لیتوانی: تفاوت میان نسخه‌ها

محتوای حذف‌شده محتوای افزوده‌شده
افزودن
برچسب‌ها: ویرایش همراه ویرایش از وبگاه همراه
Kourosh Tehrani (بحث | مشارکت‌ها)
خط ۷:
تصویر نشان ملی = Coat of Arms of Lithuania.svg |
شعار ملی = [[سرود ملی لیتوانی|سرود ملی]]|
سرود ملی =<center>{{وسط‌چین}}[[پرونده:Tautiška giesme instumental.ogg]]</center>{{پایان}}{{سخ}}[[سرود ملی لیتوانی]]|
نقشه = EU-Lithuania.svg|thumb|200px |
پایتخت = [[ویلنیوس]] |latd=54|latm=41|latNS=N|longd=25|longm=19|longEW=E|
خط ۱۳:
زبان رسمی = [[زبان لیتوانیایی|لیتوانیایی]] |
نوع حکومت = [[جمهوری]] |
نوع حاکمان = • [[رئیس جمهوررئیس‌جمهور]]{{سخ}}• [[نخست‌وزیر]] |
نام حاکمان = [[دالیا گریبائوسکایته]]{{سخ}}[[آندریوس کوبیلیوس]] |
نحوه تشکیل = اعلان کشور همسود |
موارد منجر به تشکیل = [[لهستان]]/لیتوانی{{سخ}}اشغال توسط [[روسیه]]/[[پروسیا]]{{سخ}}اعلان استقلال{{سخ}}اولین اشغال توسط شوروی{{سخ}}دومین اشغال توسط شوروی{{سخ}}استقلال دوباره |
تاریخ تشکیل =[[۱۵۶۹ (میلادی)|۱۵۶۹]]{{سخ}}[[۱۷۹۵ (میلادی)|۱۷۹۵]]{{سخ}}[[۱۶ فوریه]] [[۱۹۱۸ (میلادی)|۱۹۱۸]]{{سخ}}[[۱۵ ژوئن]] [[۱۹۴۰ (میلادی)|۱۹۴۰]]{{سخ}}[[۱۹۴۴ (میلادی)|۱۹۴۴]]{{سخ}}[[۱۱ مارس]] [[۱۹۹۰ (میلادی)|۱۹۹۰]] |
مساحت = ۶۵٬۲۰۰ |
رتبه مساحت = ۱۲۳ام |
درصد آبها = ۱٫۳۵ |
سال براوردبرآورد جمعیت = [[۲۰۰۹ (میلادی)|۲۰۰۹]] |
جمعیت = ۳٬۵۰۰٬۴۰۰ |
رتبه جمعیت = ۱۳۰ام |
خط ۳۳:
سال شاخص توسعه انسانی = [[۲۰۰۶ (میلادی)|۲۰۰۶]] |
شاخص توسعه انسانی = ۰٫۸۶۹ |
رتبه شاخص توسعه انسانی = ۴۳ام |
وضع شاخص توسعه انسانی = <span style="color:#009900;">بالا</font> |
واحد پول = [[یورو]] (€) |
خط ۴۱:
utc = +۲ |
dst = +۳ |
کد بین‌المللی خودرو = |
دامنه اینترنتی = [[.lt]] |
پیش‌شماره تلفن = ۳۷۰+ |
}}
 
'''جمهوری لیتوانی''' {{به لیتوانیایی|Lietuvos Respublika}} کشوری است در شمال شرقی اروپا که از شمال به [[لتونی]]، از مشرق و جنوب شرقی به [[بلاروس]]، از جنوب به [[لهستان]]، از جنوب غربی به [[روسیه]] (منطقه برون‌بومی [[کالینینگراد]]) و از مغرب به [[دریای بالتیک]] محدود می‌شود. جمهوری لیتوانی بزرگترین و جنوبی‌ترین کشور در میان سه جمهوری حوزه بالتیک در اروپاست.
 
جمعیت لیتوانی ۳٫۲ میلیون نفر و پایتخت و بزرگ‌ترین شهر آن [[ویلنیوس]] است. واحد پول این کشور [[لیتاس لیتوانی|لیتاس]] است واز ابتدای ۲۰۱۵ میلادی به یورو تغییر می‌کند. زبان رسمی آن [[زبان لیتوانیایی|لیتوانیایی]] نام دارد. این زبان از [[زبان‌های بالتیک|شاخه بالتیک]] [[زبان‌های هندواروپایی]] است. بیشتر مردم لیتوانی مسیحی هستند و ۷۹ درصد به کلیسای کاتولیک رومی تعلق دارند.
خط ۷۰:
لیتوانی و لهستان در سال ۱۳۸۵ [[پیمان کرووس]] را امضا نمودند. در نتیجه دوک بزرگ [[یوگایلا]] با شاهزاده خانم لهستانی ازدواج کرد و شاه لهستان شد. وی متعهد شد که ملت لیتوانی را مسیحی نماید.
 
در خلال سده ۱۴ میلادی [[دوک‌نشین اعظم لیتوانی]] شامل کشورهای امروزی بلاروس، اوکراین و بخش‌هایی از لهستان و روسیه می‌شد و بزرگ‌ترین کشور اروپا به شماربه‌شمار آمد. این دوک‌نشین بعدها تکه‌تکه شد و بیشتر سرزمین آن به [[امپراتوری روسیه]] ضمیمه شد.{{سخ}}
در سال ۱۵۶۹ لیتوانی و لهستان [[اتحادیه لوبلین]] را به وجود آوردند با اتحاد با یکدیگر یک جمهوری همسود را به وجود آوردند که تا سال ۱۷۹۵ پایدار ماند.
 
خط ۸۵:
زبان‌های شاخه بالتیک ویژگی‌های زیادی از زبان اصلی هندواروپاییان را حفظ کرده‌اند و به این خاطر همانندی‌های زیادی با زبان‌های باستانی هندواروپایی هم‌چون [[اوستایی]] و [[سانسکریت]] از خود نشان می‌دهند.
 
پیش از سده ۱۶ که نخستین آثار ادبی به زبان لیتوانیای منتشر شد، زبان نوشتاری اصلی در این منطقه [[زبان لاتین|لاتین]] بود و آثار زیادی به زبان لاتین در سرزمین لیتوانی نوشته می‌شد. در لیتوانی کلمات بر اساس مونثمؤنث یا مذکر بودن جداسازی می‌شوند.
در حال حاضر در دانشگاه شهر ویلنیوس لیتوانی زبان فارسی و عربی تدریس می‌شود و حدوداً ۲۸ دانشجو فارغ‌التحصیل شده‌اند.
 
خط ۹۱:
[[پرونده:2009 m. Respublikos Prezidento rinkimai Dalia grybauskaitė 00.jpg|بندانگشتی|چپ|[[دالیا گریبائوسکایته]] از ۱۲ ژوئیه ۲۰۰۹ رئیس‌جمهور لیتوانی بوده‌است.]]
نوع حکومت لیتوانی جمهوری چند حزبی با یک مجلس قانونگذاری می‌باشد.
در لیتوانی رئیس‌جمهور با رای مستقیم مردم برای دوره‌ای ۵ ساله انتخاب می‌شود. پست رئیس جمهوریرئیس‌جمهوری بیشتر تشریفاتی است و رئیس‌جمهور مسئول سیاست‌های خارجی کشور است. نخست وزیرنخست‌وزیر قدرت اجرایی را در دست دارد، او رئیس کابینه دولت و از سوی مجلس انتخاب می‌شود.
مجلس لیتوانی ۱۴۱ کرسی دارد که برای دوره‌ای چهار ساله انتخاب می‌شوند.
 
[[رولانداس پاکساس]] سال ۲۰۰۳ به عنوان رئیس جمهوررئیس‌جمهور لیتوانی انتخاب شد اما یک سال بعد به عنوان اولین رئیس دولت اروپایی به اعطای تابعیت غیرقانونی به یک تاجر روسی در ازای دریافت پول متهم شد و پس از استیضاح برکنار شد.
 
[[دالیا گریبائوسکایته]] رئیس‌جمهور کنونی کشور لیتوانی، در انتخابات ریاست جمهوری ۱۲ ژوئیه سال ۲۰۰۹ با کسب اکثریت آرا به پیروزی رسیده استرسیده‌است و نخستین رهبر زن در این کشور شد. گریبائوسکایته پنجمین رئیس جمهوررئیس‌جمهور لیتوانی از زمان استقلال این کشور از شوروی سابق در سال ۱۹۹۰ است. نزدیک‌ترین رقیب وی آلگیرداس بوتکویسیوس ۵۳ ساله از جناح سوسیال دموکرات که سابقاً وزیر بود، با کسب ۱۱٫۸۵ درصد آرا در جایگاه دوم ایستاد و شکست خود را پذیرفت.<ref>{{یادکرد وب|عنوان="گریبائوسکایته" اولین رییس‌جمهوررئیس‌جمهور زن در لیتوانی شد|وب‌گاه=ایسنا|تاریخ=۲۰۱۴-۰۹-۲۳|سال=۲۰۱۴|پیوند=http://www.isna.ir/fa/news/8802-18502/-گریبائوسکایته-اولین-رییس-جمهور-زن-در-لیتوانی| آرشیو=http://web.archive.org/web/20140923175402/http://www.isna.ir/fa/news/8802-18502/-گريبائوسكايته-اولين-رييس-جمهور-زن-در-ليتواني |تاریخ = ۲۳ سپتامبر ۲۰۱۴|کد زبان=fa|تاریخ بازبینی=۲۰۱۴-۰۹-۲۳}}</ref> "«بانوی آهنین"» لیتوانی [[دالیا گریبائوسکایته]] برای بار دوم نیز در سال۲۰۱۴ رئیس‌جمهور لیتوانی شد.
نقش اصلی رئیس‌جمهور لیتوانی اجرا سیاست‌های خارجی است و گریبائوسکایته در کارزار انتخاباتی خود گفت که می‌خواهد لحن سخت گذشته را که اغلب نسبت به [[مسکو]] اتخاذ شده، نرم کند. وی می‌گوید الگوی سیاسی وی مارگارت تاچر، نخست وزیرنخست‌وزیر پیشین انگلیس است.<ref name="همان منبع">همان منبع.</ref>
 
== جغرافیا ==
خط ۱۰۷:
آب و هوا در نقاط مختلف لیتوانی متفاوت است. در مناطق غربی ملایم و معتدل است و در مناطق شرقی تنوع دمایی بسیار است.
 
[[نواره کورونی]] زبانه‌ای ماسه‌ای از خشکی که در [[دریای بالتیک]] واقع شده و بخش جنوبی آن در استان [[کالینینگراد]] کشور روسیه و بخش شمالی آن در کشور لیتوانی قرار دارد جزو [[میراث‌های جهانی یونسکو]] است. نواره کورونی بلندترین [[تلماسه|تلماسه‌های]]‌های اروپا را در خود جای داده که میانگین بلندی آن‌ها ۳۵ متر است اما بلندای برخی از این تپه‌های ماسه‌ای به ۶۰ متر هم می‌رسد. شهر کلایپدا، بندر اصلی آب گرم لیتوانی در دهانه باریکی از تالاب کورونی واقع شده که مردابی کم‌عمق است که تا جنوب کالینینگراد ادامه می‌یابد. رود نمانوس و شاخه‌های آن محموله‌های بین‌المللی را از این بندر حمل می‌کنند.
 
== تقسیمات کشوری ==
خط ۱۲۶:
[[سوئدبنک]] یکی از بزرگ‌ترین بانک‌های خرده‌فروشی در لیتوانی و لتونی و همچنین استونی است.
 
ترابری این کشور بر اساس استاندارد اتحادیه اروپا است و دارای دو راهگذر حمل و نقل بین‌المللی، سه فرودگاه بین‌المللی، راه آهنراه‌آهن متصل به اروپا، بالاترین ظرفیت بندر آزاد در دریای بالتیک است. در لیتوانی ۹ منطقه صنعتی و دو منطقه آزاد مناطق اقتصادی برای فعالیت‌های تجاری اختصاص یافته استیافته‌است.
 
لیتوانی در اواخر سال ۲۰۰۹ تنها نیروگاه هسته‌ای خود را که در نزدیکی ویزاگیناس در شمال شرقی این کشور واقع شده بود تعطیل کرد. تعطیلی این نیروگاه یکی از شروط لیتوانی برای ورود به اتحادیه اروپا در سال ۲۰۱۴ بود<ref name="ewsText.aspx?ID=1590820">http://www.iribnews.ir/N</ref>
[[لیتاس]] واحد پول لیتوانی است. نام ایزوی ۴۲۱۷ لیتاس، LTL است و مخفف آن نیز Lt می‌باشد. هر لیتاس معادل ۱۰۰ سنت است. از ژانویه۲۰۱۵ واحد پول لیتوانی به یورو تغییر می‌کند .<ref>https://www.lb.lt/lithuania_is_accepted_into_the_eurozone</ref>
 
=== بیشترین صادرات کشور لیتوانی ===
خط ۱۳۸:
 
=== صنایع عمده کشور لیتوانی ===
لیتوانی بالاترین سرعت اینترنت در جهان را دارد، بیشتر مناطق این کشور تحت پوشش اینترنت پرسرعت هستند و در بسیاری از مراکز عمومی همچون فروشگاه‌های بزرگ، دانشگاه‌ها، مدارس و مرکز تفریحی و خدماتی اینترنت رایگان برای استفاده عموم وجود دارد.
همچنین صنایع عمده لیتوانی در زمینه تولید ماشین آلات و تجهیزات، تولیدات مبلمان، تعمیر و نصب ماشین آلات و تجهیزات، تولید مواد اولیه، تولید تجهیزات الکترونیکی، تولید محصولات اولیه داروسازی و ترکیبات دارویی بود. علاوه بر این صنایع شیمایی، آرایشی، روغنی، موتورهای الکتریکی، تجهیزات فلزی، تصفیه نفت، ساخت کشتی‌های کوچک، تجهیزات کشاورزی، فرآوری غذایی و سنگ‌های قیمتی و زینتی مثل کهربا از جمله صنایع دیگر لیتوانی می‌باشند.
 
خط ۱۴۴:
مهم‌ترین تولیدات کشاورزی لیتوانی عبارتنداز سیب زمینی، نیشکر، سبزیجات، غلات و فراورده‌های دامی و مهم‌ترین تولیدات صنعتی عبارتند از منسوجات، مبلمان، ماشین آلات کشاورزی، لوازم خانگی، کشتی و شناورهای کوچک. تعداد نیروی کار در این کشور بیش از دو میلیون نفر است.
 
تفاهمنامۀتفاهمنامهٔ همکاری بین اتاق‌های بازرگانی ایران و لیتوانی در تابستان ۱۳۹۰ در تهران بین رؤسای اتاق‌های بازرگانی دو کشور به امضاء رسیده استرسیده‌است. در حال حاضر به طوربه‌طور متوسط حجم تبادل تجاری بین دو کشور بالغ بر ۵ میلیون دلار می‌باشد.<ref>{{یادکرد وب|نویسنده=Aryanic.com|عنوان=سفارت جمهوری اسلامی ایران -ورشو|وب‌گاه=سفارت جمهوری اسلامی ایران -ورشو|پیوند=http://warsaw.mfa.ir/index.aspx?fkeyid=&siteid=136&pageid=26836|کد زبان=fa|تاریخ بازبینی=۲۰۱۴-۰۹-۲۴}}</ref>
 
== مردم ==
خط ۱۶۱:
بیش از هشتاد و سه درصد مردم این کشور تبار لیتوانیایی دارند.
 
در لیتوانی چهار گروه از مردمان لیتوانیایی زندگی می‌کنند که عبارتند از "«اوکشتای‌چیای"» ساکن منطقه شمال لیتوانی، "«ژمای‌چیای"» ساکن غرب لیتوانی، "«زوکای"» ساکن جنوب شرق لیتوانی و گروه کوچک "«سووال‌کیای"» که بیشتر در منطقه جنوب غرب لیتوانی زندگی می‌کنند.<ref name="iranemb.pl">{{یادکرد وب|نویسنده=Aryanic.com|عنوان=سفارت جمهوری اسلامی ایران -ورشو|وب‌گاه=سفارت جمهوری اسلامی ایران -ورشو|پیوند=http://iranemb.pl/1390-09-13-18-37-42/1390-09-13-19-12-13/1390-12-22-07-27-49.html|کد زبان=fa|تاریخ بازبینی=2014-09-23}}</ref> بیشتر مردم لیتوانی مسیحی هستند و ۷۹ درصد به کلیسای کاتولیک رومی تعلق دارند.
 
جمهوری لیتوانی در نظر دارد تا ابتدای سال ۲۰۱۵ میلادی به جذب مهاجر خارجی ادامه دهد. این کشور به دلیل مواجه شدن با کمبود نیروی متخصص و ماهر و سرمایه‌گذار خارجی شرایط اقامتی را بر اساس مصوبه پارلمانی، از سال ۲۰۰۸ میلادی به مدت ۷ سال تسهیل کرده‌است. بر این اساس شهروندان خارجی که با هدف سرمایه‌گذاری وارد این کشور شوند، می‌توانند پس از گذشت پنج سال درخواست اقامت دائم بدهند و شهروند لیتوانی شوند. در قانون مهاجرت لیتوانی تصریح شده که اولویت جذب مهاجر از کشورهای [[بلاروس]]، [[اوکراین]]، [[مولداوی]] و کشورهای منطقه [[قفقاز]] جنوبی است، با این حال شمار زیادی از شهروندان کشورهای آسیایی و افریقاییآفریقایی نیز به این کشور مهاجرت کرده‌اند.<ref>[http://isna.ir/fa/news/91020904501/-لیتوانی-همچنان-به-دنبال-جذب-مهاجران-خارجی خبرگزاری ایسنا]: لیتوانی همچنان به دنبال جذب مهاجران خارجی. ۹ اردیبهشت ۹۱. بازدید: سپتامبر ۲۰۱۲.</ref>{{سخ}}
بر اساس آمار مرکز مهاجرت لیتوانی از سال ۲۰۰۴ میلادی تا سال ۲۰۱۲ میلادی ۲۳۷ هزار نفر این کشور را ترک کرده‌اند و در مقابل بیش از ۶۶ هزار نفر موفق به دریافت اقامت در لیتوانی شده‌اند.<ref name="همان منبع" />
 
== فرهنگ ==
ورزش بسکتبال از جایگاه بالایی در این کشور برخوردار است که نماد آن هم تیم ورزشی معروف لیتوانی در دوره کمونیستی به نام تیم [[ژالگیریس]] می‌باشد.
"«[[کریستیان دون لایتیس]]"» نویسنده و ادیب معروف لیتوانیایی قرن هفدهم است و کتاب وی به نام "«سال"» (Metai) که در آن چهار فصل سال و همچنین نحوه زندگی مردم مناطق روستایی را بیان شده یکی از متون ادبی مهم لیتوانی به شماربه‌شمار می‌رود. نمایندگان ادبیات سده بیستم لیتوانی [[یوزاس توماس-وایژگانتاس]]، [[آنتاناس ویه‌نولیس]]، [[برنارداس برازدژیونیس]]، [[ویتاوتاس ماچرنیس]]، و [[یوستیناس مارکین‌کویچیوس]] هستند.{{سخ}}
از کارگردانان نام‌آور هنر تئاتر در لیتوانی می‌توان "«[[اوسکاراس کوروشونوواس]]"» را نام برد.<ref name="iranemb.pl" />{{سخ}}
موسیقی سنتی لیتوانی ریشه‌ای کهن دارد و به بازمانده‌های دوران پیش از مسیحیت و کهن‌تر از آن در آن بجا مانده‌است. امروزه همسرایی به صورت [[گروه کر]] در لیتوانی از اهمیت زیادی برخوردار است.
 
[[موزه هنر لیتوانی]] که در سال ۱۹۳۳ بنیاد شده بزرگ‌ترین موزه این کشور است. از دیگر موزه‌های مهم لیتوانی می‌توان به [[موزه کهربای پالانگا]] اشاره کرد.
 
مردم لیتوانی دارای فرهنگی سنتی هستند و بیش از ۳۵ نوع ورزش و رقص محلی در شهرهای مختلف لیتوانی وجود دارد که نمایانگر ایینآیین و سنن مردم لیتوانی است.
 
== منابع ==
{{پانویس|۲}}
* http://en.wikipedia.org/wiki/Lithuania
* Wikipedia contributors, «"[//en.wikipedia.org/w/index.php?oldid=445153820 Lithuania],»" Wikipedia, The Free Encyclopedia, (accessed August 16, 2011).
 
== پیوند به بیرون ==
 
{{ویکی‌سفر}}
{{ویکی‌انبار|Lithuania}}