معاهده: تفاوت میان نسخه‌ها

'''معاهده''' یا '''کنوانسیون''' یا '''عهدنامه''' یا '''پیمان'''<ref group="پانویس">در فارسی گاهی پیمان در برابر pact و گاهی در برابر treaty به کار می‌رود. لازم به یادآوری است که در حقوق بین‌الملل رفته‌رفته کاربرد واژهٔ pact کمتر شده استشده‌است.</ref> یک توافقنامه بین‌المللی است که میان [[کشور|کشورها]]ها یا [[سازمان بین‌المللی|سازمان‌های بین‌المللی]] منعقد شده و مشمول [[حقوق بین‌الملل]] می‌باشد. معاهده واژه‌ای عام است و کنوانسیون، موافقت‌نامه بین‌المللی، توافق‌نامه، پروتکل، پیمان، میثاق و...و… را در بر می‌گیرد. نامی که برای یک موافقتنامه انتخاب می‌شود فی‌نفسه اهمیت ندارد و فاقد اثر حقوقی است.<ref>ربکا والاس. ''«حقوق بین‌الملل»''، سید قاسم زمانی و مهناز بهراملو، تهران: مؤسسه مطالعات و پژوهش‌های حقوقی، چاپ اول، ۱۳۸۲، صفحهصفحهٔ ۲۸۰</ref>

معاهده در عرصهٔ حقوق داخلی کشورها با قوانین مصوب [[مجلس قانون‌گذاری]] قابل مقایسه است. اما تفاوت مهم این دو آن است که مفاد معاهده نسبت به دولت‌هایی که با آن موافقت کرده‌اند قابل اجراست و معمولاً کاربرد عمومی ندارد. در واقع در حقوق داخلی افراد حق انتخاب و گریز از قانون را ندارند اما اعضای جامعه بین‌المللی از این حق برخوردارند.<ref>ربکا والاس. ۱۳۸۲، صفحهصفحهٔ ۲۲</ref>

درگذشته باور بر این بود که حق شرط تنها با موافقت تمام طرف‌های معاهده قابل پذیرش است. با این حال با افزایش تعداد دولت‌ها، پیچیده‌تر شدن موضوع معاهدات و تشویق شمار بیشتر کشورها به پیوستن به معاهده، شیوه انعطاف‌پذیرتری نسبت به حق شرط اتخاذ شده‌است. از جمله [[دیوان بین‌المللی دادگستری]] در سال ۱۹۵۱ در [[نظریه مشورتی]] خود در قضیه شرط‌های اعمال شده بر کنوانسیون منع نسل‌کشی اعلام کرد که وقتی دولتی شرطی را مطرح می‌کند که تنها یک یا چند عضو کنوانسیون با آن مخالفند، دولت مزبور می‌تواند طرف معاهده شمرده شود، مشروط بر اینکه این شرط با موضوع و هدف معاهده سازگار باشد.<ref>ربکا والاس. ۱۳۸۲، صفحه ۲۸۵-۲۸۶۲۸۵–۲۸۶</ref>

اصطلاح‌های کلیدی در «مجموعهٔ معاهده‌های سازمان ملل متحد» برای اشاره به ابزارهای بین‌المللی در حقوق بین‌الملل از این قرارند:<ref>[https://treaties.un.org/Pages/overview.aspx?path=overview/definition/page1_en.xml وبگاه سازمان ملل متحد، مجموعهٔ معاهده‌های سازمان ملل متحد]</ref>: