سگوند: تفاوت میان نسخه‌ها

'''سکوندسگوند''' به قولی برگفته از '''سکا''' به معنی دلیر و شجاع<ref name=noormags>{{یادکرد وب|نویسنده =اردشیر سگوند |نشانی =http://www.noormags.ircom/view/fa/articlepage/18896 |عنوان =ایل سکوندسگوند و پیوند آن با قوم باستانی سکاها | ناشر =پایگاه مجلات تخصصی نور |تاریخ = |تاریخ بازدید = ۱۳ مارس ۲۰۱۳}}</ref> یک [[مردممردمان لرکرد|ایل لرکرد]] ساکن غرب و جنوب غرب [[ایران]] است.<ref name=kurdish-tribes>{{یادکرد وب|نویسنده = |نشانی = http://rchwww.aciranicaonline.irorg/articlearticles/Details?id=5497&&searchText=باجلانkurdish-tribes |عنوان =باجولوند (باجلان)KURDISH TRIBES| ناشر =[[دانشنامه جهان اسلامایرانیکا]] |تاریخ =۱۶ ژوئن ۲۰۱۴ |تاریخ بازدید = ۲۶۳۰ مارسژوئن ۲۰۱۶۲۰۱۵}}</ref><ref name=loghatnaameh>{{یادکرد وب|نویسنده =F. Towfīq |نشانی =http https://www.iranicaonlineloghatnaameh.org/articles/asayerdehkhodaworddetail-tribes66cc42ba55c947ea8d18998a0353e944-fa.html |عنوان =AŠĀYERسگوند | ناشر =[[دانشنامهلغت‌نامه ایرانیکادهخدا]] |تاریخ = ۱۵ دسامبر ۱٩٨٧|تاریخ بازدید = ۱۶۲۹ آگوستسپتامبر ۲۰۱۱۲۰۱۴}}</ref><ref name=tarikh>{{یادکرد کتاب | نام خانوادگی =چگنی | نام =فرهاد | پیوند نویسنده = | عنوان =ایل سگوند، نام و تاریخ آن | ترجمه = | جلد = | سال =۱۳۷۸ | ناشر =کیهان فرهنگی |مکان = | شابک = | صفحه =۶۶، ۶۷ [http://www.noormags.ircom/view/fa/articlepage/18725?sta=سگوند پایگاه مجلات تخصصی نور] | پیوند = | تاریخ بازبینی =۱۳ مارس ۲۰۱۳}}</ref> سکوندها هم‌اکنون به [[زبان لری]] سخن می‌گویند.<ref name=noormags /><ref>{{یادکرد وب|نویسنده = |نشانی =http://lorestanmiras.ir/mardomshenaasy/eilat.htm |عنوان =ایلات وطوایف لرستان | ناشر =وب سایت سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان لرستان |تاریخ = |تاریخ بازدید =۱۶ مهر ۱۳۸۹}}</ref> گستره سکونتگاه ایل از جنوب [[استان کرمانشاه]] (منطقه سکاوند)، نواحی مرکزی [[استان لرستان]] تا شمال [[استان خوزستان]] می‌باشد.<ref name=tarikh /> جغرافیای سکونت سکوندهاسگوندها در دوره قاجار تا دشت هُرو در جنوب [[بروجرد]] گسترده بوده‌استبوده است.<ref name=noormags /> جمعیت ایل به صورت طایفه‌های کوچک و متعددی گسترش یافته‌استیافته است.{{سخ}}گویش سکونهاسگوندها به عنوان بخشی از ایل[[باجلان|باجلان‌ها]]، باجولوند[[زبان هستندباجلانی]] است.<ref name=tarikh /> باجلانی یکی از شاخه‌های [[زبان لریکردی]] است.<ref>{{یادکرد وب|نویسنده = |نشانی = http://www.iranicaonline.org/articles/bajalan-kurdish-tribe |عنوان =BĀJALĀN | ناشر =[[دانشنامه ایرانیکا]] |تاریخ = |تاریخ بازدید = ۲۹ سپتامبر ۲۰۱۴}}</ref><ref>{{یادکرد وب |عنوان=Kurdish language|ناشر=Britannica Encyclopedia|نشانی=http://www.britannica.com/EBchecked/topic/325225/Kurdish-language|نویسنده= |زبان= |تاریخ بازدید=مارس ۲۰۱۰}}</ref> سگوندها هم‌اکنون به [[دانشنامهزبان ایرانیکالری]] معتقدسخن است باجلوندها همره با بیرانوندها از استان فارس به لرستان مهاجرت کردندمی‌گویند.<ref name=noormags/><ref>{{یادکرد وب|نویسنده =F. Towfīq |نشانی =http://wwwlorestanmiras.iranicaonline.orgir/articlesmardomshenaasy/asayer-tribeseilat.htm |عنوان =AŠĀYERایلات وطوایف لرستان | ناشر =[[دانشنامهوب ایرانیکا]]سایت سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان لرستان |تاریخ = ۱۵ دسامبر ۱٩٨٧|تاریخ بازدید = ۱۶ آگوستمهر ۲۰۱۱۱۳۸۹}}</ref> اما [[هنری راولینسون]] سکوندهاسگوندها را از ایل باجلوند و خاستگاه آنان را به همراه [[ایل بیرانوند]]، [[موصل]] عراق می‌داند و معتقد است بیرانوندها و باجلوندها در قرن دوازدهم هجری یعنی در اواخر حکومت [[صفویه]] یا در زمان [[افشاریه]] از نواحی موصل به لرستان آمدند.<ref>{{یادکرد کتاب | نام خانوادگی =راولینسون | نام =هنری لرزیک | پیوند نویسنده = | عنوان =سفرنامه راولینسون: گذر از ذهاب به خوزستان | ترجمه =سکندر امان‌اللهیامان اللهی بهاروند | جلد = | سال =۱۳۶۲ | ناشر =ترجم |مکان =تهران | شابک = | صفحه =۱۵۲ | پیوند = | تاریخ بازبینی =}}</ref> البته نظر راولینسون مورد تردید است زیرا [[حمدالله مستوفی]] و [[معین الدین نطنزی]] قرن‌ها قبل از صفویه و افشاریه این ایلات را به عنوان [[مردم لر|ایلات لر]] ساکن [[ایران]] نام برده‌اند.<ref>{{یادکرد کتاب | نام خانوادگی = کاطمی دلفانی | نام = ایرج | عنوان = مشاهیر لر| صفحه = صفحه 456 | تاریخ بازبینی = {{جا:تاریخ}}}}</ref> برخی نظیر [[دانشنامه ایرانیکا]] سکوندها را اصالتاً از اعرابی معرفی می‌کند که در صدر اسلام به لرستان آمده‌اند.<ref>{{یادکرد وب|نویسنده =F. Towfīq |نشانی =http://www.iranicaonline.org/articles/arab-iv |عنوان =ʿARAB iv. Arab tribes of Iran | ناشر =[[دانشنامه ایرانیکا]] |تاریخ = ۱۵ دسامبر ۱٩٨۶٧|تاریخ بازدید = ۱۰ آگوست ۲۰۱۱}}</ref><ref>http://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/284614/جغرافیای-بلاد-و-نواحی--عشایر-خوزستان-(قبائل-سگوند)</ref> [[علی‌اکبر دهخدا]] نیز سکوندسگوند را یک ایل لرکرد معرفی می‌کنند.<ref name=loghatnaameh /><ref name=kurdish-tribes />

نام سکوندسگوند که دگرگون شده سکا است و نخست به صورت سکوند نوشته می‌شده‌استمی‌شده است. سکوندسگوند در تلفظ طوایف [[لرستان]] «سی ون» است و نامی برای [[سکاها]] است <ref name=noormags /> و ترکیبی آن سکستان و سگزی است. نظیر این نام‌گذاری را در مورد نام [[سیستان]] نیز می‌بینیم که قبلاً بنا بر ریشه سکایی، سگستان بوده و [[عرب|عرب‌ها]]‌ها آن را سجستان تلفظ می‌کردند و بعدها در [[زبان فارسی]] سگستان تبدیل به سیستان شده‌استشده است.{{سخ}}نام «سی ون» نیز در فارسی تبدیل به سکوندسگوند شده‌استشده است. [[ترک|ترک‌ها]]‌ها نام سکوندسگوند را در [[زبان ترکی]] آیتایت وند و ایتیوند و ایوتوند و آیتیایتی ون، یعنی همان سکوندسگوند نامیده‌اند.<ref name=noormags />

تاریخ ایل سکوندسگوند نشان می‌دهد که این ایل در دوره‌های مختلف به صورت خان و رعیتی اداره می‌شده و برخلاف برخی از ایل‌های لرستان، خان بودن در میان سکوندهاسگوندها نشانه نجیب‌زادگی و دلیل بر محترم بودن خان‌ها بوده‌استبوده است.<ref name=noormags /> تا دوره سلطنت [[محمدشاه قاجار]] یعنی بین سال‌های ۱۲۱۳ تا ۱۲۲۷ هجری شمسی ریاست ایل به دست خانواده علی دوست‌خان بود که پس از مرگ محمدحسن‌خان، [[مختوا|طایفه مختوا]] ریاست ایل سکوندسگوند را به دست گرفت و تا پایان اداره ایل به صورت خان و رعیتی، خان‌های ایل از طایفه مختوا بودند اما پس از آن اختلاف‌هایی به وجود آمد و ایل به دو جمعیت علی‌خانی و رحیم‌خانی تقسیم شد.<ref name=ghbile>{{یادکرد کتاب | نام خانوادگی =قایم مقامی | نام =جهانگیر | پیوند نویسنده = | عنوان =جغرافیای بلاد و نواحی، عشایر خوزستان (قبائل سگوند) | ترجمه = | جلد = | سال =۱۳۲۳ | ناشر =زبان و ادبیات یادگار |مکان = | شابک = | صفحه =[http://www.noormags.ircom/view/fa/articlepage/284614?sta=سگوند پایگاه مجلات تخصصی نور] | پیوند = | تاریخ بازبینی =۱۳ مارس ۲۰۱۳}}</ref>

[[تبارنامه]] خان‌های سکونددسگوند که از پسران حاجی خداداد و [[مختوا|طایفه مختوا]] بوده‌اند.<ref name=ghbile /> افرادی که در کنار نامشان حرف ''(رئیس)'' قرار گرفته‌استگرفته است در یک دوره خان ایل ''ک''گوندسگوند بوده‌اند.<ref name=ghbile />

{{شجره‌نامه | | | | | | | | | | | |ب۱ب1| | | |ب۲ب2| | | | |ب۳ب3| | | | | |ب۴ب4|ب۱ب1=مهدی‌خان|ب۲ب2=حیدرخان|ب۳ب3=رحیم‌خان{{سخ}}<small>(رئیس)</small>|ب۴ب4=حاجی‌علی‌خان{{سخ}}<small>(رئیس)</small>}}

{{شجره‌نامه | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | |ب۵ب5| | |ب۶ب6| | | |ب۷ب7|ب۵ب5=رستم‌خان{{سخ}}<small>(رئیس)</small>|ب۶ب6=محمدحسن‌خان|ب۷ب7=شیرمحمدخان{{سخ}}<small>(رئیس)</small>}}

{{شجره‌نامه | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | |ب۸ب8| | |ب۹ب9| | | |ب۱۰ب10|ب۸ب8=گداخان{{سخ}}<small>(رئیس)</small>|ب۹ب9=اگورخان{{سخ}}<small>(رئیس)</small>|ب۱۰ب10=[[فتح‌الله پورسرتیپ|فتح‌الله‌خان]]{{سخ}}<small>(رئیس)</small>}}

{{شجره‌نامه | | | | | | | | | | | | | | | | | |ب۱۱ب11| | | | |ب۱۲ب12| | |ب۱۳ب13|ب۱۱ب11=حسین‌خان|ب۱۲ب12=حسن‌خان{{سخ}}<small>(رئیس)</small>|ب۱۳ب13=خان‌جان}}

{{شجره‌نامه | | | | | | | | | | | | | | |,|-|-|-|(| | | | | |ب۱۴ب14| | |ب۱۵ب15|ب۱۴ب14=صادق‌خان{{سخ}}<small>(رئیس)</small>|ب۱۵ب15=غلام‌خان{{سخ}}<small>(رئیس)</small>}}

{{شجره‌نامه | | | | | | | | | | | | | |ب۱۷ب17| |ب۱۶ب16|ب۱۶ب16=محمدحسین‌خان{{سخ}}<small>(رئیس)</small>|ب۱۷ب17=شیرمحمدخان}}

سکوندهاسگوندها به عنوان بخشی از باجلوندها به همراه [[بیرانوند|بیرانوندها]]ها از جمله ایل‌های لرستان بودند که در شکل‌گیریشکل گیری [[زندیان|حکومت زندیان]]، به [[کریم‌خان زند]] کمک کرده و همراه وی به [[شیراز]] رفتند اما پس از انقراض سلسله زندیه به لرستان برگشتند و در هرج و مرج اوایل حکومت قاجار به تصرف املاک سایر ایل‌ها پرداختند.<ref name=tarikh />

پس از بازگشت ایل‌های باجلوند (سکوندهاسگوندها) و بیرانوندها به لرستان، سگوندها با ایل ساکی برای تصاحب منطقه [[بالاگریوه]] وارد نبرد شدند که نتیجه آن کشته شدن [[حسین‌خان ساکی]] رئیس ایل ساکی و تصرف بالاگریوه توسط ایل سکوندسگوند بود.<ref name=tarikh /> پس از این شکست ساکی‌ها در لرستان و خوزستان پراکنده شده و بخشی از آنها به عنوان یکی از طوایف سکوندسگوند درآمدنددر آمدند.<ref name=tarikh />

سکونندهاسگوندها در کنار بیرانوندها، پاپی‌ها و چگنی‌ها در شورش سال ۱۳۰۲ علیه نیروهای دولتی حکومت پهلوی شرکت داشتند که نتیجه شورش سرکوب و شکست عشایر لر بود.<ref>{{یادکرد کتاب | نام خانوادگی =ستوده | نام =سیدیدالله| پیوند نویسنده = | عنوان =شورش لرستان | ترجمه = | جلد =نخست | سال =۱۳۹۱ | ناشر =شاپورخواست |مکان =خرم‌آباد | شابک =۹۷۸-۹۶۴-۲۷۰۷-۷۵-۱| صفحه =۱۱۰ | پیوند = | تاریخ بازبینی =}}</ref>

سکوندهاسگوندها یکی از پنج ایل [[باجلان]] ساکن لرستان است.<ref>[http://www.encyclopaediaislamica.com/madkhal2.php?sid=84 ایل باجولوند]</ref> ایل باجلوند به پنج طایفه عمده تقسیم می‌شودمی شود که عبارتند از : <ref name=ghbile />

* یاراحمدی

* قائدرحمت

* آروان

* دالوند

* مختوا

* قلی

* علی‌دوست

* خداوردی

* محمد

* زینل

* مهدی‌خانی

;تیره‌های فرعی عبارتند از:<ref name=ghbile />

*[http://www.sagvand.com/ وب‌سایت سگوند]