میوز: تفاوت میان نسخه‌ها

[[پرونده:Meioosi2.jpg|300px|بندانگشتی|یک [[یاخته|یاختهٔ]] [[دودسته]] توسط تقسیم کاستمانمیوز به ۴ یاختهٔ [[تک‌دسته]] تقسیم شده‌است.]]

تقسیم [[رشتمانمیتوز]] باعث تولید [[یاخته]]های می‌شود که کاملاً همانند یاختهٔ مادر می‌باشند. در نتیجه این تقسیم نمی‌تواند به تنهایی پاسخگوی گوناگونی موجود در دنیای زنده باشد. ایجاد گوناگونی در دنیای زنده، مدیون این گونهٔ [[تقسیم یاخته‌ای]] است که کاستمانمیوز نام دارد.

بسیاری از [[جانداران]] به منظور [[تولید مثل]]، [[گامت]] تولید می‌کنند و امکان ترکیب آنها را با یکدیگر فراهم می‌سازند. گامت‌ها [[تک‌دسته]] (یا هاپلوئید) هستند. اگر گامت‌ها [[تک‌دسته]] نبودند، شمار کروموزوم‌ها در هر نسل دو برابر نسل قبل می‌شد. طی کاستمانمیوز از یک یاختهٔ [[دودسته]] (یا دیپلوئید)، چهار یاختهٔ [[تک‌دسته]] پدید می‌آید.

کاستمانمیوز نوعی تقسیم [[هسته یاخته|هستهٔ یاخته‌ای]] می‌باشد که در آن [[کروموزوم]]ها نصف می‌شود و یاخته‌های تخصص‌یافته‌ای که مسوول تولید مثل هستند (گامت در [[جانوران]] یا [[هاگ]] در دیگر جانداران) تولید می‌شود. تقسیم کاستمانمیوز برای [[تولید مثل جنسی]] ضروری است و در همهٔ [[یوکاریوت]]ها (همچنین [[تک‌یاختگان]] یوکاریوت) که تولید مثل جنسی انجام می‌دهند، رخ می‌دهد. کاستمانمیوز در [[باستانیان]] و [[باکتری]]ها روی نمی‌دهد چون تولید مثل آنها از راه‌های دیگری همچون [[تقسیم دوتایی]] می‌یاشد.

یاخته پیش از آغاز کاستمانمیوز مرحله‌های [[میان‌چهر]] را، مانند میان‌چهر [[رشتمان]] سپری می‌کند. در این مرحله‌ها [[دی‌ان‌ای]] [[همانندسازی]] می‌کند (در مرحلهٔ [[ساخت (زیست‌شناسی)|ساخت]] از [[چرخهٔ یاخته‌ای]]) و یاخته برای تقسیم شدن آماده می‌شود.

== مرحله‌های کاستمانمیوز ==

[[پرونده:Meiosis Stages - Persian.svg|وسط|1100x1100پیکسل|مرحله‌های کاستمانمیوز .]]

کاستمانمیوز از دو تقسیم پیاپی [[هستهٔ یاخته]] به نام کاستمانمیوز نخستین و کاستمانمیوز دوم تشکیل شده‌است که هر کدام خود مراحل [[پیش‌چهر]]، [[پس‌چهر]]، [[پسین‌چهر]] و [[واپسین‌چهر]] را دارند.

مرحلهٔ دوم کاستمانمیوز بسیار شبیه [[رشتمان]] است.

طولانی‌ترین مرحلهٔ کاستمانمیوز در کاستمانمیوز نخستین، [[پیش‌چهر]] است.

باید توجه داشت که کاستمانمیوز یک چرخه نیست.

=== کاستمانمیوز نخستین ===

در پروفاز 1، که نخستین مرحلهٔ کاستمانمیوز نخستین است، کروموزوم‌های مضاعف‌شده همچون [[پیش‌چهر]] در [[رشتمان]] فشرده و قابل دیدن می‌شوند و غشای هسته تجزیه می‌شود. آنگاه [[کروموزوم همتا|کروموزوم‌های همتا]] که هر کدام دو [[کروماتید|کروماتید خواهری]] دارند از درازایشان در کنار یک‌دیگر قرار گرفته و یک [[تتراد]] به وجود می‌آورند. پس از پروفاز 1، یاخته وارد مرحلهٔ متافاز 1 می‌شود.

=== پس‌چهرمتافاز نخستین ===

در پس‌چهرمتافاز نخستین، که دومین مرحلهٔ کاستمانمیوز نخستین است، تترادها به وسیلهٔ رشته‌های دوک در سطح استوایی یاخته ردیف می‌شوند.

=== پسین‌چهرآنافاز نخستین ===

در پسین‌چهرآنافاز نخستین، که سومین مرحلهٔ کاستمانمیوز نخستین است، کروموزوم‌های همتا از یکدیگر جدا می‌شوند، اما دو کروماتید خواهری هر کروموزوم همچنان در محل [[میان‌پار]] به یکدیگر پیوند دارند. بنابراین هر کروموزوم همچنان دو کروماتیدی (مضاعف شده) است.

=== واپسین‌چهرتلوفاز نخستین ===

در واپسین‌چهر تلوفاز نخستین، که چهارمین مرحلهٔ کاستمانمیوز نخستین است، کروموزوم‌ها در دو قطب یاخته گرد هم می‌آیند. در بیشتر جانداران در این مرحله سیتوپلاسم (درون‌یاخته) نیز تقسیم می‌شود ([[تقسیم درون‌یاخته]]) و دو یاختهٔ جدید پدید می‌آید. در هر یک از دو یاختهٔ پدیدآمده، یا در هر یک از دو قطب یاخته، فقط یکی از دو کروموزوم همتا وجود دارد. پس از پایان واپسین‌چهر تلوفاز نخستین، یاخته وارد کاستمانمیوز دوم می‌شود، اما باید توجه داشت که کروموزوم‌ها در فاصلهٔ میان کاستمانمیوز نخستین و کاستمانمیوز دوم همانندسازی نمی‌کنند.

=== کاستمانمیوز دوم ===

==== پیش‌چهرپروفاز دوم ====

[[پیش‌چهرپروفاز دوم]] پس از واپسین‌چهرتلوفاز نخستین رخ می‌دهد و آغاز کاستمانمیوز دوم به شمار می‌آید. باید توجه داشت که در این فاصله کروموزوم‌ها [[همانندسازی]] نمی‌کنند. در پیش‌چهردرپروفاز دوم رشته‌های دوک در پیرامون هر هستهٔ [[تک‌دسته]] پدیدار می‌گردند.

==== پس‌چهرمتافاز دوم ====

پس‌چهرمتافاز دوم پس از پیش‌چهرپروفاز دوم رخ می‌دهد. در این مرحله کروموزوم‌ها که هنوز دو کروماتیدی هستند، در سطح استوایی یاخته ردیف می‌شوند و از طریق [[میان‌پار]]های خود به رشته‌های دوک پیوسته می‌شوند.

==== پسین‌چهرآنافاز دوم ====

پسین‌چهرآنافاز دوم پس از پس‌چهرمتافاز دوم رخ می‌دهد. در این مرحله دو کروماتید هر کروموزوم (کروماتیدهای خواهری) از هم جدا می‌شوند و به سوی دو قطب یاخته می‌روند (همانند [[پسین‌چهر]] در [[رشتمان]]).

واپسین‌چهرتلوفاز دوم پس از پسین‌چهرآنافاز دوم رخ می‌دهد، در این مرحله پوشش [[هسته یاخته|هسته]] پیرامون [[کروماتید]]ها پدید می‌آید. دوک از میان می‌رود و سپس [[تقسیم درون‌یاخته]] رخ می‌دهد.

نتیجهٔ کاستمانمیوز یک یاختهٔ [[دودسته]]، چهار یاختهٔ [[تک‌دسته]] است.