ویکی‌پدیا

نقاشی دیواری: تفاوت میان نسخه‌ها

نمایش تاریخچه به صورت تعاملی
→ تفاوت قدیمی‌ترتفاوت جدیدتر ←
محتوای حذف‌شده محتوای افزوده‌شده
دیداریویکی‌متن
Soso freak (بحث | مشارکت‌ها)
۴۹۵ ویرایش‌ها
بسط موضوع، درج یادکرد.
خط ۲:
{{گسترش}}
{{برای|نقاشی‌های دیواری در مکان‌های عمومی|دیوارنگاری}}
'''نقاشی دیواری''' (به‌به انگلیسی: Mural) به نقاشی‌هایی اطلاق می‌شود که بر روی دیوار داخلی خانه‌ها جهت تزئین و تلطیف فضای آن کشیده می‌شوند.<ref>{{یادکرد خبر|کوشش=خبرگزاری مهر {{!}} اخبار ایران و جهان {{!}} Mehr News Agency|تاریخ=2015-12-15|عنوان=مردی که نقاشی دیواری را احیا کرد|نشانی=https://www.mehrnews.com/news/3000426/%D9%85%D8%B1%D8%AF%DB%8Cمردی-%DA%A9%D9%87که-%D9%86%D9%82%D8%A7%D8%B4%DB%8Cنقاشی-%D8%AF%DB%8C%D9%88%D8%A7%D8%B1%DB%8Cدیواری-%D8%B1%D8%A7را-%D8%A7%D8%AD%DB%8C%D8%A7احیا-%DA%A9%D8%B1%D8%AFکرد|زبان=fa|تاریخ بازبینی=2018-02-04}}</ref> به اعتقاد برخی، این نگاره‌ها در شکل‌گیری اعتراضات مدنی و قیام‌های گسترده نقش کلیدی داشته‌اند،<ref>{{یادکرد وب|نام خانوادگی=جهان{{!}}TABNAK|نام=سایت خبری تحلیلی تابناكتابناک{{!}}اخبار ایران و|کد زبان=fa-IR|وب‌گاه=سایت خبری تحلیلی تابناكتابناک{{!}}اخبار ایران و جهان{{!}}TABNAK|نشانی=http://www.tabnak.ir/fa/news/449669/%D8%A7%D8%B1%D8%AA%D8%A8%D8%A7%D8%B7ارتباط-%D8%A7%D9%86%D9%82%D9%84%D8%A7%D8%A8%E2%80%8C%D9%87%D8%A7انقلاب‌ها-%D8%A8%D8%A7با-%D9%86%D9%82%D8%A7%D8%B4%DB%8Cنقاشی-%D8%AF%DB%8C%D9%88%D8%A7%D8%B1%DB%8Cدیواری|عنوان=ارتباط انقلاب‌ها با نقاشی دیواری|بازبینی=2018-02-04}}</ref> از سوی دیگر برخی به ایجاد حالت آرامش برای شهروندان از طریق اجرای نقاشی‌دیواری اشاره می‌کنند.<ref>{{یادکرد خبر|کوشش=خبرگزاری ایلنا|عنوان=نقاشی‌‌هاینقاشی‌های دیواری شاید از استرس مردم تهران بکاهد|نشانی=http://www.ilna.ir/%D8%A8%D8%AE%D8%B4بخش-%D9%81%D8%B1%D9%87%D9%86%DA%AFفرهنگ-%D9%87%D9%86%D8%B1هنر-6/553689-%D9%86%D9%82%D8%A7%D8%B4%DB%8Cنقاشی-%D9%87%D8%A7%DB%8Cهای-%D8%AF%DB%8C%D9%88%D8%A7%D8%B1%DB%8Cدیواری-%D8%B4%D8%A7%DB%8C%D8%AFشاید-%D8%A7%D8%B2از-%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%B1%D8%B3استرس-%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85مردم-%D8%AA%D9%87%D8%B1%D8%A7%D9%86تهران-%D8%A8%DA%A9%D8%A7%D9%87%D8%AFبکاهد|زبان=fa|تاریخ بازبینی=2018-02-04}}</ref> گاهی همین مسائل بحث‌ برانگیزبحث‌برانگیز باعث پاک‌شدن چنین آثاری از دیوار‌هایدیوارهای شهر و یا اماکن مربوط به آن می‌شوند <ref>{{یادکرد خبر|عنوان=پنجمین سال محو بزرگترین نقاشی دیواری در ایران|نشانی=https://article.tebyan.net/30235/%D9%BE%D9%86%D8%AC%D9%85%DB%8C%D9%86پنجمین-%D8%B3%D8%A7%D9%84سال-%D9%85%D8%AD%D9%88محو-%D8%A8%D8%B2%D8%B1%DA%AF%D8%AA%D8%B1%DB%8C%D9%86بزرگترین-%D9%86%D9%82%D8%A7%D8%B4%DB%8Cنقاشی-%D8%AF%DB%8C%D9%88%D8%A7%D8%B1%DB%8Cدیواری-%D8%AF%D8%B1در-%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86ایران|تاریخ بازبینی=2018-02-04}}</ref><ref>{{یادکرد وب|نویسنده=|کد زبان=|تاریخ=۱۳۹۰|وب‌گاه=ایسنا {{!}} خراسان رضوی|نشانی=http://khorasan.isna.ir/Default.aspx?NSID=5&SSLID=46&NID=12142|عنوان=در اقدامياقدامی بيبی‌سابقه؛ سابقه؛بزرگترین بزرگتريننقاشی نقاشي ديواريدیواری کشور در مشهد پاک شد|بازبینی=2018-02-04}}</ref>
 
[[پرونده:Dr, Hariri house.jpg|left|thumb|280px|نقاشی صحن‌صحن اصلی خانه دکتر حریری، [[تبریز]]]]
 
== تاریخچه ==
هزاران سال پیش، انسان نخستین تصویر حیواناتی را كهکه برای احتیاجات خود [[شکار|شكار]] می كردهمی‌کرده و تصاویر آنها را بر دیواره محل سكونتشان،سکونتشان، یعنی در انتهای صخره [[غار]] نقاشی می كردندمی‌کردند. آنان با اجرای اعمالی چون مراسم حمله به آن تصاویر، انگیزه خود را برای شكارشکار فردایشان بالامی بردند.
 
دراین باره [[هلن گاردنر]]، [[پژوهش|محقق]] و تاریخ نویستاریخ‌نویس معاصر چنین می گویدمی‌گوید: <blockquote>شكارگرشکارگر هنرمند آن روزگار، غالباً از سطوح نا منظم وطبیعی دیوارهای غار، برجستگیبرجستگی‌ها، ها،فرورفتگی‌ها، فرورفتگی ها، شكاف‌هاشکاف‌ها و لبه هایلبه‌های تیز آنها برای ایجاد تصویر حضور واقعی شكل هایشکل‌های خود درآنجا به طرز ماهرانه ای استفاده می كرده استمی‌کرده‌است. از برآمدگی دیوار می توانسته استمی‌توانسته‌است درچارچوب خطوط كناریکناری یكیک گاو وحشی مهاجم برای نشان دادن بزرگی بدن این جانور استفاده كندکند.</blockquote>جالب توجه ترینتوجه‌ترین آثار نقاشی دیواری مربوط به دوره پارینه سنگی با قدمتی حدود ۳۰ هزار سال مربوط به غارهای [[آلتامورا]] واقع درشمال [[اسپانیا]] و غارهای [[لاسکو|لاسكو]] واقع درجنوب [[فرانسه]] است.
 
== نقاشی دیواری در ایران ==
=== دورهٔ نوسنگی ===
قدیمی ترینقدیمی‌ترین آثار نقاشی یافت شده در ایران مربوط به [[دوران نوسنگی]] حدود ۸ هزارسال قبل از [[پیش از میلاد|میلاد]] بوده كهکه بر صخره هایصخره‌های [[غار دوشه]] و در دره میرملاس در منطقه كوهدشتکوهدشت [[استان لرستان]] است. این صخره نگارهنگاره‌ها ها صحنه هایصحنه‌های [[رزم]] وشكاروشکار با [[تیراندازی با کمان|تیر و كمانکمان]] و حیواناتی چون [[اسب]]، [[کل و بز|بزكوهیبزکوهی]] و سگ را نشان میمی‌دهد دهد كهکه به شیوه ای ساده و ابتدایی و با تركیباتترکیبات [[مواد رنگزا|مواد رنگی]] قرمز اخرایی، سیاه و اندكیاندکی زرد از سوی انسان هایانسان‌های [[غارنشینان|غار‌نشینغارنشین]] با انگیزه اعتقادات جادویی آن منطقه كارکار شده استشده‌است.<ref>{{یادکرد خبر|تاریخ=۱۳۸۶/۹/۲۷|عنوان=سیری در نقاشی هاینقاشی‌های دیواری ۱۰ هزار ساله غار دوشه: زایش هنر در سپیده دم تاریخ|ناشر=روزنامه‌یروزنامهٔ ایران|doi=|تاریخ بازدید=04/02/2018}}</ref>▼
 
=== دوره‌یدورهٔ نوسنگیپیش از اسلام ===
قدمت اعتلای این هنر در تاریخ ایران، به دوره‌یدورهٔ ساسانیان برمی‌گردد.<ref>{{یادکرد کتاب|نشانی=https://books.google.com/books?id=7m5yDgAAQBAJ&pg=PT37&lpg=PT37&dq=%D9%86%D9%82%D8%A7%D8%B4%DB%8Cنقاشی+%D8%AF%DB%8C%D9%88%D8%A7%D8%B1%DB%8Cدیواری+%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86ایران&source=bl&ots=Sw7v265vf0&sig=rU3sVmujDssUKBnpkM608M-cO7k&hl=en&sa=X&ved=0ahUKEwjaxYTs_ozZAhXQIlAKHWVmDHk4FBDoAQhUMAY#v=onepage&q&f=false|عنوان=هزاره‌یهزارهٔ ققنوس: ساسانیان تا سامانیان|نام خانوادگی=کویر|نام=محمود|تاریخ=2017-03-20|ناشر=H&S Media|سال=|شابک=9781780836577|مکان=|صفحات=۳۳|زبان=fa}}</ref> بر اساس پژوهشی که پیرامون نقاشی دیواری در دپارتمان نقاشی [[دانشگاه تهران]] صورت گرفته است،گرفته‌است، موضوع نقاشی دیواری [[ایران قبل از اسلام|ایرانِ قبل از اسلام]] به عنوان موضوع معرفی شده استشده‌است که کمی مهجور مانده و کمتر بدان پرداخته شده استشده‌است. در چکیده‌یچکیدهٔ این پژوهش چنین آمده استآمده‌است:<blockquote>چنانچه هرگاه در باب نقاشی ایران سخنی به میان می آید،می‌آید، ذهن همگان معطوف به نگارگری هانگارگری‌ها و تصویر سازی کتب بعد از اسلام و به خصوص دوران تیموری تا قاجار می شودمی‌شود. در حالی که شواهد نشان می دهدمی‌دهد که در ایران، نقاشی دیواری، بسیار کهن تر از تصویرگری کتاب بوده و در دوران کهن ،کهن، نقاشی دیواری بیشترین اهمیت را در میان سایر هنرهای تصویری و تجسمی دارا بوده استبوده‌است. حال آنکه پس ازاسلام و به خصوص بعد از استیلای مغولان در ایران، اهمیت آن کمتر و در مقایسه با تصویر سازی کتاب ،کتاب، کمرنگ تر جلوه نمود . در حالی که اصل و ریشه سنت تصویری نقاشی ایران،کهایران، که به صورت شیوه ای خاص درآمد وتا به امروز هویت خود را حفظ کرد ،کرد، و ما آن را تحت عنوان سنت نقاشی ایرانی می شناسیم،می‌شناسیم، همین دیوار‌نگاری‌هادیوارنگاری‌ها و نقاشی‌های دوران باستان و به ویژه دو دوره مهم و تأثیرگذار اشکانی و ساسانی می باشندمی‌باشند.</blockquote>او در این پژوهش سعی نموده تا ابتدا به معرفی این دیوار‌نگاره‌هادیوارنگاره‌ها و سپس به بررسی از جهات تاریخی، جغرافیایی، شرایط فرهنگی و جامعه شناختی،همچنینشناختی، تاثیرهمچنین پذیریتأثیرپذیری ازسایر هنرها و تاثیرتأثیر گذاری بر هنرهای دوران پس از خود، مورد بررسی قرار گرفته و تعدادی از آنها را با هدف شناخت نقاشی وبه خصوص دیوارنگاره هایدیوارنگاره‌های ایران باستان (اشکانی و ساسانی) چه از لحاظ تاریخی و تأثیرات فرهنگی و چه به لحاظ ساختارهای زیبا شناختی از لحاظ ساختاری تجزیه و تحلیل می‌نماید. <ref>{{یادکرد وب|نویسنده=مریم به نژاد|کد زبان=فا|تاریخ=۱۳۸۸|وب‌گاه=دانشگاه‌تهران|نشانی=http://ut.ac.ir/fa/thesis/2431/بررسی-نقاشیهای-دیواری-دوران-اشکانی-وساسانی|عنوان=بررسی نقاشیهای دیواری دوران اشکانی وساسانی}}</ref>▼
▲قدیمی ترین آثار نقاشی یافت شده در ایران مربوط به [[دوران نوسنگی]] حدود ۸ هزارسال قبل از [[پیش از میلاد|میلاد]] بوده كه بر صخره های [[غار دوشه]] و در دره میرملاس در منطقه كوهدشت [[استان لرستان]] است. این صخره نگاره ها صحنه های [[رزم]] وشكار با [[تیراندازی با کمان|تیر و كمان]] و حیواناتی چون [[اسب]]، [[کل و بز|بزكوهی]] و سگ را نشان می دهد كه به شیوه ای ساده و ابتدایی و با تركیبات [[مواد رنگزا|مواد رنگی]] قرمز اخرایی، سیاه و اندكی زرد از سوی انسان های [[غارنشینان|غار‌نشین]] با انگیزه اعتقادات جادویی آن منطقه كار شده است.<ref>{{یادکرد خبر|تاریخ=۱۳۸۶/۹/۲۷|عنوان=سیری در نقاشی های دیواری ۱۰ هزار ساله غار دوشه: زایش هنر در سپیده دم تاریخ|ناشر=روزنامه‌ی ایران|doi=|تاریخ بازدید=04/02/2018}}</ref>
 
=== نقاشی دیواری دوره‌یدورهٔ قاجار ===▼
=== دوره‌ی پیش از اسلام ===
▲قدمت اعتلای این هنر در تاریخ ایران، به دوره‌ی ساسانیان برمی‌گردد.<ref>{{یادکرد کتاب|نشانی=https://books.google.com/books?id=7m5yDgAAQBAJ&pg=PT37&lpg=PT37&dq=%D9%86%D9%82%D8%A7%D8%B4%DB%8C+%D8%AF%DB%8C%D9%88%D8%A7%D8%B1%DB%8C+%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86&source=bl&ots=Sw7v265vf0&sig=rU3sVmujDssUKBnpkM608M-cO7k&hl=en&sa=X&ved=0ahUKEwjaxYTs_ozZAhXQIlAKHWVmDHk4FBDoAQhUMAY#v=onepage&q&f=false|عنوان=هزاره‌ی ققنوس: ساسانیان تا سامانیان|نام خانوادگی=کویر|نام=محمود|تاریخ=2017-03-20|ناشر=H&S Media|سال=|شابک=9781780836577|مکان=|صفحات=۳۳|زبان=fa}}</ref> بر اساس پژوهشی که پیرامون نقاشی دیواری در دپارتمان نقاشی [[دانشگاه تهران]] صورت گرفته است، موضوع نقاشی دیواری [[ایران قبل از اسلام|ایرانِ قبل از اسلام]] به عنوان موضوع معرفی شده است که کمی مهجور مانده و کمتر بدان پرداخته شده است. در چکیده‌ی این پژوهش چنین آمده است:<blockquote>چنانچه هرگاه در باب نقاشی ایران سخنی به میان می آید، ذهن همگان معطوف به نگارگری ها و تصویر سازی کتب بعد از اسلام و به خصوص دوران تیموری تا قاجار می شود. در حالی که شواهد نشان می دهد که در ایران، نقاشی دیواری، بسیار کهن تر از تصویرگری کتاب بوده و در دوران کهن ، نقاشی دیواری بیشترین اهمیت را در میان سایر هنرهای تصویری و تجسمی دارا بوده است. حال آنکه پس ازاسلام و به خصوص بعد از استیلای مغولان در ایران، اهمیت آن کمتر و در مقایسه با تصویر سازی کتاب ، کمرنگ تر جلوه نمود . در حالی که اصل و ریشه سنت تصویری نقاشی ایران،که به صورت شیوه ای خاص درآمد وتا به امروز هویت خود را حفظ کرد ، و ما آن را تحت عنوان سنت نقاشی ایرانی می شناسیم، همین دیوار‌نگاری‌ها و نقاشی‌های دوران باستان و به ویژه دو دوره مهم و تأثیرگذار اشکانی و ساسانی می باشند.</blockquote>او در این پژوهش سعی نموده تا ابتدا به معرفی این دیوار‌نگاره‌ها و سپس به بررسی از جهات تاریخی، جغرافیایی، شرایط فرهنگی و جامعه شناختی،همچنین تاثیر پذیری ازسایر هنرها و تاثیر گذاری بر هنرهای دوران پس از خود، مورد بررسی قرار گرفته و تعدادی از آنها را با هدف شناخت نقاشی وبه خصوص دیوارنگاره های ایران باستان(اشکانی و ساسانی) چه از لحاظ تاریخی و تأثیرات فرهنگی و چه به لحاظ ساختارهای زیبا شناختی از لحاظ ساختاری تجزیه و تحلیل می‌نماید. <ref>{{یادکرد وب|نویسنده=مریم به نژاد|کد زبان=فا|تاریخ=۱۳۸۸|وب‌گاه=دانشگاه‌تهران|نشانی=http://ut.ac.ir/fa/thesis/2431/بررسی-نقاشیهای-دیواری-دوران-اشکانی-وساسانی|عنوان=بررسی نقاشیهای دیواری دوران اشکانی وساسانی}}</ref>
 
▲=== نقاشی دیواری دوره‌ی قاجار ===
جستار اصلی: [[مکتب نقاشی قاجار]]
 
[[هنر دوره قاجاریه|هنر دوره قاجار]] از ارزش‌های گوناگونی برخورداراست که در پژوهشهای تاریخ هنر ایران کمتر به آن پرداخته شده استشده‌است. نقاشی‌های دیواری دوره قاجار ادامه سنت تصویری نقاشی دیواری دوره صفویه و زندیه است .<ref>{{یادکرد خبر|نام خانوادگی=Behnegarsoft.com|کوشش=خبرگزاری کتاب ايرانایران (IBNA)|تاریخ=2017-02-16|عنوان=ایبنا - فلور: «نقاشی دیواری در دوره قاجار» از تاریخ و هنر ایران سخن می‌گوید|نشانی=http://www.ibna.ir/fa/doc/shortint/245337/%D9%81%D9%84%D9%88%D8%B1فلور-%D9%86%D9%82%D8%A7%D8%B4%DB%8Cنقاشی-%D8%AF%DB%8C%D9%88%D8%A7%D8%B1%DB%8Cدیواری-%D8%AF%D9%88%D8%B1%D9%87دوره-%D9%82%D8%A7%D8%AC%D8%A7%D8%B1قاجار-%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AEتاریخ-%D9%87%D9%86%D8%B1هنر-%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86ایران-%D8%B3%D8%AE%D9%86سخن-%D9%85%DB%8Cمی-%DA%AF%D9%88%DB%8C%D8%AFگوید|زبان=fa|تاریخ بازبینی=2018-02-04}}</ref> [[عبدالله خان نقاش‌باشی|عبدالله خان]] از نقاشان خاصهْ فتحعلیشاه بود و از او تک چهره می‌کشید. او دیوارنگاره‌ای عظیم از مراسم سلام نوروزی فتحعلی‌شاه در تالار بارعام [[کاخ گلستان]] کشیده که اکنون از بین رفته‌است. عبدالله خان معمارباشی و نقاش‌باشی در بار [[فتحعلی‌شاه]] و [[ناصرالدین شاه]] بود و در بین سال‌های ۱۲۲۵–۱۲۶۶ق فعالیت داشت.<ref>پاکباز۱۳۸۵، ص ۱۵۳</ref>
 
=== نقاشی دیواری دوران انقلاب ۵۷ ===
جنبش نقاشی دیواری یکی از صادقصادق‌ترین ترین جلوه هایجلوه‌های هنر انقلاب اسلامی است که بر اساس ایمان و ارتباط با مردم ساختار زیباشناختی خود را جستجو کرد. در این جستجو گرچه به ساختاری تکراری و وام گرفته همانند دیگر بخش هایبخش‌های هنرهای تجسمی روی آورد؛ لکن این جریان تلاش داشت با بیانی ساده مبانی دینی و ملی خود را در قالب یک زبان تجسمی بیان کند.<ref>{{یادکرد خبر|کوشش=سایت هنر مقاومت|عنوان=جنبش نقاشی دیواری انقلاب / بخش اول|نشانی=http://resistart.ir/content/%D8%AC%D9%86%D8%A8%D8%B4جنبش-%D9%86%D9%82%D8%A7%D8%B4%DB%8Cنقاشی-%D8%AF%DB%8C%D9%88%D8%A7%D8%B1%DB%8Cدیواری-%D8%A7%D9%86%D9%82%D9%84%D8%A7%D8%A8انقلاب-%D8%A8%D8%AE%D8%B4بخش-%D8%A7%D9%88%D9%84اول/|تاریخ بازبینی=2018-02-04}}</ref>
 
== دیوارنویسی معاصر در شهر‌هایشهرهای ایران ==▼
* شیراز - نقاشی دیواری با عنوان «زیبائی عاشورا»<ref>{{یادکرد خبر|کوشش=خبرگزاری مهر {{!}} اخبار ایران و جهان {{!}} Mehr News Agency|تاریخ=2014-12-14|عنوان=خلق بزرگترین نقاشی دیواری در شیراز به پایان نزدیک است|نشانی=https://www.mehrnews.com/news/2442692/%D8%AE%D9%84%D9%82خلق-%D8%A8%D8%B2%D8%B1%DA%AF%D8%AA%D8%B1%DB%8C%D9%86بزرگترین-%D9%86%D9%82%D8%A7%D8%B4%DB%8Cنقاشی-%D8%AF%DB%8C%D9%88%D8%A7%D8%B1%DB%8Cدیواری-%D8%AF%D8%B1در-%D8%B4%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D8%B2شیراز-%D8%A8%D9%87به-%D9%BE%D8%A7%DB%8C%D8%A7%D9%86پایان-%D9%86%D8%B2%D8%AF%DB%8C%DA%A9نزدیک-%D8%A7%D8%B3%D8%AAاست|زبان=fa|تاریخ بازبینی=2018-02-04}}</ref>▼
 
== پانویس ==▼
▲==دیوارنویسی معاصر در شهر‌های ایران==
{{پانویس|۲}}▼
▲* شیراز - نقاشی دیواری با عنوان «زیبائی عاشورا»<ref>{{یادکرد خبر|کوشش=خبرگزاری مهر {{!}} اخبار ایران و جهان {{!}} Mehr News Agency|تاریخ=2014-12-14|عنوان=خلق بزرگترین نقاشی دیواری در شیراز به پایان نزدیک است|نشانی=https://www.mehrnews.com/news/2442692/%D8%AE%D9%84%D9%82-%D8%A8%D8%B2%D8%B1%DA%AF%D8%AA%D8%B1%DB%8C%D9%86-%D9%86%D9%82%D8%A7%D8%B4%DB%8C-%D8%AF%DB%8C%D9%88%D8%A7%D8%B1%DB%8C-%D8%AF%D8%B1-%D8%B4%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D8%B2-%D8%A8%D9%87-%D9%BE%D8%A7%DB%8C%D8%A7%D9%86-%D9%86%D8%B2%D8%AF%DB%8C%DA%A9-%D8%A7%D8%B3%D8%AA|زبان=fa|تاریخ بازبینی=2018-02-04}}</ref>
 
== جستارهای وابسته ==▼
▲==پانویس==
== منابع ==▼
▲{{پانویس}}
▲==جستارهای وابسته==
▲==منابع==
* {{یادکرد ویکی|عنوان = Mural|پیوند =http://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Mural&oldid=504560184|زبان =انگلیسی | بازیابی =۷ مرداد ۱۳۹۱ خورشیدی}}
 
== پیوند به بیرون ==
{{داده‌های کتابخانه‌ای}}
 
خط ۴۳:
{{هنر ایرانی}}
 
[[رده:معماری]]
[[رده:نقاشی‌های دیواری]]
[[رده:هنر]]
[[رده:زیبائی‌شناسی]]
[[رده:معماری داخلی]]
[[رده:هنر‌های تجسمی]]
[[رده:نقاشی]]
برگرفته از «https://fa.wikipedia.org/wiki/نقاشی_دیواری»