHRNrA4IQ6AEIGTAA#v=onepage&q=seyyed%20hossein%20nasr&f=false</ref>
 
[[هیوستون اسمیت]] (به انگلیسی: Huston Cummings Smith) به سوء فهم برخی منتقدان نسبت به مفهوم فلسفه جاویدان نزد نصر اشاره می‌کند. به نظر اسمیت تصور نصر از فلسفه جاویدان هیچ ربطی به این پرسش ندارد که سنت عارفانه و حکمی واحدی در تمام مکاتب فلسفی و عرفانی وجود دارد یا نه. اسمیت بیان می‌کند که این گونه نیست که نصر به صورت [[استقراء|استقرایی]] مفهوم واحد فلسفه جاویدان را از خلال گفتارهای مورخان فلسفه بیرون کشیده باشد. تصور نصر به صورت متافیزیکی برآمده از یک شهود عقلانی یا به بیان ساده از تمییزات عقل است. عقل نزد نصر چیزی است که وجه رهایی و رستگاری آن همه جا حضور دارد و این گونه است که حضور همه جایی حکمت خالده و فلسفه جاویدان در فلسفه نصر محقق می‌شود.<ref>Huston smith in THE PHILOSOPHY OF SEYYED HOSSEIN NASRp.142.2001</ref> البته نصر مطالعات دین شناسی تطبیقی مبتنی بر آرای سنت گرایان و نیز برخی از فلاسفه نظیر [[علامه طباطبایی]] و [[توشیهیکو ایزوتسو]]، [[هانری کربن]] داشته است که مؤید دیدگاهش می‌باشد.
 
از نگاه نصر، سنت همانند هدیه‌ای الهی است که در هر دوره‌ای به شکلی تجلی می‌یابد. وی اصطلاحات دیگری همچون «ذرمه» در آیین‌های [[هندو]] و [[بودایی]]، «الدین» در [[اسلام]]، «دائو» در آیین [[دائو]] را مشابه و نه معادل واژه سنت می‌داند. او معتقد است هیچ زبانی نمی‌تواند معنای سنت را بیان کند. نصر عوالم و تمدن‌های برآمده از آن در ادیان گوناگون را یک عالم سنتی می‌داند، ولی در عین حال آن‌ها را مطابق با سنت نمی‌داند و قایل به یگانگی آن‌ها با سنت نیست؛ لذا در تفکر وی سنت به معنای حقایقی است که دارای ریشه‌ای الهی است که از طریق رسولان الهی آشکار شده است. سنت نزد نصر عین دین نیست، گرچه که شامل دین نیز می‌شود. توصیف نصر از دین و ارتباط آن با سنت از منظر حکمت خالده، بحث از کثرت ادیان و وحدت متعالی ادیان را جلوه گر می‌سازد.<ref name=ToolAutoGenRef2>معرفت جاودان، زندگی نامه و فهرست آثار دکتر سید حسین نصر، ترجمه سید رضا ملیح، اهتمام سید حسن حسینی، ج اول، مقاله فلسفه اسلامی و مباحث فلسفی، ص14-18، ج سوم 1386ش</ref>
برگرفته از «https://fa.wikipedia.org/wiki/سید_حسین_نصر»