انگلبرت کمپفر: تفاوت میان نسخه‌ها

کمپفر برای کسب اطلاعات دست اول نیاز به تماس مستقیم با طبقات مختلف مردم داشت. به همین دلیل از بدو ورود به [[اصفهان]] مشغول فراگرفتن دو [[زبان فارسی]] و [[زبان ترکی استانبولی|ترکی]] شد. کسی که بیش از همه به او در فراگرفتن این زبانها یاری رساند کشیشی مسیحی با نام رافائل دومان {{به فرانسوی|Raphael du Mans}} بود که تا آن زمان سی و هشت سال از اقامتش در اصفهان می‌گذشت. همچنین رافائل برای کمک به کمپفر یک کتاب [[دستور زبان]] ترکی و کتابی دربارهٔ ایران نوشت که کمپفر از آن استفاده بسیار کرد.{{سخ}}

کمپفر به واسطه آشنایی به [[زبان فارسی]] و آداب و فرهنگ ایرانیان، اعتبار و محبوبیت خاصی میان مردم پیدا کرده بود. در دربار هم اعتبار خود را حفظ کرده بود. آنچنان که [[شاه سلیمان]] از وجود او در مذاکرات خود با سفرا و نمایندگان اروپایی به عنوان مترجم دربار بهره می‌جست.

کمپفر حین عبور از [[تخت جمشید]] قسمتی از [[کتیبه‌های پی‌بنای کاخ آپادانا تخت جمشید|کتیبه‌های]] آن را رونویسی کرد.<ref>زبان و ادب فارسی در جهان، شعبان آزادی کناری، فصلنامه نامه پارسی، تابستان ۱۳۷۶، شماره ۵</ref> پس از [[توماس هاید]] که برای اولین بار از اصطلاح [[خط میخی]]، علی‌رغم تردید در این که این نشانه‌ها یک [[سیستم خطی]] هستند، برای این گونه خط استفاده کرده بود،<ref>[http://www.jadidonline.com/story/19102012/bhr/iran_ancient_script نام شما به پارسی باستان، منوچهر دین‌پرست، جدید آنلاین، ۲۸ مهر ۱۳۹۱]</ref> این انگلبرت کمپفر بود که در سال ۱۷۱۲ این اصطلاح را به طور جدی به کار برد.<ref>[http://irania.ir/ie/3947 انگلبرت کمپفر در فرهنگنامه ایران، فرهنگ و تمدن فلات ایران، کاشیان و دیگر مردمان پامیروایرانی]</ref> کمپفر در سفرنامه‌اش اطلاعات بیشتری دربارهٔ این محوطه باستانی می‌دهد.{{سخ}}

هر چند کمپفر مایل بود هر چه سریع‌تر به [[هندوستان]] برسد، اما بنا بر دستور روسای [[هلند|هلندی]] خود مجبور بود در نواحی گرم [[جزیره هرمز]] و [[بندرعباس]] بماند. او در نوشته‌های خود از این توقف اجباری شکایت بسیار کرده‌است. توقف کمپفر در این محل از ۲۸ دسامبر ۱۶۸۵ تا ۳۰ ژوئن ۱۶۸۸ به طول انجامید.{{سخ}}

پس از خروج از ایران، کمپفر به [[هندوستان]]، [[جاوه]] و پس از آن [[ژاپن]] می‌رود و در اواخر سال ۱۶۹۴ به [[آلمان]] بازمی‌گردد. کمپفر در ژاپن هم تحقیقات جالبی انجام داده و از مشاهدات خود گزارش‌های مفصلی نوشته‌است. بسیاری او را در زمره ژاپن‌شناسان متقدم جای داده‌اند.{{سخ}}

کمیابی و کلمات سخت لاتین سفرنامه کمپفر باعث شد این کتاب پرارزش سال‌ها در کتابخانه‌ها بدون استفاده مانده، کم‌کم از یاد برود. تا کارل مایر لمگو {{آلمانی|Karl Meier - Lemgo}} با صحبت دربارهٔ کمپفر و ترجمه بخش‌هایی از سفرنامه،[[سفرنامه]]، باعث معرفی این [[ایران‌شناسی|ایران‌شناس]] معروف آلمانی شد. از آنجا که کمپفر در این اثر خود اغلب اصطلاحات ایرانی را به [[خط فارسی]] یادداشت کرده‌بود و خواندن آن برای کسانی که به خط و زبان فارسی آشنایی نداشتند به سختی ممکن بود، کارل مایر لمگو تنها توانست هشتاد صفحه از جلد اول کتاب را به زبان آلمانی ترجمه و منتشر کند.{{سخ}}

سرانجام پروفسور [[والتر هینتس]] که در سالهای ۱۹۳۶–۱۹۳۵ در دانشگاه [[برلنبرلین]] مشغول تدریس بود، کتاب کمپفر را به عنوان ماده درسی برای رشته ایران‌شناسی انتخاب و به ترجمه آن به آلمانی اقدام کرد. او تا بهار سال ۱۹۳۸ با همراهی عده بی‌شماری از همکارانش در [[دانشگاه گوتینگن]] روی ترجمه خام کار کرد و موفق به ترجمه کتاب به زبان آلمانی ساده و روان شد. در سفرنامه کمپفر به اصطلاحات اداری و قوانین ایران در [[عهد صفویه]] برمی‌خوریم که به دو زبان فارسی و ترکی نوشته شده‌اند. به همین دلیل برگرداندن این اصطلاحات به زبان آلمانی کار ساده ای نبوده‌استنبوده‌ است.

بخش‌هایی از سفرنامه انگلبرت کمپفر که راجع به ایران بود در سال ۱۳۵۰ خورشیدی با عنوان «در بارگاه شاهنشاه ایران» از روی ترجمه آلمانی دکتر [[والتر هینتس]] به زبان فارسی منتشر شد. کمپفر در این کتاب به روشنی به تشریح دربار صفوی در دوره [[شاه سلیمان]] پرداخته و روند انحطاط آن را خاطرنشان می‌سازد. کتاب از شانزده فصل تشکیل شده. منابع مؤلف در تهیه کتاب، منابع ایرانی از جمله مهماندار سفارت بوده، او از کتاب و نوشته‌های سایر سفرا و سیاحان دیگر نیز بهره برده‌است. قسمت اول کتاب دربارهٔ اوضاع و احوال ایران در عهد مؤلف است و در جای جای آن اصطلاحات فارسی به کار برده، آن را به خط فارسی نوشته و شرح داده. قسمت دوم کتاب اختصاص به حوادث تاریخی و شرح اوضاع طبیعی ایران است.

* فصل اول کتاب با عنوان «شاه ایران و دربار وی» به مسائلی مثل [[اقتدار]] شاه، مبری بودن فرمانروا از معصیت و گناه، القاب شاه، وسعت ایران و به طور کلی توصیف کلی از وضع سلطنت و دربار می‌پردازد. از نظر کمپفر شاهان صفوی هر چند پادشاهانی کاملاً آزاد هستند اما در کار مملکت‌داری جانب عدل، انصاف و عطوفت را رعایت می‌کنند. او در محدوده [[قاره آسیا]] به استثنای چین و ژاپن ایران را از نظر سیاست و علوم و فنون از سایر کشورها برتر می‌داند و بیان می‌دارد که آن‌سوی مرزهای گسترده ایران اقوامی چون روس‌ها، تاتارها، هندی‌ها، عرب‌ها و ترک‌ها ساکنند و برای اینکه بتوان با این اقوام [[همزیستی مسالمت‌آمیز]] داشت باید در سیاست و مملکت‌داری زیرک و هوشیار بود. چرا که اگر جنگی درگیرد، پیروزی فقط با به کار بردن تمام قوا، ابزار و دلیری بسیار میسر می‌شود. در بخش دوم از فصل اول به بررسی پیشینه خاندان صفوی پرداخته و چگونگی به قدرت رسیدن این سلسله در ایران شرح داده می‌شود. از دیگر موارد ذکر شده در این بخش داستان ملاقات تیمور با خواجه علی از مرشدان طریفت صفویه است. بخش سوم از فصل اول عنوان «ولیعهد» را بر خود دارد و از نحوه انتخاب جانشین پادشاه گفتگو کرده، وضعیت دربار ایران را شرح می‌دهد. کمپفر می‌گوید در تعیین ولیعهد تنها تبار پدری که از خاندان سلاطین صفوی است مطرح است و به اصالت خانوادگی مادر ولیعهد چندان توجهی نمی‌شود. سپس در انتقاد از وضعیت انتخاب و تعلیم ولیعهد می‌نویسد: «آینده ولیعهد مملکت نه با تربیت منظم تعیین می‌گردد، نه با تعلیم جدی و نه با نشست و برخاست با مردان لایق و شایسته، زندگی ولیعهد سراسر در اتاقهای حرمسرا می‌گذرد… و مصاحبینش خواجه‌های زنگی هستند.» بخش چهارم از فصل اول از تاجگذاری ولیعهد و عواقب تغییر سلطنت صحبت می‌کند. او از نفوذ وزیر اعظم در پادشاه سخن می‌گوید و تلاش درباریان برای کسب نظر مساعد و مثبت شاه جدید. سپس به بررسی محافل و مجالسی می‌پردازد که برای اداره کشور برپا می‌شد اما بیشتر ساعات این مجالس به خوشگذرانی و نمایش و تشریفات می‌گذشت. بخش پنجم از فصل اول از طرز زندگی شاه صفوی می‌نویسد که بیشتر دوران جوانی خود را با عیاشی و خوشگذرانی گذرانده‌است و تنها در پایان عمر به فکر رعایا و نظم و امنیت مردم می‌افتد.