قمرالملوک وزیری: تفاوت میان نسخه‌ها

محتوای حذف‌شده محتوای افزوده‌شده
Fatranslator (بحث | مشارکت‌ها)
Rezabot (بحث | مشارکت‌ها)
خط ۲۵:
[[پرونده:Qamar Vaziri.jpg|بندانگشتی|چپ|قمرالملوک در نوجوانی.]]
[[پرونده:Qamar-ol-Moluk Vaziri female singer of Persia.jpg|بندانگشتی|چپ|این یکی از معروفترین عکس‌های بانو قمرالملوک وزیری در جوانی است که نیم‌تاج طلا بر سر دارد.]]
'''قمرالملوک وزیری‌زاده''' (۱۲۸۴ [[تاکستان]] یا [[کاشان]]- ۱۴ مرداد ۱۳۳۸ [[تهران]]) خواننده [[موسیقی سنتی ایرانی|آوازهای سنتی ایرانی]] بود که در دورهٔ خود بسیار شهرت یافت.<ref>{{یادکرد کتاب | نام خانوادگی = ألتونجی | نام = محمد | پیوند نویسنده = محمد تونجی | عنوان = معجم أعلام النساء | سال =۲۰۰۱ | ناشر = [[دارالعلم للملایین]] |مکان = [[بیروت]]| صفحه = ۱۴۴}}</ref>
وی نخستین زن خواننده ایرانی بود که صدایش ضبط شد و نخستین زنی بود که در ایران بدون حجاب روی صحنه رفت. مهم‌ترین عامل موفقیت شتابنده او نیاز زمانه به نو شدن و دگرگونی بود. وی در نوع‌دوستی و بخشش زیاده روی داشت، چنان‌که اواخر عمر خود را به تنگ‌دستی گذراند.<ref>{{یادکرد وب|نویسنده = |نشانی = http://www.bbc.co.uk/persian/arts/2014/07/140729_qamar_alih.shtml?bw=bb&mp=wm&bbcws=1&news=1 |عنوان = سالمرگ قمرالملوک وزیری و صداهای شنیده نشده| ناشر = بی‌بی‌سی فارسی|تاریخ =سه شنبه ۷ مرداد ۱۳۹۳}}</ref>
 
== زندگی‌نامه ==
قمرالملوک وزیری که نام شناسنامه‌اش پیش‌تر «قمرخانم سید حسین‌خان» بود، نخستین زن در دوران [[تاریخ معاصر ایران]] بود که بی‌حجاب به خوانندگی در حضور مردان پرداخت. از وی به عنوان پرآوازه‌ترین خواننده زن [[موسیقی سنتی ایرانی|آوازهای سنتی ایران]] یاد می‌شود.<ref>[http://www.bbc.co.uk/persian/arts/2012/08/120804_l41_music_ghamar_vaziri_anniversary.shtml پنجاهمین سال‌گرد درگذشت قمرالملوک وزیری] بی‌بی‌سی فارسی، ۱۵ مرداد ۱۳۸۸</ref><ref name=" "/>
 
در جلد نخست کتاب ''سیمای هنرمندان ایران'' که بیش از یکصد و سی صفحه از قمرالملوک نوشته است، به "نقل از جهان‌شاه صارمی در ''آدینه'' شمارهٔ ۳۷" آمده است: «قمر در ۱۲۸۴ خورشیدی در [[تاکستان]] چشم به جهان گشود. پدرش [[سید حسن]] چهار ماه پیش از تولد او درگذشته بود. از دامان مادرش که [[طوبی]] نام داشت بیش از هشت ماه بهره‌مند نشد و از هشت ماهگی تحت تکفل و سرپرستی مادربزرگش [[خیرالنساء]] ملقب به افتخارالذاکرین قرار گرفت».<ref>''سیمای هنرمندان ایران''؛ موسیقی، تئاتر و سینما، به کوشش و گزینش حبیب‌اله نصیری‌فر، انتشارات صفی علی‌شاه، تهران، 1374، جلد یک، صفحهٔ 24.</ref> در هجده ماهگی مادرش به دلیل ابتلا به بیماری [[حصبه]] درگذشت و از این زمان تحت سرپرستی مادربزرگش که روضه‌خوان زنانه حرم [[ناصرالدین شاه]] بود قرار گرفت. او در جایی گفته‌است: «من مدیون تربیت اولیهٔ خودم هستم، چراکه همان پامنبری کردن‌ها به من جرئت خوانندگی داد.»
خط ۳۵:
در جوانی پس از آشنایی با [[مرتضی نی‌داوود]] با ردیف موسیقی ملی آشنا شد و راهش را برای کسب تجربیات از استادان دیگر هموار ساخت. کار پیش‌رفت قمر در مدتی کوتاه به آن‌جا رسید که کمپانی «[[هیز ماسترز ویس]]» به‌خاطر ضبط صدای او دستگاه صفحه‌پُرکُنی به تهران آورد. بعد از آن کمپانی «[[پولیفون]]» هم آمد. به گفته [[ساسان سپنتا]] و [[محمدعلی امیرجاهد|امیرجاهد]] ۲۰۰ صفحه از قمر ضبط شده‌است.
 
قمر نخستین کنسرت خود را در سال ۱۳۰۳ در [[گراند هتل (تهران)|گراند هتل]] برگزار کرد. روز بعد [[نظمیه]] از او تعهد گرفت که بی‌حجاب کنسرت ندهد، زیرا در آن زمان، زنان بی‌چادر را در خیابان‌ها دست‌گیر می‌کردند و به کلانتری‌ها و بازداشت‌گاه‌ها می‌بردند. اما این اتفاق باعث ریختن ترس زنان از خوانندگی و ورود خوانندگان دیگری چون [[ملوک ضرابی]] و [[روح‌انگیز]] شد.<ref name=ToolAutoGenRef2>[http://www.bbc.co.uk/persian/arts/2014/08/140805_l51_ghamar_vaziri_music.shtml قمرالملوک وزیری؛ صدایی که تابوها را شکست] بی‌بی‌سی فارسی، ۱۵ مرداد ۱۳۸۸</ref> قمر عواید کنسرت را به امور خیریه اختصاص داد. قمر در سفر [[خراسان]] در [[مشهد]] کنسرت داد و عواید آن را صرف [[آرامگاه فردوسی]] کرد. در [[همدان]] در سال ۱۳۱۰ کنسرت داد و ترانه‌هایی از عارف خواند. وقتی [[نیرالدوله]] والی خراسان چند گلدان نقره به او هدیه کرد، آن را به [[عارف قزوینی|عارف]] پیشکش نمود، با این‌که عارف مورد غضب والی و دستگاه [[رضاشاه]] بود. در سال ۱۳۰۸ به نفع [[شیر و خورشید سرخ]] کنسرت داد و عواید آن به بچه‌های یتیم اختصاص داده شد. گشایش [[رادیو ایران]] در سال ۱۳۱۹ صدای قمر را به عموم مردم رساند.
 
قمر در پانزده‌سالگی به ازدواج یک صاحب‌منصب درآمد و پس از یک ماه طلاق گرفت. بعدها که سی‌ساله بود (۱۳۱۴)، به عقد امین‌التجار درآمد که این ازدواج هم دوام نیافت.<ref name="bbc.co.uk">[http://www.bbc.co.uk/persian/arts/2012/08/120804_l41_music_ghamar_vaziri_anniversary.shtml قمر در محاق؛ یادی از قمرالملوک وزیری در سال‌مرگش] بی‌بی‌سی فارسی، ۱۴ مرداد ۱۳۹۱</ref>
خط ۴۴:
او با دولت‌مردان رابطه‌ای محکم داشت و اگرچه اهل سیاست نبود، مراوداتش با دولت‌مردان از او هنرمندی آگاه به مسائل سیاسی پدیدآورده بود. شهرت قمر به جایی رسیده بود که او در مورد شرکت در مهمانی‌ها و جشن و سرورها خود تصمیم می‌گرفت و غالباً دعوت خانواده‌های تهی‌دست را بر پذیرش دعوت بزرگان ترجیح می‌داد و بارها جواهرات اهدایی بزرگان را پس فرستاد یا میان نیازمندان تقسیم کرد.
 
او در جریان برپایی [[جمهوری]]، صدای رسای خود را در اجرای مارش جمهوری عارف رها کرد و مورد تحسین روشن‌فکران قرار گرفت. [[مرغ سحر]] سروده [[محمدتقی بهار|ملک‌الشعرا بهار]] در صدر این ترانه‌هاست؛ ولی به‌محض آن که کشتنیان را سیاستی دگر آمد، رفتارشان با جمهوری‌خواهان عوض شد و عده زیادی گرفتار تعقیب و زندان شدند. شهرت قمر که آن هم آسان به دست نیامده بود او را از مکافات مصون نگاه داشت، ولی صفحات مارش [[جمهوری]] از بازار فروش بیرون ریخته شد و تا مدت‌ها هر جا صفحه مارش پیدا می‌شد برای صاحبش دردسر می‌آفرید.<ref name=ToolAutoGenRef1>[http://www.bbc.co.uk/persian/arts/2014/08/140805_l51_ghamar_vaziri_music.shtml قمرالملوک وزیری؛ صدایی که تابوها را شکست] بی‌بی‌سی فارسی، ۱۴ مرداد ۱۳۹۳</ref>
 
== روابط با هنرمندان ==
خط ۱۰۳:
 
{{موسیقی در دوران پهلوی}}
 
[[رده:اهالی تاکستان]]
[[رده:اهالی تهران]]
سطر ۱۰۸ ⟵ ۱۰۹:
[[رده:خوانندگان اهل تهران]]
[[رده:خوانندگان زن اهل ایران]]
[[رده:خوانندگان زن سده ۲۰ (میلادی)]]
[[رده:خوانندگان سده ۲۰ (میلادی)]]
[[رده:خوانندگان فارسی‌زبان]]