هفته: تفاوت میان نسخه‌ها

 

برخی مردم مدیترانه هر پاره زمان شبانه روز را تحت فرمانروایی یکی از اجرام هفتگانه آسمان (خورشید و ماه و پنج سیاره روشن) که خدایان آنها بودند می‌دانستند. مصریان دورترین سیاره را زحل و آغاز این گردش را با آن می‌دانستند. مصریان معتقد بودند هر روز با گردش یک جرم آغاز می‌شود و به آن هم نامیده می‌شود. بنابرین عملاً روزهای متوالی هفتگانه را بنام اجرام شناسایی کردند. سربازان رومی مقیم در مصر به هفته هفت روزه کافران خو گرفتند و آن را به سرزمین اصلی خود معرفی برای جایگزینی با هفته هشت روزه خود معرفی کردند. اکتاویان (سزار آگوستوین) و حاکمان رومی پس از او، این رسم را مجاز دانستند ولی تا زمان امپراتور کنستانتین در سال ۳۲۱ بعد از میلاد بطور رسمی مورد استفاده قرار نگرفت.

 

 

 

در [[گاهشماری]] ایرانی هفته با شنبه شروع شده و با آدینه که روز تعطیل هفته‌است، پایان می‌پذیرد.

معروف است که ایرانیان باستان تقسیم‌بندی ماه به هفته نداشتند و هر روز ماه نام ویژه خودش را داشت.

 

 

اما دلایلی نیز مبتنی بر اینکه در ایران باستان از هفته استفاده می‌شده‌است، وجود دارد.

و آخر اینکه در متون یافت شده چینی از نام روزهای هفته نام برده شده‌است. در یک متن نجومی کهن بودایی که در سال ۷۵۹ میلادی از سانسکریت به چینی بازگردانده شده‌است؛ و یانگ چینگ فنگ در سال ۷۶۴ میلادی حاشیه‌ای بر آن بازنوشته است؛ از نام روزهای هفته در زبان چینی و معادل آنها با روزهای هفته در فارسی میانه در دو نوع آن یاد کرده‌است: یوشمبت (روز تعطیل)، دوشمبت، سه‌شمبت، چرشمبت، پنج‌شمبت، شش‌شمبت، شمبت.

 

 

همانگونه که دیده می‌شود این نام‌ها از نام هفت اختر سیار آسمان، یعنی خورشید و ماه و پنج ستاره روان (سیاره) شناخته‌شده آن زمان برگرفته شده‌است. این نام روزهای هفته ریشه در آیین کهن ایرانی [[مهرپرستی]] یا همان [[میترا|میترایی]] دارد.

 

عده‌ای را گمان بر اینست که با رسوخ فرهنگ و آیین ایرانی میتراییسم در اروپا و گرویدن افراد زیاد به این آیین و محبوبیت آن در ملل اروپایی، تا حدی که اواسط قرن پنجم میلادی آیین اغلب مردم مهرپرستی بوده‌است، باعث شد تا در دین مسیحیت و اغلب فرهنگ کشورها اثر بگذارد به طوریکه ما آن را در روزهای هفته نیز می‌بینیم.

 

گفتنی است که علامه دهخدا افزودن شید به نام ستارگان را از مجعولات برساخته آذرکیوان، برمی‌شمارد و می‌گوید که واژه «شید» به معنای پرتو آفتاب است و نمی‌توان آن را به ستارگان نسبت داد. دهخدا واژگانی چون مهشید را از زمره این مجعولات آذرکیوان در کتاب دساتیرِ وی برمی‌شمارد و کاربرد آنها را بیش از سه قرن نمی‌داند. زیرا در ایران باستان هفته وجود نداشته‌است و گاهشماری نزد ایرانیان بر پایهٔ روزهای ماه بوده‌است. به این ترتیب که هر روز به [[ایزد|ایزدی]] منسوب بوده و نامی داشته‌است. نمونه را روزِ نخستِ هر ماه، به نامِ هورمزد (هرمز)، روزِ دوم به نامِ وهومن (هومن یا بهمن)، یا روز شانزدهم به نامِ ایزدبانو آناهیتا نامیده شده بود و هر روز که نامش با نام ماه یکسان بود به نیایش و جشن مختص می‌شد. مفهومِ هفته از [[تمدن]]‌های همسایه، به ویژه، [[میان رودان]] در فرهنگ ایرانی شده و پس از اسلام صورت امروزی گرفته‌است.

 

== نامهای امروزین فارسی ==

 

اصل سامی سابات در زبان فارسی امروزه بصورت [[ساباط]] (سابات) به آسایشگاه‌های گذرگاه‌ها اطلاق می‌شوند. همچنین سبات در عربی بمعنی خواب و مامن استراحت می‌باشد.

استجلال = پنج شنبه{{سخ}}

استقلال یا سلطان = جمعه{{سخ}}

 

== روزهای هفته در زبانهای دیگر ==

=== زبان انگلیسی ===

 

{| class="wikitable" style="width:100%"

|-

|-

|-

|-

|-

|-

|-

|-

|}

 

=== زبان فرانسوی ===

 

{| class="wikitable" style="width:100%"

|-

|-

|-

|-

|-

|-

|-

|-

| [[جمعه]]/[[آدینه]] || Veneris dies || Vendre + di ||<ref>http://fr.wikipedia.org/w/index.php?title=Vendredi&oldid=74488980</ref> Vendredi || روز [[ناهید (سیاره)|ناهید]]

 

=== زبان ایتالیایی ===

 

{| class="wikitable" style="width:100%"

! نام روز در [[ایران]] !! [[زبان‌های رومی‌تبار|لاتین]] !! ترکیب !! نام روز به ایتالیایی !! بیان

|-

|-

|-

|-

|-

|-

|-

|}

 

=== زبان اسپانیایی ===

 

{| class="wikitable" style="width:100%"

|-

|-

|-

|-

|-

|-

|-

|-

|}