ویکی‌پدیا

سومالی: تفاوت میان نسخه‌ها

نمایش تاریخچه به صورت تعاملی
→ تفاوت قدیمی‌ترتفاوت جدیدتر ←
محتوای حذف‌شده محتوای افزوده‌شده
دیداریویکی‌متن
خط ۸:
تصویر نشان ملی = Coat of arms of Somalia.svg |
شعار ملی = موجود نیست |
سرود ملی = سومالی، از خواب برخیز{{سخ}}{{lang|so|''Qolobaa Calankeed''}}{{سخ}}<center>{{وسط‌چین}}[[پرونده:QolobaaCalankeed.ogg]]</center>{{پایان}} |
نقشه = Somalia (orthographic projection)-Blue version.svg|200px |
|نقشه۲ = Somalia - Location Map (2011) - SOM - UNOCHA.svg |
خط ۱۵:
زبان رسمی = [[زبان سومالیایی|سومالیایی]]، [[زبان عربی|عربی]] |
نوع حکومت =[[جمهوری]][[پادشاهی مشروطه]] |
نوع حاکمان = •[[رئیس جمهوررئیس‌جمهور]]{{سخ}}• [[نخست وزیرنخست‌وزیر]] |
نام حاکمان = [[محمد عبدالله محمد]]{{سخ}}[[عمر عبدالرشید علی شرمارکی|عمر عبدالرشید]] |
نحوه تشکیل = استقلال |
خط ۵۵:
استقلال از سلطه [[قیمومیت انگلیسی سومالی‌لند]] [[پادشاهی انگلستان]] در مورخ ۲۶ ژوئن سال ۱۹۶۰ اعلام گردید. در تاریخ ۱ ژوئیه سال ۱۹۶۰، اتحاد [[امپراتوری بریتانیا|انگلیسی]] و [[سومالی‌لند ایتالیائی]] سابق بوقوع پیوست.
 
در این زمان دولت توسط عبداللهی عیسی شکل گرفته و [[عادن عبدالله عثمان دار]] بعنوان [[رئیس جمهوررئیس‌جمهور سومالی]] و [[عبد الرشید علی شرماکه]] بعنوان [[نخست وزیرنخست‌وزیر سومالی]] انتخاب گردیدند. بعدها در سال [[۱۹۶۷ (میلادی)|۱۹۶۷]]، محمد [[ابراهیم ایگال]] در دولت تعیین شده توسط عبد الرشید علی شرماکه به نخست وزیرینخست‌وزیری رسید. ایگال بعداً بعنوان رئیس جمهوررئیس‌جمهور در دولت خود-اظهار مستقل [[سومالی لند]] انتخاب شد. او در مورخه ۳ می سال ۲۰۰۲ در بیمارستانی در [[پرتوریا]] درگذشت.
 
در اواخر سال ۱۹۶۹، و به‌دنبال قتل شرماکه، کسی که از سال ۱۹۶۷ -: ۱۹۶۹ بعنوان رئیس جمهوررئیس‌جمهور انتخاب و فعالیت نموده بود، یک [[دولت نظامی]] قدرت را بدست گرفت. در سال ۱۹۶۹ و در پی وقوع یک [[کودتا]]، [[محمد زیادباره]]، یک [[ژنرال]] نیروهای مسلح، ریاست جمهوری را برعهده گرفت. رهبران انقلابی ارتش به سرکردگی زیادباره اقدام به ایجاد فعالیت‌های گسترده عمومی نمودند. آن‌ها همچنین اقدام به اجرای موفق طرح [[سواد آموزی]] در مناطق شهری و روستائی نموده که بنحو شگفت‌آوری نرخ باسوادان را از ۵٪ به ۵۵٪ در اواسط دهه [[۱۹۸۰ (میلادی)|۱۹۸۰]] ارتقاء داد.
 
[[پرونده:Zeila ruins.jpeg|بندانگشتی|چپ|260px|خرابه‌های [[سلطنت ادل]] در [[زیلا]]ی سومالی]]
در همین زمان، باره یک فرد شاخص کابینه خود بنام سرلشکر گبیر و دو تن دیگر از مقام‌های رسمی را به قتل رسانید. از سال ۱۹۷۷ [[جنگ‌های داخلی]] متناوب به بخشی از واقعیات حیات سومالی تبدیل شده‌اند. در سال ۱۹۹۱، اولین گروه شورشی به رهبری [[عبداللهی یوسف احمد]]، رهبر (اس اس دی اف) بوجود آمده و حکومت رئیس جمهوررئیس‌جمهور علی مهدی محمد توسط برخی از جناح‌ها بعنوان رئیس جمهوررئیس‌جمهور موقت به رسمیت شناخته نگردید. در همان سال، بخش شمالی کشور استقلال خود بعنوان [[سومالی لند]] را اظهار نمود؛ اگرچه این استقلال غیررسمی و در مقایسه با منطقه پر آشوب جنوب دارای ثبات نسبی بود، ولی توسط هیچ‌یک از سازمان‌های بین‌المللی پذیرفته نگردید.
در فاصله سال‌های ۱۹۹۱ و ۱۹۹۲، یک شکاف در کنگره متحد سومالی، که تلاش هائی را در جهت خلع ید باره انجام داده بود، باعث بروز جنگ داخلی بویژه در منطقه موگادیشو گردید.
 
خط ۸۵:
[[پرونده:Somalia map states regions districts.png|بندانگشتی|350px|نقشه سیاسی سومالی]]
 
[[عبداللهی یوسف]]، رئیس جمهوررئیس‌جمهور حکومت انتقالی سومالی به بی‌بی‌سی گفت که علی‌رغم اشغال بعضی از مناصب کابینه از سوی نظامیان، ائتلاف نظامیان به طرفیت از سوی دولت موقت نمی‌جنگند. چهار نظامی قدرتمند که بعنوان وزیر کابینه فعالیت می‌نمودند، از خدمت اخراج شدند.<ref>[http://news.bbc.co.uk/1/hi/world/africa/5047766.stm Islamists claim Mogadishu victory]</ref>
 
در تاریخ ۵ ژوئن سال ۲۰۰۶ گروه [[شبه‌نظامی]] اسلامی ادعا نمود که کنترل کل شهر موگادیشو را در اختیار گرفته‌است. در تاریخ ۵ ژوئن سال ۲۰۰۶ آخرین استحکامات ای آر پی سی تی در مناطق جنوبی سومالی، شهر [[جوهار]]، با مقاومتی کم در اختیار یو آی سی قرار گرفت. در واقع ائتلاف نظامیان بصورتی تأثیر گذار از هم پاشیده شد.
خط ۱۰۵:
از سال ۱۹۹۱ چند قبیله در شمال این کشور با نام [[سومالی‌لند]] اعلام استقلال کرده‌اند.
 
در نواحی شمال غرب، جمهوری تبعیدی [[سومالی‌لند]] وجود دارد که استقلال خود را در سال ۱۹۹۱ اعلام نموده‌است. این ناحیه خودگردان علی‌رغم آنکه نسبت به مناطق جنوب و شمال شرق، ثبات و دمکراسی نسبی خود را حفظ نموده‌است، ولی از جانب جامعه بین‌المللی شناخته شده نمی‌باشد. [[پانت لند]] در نواحی شمال شرق خودگردانی خود را در سال ۱۹۹۸ اظهار نمود؛ ولی علی‌رغم آنکه رئیس جمهوررئیس‌جمهور اسبق پانت لند هم اکنون ریاست جمهوری دولت بایدوا را برعهده داشته و پانت لند نیز از نظر مساعد خود در اشتراک در حکومت متحد تئوریک آینده خبر داده‌است، تا بحال از یکی شدن با دولت موقت خودداری نموده‌است.
 
[[پرونده:Hassan Sheikh Mohamud-vf2.jpg|بندانگشتی|200px|[[حسن شیخ محمود]]، رئیس جمهوررئیس‌جمهور سومالی می‌باشد.]]
در مناطق جنوب شرق داخلی، ایالات [[جوبالند]] و [[سومالی جنوب غرب]] به دولت بایدوا پیوسته‌اند و رهبران آن‌ها از اعضای پارلمان بایدوا هستند. نیمه دیگر کشور با دارا بودن بخش زیادی از جمعیت کشور تحت کنترل [[اتحاد دادگاه‌های اسلامی]] قرار داشته و این شورا بر شهرهای راهبردی موگادیشو، و از ۲۴ سپتامبر سال ۲۰۰۶ کیسمایو احاطه دارد.
 
خط ۱۱۵:
| [http://www.awdalnews.com/wmview.php شناسه مطلب = ۷۴۰۴ شیخ شریف از گفتگو با واشینگتن استقبال می‌نماید]، ای ان ان، ۹ ژوئن سال ۲۰۰۶]
}}
در تاریخ ۱۴ اکتبر سال ۲۰۰۴، [[اعضای پارلمان]] سومالی یک فرد نظامی بنام [[عبداللهی یوسف]] رئیس جمهوررئیس‌جمهور اسبق پانت لند را بعنوان رئیس جمهوررئیس‌جمهور آتی کشور انتخاب نمودند. نظر به وضعیت موگادیشو، انتخابات در یک ورزشگاه در [[نایروبی]]، [[کنیا]] برگزار گردید. یوسف توسط [[پارلمان فدرال موقت|پارلمان موقت سومالی]] بعنوان رئیس جمهوررئیس‌جمهور دولت موقت انتخاب شد. او موفق شد از ۲۷۵ رای پارلمان، ۱۸۹ رای را بخود اختصاص دهد. جلسه پارلمان نیز در کشور همسایه یعنی کنیا برگزار شد. دولت یوسف از سوی اکثر کشورهای غربی قانونی شمرده شد. اگرچه حاکمیت واقعی او با توجه به تاریخچه نظامی‌گری وی و اینکه در جنگ داخلی که باعث از بین رفتن سومالی گردید، دست داشته مورد سؤال است.
 
بسیاری از سازمان‌های سیاسی دیگر که برخی از آنان اساسی قومی دارند نیز در سومالی وجود دارند، تلاش برخی دیگر نیز رهاسازی سومالی از سیاست‌ها قومی است (مانند [[جبهه اتحاد سومالی]]). خیلی از این سازمان‌ها بعد از وقوع جنگ داخلی بوجود آمدند.
 
در هر صورت، از اواخر سال ۲۰۰۶، «دولت موقت ملی» تنها کنترل بخش نسبتاً کوچکی از کشور را برعهده داشته‌است. به اعتقاد برخی نظرات، کنترل این دولت بسختی از مرزهای [[بایدوا]] پایتخت فراتر رفته‌است. در کل، وضعیت سیاسی ناپایداری بر کشور حاکم بوده است؛بوده‌است؛ بعنوان مثال، در تاریخ [[۱۸ سپتامبر]] سال ۲۰۰۶، عبداللهی یوسف بسختی از حمله‌ای انتحاری که به کاروان وی شد، جان سالم بدر برد. اگرچه در این حمله دوازده نفر دیگر کشته شدند.<ref>[http://www.nytimes.com/2006/09/19/world/africa/19somalia.html?ex=1316318400&en=71813932881e45e7&ei=5088&partner=rssnyt&emc=rss Somali President Survives Suicide Bomb; 8 Others Are Killed - New York Times<!-- عنوان تصحیح شده توسط ربات -->]</ref>
 
== جغرافیا ==
خط ۱۳۹:
== آب و هوا ==
[[پرونده:Juba river downstream Jamaame.jpg|بندانگشتی|[[رود جوبا]]]]
بخش شمالی کشور دارای تپه‌های زیاد بوده و ارتفاع بسیاری از مناطق از سطح دریا از ۹۰۰ تا ۲۱۰۰ متر در نوسان است. نواحی مرکزی و جنوبی مسطح بوده و ارتفاع متوسط آن کمتر از ۱۸۰ متر می‌باشد. رود خانه‌هایرودخانه‌های [[رود جوبا|جوبا]] و [[رود شابله|شابله]] از اتیوپی سرچشمه گرفته و در طول کشور به سمت جنوب و اقیانوس هند جاری می‌باشند. البته رود شابله بجز در فصول پر باران به دریا نمی‌رسد.
 
عوامل اصلی آب و هوائی این کشور عبارتند از آب وهوای گرم درسراسر سال، بادهای موسمی فصلی و باران‌های نامنظّم که باعث بروز خشکسالی‌های تکرار شونده می‌گردند. متوسط حداکثر دمای روزانه از ۳۰ تا ۴۰ درجه سانتیگراد (۱۰۵–۸۵ فارنهایت) می‌باشد که استثنای آن مناطق مرتفع و در امتداد خط ساحلی شرق است. متوسط حداقل دمای روزانه از حدود ۱۵ تا ۳۰ درجه سانتیگراد (۸۵–۶۰ فارنهایت) می‌باشد. وجود بادهای موسمی جنوب غرب، یک نسیم دریائی، باعث می‌شود که دوره زمانی بین ماه‌های می تا اکتبر ملایمترین فصل موگادیشو به‌شمار آید. دورهٔ دسامبر تا فوریه نیز با وجود بادهای موسمی جنوب شرق، هوای نسبتاً ملایمی دارد، اگرچه وضعیت‌های آب و هوائی جاری در موگادیشو بندرت دلپذیر می‌باشند. دورهٔ زمانی «تنگامبیلی» که در بین دو فصل موسمی (اکتبر – نوامبر و مارس – می) قرار دارد، دوره‌ای گرم و مرطوب به‌شمار می‌آید.
خط ۲۴۲:
||
* [http://www.ifex.org/en/content/view/full/41 آزادی بین‌المللی تبادل افکار: سومالی]
* [http://pinr.com/report.php?ac=view_report&report_id=527&language_id=1 سومالی وارد وضعیت انقلابی گردید ]
* [http://pinr.com/report.php?ac=view_report&report_id=560&language_id=1 اسلام گرایان سومالی به نهضت خود و عزم اتخاذ روش دیپلماتیک ادامه می‌دهند]
||
خط ۲۵۷:
* [http://newsvote.bbc.co.uk/2/hi/in_depth/africa/2004/somalia/default.stm اخبار مفسرانه بی‌بی‌سی – سومالی: آشکار شدن از میان ویرانه ها؟]
* [http://web.archive.org/20071016190534/politicalworld.wordpress.com/2006/09/13/somalia-no-government-no-peace/ سومالی: نه دولت، نه صلح]
* [http://english.pravda.ru/usa/2002/02/28/26693.html حالت سومالی غیر ایده‌آلایدئال ایالات متحده]
||
* [http://dmoz.org/Regional/Africa/Somalia پروژه دایرکتوری باز– سومالی، بخش دایرکتوری]
برگرفته از «https://fa.wikipedia.org/wiki/سومالی»