گلونی: تفاوت میان نسخه‌ها

محتوای حذف‌شده محتوای افزوده‌شده
خنثی‌سازی ویرایش 21775696 توسط Shadegan (بحث)
برچسب: متن دارای ویکی‌متن نامتناظر
جز 1 ویرایش خرابکارانهٔ 5.234.89.79 (بحث) به آخرین ویرایش Shadegan خنثی‌سازی شد. ([[وپ:توینکل|توینک...
خط ۱:
{{بازنویسی}}
{{تمیزکاری۲}}
[[پرونده:LurishGolvai.jpg|بندانگشتی|200px|طرحِ گُلوَنی]]
'''گُلوَنی''' (به گونه‌ایفارسی سربند'''گلبندی'''<ref وname=ToolAutoGenRef7 روسریِ/>) ایرانیبه گفتهگونه‌ای می‌شود.سربند بیشترینو استفادهروسریِ این روسری در میانزنان [[مردم لک|زنان لک]]<ref name="ReferenceA">{{یادکردو کتاب[[مردم لر|ناملر]] خانوادگی=گفته رشیدیمی‌شود.<ref مفرد|نامname=ToolAutoGenRef7>قائدرحمت. ناهید|کتاب=عیسی. گزارش1393. تکمیلیلباس مردملرهای نگاریفیلی.انتشارات شهرستانمطیع. الشتر|135 ناشر= پژوهشکده مردم شناسی اداره کل میراث فرهنگی و گردشگری و صنایع دستی استان لرستان|سال= تیر - مرداد ۱۳۸۵}}صفحه</ref><ref name="صفحه ۹۸۹ فرهنگ کیانی"clothing>صفحه{{یادکرد ۹۸۹وب|نویسنده فرهنگ= کیانی</ref><ref>https://commons.wikimedia.org/wiki/File:گلونی.jpg</ref><ref|نشانی name="rigakurdistan.ir">http://rigakurdistan.ir/postID=4833/سیری-در-جایگاە،-ریشە-شناسی-و-تجزیە-و-تحل</ref><ref name="sassanids.com">http://sassanids.com/گُلوَنی-زنده-می-شود/</ref><ref>http://www.tabnakiranicaonline.irorg/faarticles/news/500772/پاسداشتclothing-روسری-زنان-لر-با-جشن-گلونی</ref><refxxv |عنوان name="ReferenceB">ساراCLOTHING شرفی،xxv. گزارشیClothing ازof تحقیقاتthe باستان‌شناسیBaḵtīārīs درand دلفان،other پژوهشکدهLori مردمspeaking شناسیtribes اداره| کلناشر میراث=[[دانشنامه فرهنگیایرانیکا]] و|تاریخ گردشگری=۲۵ واکتبر صنایع۲۰۱۱ دستی|تاریخ استانبازدید لرستان|سال= بهمن۸ -مارس اسفند ۱۳۸۹۲۰۱۵}}</ref><ref>http://www.iranicaonline.org/articles/clothing-xxv</ref> [[مردم لر|زنان لر]]<ref name=ToolAutoGenRef5>{{یادکرد کتاب | نام خانوادگی =برازنده کار| نام = هما | عنوان = رنسانس در پوشش‌های مردم ایران از دیرباز تا کنون | سال = ۲۰۱۷ | ناشر = نشر کتاب | شابک = 0692799567 | نشانی = https://books.google.com/books?id=LzHjDQAAQBAJ&pg=PT133&dq=گل+ونی&hl=fa&sa=X&ved=0ahUKEwj74JqBg8zUAhXCYJoKHSHdD3YQ6AEIIDAA#v=onepage&q=گل%20ونی&f=false | زبان = فارسی}}</ref><ref name=ToolAutoGenRef1>[http://www.mehrnews.com/news/2407461/تب-تند-شبکه-های-اجتماعی-برای-روسری-3000-ساله تب تند شبکه‌های اجتماعی برای روسری 3000 ساله - خبرگزاری مهر]</ref><ref name="tasnimnews.com">[https://www.tasnimnews.com/fa/news/1394/02/26/741815/گُلوَنی-نماد-حجاب-و-عزت-زنان-قوم-لُر-با-قدمتی-3-هزار-ساله «گُلوَنی» نماد حجاب و عزت زنان قوم لُر با قدمتی ۳ هزار ساله - خبر گزاری تسنیم]</ref><ref>[http://www.tabnak.ir/fa/news/500772/پاسداشت-روسری-زنان-لر-با-جشن-گلونی پاسداشت روسری زنان لر با جشن «گلونی» - تابناک]</ref><ref name=ToolAutoGenRef2>{{یادکرد کتاب |نام خانوادگی= پهلوانی|نام= لیلا|کتاب= مستندنگاری البسه محلی لرستان | ناشر= اداره کل میراث فرهنگی و گردشگری و صنایع دستی استان لرستان – معاونت صنایع دستی |سال= بهار ۱۳۹۲}}</ref><ref name=ToolAutoGenRef7>قائدرحمت. عیسی. 1393. لباس لرهای فیلی.انتشارات مطیع. 135 صفحه</ref><ref>[http://article.tebyan.net/319578/26-اردیبهشت-روز-گلونی 26 اردیبهشت روز گلونی - تبیان]</ref><ref>[http://www.bartarinha.ir/fa/news/110727/گلونی-سربند-زیبای-بانوان-لُر-عکس گلونی، سربند زیبای بانوان لُر +عکس - پرتال خبری برترین‌ها]</ref><ref>[http://iana.ir/fa/news/30575/گلونی-سنتی-۳۰۰۰-ساله گلونی سنتی ۳۰۰۰ ساله - ایاناایلنا]</ref> واین زنانروسری [[کرد]]حدود می‌باشد.<ref>http://www.irebooks.com/historical-ebook/دانلود-رایگان-کتاب-پوشاک-در-ایران-زمین.html</ref><ref>پوشاک۳٬۰۰۰ درسال ایرانقدمت زمین،دارد نویسنده:و احسانریشه یارشاطر،انتشارات:آن تهران،به انتشارات[[کاسیان|زنان امیرکاسیت]] کبیر1377،(اجداد ص270[[مردم ولر|قوم 405لر]]</ref><ref>http[https://www.598tasnimnews.ircom/fa/news/1262851394/لباس02/26/741815/گُلوَنی-کردینماد-پوششیحجاب-کهنو-باعزت-حجابزنان-کامل‌قوم-تصاویر</ref><ref name="hawzah.net">http://www.hawzah.net/fa/Magazine/View/3992/8035/105637/لباسلُر-زنان-کرمانشاهیبا-قدمتی-به3-بلندایهزار-تاریخ</ref><refساله name="ReferenceC">پ.«گُلوَنی» ا.نماد اندروزحجاب (1382)؛و لباسعزت کردیزنان کرمانشاه،قوم ترجمهٔلُر پیمانبا متین،قدمتی تهران:۳ امیرکبیر،هزار ص278ساله]</ref><ref) name="akabanooمی‌رسد.com">http://www.akabanoo.com/article/akadaneshha/ainha-marasem-iran-word/news201743019595058302.html</ref><ref name="ostani.hamshahrilinks.org">http://ostani.hamshahrilinks.org/Print?itemid=289188</ref><ref>http://www.farsnews.com/newstext.php?nn=13920129000827</ref><refToolAutoGenRef1 name="yazdbanoo.ir">http://yazdbanoo.ir/-/لباس-کردی؛-پوششی-کهن-با-حجاب-کامل‌-تصاویر</ref><ref name="isna.ir">http://www.isna.ir/news/8605-10259.58528/لباس-هاي-كردي-براساس-طبيعت-طراحي-مي-شوند</ref><ref>http://www.iranicaonline.org/articles/clothing-xvi</ref>اینو روسریدر حدودزبان ۳٬۰۰۰فارسی سالبه قدمتصورت داردگُلبَندی وتلفظ ریشهمی‌شود آنکه بهبر زمانگرفته [[ساسانیان]]از وواژه زنانگُل [[آشوری]]بَدن، برنوعی پارچه هندی ابریشمی و لطیف، می‌گردداست.<ref name="sassanids.com"ToolAutoGenRef7 /><ref name="mehrnews.comگلبندی - لغتنامه دهخدا">http[https://www.mehrnewsvajehyab.com/newsdehkhoda/2049276/حفظگل+بندی گلبندی -پوشش-کردی-نشان-اصالت-فرهنگی-باید-بیش-از-این-به-فکر-حفظ-اصالت لغتنامه دهخدا]</ref><ref name="گل بدن - لغتنامه دهخدا">http[https://www.mehrnewsvajehyab.com/newsdehkhoda/2407461/تبگل+بدن گل بدن -تند-شبکه-های-اجتماعی-برای-روسری-3000-ساله لغتنامه دهخدا]</ref> '''اندروز'''گلونی محققدر انگلیسیواقع ونوعی تَرهٔ (tarā){{معنی؟}} رنگین است که [[احسانمردم یارشاطرلر|زنان لر]] در بررسیمراسمات پوشش‌هایجشن ایرانیو آنراسرور بهآن عنوانرا پوششیروی کردیتره کهمعمولی بیشترمی‌بندند.<ref دخترانname=ToolAutoGenRef5 جوان/> این روسری امروزه به نماد [[کرد]]مردم استفادهلر|قوم می‌کنندلر]] معرفیبدل نموده‌اندشده‌است.<ref>http[https://www.irebookstasnimnews.com/historical-ebookfa/دانلودnews/1394/02/26/741815/گُلوَنی-رایگاننماد-کتابحجاب-پوشاکو-درعزت-ایرانزنان-زمین.html</ref><ref>پوشاکقوم-لُر-با-قدمتی-3-هزار-ساله در«گُلوَنی» ایراننماد زمین،حجاب نویسنده:و احسانعزت یارشاطر،انتشارات:زنان تهران،قوم انتشاراتلُر امیربا کبیر1377،قدمتی ص270۳ وهزار 405</ref><refساله name="hawzah.net"- /><refخبرگزاری name="ReferenceC" /><ref>https://library.tebyan.net/ar/Viewer/Switcher/238170/0تسنیم]</ref>
:[[دانشنامه ایرانیکا]] هم گلونی را یک روسری [[مردمان کرد|کردی]] معرفی کرده‌است.<ref>http://www.iranicaonline.org/articles/clothing-xvi</ref>
 
== کاربرد ==
گلونی را بیشتر زنان [[لر]] و [[لک]] در هنگام مراسمات شادی استفاده می‌کنند.<ref name="ToolAutoGenRef5 /><ref>صفحه ۹۸۹ فرهنگ کیانی" </><ref name=ToolAutoGenRef5 /><ref>https://commons.wikimedia.org/wiki/File:گلونی.jpg</ref> اما از دوره قاجار به بعد مردان نیز شروع به استفاده از آن کردند. مردان گُلوَنی را دور «شو کلاو» یا همان کلاه لری مرسوم در منطقه لرستان می‌بستند و به گاه مهمانی یا جنگ، به منظور تزیین و یا نگهدارنده کلاه از آن استفاده می‌کرده‌اند.<ref name=ToolAutoGenRef1 /> زنان لر در زمان گذشته کت و گُلوَنی را باهم می‌پوشیدند به‌طوری‌که " کَت " را جدا زیر گُلوَنی می‌بستند تا موهای سر به‌خوبی پوشیده ومهارشوند.<ref name="tasnimnews.com" /> این روسری در بین [[مردمان کرد|کردهای جنوبی]] و [[سورانی]] کاربرد گسترده داردمهارشوند.<ref name="hawzah.net" /><ref name="ReferenceC" /><ref name="akabanootasnimnews.com" /><ref name="ostani.hamshahrilinks.org" /><ref name="yazdbanoo.ir" /><ref name="isna.ir" /><ref>http://shooshmall.com/blog/لباس-سنتی-کرد؛-آمیزه-ای-از-رنگ-و-زیبایی/</ref>
 
== ریشه نام ==
گُلوَنی نوعی سربند است که از واژه «گلبندی» با تبدیل حرف «ب» به «و» و حذف حرف «د» گرفته شده‌است و به نوعی پارچه [[ابریشم]]ی رنگین اطلاق می‌شود.<ref name="ReferenceA">{{یادکرد کتاب |نام خانوادگی= یاوریان |نام= اکبر |کتاب= واژه‌نامه لری | ناشر= افلاک |سال= ۱۳۸۵، صفحه ۶۱۷}}</ref> در گذشته نوعی پارچه ابریشمی هندی به اسم «گل بدن» که سطح روی آن متشکل از فقط دو رنگ (مثلا زعفرانی و سیاه) بوده، از هندوستان به ایران وارد می‌شده‌است. واژه گلبدن در فارسی به صورت گلبندی و در زبان لکی و لری به صورت گلونی درآمد. به مرور زمان در بین لرهای فیلی واژه گلونی نه فقط برای پارچه‌های زعفرانی، بلکه برای تمام سربندهای رنگی (غیر سیاه) به کار رفت.<ref name=ToolAutoGenRef7 /><ref name="گلبندی - لغتنامه دهخدا" /><ref name="گل بدن - لغتنامه دهخدا" />
گُلوَنی، کلمه‌ای [[لکی]] است و نوعی روسری بسیار نازک شبیه [[مخمل]] است ولی مخمل نیست و از مخمل نازک‌تر بوده و با رنگ‌های شاد می‌باشد که مختص زنان لک است اما برخی از زنان لر و [[کردهای ایران]] و [[عراق]] هم از آن استفاده می‌کنند.<ref name="ReferenceB" /><ref>کریم کیانی کولیوند، فرهنگ کیان (فرهنگ و واژه‌نامه لکی)،انتشارات زرین، ۱۳۹۱</ref> واژه لکی '''گلونی از دو قسمت گل+ونی''' تشکیل شده، ونی گیاهیست که در مناطق لکستان می‌روید و هم استفاده خوراکی دارویی دارد و هم در رنگرزی از آن استفاده می‌کنند، '''در مناطق لکستان با استفاده از این گیاه پارچه‌ها را رنگ آمیزی کرده‌اند'''، گلونی نیز حاصل رنگ آمیزی گیاه ونی بر روی پارچه ابریشمی است.<ref>کریم کیانی کولیوند، فرهنگ کیان (فرهنگ و واژه‌نامه لکی)،انتشارات زرین، ۱۳۹۱</ref> گلونی یک پوشش مهم در بین زنان لک است البته مردان لک هم دور کلاه نمدی گلونی میبستن تا در مواقع سرما و گرد و خاک دور صورتشان بپیچند.<ref>کریم کیانی کولیوند، فرهنگ کیان (فرهنگ و واژه‌نامه لکی)،انتشارات زرین، ۱۳۹۱</ref> نام گلونی برگرفته از نقش و نگاره گل و گیاهی است که بر روی پارچه آن نقش بسته‌است، گیاهی که قدرت خارقالعاده‌ای در رفع عطش و تشنگی دارد؛ این مسئله بی ارتباط نیست با شیوه زندگی عشایری این مردمان که بیشتر در تقسیم وضایف زنان مسئول تأمین آب خانوار و رفع تشنگی بوده‌اند.<ref name="rigakurdistan.ir" /> یاوریان (محقق لر) معتقد است گلونی از واژه «گلبندی» با تبدیل حرف «ب» به «و» و حذف حرف «د» گرفته شده‌است و به نوعی پارچه [[ابریشم]]ی رنگین اطلاق می‌شود.<ref>{{یادکرد کتاب |نام خانوادگی= یاوریان |نام= اکبر |کتاب= واژه‌نامه لری | ناشر= افلاک |سال= ۱۳۸۵، صفحه ۶۱۷}}</ref>
 
[[دهخدا]] در وصف گلبندی می‌نویسد:<ref>[https://www.vajehyab.com/dehkhoda/گلبند گلبندname="گلبندی - لغتنامه دهخدا]<" /ref><ref>[https://www.vajehyab.com/dehkhoda/گل+بندیگلبند گلبندیگلبند - لغتنامه دهخدا]</ref>
 
{{نقل قول| نوعی از جامه‌های رنگین که به هندی باندهنو گویند.}}
خط ۲۲:
{{پایان شعر}}
 
[[ملا مفید بلخی]] در بیت زیر به این پارچه اشاره کرده‌است:<ref name="گل بدن - لغتنامه دهخدا">[https://www.vajehyab.com/dehkhoda/گل+بدن گل بدن - لغتنامه دهخدا]</ref>
 
{{شعر|نستعلیق}}
خط ۳۷:
 
{{پایان شعر}}
'''علی قوبادی محقق و شاعر لک''' اشاره می‌کند که گلونی در بین [[گوران]] و [[کلهر]] و… با نام GOllWENI=گوڵوه‌نی موجود می‌باشد؛ چیزیکه بیشتر جالب توجه و بررسی است این مسئله می‌باشد که در بین [[لر کوچک|لرهای کوچک]] گیاهی با این نام وجود خارجی ندارد و برای گیاه «گلونی» در بین [[لر کوچک|لرهای کوچک]] معادلی بدور از ریشه معنایی گلونی که در گویشهای متفاوت کردی مصداق داشت به نام [[Pênume=پێنومه]] را دارا می‌باشند.<ref name="rigakurdistan.ir" />
 
== توصیف ==
در [[زبان لری|زبان لُری]] گلونی به گونه‌ای از سربند یا روسری چهارگوش که معمولاً از جنس [[ابریشم]] با نقش‌های سنتی است گفته می‌شود. این پوشش، بخشی از [[لباس لری|پوشاک مردم لر]] است که زنان [[مردم لر|لُر]] به طرز خاصی به سر می‌کنند<ref name=ToolAutoGenRef2ToolAutoGenRef7 /><ref name=ToolAutoGenRef7ToolAutoGenRef2 /> و دختران نسل جدید از نوع کوچک آن به عنوان روسری استفاده می‌کنند. این [[روسری]] یکی از سوغات‌های لرستان است. این سربند در گذشته در لباس مردان هم به کار می‌رفت و به‌طوربه طور کلی سربند و دستار از زمان [[ماد]]ها و [[هخامنشیان]] در لباس مردان و زنان منطقه ایران استفاده می‌شد.<ref name="mehrnews">{{یادکرد وب|نویسنده=آتوسا رحمتی|کد زبان=|تاریخ=۳۰ فروردین ۱۳۹۳|وب‌گاه=|نشانی=http://www.mehrnews.com/news/2407461/تب-تند-شبکه-های-اجتماعی-برای-روسری-3000-ساله|عنوان=تب تند شبکه‌های اجتماعی برای روسری ۳۰۰۰ ساله|ناشر=مجله مهر|تاریخ بازبینی=۵ اردیبهشت ۱۳۹۳}}</ref><ref name=rashidimofrad>{{یادکرد کتاب |نام خانوادگی= رشیدی مفرد|نام= ناهید|کتاب= گزارش تکمیلی مردم نگاری شهرستان خرم‌آباد| ناشر= پژوهشکده مردم شناسی اداره کل میراث فرهنگی و گردشگری و صنایع دستی استان لرستان|سال= مرداد - شهریور ۱۳۸۵}}</ref> گُلوَنی (Golvani) نوعی سربند است که از واژه «گلبندی» با تبدیل حرف «ب» به «و» و حذف حرف «د» گرفته شده‌است و به نوعی پارچه [[ابریشم]]ی رنگین اطلاق می‌شود.<ref>{{یادکرد کتاب |نام خانوادگیname="ReferenceA" یاوریان |نام= اکبر |کتاب= واژه‌نامه لری | ناشر= افلاک |سال= ۱۳۸۵، صفحه ۶۱۷}}</ref> علیمردان عسکری عالم در کتاب ادبیات شفاهی قوم لُر، گُلوَنی را دستمال بزرگ ابریشمی و رنگارنگی می‌داند که ویژه سربند زنان جوان و دختران لُرستانی است. گاهی مردان هم از آن به عنوان سربند استفاده می‌کنند و آن را دور کلاه نمدی می‌پیچند. [[کَت]] و گلونی به همراه [[شال]] و [[ستره]] از لباس‌های سنتی و محلی لرستان است.<ref>{{یادکرد کتاب |نام خانوادگی= عسکری عالم |نام= علیمردان |کتاب= ادبیات شفاهی قوم لُر | ناشر= آرون |سال= ۱۳۸۸، صفحه ۸۱}}</ref> در کتاب لُرها هم، به جوه یا جوما اشاره شده‌است و گفته شده که زنان لُر، جامه‌ای بلند می‌پوشند به نام جوه یا جوما که روی آن پیراهنی چاک‌دار و چین‌دار قرار می‌گیرد. آنان سربندی دستار مانند دارند که موها را با آن می‌پوشانند. پوشاک زنان لُر شاد و روشن است و با مهره‌های شیشه‌ای، سکه‌ها و منجوق‌ها تزئین می‌شود.<ref>{{یادکرد کتاب |نام خانوادگی= ابراهیمی |نام= معصومه |کتاب= لُرها | ناشر= مرکز پژوهش‌های فرهنگی مؤسسه انتشارات امیرکبیر |سال= ۱۳۸۵}}</ref> سعید شادابی در کتاب خود به نام فرهنگ مردم لرستان در بخش مربوط به لباس عروس و پوشش زنان عشایر به سرون (Sarvan) اشاره کرده‌است که همان حجاب و پوشش موهای سر و گیسوان عروس به وسیله چارقدهای ظریف و نازک گلدار ابریشمی در رنگ‌های مختلف است. این پوشش به نحو خاصی است زیرا سر عروس را با چند تخته از این چارقدها می‌پوشانند و دنباله آنها را از پشت سر آویزان می‌کنند. همان‌جا توضیح داده شده‌است که گلونی همان سرون‌های رنگی هستند و چارقدهای ساده و بزرگتر که حاشیه‌های رنگی دارد و ریشه دار هستند کت (Kat) نام دارد.<ref>{{یادکرد کتاب |نام خانوادگی= شادابی |نام= سعید |کتاب= فرهنگ مردم لرستان | ناشر= افلاک |سال= ۱۳۷۷ صفحات ۱۰۱ و ۱۰۲}}</ref> در گزارش مردم نگاری شهرستان الشتر آمده‌است که زنان مسن گلونی‌های سیاه به سر می‌کرده‌اند و زنان جوان رنگهای سبز، قرمز، نارنجی، آبی و … را به سر می‌بستند.<ref>{{یادکرد nameکتاب |نام خانوادگی="ReferenceA" رشیدی مفرد|نام= ناهید|کتاب= گزارش تکمیلی مردم نگاری شهرستان الشتر| ناشر= پژوهشکده مردم شناسی اداره کل میراث فرهنگی و گردشگری و صنایع دستی استان لرستان|سال= تیر - مرداد ۱۳۸۵}}</ref> رشیدی مفرد در گزارش مردم نگاری دورود در بخش سرپوش زنان به «چار گلونی» اشاره می‌کند و می‌نویسد که چارگلونی عبارت است از چهار عدد روسری ابریشمی چهار گوش به ضلع تقریبی ۵/۱ متر و با رنگ زمینه مشکی و حاشیه‌های قرمز، آبی و سبز که زنان مسن و جا افتاده آنها را به هم دوخته و روی سر می‌بستند. لازم است ذکر شود که به شکل کلی بستن سرپوش‌های فوق بر روی سر، سرون sarvan یا ساوه sâwa می‌گویند.<ref>{{یادکرد کتاب |نام خانوادگی= رشیدی مفرد|نام= ناهید|کتاب= گزارش تکمیلی مردم نگاری شهرستان ذورود| ناشر= پژوهشکده مردم شناسی میراث فرهنگی لرستان|سال= تابستان ۱۳۸۲}}</ref> گلونی در واقع نوعی تَرهٔ (tarā){{معنی؟}} رنگین است که [[مردم لر|زنان لر]] در مراسمات جشن و سرور آن را روی تره معمولی می‌بندند.<ref name=ToolAutoGenRef5 /> این روسری امروزه به نماد [[مردم لر|قوم لر]] بدل شده‌است.<ref>[https://www.tasnimnews.com/fa/news/1394/02/26/741815/گُلوَنی-نماد-حجاب-و-عزت-زنان-قوم-لُر-با-قدمتی-3-هزار-ساله «گُلوَنی» نماد حجاب و عزت زنان قوم لُر با قدمتی ۳ هزار ساله - خبرگزاری تسنیم]</ref> و '''ونی که گیاهیست با خاصیت رفع تشنگی''' در سربند زنان کرد نقش بسته زیرا که اینان با حمل ظروف کوزه‌ای و سفالین در دست و بر سر مسئول تأمین آب خانوار بوده‌اند و همانند گل ونی تشنگی خانواده را بر طرف نموده‌اند از این رو گلونی را نماد زندگی، بخشندگی و پاکی زنان کرد می‌دانند.<ref name="rigakurdistan.ir" /> لباس‌های کردی از جمله گلونی بر اساس طبیعت طراحی شده‌اند.<ref name="isna.ir" />
 
== تاریخچه گُلوَنی ==
این سربند در گذشته در لباس مردان هم به کار می‌رفت و به‌طوربه طور کلی گفته می‌شود که سربند و دستار «پوششی با سه هزار سال قدمت» است و از زمان [[ماد]]ها و [[هخامنشیان]] در لباس مردان و زنان [[ایران‌زمین]] استفاده می‌شد. به گفته عطا حسن پور، باستان‌شناس، «بر اساس بیان مورخانی چون [[هرودت]] ریشه سربند گلونیآن هم سربند لُری به [[دوره هخامنشیان]] و [[دوره ماد]] برمی‌گردد. براساس شواهد و نوشته‌های تاریخی، سربند از اجزای لباس‌های ایرانی همه ایرانیان، وابسته به آن و جدایی ناپذیر است. [[دیاکونوف]] روسی در کتاب ''[[تاریخ ماد (کتاب)|تاریخ ماد]]''، پوشش ایرانی را توصیف می‌کند و سربند را در مورد زن و مرد ایرانی، هر دو به کار می‌برد. وجود دستاری به دور سر در [[نقش برجسته]]‌های تاریخی تأیید می‌شود. در دوران میلادی و حتی پیش از مادها هم زنان و هم مردان دستار یا همان سربند بر سر دارند. در سالنامه‌های [[آشوریان]] نیز می‌بینیم که این دستار هم بر سر زنان و هم بر سر مردان وجود دارد و در توصیف اقوام زاگرس، آشوریان، [[عیلامی‌ها]] و مادها از این سربند یاد می‌شود و در میان نقش برجسته‌های به جامانده این سربند به وضوح دیده می‌شود."<ref ریشهname=ToolAutoGenRef6>{{یادکرد اینوب روسری|نویسنده به= زمانآتوسا [[ساسانیان]]رحمتی و زنان [[آشوری]] بر می‌گردد.<ref name|نشانی="sassanids.com" /><ref name="mehrnews.com" /><ref>http://wwwwebzine.mehrnews.com/newsFullStory/2407461News/?NewsId=12560|عنوان=تب- تند-شبکه-های- شبکه‌های اجتماعی- برای- روسری-3000- ۳۰۰۰ ساله | ناشر =مجله مهر |تاریخ = 30 فروردین 1393 |تاریخ بازبینی=5 اردیبهشت ۱۳۹۳}}</ref> در حفاری گورستان سه هزار ساله '''باباجیلان'''بابا جیلان (باباجان) در غرب [[شهرستان دلفان]] انگشتری پیدا شده که روی انگشتر انسانی دوبال از دل خورشیدی بیرون آمده که کفش مادی و شلوار مادی و باشلوق مادی که شبیه مقنعه‌های امروزی بر سر دارد که کلاهی روی آن قرار دارد و دور کلاه دستاری شبیه به گلونی امروزی قرار دارد.<ref>سارا nameشرفی، گزارشی از تحقیقات باستان‌شناسی در دلفان، پژوهشکده مردم شناسی اداره کل میراث فرهنگی و گردشگری و صنایع دستی استان لرستان|سال="ReferenceB" بهمن - اسفند ۱۳۸۹</ref>
 
در همان مصاحبه عطا حسن‌پور می‌گوید: «مثلاً در حفاری گورستان [[عصر آهن]] (سه هزار ساله) باباجیلان در غرب [[شهرستان دلفان]]، دامنه کوه سرکشتی انگشتر [[مفرغ]]ی‌ای به دست آمد که به جای نگین آن، نقش‌کنده‌ای وجود داشت. این نقش‌کنده، نقش یک انسان با دو بال است که از دل خورشید بیرون می‌آید. این نماد را در فرهنگ پیش از تاریخ، با عنوان [[فروهر|فَروَهَر]] یا همان «انسان خدای‌گونه» می‌شناسیم. این نماد شکلی روحانی دارد و لباس بر تن دارد. با نمادشناسی انجام شده روی اندام این نقش، کفش مادی، شلوار مادی و باشلوق مادی یعنی سربندی که مانند کلاه دور سر قرار می‌گیرد مشخص شده‌اند. این سربند همچون مقنعه‌های امروزی گوش، گردن و سینه را می‌پوشاند. روی این باشلوق مادی، کلاهی قرار دارد و دور کلاه دستاری شبیه گلونی‌های امروزی قرار گرفته‌است. این نماد یکی از قدیمی‌ترین نمادها در لرستان به‌شمار می‌آید و در مجموع مرد را با جنبه الوهیت او و دستاری به سر آن هم شبیه گلونی نشان می‌دهد. همچنین چندین نمونه مفرغ‌های دیگر در لرستان به دست آمده‌است که تصاویر مرد و همچنین زن را با سربند و دستار نشان می‌دهد و بیشتر مورخان در توصیف‌هایشان از پوشش اقوام ایرانی به این دستار یا همان سربند اشاره واضح و مشخص داشته‌اند. در دوره‌های متاخر نیز کاربرد گُلوَنی شکل رایج‌تری پیدا می‌کند و به عنوان مثال در در دوره قاجار در عکس‌های گرفته شده مردان با پوشش گُلوَنی دیده می‌شوند. مردان گلونی را دور «شو کلاو» یا همان کلاه لریانی مرسوم در منطقه لرستان می‌بستند و به گاه مهمانی یا جنگ، به منظور تزیین یا نگهدارنده کلاه از آن استفاده می‌کرده‌اند. در نقش آناهیتا بر روی یک پلاک گچبری در محوطه برزقباله لرستان، [[آناهیتا]] درست مانند زنان لر، سربندی به دور سر بسته‌است و گیسوان بافته و طناب پیچش از زیر آن هویداست. همچنین در [[دوران ساسانی]] نمونه‌ای از سربند دیده می‌شود که بسیار شبیه گلونی امروزی لرستان است.»<ref name="mehrnews" /> در گزارش مردم نگاری خرم‌آباد نیز به پوشیدن گلونی توسط مردان هم اشاره شده‌است و از آن به صورت سرپوشی از جنس [[ابریشم]] یاد شده که مردان در مراسم شادی و سرور روی [[کلاه نمدی]] به دور سر می‌پیچیدند.<ref name=rashidimofrad /> علاوه بر کاربرد گلونی به عنوان پوششی برای بانوان، مردان به ویژه [[لک]] زبان‌ها از گلونی به عنوان معرفی و نشان اصالت خود در جشن‌ها یا در جنگ‌ها استفاده می‌کردند.<ref>https://www.tasnimnews.com/fa/news/1393/02/08/352691/گلونی-معرف-فرهنگ-ناب-و-چندهزارساله-لرستان-است</ref>{{خالی بماند}}
'''علی قوبادی''' محقق کوهدشتی اشاره می‌کند که از دیرباز نامگذاری هر مکان، کالا، صنعت و داشته‌ای بنابر زبان و گویش خاستگاه اصلی و اولیه آن بوده‌است همچنانکه نام اکثریت غریب به اتفاق اماکن و گل و گیاه‌های هر منطقه‌ای بنابر گویش و زبان معیار آن منطقه تعریف شده‌است و با گذران از مرز منطقه‌ای به منطقه دیگر اسامی بنابر زبان مردمان آن دیار دچار تغییرات نهادی شده و می‌شوند؛ و از جایی که در بین '''لرهای بزرگ''' سربند گلونی وجود ندارد و '''پوشش دیگری به نام مینا''' دارند هرچه از مناطق مرکزی [[زاگرس]] بیشتر به سمت جنوب می‌رویم و به مناطق لربزرگ نزدیکتر و از مناطق هم‌مرز با کردهای لک و کردهای فیلی دور تر می‌شویم این تغییر پوشش را بیشتر احساس می‌کنیم.<ref name="rigakurdistan.ir" />
 
== روزِ گُلوَنی ==
سطر ۵۶ ⟵ ۵۴:
== منابع ==
{{پانویس|۱|راست‌چین=بله}}
 
/ref>
 
[[رده:پوشش زنان]]
خط ۶۱:
[[رده:پوشاک ایرانی]]
[[رده:مردم لک]]
ref name=ToolAutoGenRef1>[http://www.mehrnews.com/news/2407461/تب-تند-شبکه-های-اجتماعی-برای-روسری-3000-ساله تب تند شبکه‌های اجتماعی برای روسری 3000 ساله - خبرگزاری مهر]
/ref> در کتاب لُرها هم، به جوه یا جوما اشاره شده‌است و گفته شده که زنان لُر، جامه‌ای بلند می‌پوشند به نام جوه یا جوما که روی آن پیراهنی چاک‌دار و چین‌دار قرار می‌گیرد. آنان سربندی دستار مانند دارند که موها را با آن می‌پوشانند. پوشاک زنان لُر شاد و روشن است و با مهره‌های شیشه‌ای، سکه‌ها و منجوق‌ها تزئین می‌شود.