سلمان ساوجی: تفاوت میان نسخه‌ها

| تصویر =

| توضیح تصویر =

| تاریخ تولد = [[۷۰۹ (قمری)]]

| محل زندگی =

| سال‌های نویسندگی =

| تأثیرپذیرفته از =

| وب‌گاه =

'''خواجه جمال‌الدین سلمان بن خواجه علاءالدین محمد''' معروف به سلمان ساوجی (زاده [[۷۰۹ (قمری)]] - درگذشتۀدرگذشتهٔ [[۷۷۸ (قمری)]] - [[ساوه]]) از شاعران اوایل قرن هشتم هجری است. وی از بزرگترین قصیده‌سرایان و غزل‌گویان ایران است.<ref name="noormags.ir">{{یادکرد وب | عنوان = تشخیص در شعر سلمان ساوجی (1)| ناشر = پایگاه مجلات تخصصی| نشانی = http://www.noormags.ir/view/fa/ArticlePage/24129 | تاریخ بازدید = ۴ اکتبر ۲۰۱۱}}</ref> پدرش خواجه علاءالدین محمد اهل قلم بود.<ref name="tahoordanesh" />

یکی از دلایل عمدۀعمدهٔ شهرت سلمان، در قصیدۀقصیدهٔ مصنوعی به نام بدایع‌بدایع الاسحار است که در روزگار جوانی و در مدح غیاث‌الدین محمد وزیر سروده‌است. سلمان این قصیده را به تقلید از سید ذوالفقار شیروانی و قوای گنجه‌ای سرود. در آن زمان این شاعر حدود بیست و شش یا بیست و هفت ساله بود.<ref name="tahoordanesh">{{یادکرد وب | عنوان = نگاهی به زندگی و احوالات سلمان ساوجی | ناشر = دائرةالمعارف طهور | نشانی = http://www.tahoordanesh.com/page.php?pid=15470 | تاریخ بازدید = ۴ اکتبر ۲۰۱۱}}</ref>

سلمان تحصیل کمالات کرد و سخن‌پردازی‌های او تنها از روی قریحه و ذوق نبود. در اوایل عمر خواجه غیاث‌الدین محمّد وزیر [[سلطان ابوسعید]] بهادر (۷۱۶-۷۳۷۷۱۶–۷۳۷) را در قصاید خود مدح کرد و سپس شیخ حسن بزرگ از سلسله [[جلایریان]] و [[سلطان حسین جلایر]] و [[سلطان اویس جلایر]] را مدح گفت، او مدّت چهل سال در سفر و حضر و [[تبریز]] و [[بغداد]] مداحی آن خانواده را نمود. سلمان در درجۀدرجهٔ اوّل قصیده‌سراست و می‌توان او را از آخرین قصیده‌سرایان معروف [[ایران]] پیش از [[صفویان]] دانست. سلمان در تغزل و عاشقانه‌ها نیز زبردست بود و از این جهت مورد توجه قرار گرفت. ابیات زیر از اوست:

{{شعر|نستعلیق}}

{{ب|باد نوروز از کجا این بوی جان می‌آورد| جان من پی تا به کوی دلستان می‌آورد}}

{{پایان شعر}}

{{شعر|نستعلیق}} {{ب|ورنه اقلیم فلک شکرانه این مژده را|مسرعان عالم علوی به رسم مژده خواه|می گشایندمی‌گشایند از بر افلاک فیروزی قبا|می‌ربایند از سر خورشید یاقوتی کلاه}} {{پایان شعر}}

سلمان ساوجی در [[شعر]] زیر به داستان توطئۀتوطئهٔ منصور اشاره دارد که [[ابومسلم]] را از مرو به بغداد طلبید و او نرفت، منصور سوگندها خورد و عهدها گرفت که او را آزاری نرساند و ابومسلم از مرو به نیشابور و از آنجا به [[ری]] شد. مؤلّف مجمل‌التواریخ می‌نویسد: «چون به ری رسید، رای و خرد آنجا بگذاشت و به [[همدان]] شد» و سرانجام به [[بغداد]] رفت و به امر منصور کشته شد.

{{ب| آنکه می‌انداخت سر چون خیمه بر گردن به ری|شد اسیر خواری و مستوجب چندین عذاب}}

{{ب|کرد رو بر آسمان کای آسمان تدبیر چیست|آسمان گفتش «ترکت الرای بالری» در جواب}}

در منابع به [[موسیقی‌دان|موسیقی‌دانی]] او اشاره نشده، لیکن رامشییان و موسیقی‌دانان او را گرامی می‌داشتند. [[دوبیتی]] او که دربارهدربارهٔ کاسه‌نوازی مراغی سروده بر این پایه‌است:<ref name="نام‌نامه">{{یادکرد | کتاب= نام نامهٔ موسیقی ایران زمین جلد سوّم| نویسنده= ستایشگر، مهدی| ناشر= اطلاعات| چاپ=اوّل| شهر=تهران| سال=۱۳۷۶| صفحه= ص۲۷۹| شابک= ISBN 964-423-377-8(جلد ۳)}}</ref>

{{ب|آوازهٔ کاسهٔ تو این بنده شنید|وز طبع لطیفش به نواها برسید}}

{{ب|این کاسهٔ دیده‌ای که بیننده ز ماست|تا کاسهٔ دیده هست مثل تو ندید}}

{{ب|گر سر و ترک کلاه فقر داری ای فقیر| چار ترکت باید اول تا رود کارت به پیش}}

{{پایان شعر}}

{{شعر|نستعلیق}}

{{ب| ترک اول ترک مال و ترک ثانی ترک جاه| ترک ثالث ترک راحت ترک رابع ترک خویش}}

سلمان ساوجی از جمله شاعرانی است که وصف طبیعت را با حرکت و حیات همراه کرده‌است و به اصطلاح به عناصر بی‌جان. شخصیت و خصایص انسانی بخشیده‌است. او به این شیوه بسیاری از وصف‌های خود را سرشار از زندگی و پویایی و حرکت کرده‌است. اغلب تشخیص‌های او در شکل تفصیلی و با نوعی بیان روایی همراه است.<ref name="noormags.ir" />

بسیاری از شعرهای سلمان ساوجی در مدح شیخ حسن و همسرش دلشاد خاتون و سلطان‌اویس سروده شده. او دو مثنوی یکی موسوم به «جمشید و خورشید» و دیگری «فراق‌نامه» دارد:<ref name="نام‌نامه" />

سلمان در آخر عمر از نظر جلایریان افتاد و در [[ساوه]] انزوا جست و سرانجام در دوشنبه دوازدهم صفر ۷۷۸ هجری قمری در زادگاه خود درگذشت.<ref>{{یادکرد وب| عنوان = سلمان ساوجی| ناشر = پایگاه اطلاع‌رسانی و درگاه الکترونیکی شهر اراک | نشانی = http://www.arak.ir/darbare-arak/1390-01-03-12-58-25/63.html| تاریخ بازدید = ۴ اکتبر ۲۰۱۱}}</ref>

{{پانویس|2۲}}

* {{یادکرد وب| عنوان = سلمان ساوجی| ناشر = وبگاه اداره فرهنگ و ارشاد اسلامی شهرستان ساوه | نشانی = http://www.savehershad.ir/ershad/index.php?option=com_content&task=view&id=528&Itemid=43| تاریخ بازدید = ۴ اکتبر ۲۰۱۱}}

* جباری، رحمت اله، داستان جمشید و خورشید، نشر حریر 1390۱۳۹۰ تهران

* {{یادکرد|فصل=۲|کتاب=ساوه شهر باستانی|نویسنده = احمد نعمتی|ناشر =انتشارات علاء|جلد=اول |چاپ=اول|صفحه=۷۱ - ۸۲۷۱–۸۲|سال=۱۳۸۳|شابک=5-0-95422-964 ISBN}}

{{ویکی‌گفتاورد}}

{{ویکی‌نبشته|پدیدآورنده:سلمان ساوجی}}