خدا: تفاوت میان نسخه‌ها

واژهٔ خدا را در گذشتهٔ [[ادبیات]] به صورت «خداوند» نیز نوشته‌اند و به معنی مالک و صاحب و دارنده نیز به کار برده‌اند. اگر خداوند به صورت [[ترکیب لغوی]] به کار برده شود ([[ترکیب وصفی]] یا [[ترکیب اضافی]] یا غیره) به معنای مالک و صاحب و دارنده است؛ چنان‌که سعدی می‌گوید: «وگر چه به مکنت قوی‌حال بود / خداوندِ جاه و زر و مال بود».

 

 

واژهٔ مرتبط فارسیِ «خدیو»، که هم‌معنی «خدا» است، برگرفته از واژهٔ [[زبان بلخی|بلخی]] xoadēo {{رچ}}({{lang|xbc|χοαδηο}}، به معنی «ارباب») است. این واژهٔ بلخی معادل [[فارسی میانه]] xwadāy و xwadāwan و [[زبان سغدی|سغدی]] xwtʾw است که همگی این واژه‌ها ترکیبی از دو بن *xwa- (به معنی «خود») و یکی از حالت‌های بن *taw- (به معنی «توانا بودن») هستند. [[نیکلاس سیمز ویلیامز|سیمز ویلیامز]] واژهٔ بلخی را ترجمهٔ (calque) واژهٔ [[زبان یونانی باستان|یونانی]] auto-kratōr {{رچ}}({{lang|grc|αὐτοκράτωρ}}، به معنی «امپراتور») دانسته است که ترکیبی است از autos (به معنی «خود») و kratos (به معنی «توانایی»).<ref>محمود جعفری دهقی، امیر عمادالدین صدری (پاییز و زمستان ۱۳۹۰)، [http://languagestudy.ihcs.ac.ir/?_action=showPDF&article=451&_ob=c118f64634357f5c5e7920b1f51ed934&fileName=full_text.pdf «وام‌واژه‌های بلخی در پارسی نو»]، ''زبان‌شناخت''، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، سال دوم، شمارهٔ دوم، ص ۳.</ref><ref>[[نیکلاس سیمز ویلیامز|Nicholas Sims-Williams]], [http://www.iranicaonline.org/articles/bactrian-language "Bactrian language"], ''[[دانشنامه ایرانیکا|Encyclopædia Iranica]]'', December 15, 1988.</ref>