ویکی‌پدیا

تروریسم: تفاوت میان نسخه‌ها

نمایش تاریخچه به صورت تعاملی
→ تفاوت قدیمی‌ترتفاوت جدیدتر ←
محتوای حذف‌شده محتوای افزوده‌شده
دیداریویکی‌متن
بدون خلاصۀ ویرایش
خط ۱:
{{تروریسم}}
'''تِروریسم''' یا '''تروریزم''' که در [[زبان فارسی|فارسی]] از آن با عنوان '''وحشت‌افکنی'''،<ref>{{یادکرد فرهنگستان | مصوب=وحشت‌افکنی | بیگانه=terrorism | بیگانه در فارسی= | حوزه=علوم سیاسی و روابط بین‌الملل | دفتر=دوم | بخش=فارسی | سرواژه=وحشت‌افکنی}}</ref> '''دهشت‌افکنی''' یا '''هراس‌افکنی''' نام برده شده‌است، به استفاده از خشونت یا تهدید به استفاده از خشونت برای دستیابی به اهداف سیاسی، مذهبی، یا ایدئولوژیکیایدئولوژیک گفته می‌شود. البته، در روزگارجهان مدرن،امروزی، تروریسمتعریف یکیدقیقی از عواملواژه اصلی تهدید جامعه به‌شمار می‌رود و طبق قوانین ضد تروریسم«تروريسم» در اکثردست کشورهای دنیا توسط سیستم قضایی جرم به حساب می‌آیدنیست. همچنین چنانچه در جنگی علیه غیر جنگجویان مانند شهروندان عادی، نیروهای بی‌طرف یا اسیران جنگی به کار گرفته شده باشد جنایت جنگی به حساب می‌آید.<ref>از ویکی‌پدیای انگلیسی [[:تروریسم]]</ref>▼
[[File:UA Flight 175 hits WTC south tower 9-11 edit.jpeg|thumb|[[پرواز شماره ۱۷۵ یونایتد ایرلاینز]] که در پی [[حملات ۱۱ سپتامبر]] ۲۰۰۱ در [[نیویورک]] به [[برج‌های دوقلو|برج]] جنوبی [[مرکز تجارت جهانی (۲۰۰۱–۱۹۷۳)|مرکز تجارت جهانی]] در برخورد کرد]]
[[پرونده:Number of terrorist incidents 2008.png|بندانگشتی|300px|نقشه جهانی پراکندگی عملیات تروریستی، سال ۲۰۰۸]]
▲'''تِروریسم''' یا '''تروریزم''' که در [[زبان فارسی|فارسی]] از آن با عنوان '''وحشت‌افکنی'''،<ref>{{یادکرد فرهنگستان | مصوب=وحشت‌افکنی | بیگانه=terrorism | بیگانه در فارسی= | حوزه=علوم سیاسی و روابط بین‌الملل | دفتر=دوم | بخش=فارسی | سرواژه=وحشت‌افکنی}}</ref> '''دهشت‌افکنی''' یا '''هراس‌افکنی''' نام برده شده‌است، به استفاده از خشونت یا تهدید به استفاده از خشونت برای دستیابی به اهداف سیاسی، مذهبی، یا ایدئولوژیکی گفته می‌شود. در روزگار مدرن، تروریسم یکی از عوامل اصلی تهدید جامعه به‌شمار می‌رود و طبق قوانین ضد تروریسم در اکثر کشورهای دنیا توسط سیستم قضایی جرم به حساب می‌آید. همچنین چنانچه در جنگی علیه غیر جنگجویان مانند شهروندان عادی، نیروهای بی‌طرف یا اسیران جنگی به کار گرفته شده باشد جنایت جنگی به حساب می‌آید.<ref>از ویکی‌پدیای انگلیسی [[:تروریسم]]</ref>
 
در روزگار مدرن، تروریسم یکی از عوامل اصلی تهدید جامعه به‌شمار می‌رود و طبق قوانین ضد تروریسم در بیشتر کشورهای جهان توسط سیستم قضایی، [[بزه]] به حساب می‌آید. همچنین چنانچه در جنگی علیه غیر جنگجویان مانند شهروندان عادی، نیروهای بی‌طرف یا اسیران جنگی به کار گرفته شده باشند [[جنایت جنگی]] به حساب می‌آید.<ref>از ویکی‌پدیای انگلیسی [[:تروریسم]]</ref>
[[پرونده:Oklahomacitybombing-DF-ST-96-00587.jpg|بندانگشتی|عملیات تروریستی [[تیموتی مک وی]] باعث نابودی ساختمان فدرال [[اوکلاهوما سیتی]] گردید.]]▼
 
بخش گسترده‌ای از سازمان‌های سیاسی مانند گروه‌های [[چپ (گرایش سیاسی)|چپی]]، تا گروهای [[راست (گرایش سیاسی)|راستی]]، [[ملی‌گرایی|ملی‌گرایان]]، گروهای مذهبی، انقلابیون، و حتی دولت‌های حاکم برای پیشبرد اهداف خود از تروریسم استفاده نموده‌اند.[[پرونده:Number of terrorist incidents 2008.png|بندانگشتی|300px|نقشه جهانی پراکندگی عملیات تروریستی، سال ۲۰۰۸]]
==واژه‌شناسی ==
 
=== تعریف جهانی ===
طیف وسیعی از سازمان‌های سیاسی برای پیشبرد اهداف خود از تروریسم استفاده نموده‌اند. از گروه‌های چپی، تا گروهای راستی، ناسیونالسیت‌ها، گروهای مذهبی، انقلابیون، و حتی دولت‌های حاکم از این حربه استفاده نموده‌اند. سمبلیزم تروریسم استفاده از عامل ترس انسانی برای کمک به رسیدن اهداف است.
در جهان امروزی، تعریف دقیقی از واژه «تروريسم» ارائه نشده است. زیرا هنوز هیچ تعریفی از ترورسیم در [[سازمان ملل متحد]] تعریف نشده که مورد توافق همه کشورهای عضو باشد.<ref>{{یادکرد وب|نویسنده=صادق صبا-رئیس [وقت] بخش فارسی بی بی سی|کد زبان=fa|تاریخ=۳۱ مرداد ۱۳۹۳|وب‌گاه=بی‌بی‌سی فارسی|نشانی=http://www.bbc.com/persian/blogs/2014/08/140822_sadeq_on_terrorism|عنوان=چرا بی‌بی‌سی به کسی تروريست نمی‌گوید؟}}</ref>
 
=== معنیفرهنگ واژهفارسی ===
[[ترور]] {{فرانسوی|terreure}} در [[زبان فرانسوی]] به معنای دهشت و دهشت‌افکنی است. اولین کاربرد واژهٔواژه ترور در جهان مدرن، مانند بسیاری از مفاهیم نوین ازجمله «پیشرفت و ترقی» از [[انقلاب فرانسه]] نشأت می‌گیرد و البته برعکس امروز، بار معنایی مثبت داردداشته است.<ref>[http://www.bbc.com/persian/blogs/2015/11/151122_l44_nazeran_taliban_usa چرا آمریکایی‌ها می‌گویند «طالبان تروریست نیست»؟] بی‌بی‌سی فارسی، ۲ آذر ۱۳۹۴</ref> در ''[[لغت‌نامه دهخدا|لغت‌نامهٔ دهخدا]]'' آمده‌است: «ترور مأخوذ از terreur و به معنای قتل سیاسی به وسیلهٔوسیله [[جنگ‌افزار|اسلحه]] در فارسی متداول شده‌است و [[مردم عرب|تازیان]] معاصر إهراق را به‌جای ترور به کار می‌برند؛ و این کلمه در فرانسه به معنای وحشت و خوف آمده و حکومت ترور هم اصول حکومت انقلابی است که پس از سقوط [[ژیروندن]]‌ها (از ۳۱ مهٔمه ۱۹۷۳ تا ۱۹۷۴ ممیلادی) در فرانسه مستقر گردیدشد و اعدام‌های سیاسی فراوانی را متضمّن بود.»
[[پرونده:Terrorist incidents map of the world 1970-2015.svg|بندانگشتی|پراکندگی حملات تروریستی در جهان از ۱۹۷۰ تا ۲۰۱۵، نارنجی: ۱۹۷۰ تا ۱۹۹۹، قرمز ۲۰۰۰ تا ۲۰۱۷]]
 
== تفاوت ترور و تروریسم ==
ستمگرکشی و دیگر شکل‌های ترور هرچندهر چند معمولاً در چارچوبی از وحشت‌گرایی (تروریسم) انجام می‌شوند، اما میان تروریسم و ترور تفاوت‌های مهمی وجود دارد.<ref>Slocum, 121</ref>
 
مفهوم واژهٔواژه ترور یک منبع مهم ابهام‌زایی در مورد ماهیت ترور است. واژهٔواژه ترور (اعدام انقلابی) گاه برای مشروعیت بخشیدن به اقدامات تروریست‌ها استفاده می‌شود. برخی پژوهشگران همچون [[دیوید راپوپورت]] و ایویانسکی نظریه امروزین ترور را برگرفته از نظریه ستمگرکشی می‌دانند. امروزه گرایشی برای گنجاندن قتل سیاسی در چارچوب تروریسم پدید آمده و از سوی دیگر بسیاری از گروه‌های وحشت نیز از تاکتیک قتل سیاسی استفاده می‌کنند.<ref>{{یادکرد |کتاب = Compassion fatigue|نویسنده = Susan D. Moeller|ترجمه = |فصل = |صفحه = ص.161| ناشر = Routledge| چاپ = | سال = 1999|شابک = ISBN 0-415-92098-1, 9780415920988}}</ref>
آشکارترین تمایز ترور و تروریسم این است که هدف یک قاتل سیاسی یک شخصیت معین است و اسلحه برای از میان بردن او استفاده می‌شود، اما هدف یک اقدام تروریستیتروریستی، جمعیگروهی است.<ref>Ben-Yehuda, 51-53</ref>
 
راپوپورت برای تمایز قتل سیاسی از عمل تروریستی روش بدیعی را ارائه می‌دهد که در آن به جای «نفس اقدام» به «معنای اقدام» توجه می‌شود. او تروریسم را یک فرایند و قتل سیاسی را یک رویداد می‌داند؛ «قاتل سیاسی انسانی را نابود می‌کند که (به عقیده او) یک نظام را به فساد کشانده‌است، اما تروریست نظامی را نابود می‌کند که پیشتر هر کسی را که در خود جای می‌داده به فساد کشانده‌است. قتل سیاسی یک حادثه، یک کار گذرا و یک رویداد است ولی تروریسم یک فرایند و یک روش زندگی است».<ref>Ben-Yehuda, 53</ref>▼
 
▲راپوپورت برای تمایز قتل سیاسی از عمل تروریستی روش بدیعی را ارائه می‌دهد که در آن به جای «نفس اقدام» به «معنای اقدام» توجه می‌شود. او تروریسم را یک فرایند و قتل سیاسی را یک رویداد می‌داند؛ «قاتل سیاسی انسانی را نابود می‌کند که (به عقیده او) یک نظام را به فساد کشانده‌است،کشانده‌است. اما تروریست نظامی را نابود می‌کند که پیشتر هر کسی را که در خود جای می‌داده به فساد کشانده‌است. قتل سیاسی یک حادثه، یک کار گذرا و یک رویداد است ولی تروریسم یک فرایند و یک روش زندگی است».<ref>Ben-Yehuda, 53</ref>[[File:UA Flight 175 hits WTC south tower 9-11 edit.jpeg|thumb|[[پرواز شماره ۱۷۵ یونایتد ایرلاینز]] که در پی [[حملات ۱۱ سپتامبر]] ۲۰۰۱ در [[نیویورک]] به [[برج‌های دوقلو|برج]] جنوبی [[مرکز تجارت جهانی (۲۰۰۱–۱۹۷۳)|مرکز تجارت جهانی]] در برخورد کرد]]
== ترور سیاسی ==
در سیاست به کارهای خشونت‌آمیز و غیرقانونی [[حکومت]]‌ها برای سرکوبی مخالفان خود و ترساندن آنها [[ترور دولتی]] می‌گویند و نیز کردار گروه‌های مبارزی که برای رسیدن به هدف‌های سیاسی خود دست به کارهای خشونت‌آمیز و هراس‌انگیز می‌زنند، تروریزم نامیده می‌شود. حملاتی مانند اقدام تروریست‌ها در منهدم کردن [[برج‌های دوقلو|برج‌های دوقلوی]] [[سازمان تجارت جهانی]] در [[حملات ۱۱ سپتامبر|۱۱ سپتامبر]] ۲۰۰۱ عملیاتی تروریستی به‌شمار می‌رود.
 
== تروریسم دولتی ==
واژه تروریسم دولتی واژه‌ای جنجال‌برانگیز است. تروریسم دولتی اصطلاحی است که برای دخالت دولت یا دولتهاییدولت‌هایی در امور داخلی یا خارجی دولتی دیگر که به وسیله اجرا یا مشارکت در عملیات تروریستی یا حمایت از [[عملیات نظامی]] برای زوال، تضعیف و براندازی دولت مذکور یا کل دستگاه حاکمه آن کشور انجام می‌شود.
 
کمکهایکمک‌های مادی و معنوی (مثل حمایت سیاسی) به گروه‌های مخالف و مشارکت در عملیاتی چون [[بمب‌گذاری]]، [[مین|مین گذاریمین‌]]<nowiki/>گذاری بنادر و سواحل، [[آدم‌ربایی]]، [[هواپیماربایی]] و ترور مقام‌های عالی مملکتی، نمونه‌هایی از تروریسم دولتی استهستند.
 
[[برایان جنکینس]] از خبرنگاران مشهور در موضوع تروریسم، از تروریسم دولتی به عنوانرا «جنگ از طریق قائم مقام» یادتعریف می‌کند. وی می‌گوید: «این کشورها (پیروان تروریسم دولتی) بر محدودیت‌های جنگ‌های متعارف واقف اند؛واقف‌اند؛ بنابراین ترجیح می‌دهند از امکانات سازمان‌های تروریستی، که خود راساً آنها را ایجاد کرده‌اند یا تغذیه مالی آنها را بر عهده دارند، برای تهدید دشمن یا اخلال در ثبات سیاسی و اقتصادی آن کشور یا ایجاد بی‌ثباتی سیاسی و اقتصادی در آن مملکت بهره گیرند». جنکینس معتقد است که این شکل از تروریسم به [[سرمایه‌گذاری]] بسیار کمتری نسبت به یک جنگ متعارف نیاز دارد، دشمن را از پای می‌اندازد و می‌توان ارتباط با تروریست‌ها را به‌طور کلی منکر شد.
[[پرونده:حمله تروریستی مجلس شورای اسلامی-۲۰.jpg|بندانگشتی|[[حملات ۱۳۹۶ تهران]] به [[ساختمان مجلس شورای اسلامی]]]]
 
== تفاوت تروریسم دولتی و غیر دولتی ==
تفاوت عمده تروریسم دولتی و تروریسم غیردولتی در مجری آن است. بدین معنی که مجری و طراح اعمال تروریستی غیردولتی افراد، گروه‌ها و احزاب اند، و مجری و طراحی اعمال تروریستی دولتی، یک دولت یا چند دولت خاص هستند. علاوه بر این دخالت دولت یا دولت‌ها در اعمال تروریستی دو گونه‌است:
 
علاوه بر این دخالت دولت یا دولت‌ها در اعمال تروریستی دو گونه‌است:
# به صورت مستقیم؛ یعنی خود دولت اعمال تروریستی را علیه دولت دیگر انجام می‌دهد.
# به صورت غیرمستقیم؛ یعنی به وسیله فرستادن کمکهایکمک‌های مادی مانند این که اسلحه، مهمات و وسایل پیشرفته نظامی در اختیار گروه‌های مخالف دولت مذکور قرار داده شود یا گستردن چتر حمایت معنوی از گروه‌های مزبور مانند حمایت سیاسی یا اقتصادی یا تبلیغاتی شود.
 
به اعتقاد مؤلفان کتاب [[فرهنگ اصطلاحات سیاسی و استراتژیک]]،استراتژیک، سه مقوله را باید از تروریسم دولتی استثنا نمود و غیردولتی تلقی کرد:{{مدرک}}:
# گروه‌های آزادی‌بخش ملی
# گروه‌های انقلابی
# گروه‌های قومی یا مذهبی
 
▲[[پرونده:Oklahomacitybombing-DF-ST-96-00587.jpg|بندانگشتی|عملیات تروریستی [[تیموتی مک وی]] باعث نابودی ساختمان فدرال [[اوکلاهوما سیتی]] گردید.]]
== گزارش شاخص جهانی تروریسم در سال ۲۰۱۳ ==
 
یافته‌های گزارش «شاخص جهانی تروریسم» نشان می‌دهد که ۱۰ هزار حمله تروریستی در سال ۲۰۱۳ انجام شده که نسبت به سال ۲۰۱۲، ۴۴ درصد بیشتر شده‌است. این گزارش که توسط [[مؤسسه اقتصاد و صلح]] تهیه شده می‌گوید که در سال ۲۰۱۳ حدود ۱۸ هزار نفر در اثر حملات تروریستی جان خود را از دست داده‌اند که هشتاد درصد (۱۴ هزار و ۷۲۲ نفر) آنها در کشورهای [[عراق]]، [[سوریه]]، [[افغانستان]]، [[پاکستان]] و [[نیجریه]] قربانی شده‌اند. بنا بر این گزارش، عراق با ۶ هزار و ۳۶۲ قربانی (بیش از یک‌سوم کل کشته‌ها)، بزرگ‌ترین قربانی حملات تروریستی بوده و گروه‌های [[داعش]]، [[القاعده]]، [[بوکوحرام]] و [[طالبان]] مسئول بیشترین کشتارها بوده‌اند. [[جنگ داخلی سوریه]] که از سال ۲۰۱۱ شروع شد، بیشترین تأثیر را در افزایش حملات تروریستی داشته‌است. در فهرست کشورهایی که بیشترین آسیب را از تروریسم دیده‌اند، [[ایران]] بعد از [[بریتانیا]] و قبل از [[یونان]] و [[ایالات متحده آمریکا]] در رده ۲۸ام قرار دارد. ایران همچنین جزو ۱۳ کشوری است که بنا بر این گزارش در کنار کشورهایی مثل [[مکزیک]] و [[اسرائیل]] در معرض خطر افزایش حملات تروریستی است.<ref>[http://www.bbc.co.uk/persian/world/2014/11/141118_l26_global_terrorism_report_deaths 'ده‌هزار حمله تروریستی' در سال ۲۰۱۳] بی‌بی‌سی فارسی</ref>▼
==آمارهای جهانی ==
▲یافته‌های گزارش «شاخص جهانی تروریسم» نشان می‌دهد که ۱۰ هزار حمله تروریستی در سال ۲۰۱۳ انجام شده که نسبت به سال ۲۰۱۲، ۴۴ درصد بیشتر شده‌است. این گزارش که توسط [[مؤسسه اقتصاد و صلح]] تهیه شده می‌گوید که در سال ۲۰۱۳ حدود ۱۸ هزار نفر در اثر حملات تروریستی جان خود را از دست داده‌اند که هشتاد درصد (۱۴ هزار و ۷۲۲ نفر) آنها در کشورهای [[عراق]]، [[سوریه]]، [[افغانستان]]، [[پاکستان]] و [[نیجریه]] قربانی شده‌اند. بنا بر این گزارش، عراق با ۶ هزار و ۳۶۲ قربانی (بیش از یک‌سوم کل کشته‌ها)، بزرگ‌ترین قربانی حملات تروریستی بوده و گروه‌های [[داعش]]، [[القاعده]]، [[بوکوحرامبوکو حرام]] و [[طالبان]] مسئول بیشترین کشتارها بوده‌اند. [[جنگ داخلی سوریه]] که از سال ۲۰۱۱ شروع شد، بیشترین تأثیر را در افزایش حملات تروریستی داشته‌است. در فهرست کشورهایی که بیشترین آسیب را از تروریسم دیده‌اند، [[ایران]] بعد از [[بریتانیا]] و قبل از [[یونان]] و [[ایالات متحده آمریکا]] در رده ۲۸ام قرار دارد. ایران همچنین جزو ۱۳ کشوری است که بنا بر این گزارش در کنار کشورهایی مثل [[مکزیک]] و [[اسرائیل]] در معرض خطر افزایش حملات تروریستی است.<ref>[http name="://www.bbc.co.uk/persian/world/2014/11/141118_l26_global_terrorism_report_deaths0" 'ده‌هزار حمله تروریستی' در سال ۲۰۱۳] بی‌بی‌سی فارسی</ref>
 
=== ایران ===
در فهرست کشورهایی که بیشترین آسیب را از تروریسم دیده‌اند، [[ایران]] پس از [[بریتانیا]] و پیش از [[یونان]] و [[ایالات متحده آمریکا]] در رده ۲۸ام قرار دارد. ایران همچنین جزو ۱۳ کشوری است که بنابر این گزارش در کنار کشورهایی مثل [[مکزیک]] و [[اسرائیل]] در معرض خطر افزایش حملات تروریستی است.<ref name=":0">[http://www.bbc.co.uk/persian/world/2014/11/141118_l26_global_terrorism_report_deaths 'ده‌هزار حمله تروریستی' در سال ۲۰۱۳]، بی‌بی‌سی فارسی، ۲۷ آبان ۱۳۹۳</ref>
 
=== آمریکا ===
بنابر گزارش نهاد محاسب دولت آمریکا (جی‌ای‌او) از ۱۱ سپتامبر ۲۰۰۱ تا ابتدای سال ۲۰۱۷ راست‌گرایان افراطی که شامل طیف گسترده‎ای از گروه‌های سیاسی و اجتماعی در آمریکا است مسئول ۷۳ درصد از حملات تروریستی مرگبار در خاک آمریکا بوده است که در بیشتر موارد مسلمانان، سیاهپوستان و اقلیت‌های نژادی هدف این حملات بوده‌اند.<ref>{{یادکرد وب|نویسنده=|کد زبان=fa|تاریخ=۲۱ مرداد ۱۳۹۶|وب‌گاه=بی‌بی‌سی فارسی|نشانی=http://www.bbc.com/persian/world-40914058|عنوان=واکنش‌ها به نزاع خونین سفیدبرترپنداران و مخالفان نژادپرستی در آمریکا}}</ref>
 
== جستارهای وابسته ==
* [[ترور]]
* [[کو کلاکس کلان]]
* [[ایران و پرونده‌های تروریسم دولتی]]
* [[تروریسم یهودی]]
* [[تروریسم اسلامی]]
* [[تروریسم مسیحی]]
* [[ایران و پرونده‌های تروریسم یهودیدولتی]]
 
== منابعپانویس ==
{{پانویس|۲}}
* آشوری، داریوش. ''دانشنامهٔ سیاسی (فرهنگ و اصطلاحات و مکتب‌های سیاسی)''. تهران: [[انتشارات مروارید]].▼
 
== منابع ==
== پیوند به بیرون ==▼
▲* آشوری، داریوش. ''دانشنامهٔدانشنامه سیاسی (فرهنگ و اصطلاحات و مکتب‌های سیاسی)''. تهران: [[انتشارات مروارید]].
{{ویکی‌انبار-رده|Terrorism}}
 
* [http://www.bbc.co.uk/persian/news/010921_si-terrorism.shtml تروریسم چیست؟] (بی‌بی‌سی فارسی)▼
▲== پیوند به بیرون ==
▲* بارنبی ميسون، خبرنگار ديپلماتيك بی‌بی‌سی، [http://www.bbc.co.uk/persian/news/010921_si-terrorism.shtml تروریسم چیست؟]، (بی‌بی‌سی فارسی)فارسی، ۱۸ مهر ۱۳۸۰
 
{{سیاست-خرد}}
برگرفته از «https://fa.wikipedia.org/wiki/تروریسم»