حیدرخان عمواوغلی: تفاوت میان نسخه‌ها
محتوای حذف‌شده محتوای افزوده‌شده
جز ←پیوند به پیرون: تمیزکاری با ویرایشگر خودکار فارسی |
در چگونگی مرگ حیدر خان عمو اوغلی برچسب‌ها: ویرایش‌های مشکوک به خرابکاری ویرایشگر دیداری |
||
خط ۱۳۴:
آلیانی در کتابش با ذکر سندی که نشان می‌دهد میرزا اختیارات غورخانه را به معین الرعایا داده بود، این اقدام جسورانه را به معین الرعایا نسبت می‌دهد و حتی به آن افتخار می‌کند و می‌گوید: «کشتن فردی کمونیست که در نهضت جنگل نفوذ کرده بود مایه افتخار است.»<ref>آلیانی، همان منبع، ص ۱۵۳</ref>
در چگونگی مرگ حیدر خان عمو اوغلی اگر چه روایت‌های بسیار گفته شده است اما طبعا در درستی آن همواره شّک و تردید وجود داشته است. چرا که بعد از واقع ملا سرا و حمله به گروهی که در آنجا همراه حیدر خان در یک جلسه، جهت جلوگیری از شکست نهضت جنگل گرد آمده بودند، اطلاع چندانی از سرنوشت حیدر خان وجود نداشته است. تنها در کتاب چکیده انقلاب، حیدر خان عمو اوغلی، نوشته رحیم رضا زاده ملک آمده است که : در پرسشی که از سوی فرستدگان لنین در مورد حیدر خان شد، جواب داده شده است که حیدر خان در هنگام فرار در حوالی ماکلوان به دست قزاقان کشته شد.
اما به کوشش یکی از دوستداران حیدر خان، نجیب (شفیع دادوند )، اطلاعات گرانبهایی از آخرین روزهای زندگی این شخصیت مرموز و نافذ دوره مشروطه و جنگل به دست آمد. متاسفانه این دستنوشته گرانبها که نگارنده علاقمند به انتشار آن بود از دست رفت.
نخست جهت شناختن حوادث نهضت جنگل، باید یک شمای کلی از شخصیت و نقش یکی از موثرترین چهره‌های آن یعنی حسن خان آلیانی ارائه کرد. حسن خان آلیانی پیش از پیوستن به نهضت جنگل در حوالی آلیان و ماکلوان بالا و میان رز به راهزنی و غارت اموال مردم مشغول بوده است. با پا گرفتن نهضت جنگل وی با قول اینکه از غارت اموال مردم دست بردارد به میرزا کوچک جنگلی پیوست. اما مکرراً به خودسری و گاه رفتارهای خودسرانه دست میزد که مورد توبیخ میرزا قرار میگرفت. حتی در جایی که پیشنهاد گرفتن محصولات کشاورزی روستایی‌های را به ”جهت ارتزاق جنگلیان به میرزا می‌‌داد، دکتر حشمت در جواب گفت "گوئی نون راهزنی خوب بهت ساخته
با تحقیقات شفیع دادوند و گفتگو با زندانبان حیدر خان اینگونه روشن میگردد که پس از واقع ملا سرا، حیدر خان در حوالی ماکلوان به توسط افراد حسن خان دستگیر میشود، و سپس به دستور مستقیم حسن خان در خانه‌ای در میان رز ( روستایی در ۳۰ کیلومتری فومن و بین ماکلوان پایین و زیده ) زندانی میشود. میرزا قصد کشتن حیدر خان را نداشت و حتی قاصدی جهت آزادی وی گسیل کرد، اما حسن خان از آنجا که با بسیاری از همراهان نهضت که از لحاظ دانش و شخصیت با وی در تفاوت آشکار بودند، کینه شخصی و دشمنی داشت، پیش از رسیدن قاصد امر به کشتن حیدر داد.
زندانبان می‌گوید : به حیدرخان گفتیم که قصد تعویض زندان وی را داریم، اما از آنجا که بسیار با هوش بود به فراست دریافته بود که قصد کشتنش را داریم، لذا طوری حرکت میکرد که در میان ما دو تن که مامور کشتنش بودیم، حرکت میکرد. اما در یک سراشیبی به او گفتیم که پیش بیفتد، با لبخندی تلخ حرکت کرد و ما از پشت سر به او شلیک کردیم، وقتی به زمین افتاد با همان شهامت که همیشه داشت گفت که تیرهای بیشتری به وی شلیک کنیم تا زودتر کار تمام شود.
جسدش را همانجا رها کردند. سگ‌های وحشی پیکرش را تکه تکه کردند و تنها از وی یک پا با چکمه به جا ماند که در جنگل میان رز به خاک سپرده شد.
لازم به ذکر است که حسن خان آلیانی پس از شکست نهضت جنگل تسلیم رضا شاه پهلوی شد و با قدرت جدید به تصاحب زمین‌های مردم یا به اصطلاح رعیت پرداخت اما از آنجا که رضا شاه به هیچ وجه به کسانی که میزان وفاداری در آنان کم بود اعتماد نداشت، در بیمارستانی به زندگی وی پایان داد.
[[علی‌اصغر شمیم|علی اصغر شمیم]] در کتاب خود در بحث خود از پایان کار میرزا می‌نویسد: «[[احسان الله خان دوستدار|احسان الله خان]] به باکو گریخت و [[خالو قربان هرسینی|خالو قربان]] از میرزا جدا شد و حیدر عمو اوغلی به دست [[میرزا کوچک خان جنگلی|میرزا]] به قتل رسید.»<ref>شمیم، علی اصغر، ایران در دوره سلطنت قاجار: قرن سیزدهم و نیمه اول قرن چهاردهم هجری‌قمری، تهران: ابن‌سینا، ۱۳۴۲، ص ۶۲۲</ref>
| |||