گلونی: تفاوت میان نسخهها
محتوای حذفشده محتوای افزودهشده
برچسب: متن دارای ویکیمتن نامتناظر |
جز 1 ویرایش خرابکارانهٔ 5.234.89.79 (بحث) به آخرین ویرایش Shadegan خنثیسازی شد. ([[وپ:توینکل|توینک... |
||
خط ۱:
{{بازنویسی}}
{{تمیزکاری۲}}
[[پرونده:LurishGolvai.jpg|بندانگشتی|200px|طرحِ گُلوَنی]]
'''گُلوَنی''' (به
== کاربرد ==
گلونی را بیشتر زنان [[لر]] و [[لک]] در هنگام مراسمات شادی استفاده میکنند.<ref name=
== ریشه نام ==
گُلوَنی نوعی سربند است که از واژه «گلبندی» با تبدیل حرف «ب» به «و» و حذف حرف «د» گرفته شدهاست و به نوعی پارچه [[ابریشم]]ی رنگین اطلاق میشود.<ref name="ReferenceA">{{یادکرد کتاب |نام خانوادگی= یاوریان |نام= اکبر |کتاب= واژهنامه لری | ناشر= افلاک |سال= ۱۳۸۵، صفحه ۶۱۷}}</ref> در گذشته نوعی پارچه ابریشمی هندی به اسم «گل بدن» که سطح روی آن متشکل از فقط دو رنگ (مثلا زعفرانی و سیاه) بوده، از هندوستان به ایران وارد میشدهاست. واژه گلبدن در فارسی به صورت گلبندی و در زبان لکی و لری به صورت گلونی درآمد. به مرور زمان در بین لرهای فیلی واژه گلونی نه فقط برای پارچههای زعفرانی، بلکه برای تمام سربندهای رنگی (غیر سیاه) به کار رفت.<ref name=ToolAutoGenRef7 /><ref name="گلبندی - لغتنامه دهخدا" /><ref name="گل بدن - لغتنامه دهخدا" />
[[دهخدا]] در وصف گلبندی مینویسد:<ref
{{نقل قول| نوعی از جامههای رنگین که به هندی باندهنو گویند.}}
خط ۲۲:
{{پایان شعر}}
[[ملا مفید بلخی]] در بیت زیر به این پارچه اشاره کردهاست:<ref name="گل بدن - لغتنامه دهخدا"
{{شعر|نستعلیق}}
خط ۳۷:
{{پایان شعر}}
== توصیف ==
در [[زبان لری|زبان لُری]] گلونی به گونهای از سربند یا روسری چهارگوش که معمولاً از جنس [[ابریشم]] با نقشهای سنتی است گفته میشود. این پوشش، بخشی از [[لباس لری|پوشاک مردم لر]] است که زنان [[مردم لر|لُر]] به طرز خاصی به سر میکنند<ref name=
== تاریخچه گُلوَنی ==
این سربند در گذشته در لباس مردان هم به کار میرفت و
در همان مصاحبه عطا حسنپور میگوید: «مثلاً در حفاری گورستان [[عصر آهن]] (سه هزار ساله) باباجیلان در غرب [[شهرستان دلفان]]، دامنه کوه سرکشتی انگشتر [[مفرغ]]یای به دست آمد که به جای نگین آن، نقشکندهای وجود داشت. این نقشکنده، نقش یک انسان با دو بال است که از دل خورشید بیرون میآید. این نماد را در فرهنگ پیش از تاریخ، با عنوان [[فروهر|فَروَهَر]] یا همان «انسان خدایگونه» میشناسیم. این نماد شکلی روحانی دارد و لباس بر تن دارد. با نمادشناسی انجام شده روی اندام این نقش، کفش مادی، شلوار مادی و باشلوق مادی یعنی سربندی که مانند کلاه دور سر قرار میگیرد مشخص شدهاند. این سربند همچون مقنعههای امروزی گوش، گردن و سینه را میپوشاند. روی این باشلوق مادی، کلاهی قرار دارد و دور کلاه دستاری شبیه گلونیهای امروزی قرار گرفتهاست. این نماد یکی از قدیمیترین نمادها در لرستان بهشمار میآید و در مجموع مرد را با جنبه الوهیت او و دستاری به سر آن هم شبیه گلونی نشان میدهد. همچنین چندین نمونه مفرغهای دیگر در لرستان به دست آمدهاست که تصاویر مرد و همچنین زن را با سربند و دستار نشان میدهد و بیشتر مورخان در توصیفهایشان از پوشش اقوام ایرانی به این دستار یا همان سربند اشاره واضح و مشخص داشتهاند. در دورههای متاخر نیز کاربرد گُلوَنی شکل رایجتری پیدا میکند و به عنوان مثال در در دوره قاجار در عکسهای گرفته شده مردان با پوشش گُلوَنی دیده میشوند. مردان گلونی را دور «شو کلاو» یا همان کلاه لریانی مرسوم در منطقه لرستان میبستند و به گاه مهمانی یا جنگ، به منظور تزیین یا نگهدارنده کلاه از آن استفاده میکردهاند. در نقش آناهیتا بر روی یک پلاک گچبری در محوطه برزقباله لرستان، [[آناهیتا]] درست مانند زنان لر، سربندی به دور سر بستهاست و گیسوان بافته و طناب پیچش از زیر آن هویداست. همچنین در [[دوران ساسانی]] نمونهای از سربند دیده میشود که بسیار شبیه گلونی امروزی لرستان است.»<ref name="mehrnews" /> در گزارش مردم نگاری خرمآباد نیز به پوشیدن گلونی توسط مردان هم اشاره شدهاست و از آن به صورت سرپوشی از جنس [[ابریشم]] یاد شده که مردان در مراسم شادی و سرور روی [[کلاه نمدی]] به دور سر میپیچیدند.<ref name=rashidimofrad />
== روزِ گُلوَنی ==
سطر ۵۶ ⟵ ۵۴:
== منابع ==
{{پانویس|۱|راستچین=بله}}
/ref>
[[رده:پوشش زنان]]
خط ۶۱:
[[رده:پوشاک ایرانی]]
[[رده:مردم لک]]
ref name=ToolAutoGenRef1>[http://www.mehrnews.com/news/2407461/تب-تند-شبکه-های-اجتماعی-برای-روسری-3000-ساله تب تند شبکههای اجتماعی برای روسری 3000 ساله - خبرگزاری مهر]
/ref> در کتاب لُرها هم، به جوه یا جوما اشاره شدهاست و گفته شده که زنان لُر، جامهای بلند میپوشند به نام جوه یا جوما که روی آن پیراهنی چاکدار و چیندار قرار میگیرد. آنان سربندی دستار مانند دارند که موها را با آن میپوشانند. پوشاک زنان لُر شاد و روشن است و با مهرههای شیشهای، سکهها و منجوقها تزئین میشود.
|