|
| ابعاد = ۱۱۰ متر در ۷۵ متر}}
'''ورزشگاه آزادی''' ('''ورزشگاه آریامهر''' پیشین) [[ورزشگاه]] ملّی [[ایران]] است. این ورزشگاه برای میزبانی [[بازی‌های آسیایی ۱۹۷۴]] که در [[تهران]] برگزار می‌شد ساخته شد. این ورزشگاه در واقع بخشی از [[مجموعه ورزشی آزادی|مجموعهٔ ورزشی آزادی]] است؛ که بازی‌های خانگی [[تیم ملی فوتبال ایران]] و همچنین دو تیم بزرگ پایتخت‌نشین [[استقلال]] و [[پرسپولیس]] در این ورزشگاه برگزار می‌شود. طبق گزارشی از [[بلیچر رپورت]]، ورزشگاه آزادی در میان ۲۰ ورزشگاه برتر جهان جای گرفت.<ref>{{یادکرد خبر|نام خانوادگی=Hayward|نام=Joshua|کوشش=Bleacher Report|عنوان=Ranking the Top 20 Stadiums in World Football|نشانی=http://bleacherreport.com/articles/1804430-ranking-the-top-20-stadiums-in-world-football|زبان=en-US|تاریخ بازبینی=2018-02-07}}</ref>
ورزشگاه آزادی تهران، از نظر استانداردها و ضوابط [[کنفدراسیون فوتبال آسیا]]، دارای نمره A- است.<ref>{{یادکرد وب |نویسنده = |نشانی=http://www.varzesh3.com/news.do?itemid=1008210&title=میزبانی_تبریز_در_آسیا_،_بسیار_مطلوب_بود |عنوان=میزبانی تبریز در آسیا، بسیار مطلوب بود | ناشر =ورزش ۳ |تاریخ =۱۲ اردیبهشت ۱۳۹۲ |تاریخ بازبینی=۱۳ اردیبهشت ۱۳۹۲}}</ref>
ورزشگاه آزادی، با معیارهای بین‌المللی و برای [[بازی‌های آسیایی ۱۹۷۴]] با مساحت ۱۴۱٬۰۰۰ [[متر مربع]]<ref name="azadi">http://www.azadisportcomplex.com/amakennew.asp?news=160</ref> در [[مجموعه ورزشی آزادی تهران|مجموعه ورزشی آزادی]] ساخته شد. طراحی و ساخت این ورزشگاه را [[عبدالعزیز فرمانفرماییان]] به عهده گرفت و در تاریخ ۲۶ مهر ۱۳۵۰ گشایش یافت.<ref>نهاوندی، هوشنگ، آخرین روزها، پایان سلطنت و درگذشت شاه، ترجمهٔ بهروز صوراسرافیل و مریم سیحون، لس‌آنجلس، ۱۳۸۳/۲۰۰۴، شابک ۹۷۸۱۵۹۵۸۴۰۱۹۶</ref> و در ۱۰ شهریور ۱۳۵۳ و همزمان با [[بازی‌های آسیایی سال ۱۹۷۴ (میلادی) تهران]] رسماً بازگشایی شد.<ref name="Goal">[http://www.goal.com/iran/news/1825/ایران/2013/05/10/3968357/گزارشی-درباره-صحت-یک-ادعا-آیا-آزادی-100هزارنفری-نیست گزارشی درباره صحت یک ادعا آیا آزادی ۱۰۰هزارنفری نیست]</ref>
این ورزشگاه پیش از انقلاب آریامهر خوانده می‌شد و پس از [[انقلاب ایران (۱۳۵۷)|انقلاب ۱۳۵۷ ایران]] '''آزادی''' نام گرفت.<ref name=":0">{{یادکرد وب|نام خانوادگی=YJC|نام=خبرگزاری باشگاه خبرنگاران {{!}} آخرین اخبار ایران و جهان {{!}}|کد زبان=fa-IR|وب‌گاه=خبرگزاری باشگاه خبرنگاران {{!}} آخرین اخبار ایران و جهان {{!}} YJC|نشانی=http://www.yjc.ir/fa/news/4786375/%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE%DA%86%D9%87-%D9%88%D8%B1%D8%B2%D8%B4%DA%AF%D8%A7%D9%87-%D8%A2%D8%B2%D8%A7%D8%AF%DB%8C-%D8%AA%D9%87%D8%B1%D8%A7%D9%86|عنوان=تاریخچه ورزشگاه آزادی تهران|بازبینی=2018-02-07}}</ref>
=== تعمیر و بازسازی ===
در بازسازی ورزشگاه یکصد هزارنفری که توسط [[شرکت سیمان رزین]] انجام گردید، که از تاریخ خردادماه سال [[۱۳۸۱ (خورشیدی)|۱۳۸۱خ]] لغایت خرداد ماه سال [[۱۳۸۲ (خورشیدی)|۱۳۸۲خ]] بطول انجامید سکوهای طبقه اول بطور کامل [[عایق‌کاری]] گردید و رختکنهایرختکن‌های موجود بازسازی شد.<ref name="azadi" />
== مجموعه ورزشی آزادی ==
ورزشگاه آزادی، بخشی از مجموعه ورزشی آزادی است. این مجموعه ورزشی آزادی تهران هم اکنون با دارا بودن سالن‌های چند منظوره، سالن دوازده هزار نفری و دریاچه مصنوعی یکی از بی‌نظیرترین مجموعه‌های ورزشی خاورمیانه و آسیاست. این مجموعه در آغاز با نام '''مجموعه ورزشی آریامهر تهران''' جهت برگزاری [[بازی‌های آسیایی ۱۹۷۴]] (سال [[۱۳۵۳]]) ساخته شد و در دهم شهریور همان سال گشایش یافت. پس از [[انقلاب اسلامی]] در سال ۱۳۵۷ خورشیدی، به مجموعه ورزشی آزادی تهران تغییر نام داد.
== مراسم افتتاحیهگشایش ==
[[پرونده:123.ogv|بندانگشتی|فیلم مراسم افتتاحیه ورزشگاه آزادی.]]
اولیننخستین مسابقه فوتبال که در این ورزشگاه برگزار شد، بازی دوستانه بین دو تیم [[باشگاه فوتبال پرسپولیس تهران|پرسپولیس]] و [[باشگاه فوتبال کروزیرو برزیل|کروزیرو]] در تاریخ ۲۷ اسفند [[۱۳۵۰ (خورشیدی)|۱۳۵۰خ]] بود که با پیروزی چهار بر دو کروزیرو به پایان رسید. [[توستائو]] نخستین گلزن و [[صفر ایرانپاک]] نخستین گلزن ایرانی این ورزشگاه بود. [[عارف (خواننده)|عارف]] در بین دو نیمه مسابقه به اجرای برنامه پرداخت.<ref name="sadr">{{یادکرد|نویسنده = صدر، حمیدرضا|عنوان = پسری روی سکوها|ناشر = نشر زاوش|شهر = تهران|تاریخ = ۱۳۹۲}}</ref>
== مشخصات ==
=== ایمنی ===
زمان تخلیه برای ورزشگاه ۱۱ دقیقه محاسبه شده‌است. تونل‌ها و راهروهای ورزشگاه جوریبه گونه‌ای پیش‌بینی شده‌اند که وسایل نقلیه مانند آتش‌نشانی، تمیزکاری و همچنین کانتینرهای مخصوص تلویزیون می‌توانند در هنگام لزوم تا نزدیک جایگاه بیایند.<ref name="azadi" />
=== گنجایش ===
[[پرونده:Azadi stadium.jpg|بندانگشتی|نصب صندلی در طبقه دوم ورزشگاه در تیر ماه ۱۳۹۵. پس از نصب صندلی در طبقه دوم، گنجایش ورزشگاه از ۱۰۰،۰۰۰ به ۷۸،۱۱۶ نفر کاهش یافت.]]گنجایش این ورزشگاه ۷۸٬۱۱۶ صندلی است.<ref>{{یادکرد وب| نشانی = http://www.varzesh3azadisportcomplex.com/news/1343025/22-هزار-نفر-از-ظرفیت-آزادی-کم-شد|عنوانamaken.asp?id= 22-هزار-نفر-از-ظرفیت-آزادی-کم-شد|بازبینی=2018-02-01}}</ref>7392%23
| عنوان = بهروان تأکید کرد: گنجایش ورزشگاه آزادی حداکثر ۸۵هزارنفر است| تاریخ بازدید = ۱۳ خرداد ۱۳۹۱| نویسنده = | تاریخ = | ناشر = سایت گل}}</ref> تا پیش از نصب صندلی در ورزشگاه، گنجایش این ورزشگاه ۱۰۰ هزار نفر بود ؛ اما پس از نصب صندلی و اعلام تعداد دقیق صندلی‌ها، گنجایش اسمی ورزشگاه به ۷۸٬۱۱۶ نفر کاهش یافت. <ref>{{یادکرد وب|نشانی=http://www.varzesh3.com/news/1343025/22-هزار-نفر-از-ظرفیت-آزادی-کم-شد|عنوان= 22-هزار-نفر-از-ظرفیت-آزادی-کم-شد|بازبینی=2018-02-01}}</ref>▼
گنجایش این ورزشگاه ۷۸٬۱۱۶ صندلی است.<ref>{{یادکرد وب| نشانی = http://www.azadisportcomplex.com/amaken.asp?id=7392%23
▲| عنوان = بهروان تأکید کرد: گنجایش ورزشگاه آزادی حداکثر ۸۵هزارنفر است| تاریخ بازدید = ۱۳ خرداد ۱۳۹۱| نویسنده = | تاریخ = | ناشر = سایت گل}}</ref> تا پیش از نصب صندلی در ورزشگاه، گنجایش این ورزشگاه ۱۰۰ هزار نفر بود ؛ اما پس از نصب صندلی و اعلام تعداد دقیق صندلی‌ها، گنجایش اسمی ورزشگاه به ۷۸٬۱۱۶ نفر کاهش یافت.
== طراحی و معماری ==
* میزبان گشایش المپیک آسیا ۱۳۵۳<ref>{{یادکرد وب|نویسنده=Website-CDN|کد زبان=fa|تاریخ=|وب‌گاه=|نشانی=http://cdn.asriran.com/files/fa/news/1394/6/10/496547_804.jpg|عنوان=گشایش المپیک آسیا ۱۳۵۳ در آزادی}}</ref>
* میزبان [[بازی‌های اسلامی زنان]] (۲۰۱۵)
== پرتماشاگرترین مسابقات ==
<small>این فهرست تنها شامل مسابقات رسمی و بین‌المللی می‌شود؛ تعداد تماشاگران بر اساس گنجایش ورزشگاه می‌باشد.</small>
{| class="wikitable"
!#
!تعداد تماشاگر
!مسابقه<ref name=":1">{{یادکرد خبر|کوشش=90tv.ir {{!}} وبسایت رسمی برنامه ۹۰ -|عنوان=90tv.ir {{!}} وبسایت رسمی برنامه ۹۰ - گزارش سایت AFC از ورزشگاه آزادی تهران؛ غول پیکر، وحشتناک و خاطره انگیز!|نشانی=http://90tv.ir/news/374333/گزارش-سایت-afc-از-ورزشگاه-آزادی-تهران؛-غول-پیکر-وحشتناک-و-خاطره-انگیز|تاریخ بازبینی=2018-01-14}}</ref>
!توضیحات
|-
|'''۱'''
|۱۰۰/۰۰۰
|[[تیم ملی فوتبال ایران|ایران]] و [[تیم ملی فوتبال استرالیا|استرالیا]] ([[جام جهانی فوتبال ۱۹۹۸|مقدماتی جام جهانی ۱۹۹۸]])
|
* ۱۲۸/۰۰۰ تماشاگر طبق اعلام [[کنفدراسیون فوتبال آسیا]]
* پرتماشاگرترین مسابقه تاریخ ورزشگاه آزادی
|-
|'''۲'''
|۱۰۰/۰۰۰
|[[باشگاه فوتبال استقلال تهران|استقلال]] - [[باشگاه فوتبال جوبیلو ایواتا|جوبیلو ایواتا]] ([[جام باشگاه‌های آسیا ۹۹–۱۹۹۸]])<ref>{{یادکرد خبر|کوشش=امروز آنلاین|تاریخ=2015-12-19|عنوان=استقلال - جوبیلوایواتا با طعم تراژدی {{!}} امروز آنلاین|نشانی=http://www.emruzonline.com/1394/09/%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D9%82%D9%84%D8%A7%D9%84-%D8%AC%D9%88%D8%A8%DB%8C%D9%84%D9%88%D8%A7%DB%8C%D9%88%D8%A7%D8%AA%D8%A7-%D8%A8%D8%A7-%D8%B7%D8%B9%D9%85-%D8%AA%D8%B1%D8%A7%DA%98%D8%AF%DB%8C/|زبان=fa-IR|تاریخ بازبینی=2018-01-14}}</ref>
|۱۲۱/۰۰۰ تماشاگر طبق گزارش‌های غیر رسمی
|-
|'''۳'''
|۱۰۰/۰۰۰
|[[تیم ملی فوتبال ایران|ایران]] و [[تیم ملی فوتبال عربستان سعودی|عربستان]] ([[جام جهانی فوتبال ۱۹۹۸|مقدماتی جام جهانی ۱۹۹۸]])<ref name=":1" />
|۱۲۰/۰۰۰ تماشاگر طبق گزارشی از [[کنفدراسیون فوتبال آسیا]]
|-
|'''۴'''
|۱۰۰/۰۰۰
|[[باشگاه فوتبال پرسپولیس تهران|پرسپولیس]] - المحرق بحرین ([[جام در جام آسیا|جام برندگان جام آسیا ۱۹۹۱]])<ref>{{یادکرد وب| نشانی= http://www.varzesh3.com/news/1179553/راز-تنها-قهرمانی-آسیایی-پرسپولیس|عنوان=راز-تنها-قهرمانی-آسیایی-پرسپولیس|زبان=fa-IR|بازبینی=2018-01-16}}</ref><ref>{{یادکرد وب|نشانی=http://www.shafaf.ir/fa/news/353519/قهرمانی-تاریخی-پرسپولیس-در-آسیا|عنوان=قهرمانی-تاریخی-پرسپولیس-در-آسیا|زبان=fa-IR|بازبینی=2018-01-16}}</ref>
|
|-
|'''۵'''
|۱۰۰/۰۰۰
|[[باشگاه فوتبال استقلال تهران|استقلال]] - [[باشگاه فوتبال نوبهار نمنگان|نوبهار ازبکستان]] (جام برندگان جام آسیا ۱۹۹۶)<ref>{{یادکرد وب|وب‌گاه=www.hamshahrionline.ir|نشانی=http://www.hamshahrionline.ir/hamnews/1375/750617/varze30.htm|عنوان=HAMSHAHRI (Persian Daily)|بازبینی=2018-01-15}}</ref>
|
|-
|'''۶'''
|۱۰۰/۰۰۰
|[[باشگاه فوتبال استقلال تهران|استقلال]] - [[باشگاه فوتبال الوحده امارات|الوحده امارات]] (جام برندگان جام آسیا ۰۰–۱۹۹۹)<ref>{{یادکرد وب|وب‌گاه=www.hamshahrionline.ir|نشانی=http://www.hamshahrionline.ir/hamnews/1379/790702/vrzsh.htm#vrzsh3|عنوان=HAMSHAHRI (Internet Version of Tehran's Persian Daily)|بازبینی=2018-01-15}}</ref>
|
|-
|'''۷'''
|۱۰۰/۰۰۰
|[[باشگاه فوتبال پرسپولیس تهران|پرسپولیس]] - [[باشگاه فوتبال الهلال عربستان سعودی|الهلال]] ([[لیگ قهرمانان آسیا ۲۰۱۵]])<ref name=":0">{{یادکرد خبر|کوشش=متافوتبال|عنوان=پرتماشاگرترین دیدارهای لیگ قهرمانان آسیا؛ پرسپولیس و استقلال در صدر، الهلال چهاردهم|نشانی=http://metafootball.com/fa/news/2017/2/28/387846/پرتماشاگرترین-دیدارهای-لیگ-قهرمانان-آسیا-پرسپولیس-و-استقلال-در-صدر-الهلال-چهاردهم/|زبان=fa|تاریخ بازبینی=2018-01-14}}</ref>
|
|-
|'''۸'''
|۱۰۰/۰۰۰
|[[باشگاه فوتبال پرسپولیس تهران|پرسپولیس]] - [[باشگاه فوتبال بنیادکار|بنیادکار ازبکستان]] ([[لیگ قهرمانان آسیا ۲۰۱۵]])<ref name=":0" />
|
|-
|'''۹'''
|۱۰۰/۰۰۰
|[[باشگاه فوتبال پرسپولیس تهران|پرسپولیس]] - [[باشگاه فوتبال النصر عربستان سعودی|النصر]] ([[لیگ قهرمانان آسیا ۲۰۱۵]])<ref name=":0" />
|
|-
|'''۱۰'''
|۹۶/۲۰۰
|[[باشگاه فوتبال پرسپولیس تهران|پرسپولیس]] - [[باشگاه ورزشی الغرافه|الغرافه قطر]] ([[لیگ قهرمانان آسیا ۲۰۱۲]])<ref name=":0" />
|
|-
|'''۱۱'''
|۹۵/۳۰۰
|[[باشگاه فوتبال استقلال تهران|استقلال]] - [[باشگاه فوتبال بوریرام یونایتد|بوریرام تایلند]] ([[لیگ قهرمانان آسیا ۲۰۱۳]])<ref name=":0" />
|
|-
|'''۱۲'''
|۹۵/۲۲۵
|[[باشگاه فوتبال پرسپولیس تهران|پرسپولیس]] - [[باشگاه فوتبال بنیادکار|بنیادکار ازبکستان]] ([[لیگ قهرمانان آسیا ۲۰۰۹]])<ref name=":0" />
|
|-
|'''۱۳'''
|۸۸/۰۰۰
|[[باشگاه فوتبال استقلال تهران|استقلال]] - [[باشگاه فوتبال سئول|سئول]] ([[لیگ قهرمانان آسیا ۲۰۱۳]])<ref name=":0" />
|
|-
|'''۱۴'''
|۸۲/۷۰۰
|[[باشگاه فوتبال پرسپولیس تهران|پرسپولیس]] - [[باشگاه فوتبال الشباب امارات|الشباب امارات]] ([[لیگ قهرمانان آسیا ۲۰۱۲]])<ref name=":0" />
|
|-
|'''۱۵'''
|۸۰/۰۰۰
|[[باشگاه فوتبال استقلال تهران|استقلال]] - [[باشگاه ورزشی السد|السد]] ([[لیگ قهرمانان آسیا ۲۰۱۷]])<ref>{{یادکرد خبر|کوشش=خبرگزاری ایلنا|عنوان=لحظه به لحظه با حاشیه‌های استقلال _ السد/ ظرفیت ورزشگاه تکمیل شد + عکس|نشانی=http://www.ilna.ir/بخش-ورزشی-7/456997-لحظه-به-لحظه-با-حاشیه-های-استقلال-السد-ظرفیت-ورزشگاه-تکمیل-شد-عکس|زبان=fa|تاریخ بازبینی=2018-01-14}}</ref>
|
|}
==دومین استادیوم ترسناک جهان==
طبق اعلام روزنامه مارکا چاپ اسپانیا که لیستی از ترسناک ترین ورزشگاه های جهان را منتشر نموده بود ورزشگاه آزادی تهران در رتبه دوم ترسناک ترین های جهان جای گرفت، در این لیست استادیوم آزادی اینگونه وصف شده است: (ورزشگاه آزادی وحشتناک‌ترین استادیوم در آسیا است. ۹۸ هزار تماشاگر حاضر در آن برای حریفان بدترین‌ها را آرزو می‌کنند).<ref>{{یادکرد وب|نشانی= http://90tv.ir/news/208886/مارکا-اعلام-کرد-آزادی-دومین-ورزشگاه-ترسناک-جهان|عنوان= مارکا-اعلام-کرد-آزادی-دومین-ورزشگاه-ترسناک-جهان|بازبینی=2018-01-16}}</ref>
== روش‌های سفر ==
این ایستگاه در سال ۱۳۸۶ تأسیس شد؛ ایستگاه متروی صادقیه یکی از راه‌های رفتن به این ایستگاه است. ایستگاه استادیوم آزادی پس از ارم سبز قرار دارد.
همچنین در کنار ورزشگاه یک پایانه [[اتوبوس]] و [[تاکسی]] نیز قرار دارد. این ورزشگاه محل پارک برای 400 وسیله نقلیه به صورت سر پوشیده و 7 هزار جای پارک در بیرون از ورزشگاه دارد.<ref name=":0" />
== نگارخانه ==
| 