علیمردان توپچوباشوف: تفاوت میان نسخه‌ها
محتوای حذف‌شده محتوای افزوده‌شده
بدون خلاصۀ ویرایش |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
خط ۳۵:
'''علیمردان بیگ توپچوباشوف''' یا '''علیمردان علی اکبر اوغلو توپچوباشوف''' ({{lang-az|Əlimərdan Topçubaşov}}; مه ۴، ۱۸۶۲، [[تفلیس]] – نوامبر ۸، ۱۹۳۴، [[پاریس]]) سیاست‌مدار، وکیل، وزیر امور خارجه برجسته و رئیس پارلمان [[جمهوری دمکراتیک آذربایجان]] بود. وی اولین حزب اسلام گرای [[روسیه]] را با نام [[حزب اتفاق‌المسلمین]] در [[نیژنی نووگورود]] تاسیس کرد. و سابقه راه یابی به مجلس دومای قانونگذاران [[امپراطوری روسیه]] را در کارنامه خود دارد.
== زندگی نامه ==
* علیمردان بیگ توپچوباش اف در سال 1863<ref>[http://جمیل%20حسنلی،%20تاریخ%20شخصیت%20تاریخی:%20علیمردان%20بیگ%20توپچوباش%20اف.%20باکو،%20"ADA"،%202013.%20%20ISBN%202000335297968 جمیل حسنلی، تاریخ شخصیت تاریخی: علیمردان بیگ توپچوباش اف. باکو، "ADA"، 2013. ISBN 2000335297968]</ref> دریک خانواده خدمتکار به دنیا آمد. او تحصیلات اولیه خود را در نخستین کالج تفلیس گذرانده و در سال 1884 با موفقیت به پایان رسانیده و وارد رشته تاریخ و علم زبان دانشگاه پترزبورگ شد. ولی پس از ترم اول، او به رشته حقوق تغییر رشته داد و در سال 1888 تحصیلات خود را با موفقیت به پایان رسانیده و عنوان کاندیدا دکترای علم حقوق را دریافت نمود. شورای علمی دانشکده حقوق دانشگاه پترزبورگ تصمیم به ابقاء توپچوباش اف در گروه حقوق مدنی و آماده سازی برای ارتقاء تا درجه استادی گرفت. اما این تصمیم فقط درصورت پذیرش دین ارتدکس توسط وی قابل اجرا بود. علیمردان بیگ توپچوباش اف از پذیرش دین ارتدکس خودداری ورزید و قانون تزاری درمورد دانشکاه توپچوباش اف که غیرمسیحی بود، را برای احراز مقام مزبور واجد شرایط ندانست. <ref>[http://موسی%20قاسملی،%20اِلمیرا%20حسین%20اوا.%20وزرای%20امورخارجه%20آذربایجان.%20باکو،%20انتشارات%20"مترجم"،%202003؛%20بازنشر،%20"مترجم"،%20201. موسی قاسملی، اِلمیرا حسین اوا. وزرای امورخارجه آذربایجان. باکو، انتشارات "مترجم"، 2003؛ بازنشر، "مترجم"، 201.]</ref>
* آقای توپچوباش اف پس از این رویداد با مراجعت به تفلیس، به شغل وکالت در دادگاه ها مشغول بود و در مدرسه ژئودزی تفلیس به تدریس علم حقوق مبادرت می نمود.
* در تاریخ 8 نوامبر 1934 در حومه پاریس فوت کرد و قبر علیمردان بیگ توپچوباش اف در گورستان شهر سن کلو واقع میباشد.
== فعالیتها ==
* علیمردان بیگ توپچوباش اف در سال 1896 به باکو آمد و به فعالیت وکالت پرداخت و چندین محاکمه پیچیده را برد. این دستاوردها احترام و نفوذ زیادی در میان جمعیت شهری به او اعطا کرد. او از سال 1897 تا اواخر 1917 یکی از مؤسسین و سردبیران روزنامه "کاسپی" بود. در طی این سالها صدها مقاله وی منتشر شد. در این مقالات، توپچوباش اف درمورد تعدادی شعرا، نویسندگان، نمایشنامه نویس، روشنفکران و چهره های برجسته آذربایجان مقالات تحریریه علمی، نظری، شرایط مسلمانان ساکن امپراتوری روسیه و محکومیت سیاست های تبعیض رژیم تزاری منتشرکرد.
* توپچوباش اف از دوران آغاز فعالیت روزنامه نگاری وارد عرصه مبارزه سیاسی و اجتماعی باکو شد، تا پایان عمر خود در خط مقدم این مبارزه بود و به یکی از سردمداران آن تبدیل گشت. سالهای 1905 تا 1907 در دوران انقلاب روس، خیلی از روشنفکران آذربایجان، از جمله علیمردان بیگ توپچوباش اف به مبارزه آزادی ملی پیوست. او در این دوره چندین تقاضا برای دولت تزاریه نوشت و از منافع کارگران دفاع کرد و در جلسات، گردهمایی ها و تظاهرات سخنرانی می کرد، عضو و سپس رئیس دومای (پارلمان) باکو انتخاب شد و ضمن شرکت در تشکیل و فعالیت سازمان "اتفاق المسلمین"، اسناد برنامه آنرا تنظیم کرد، همایش های اول تا چهارم سازمان "اتفاق المسلمین" در شهرهای نیژنی نووگورود و سنت پترزبورگ به ریاست وی برگزار گردید و عضو دفتر دائم کمیته مرکزی انتخاب شده از سوی "اتفاق المسلمین" بود.
* در ماه سپتامبر سال 1905 حکومت تزار به پرولتاریای باکو اجازه داد تا بمنظور جلوگیری از مبارزه انقلابی، نشست کارکنان بخش صنعت نفت و نمایندگان کارگران برگزار کند. جهت اعزام نمایندگان به این نشست، انتخابات برگزار شد. علیمردان بیگ توپچوباش اف نیز در میان نمایندگان منتخب در نشست بود. جلسه یاد شده به تاریخ 30 سپتامبر در سنت پترزبورگ افتتاح گردید و توپچوباش اف با ارایه گزارشی مبنی بر وضع اسفبار کارگران باکو، از منافع آنان دفاع کرد. حکومت تزاری با هراس از تقویت فزاینده ی مبارزه انقلابی کارگران روسیه، در دسامبر 1905 قانون انتخابات دومای دولتی را تصویب کرد. طی ماه های مارس و آوریل سال 1906 در استان های باکو و یلیزاوتپول (گنجه) نخستین بار انتخابات دومای دولتی برگزار گردید.
* از آذربایجان علاوه بر اسماعیل خان زیادخان اف، م. علی اف، اَ. خاص محمداف و دیگران، علیمردان بیگ توپچوباش اف نیز در اولین دومای دولتی انتخاب شد. از تاریخ 27 آوریل تا 8 ژوئیه سال 1906 اولین دومای دولتی در سنت پتربورگ فعالیت داشت. توپچوباش اف در مذاکره تعدادی از مسایل مورد مذاکره در دوما شرکت کرد، از سیاست های دولت در زمینه زراعت و مهاجرت انتقاد و نیز از درخواست اعطای خودمختاری به اقلیت ها در روسیه، و بخصوص مسلمانان حمایت نمود. نمایندگان مناطق مسلمان نشین روسیه در دومای دولتی شخصا به رهبری توپچوباش اف اقدام به تشکیل فراکسیون مسلمانان کرد. حکومت تزاری 72 روز بعد دومای نمایندگان منتقد فعالیت های حکومت و دارای موضع انقلابی را منحل ساخت. حدود 200 نماینده با اعتراض به انحلال دوما، در تاریخ 9 تا 10 سال 1906 ضمن تشکیل جلسه در شهر وایبورگ، "تقاضانامه وایبورگ"را تصویب کردند. توپچوباش اف نیز یکی از امضا کنندگان این تقاضانامه بود. فعالیت های سیاسی و اجتماعی توپچوباش اف پس از انقلاب فوریه و کودتای اکتبر سالهای 1917 بیش از پیش گسترش یافت و او با تمام قدرت وارد مبارزه در راه استقلال ملی آذربایجان شد.
* در تاریخ 5 مارس سال 1917 شورای سازمان های اجتماعی و کمیته اجرائی آن در باکو تشکیل گردید. علاوه بر محمدحسن حاجینسکی، ی. فرولوف، ی. حیدراف و دیگران، علیمردان بیگ توپچوباش اف نیز به عضویت این کمیته درآمد. در ماه ژوئیه نیز هیات جدید 33 نفره کمیته فوق تشکیل جلسه داد. آقای توپچوباش اف به ریاست کمیته انتخاب شد. در 29 مارس 1917 کمیته اجرایی موقت شورای ملی مسلمانان در باکو تشکیل شد. چهره هایی مثل محمد امین رسولزاده، محمدحسن حاجینسکی، توپچوباش اف و دیگران بعنوان اعضای کمیته انتخاب شدند. در نتیجه زحمات و فعالیتهای بی وقفه رهبران این کمیته، در تاریخ 15 تا 20 آوریل سال 1917 کنگره مسلمانان قفقاز در باکو تشکیل گردید. این کنگره به ریاست توپچوباش اف برگزار شد. وی بعنوان رئیس کمیته در اولین سخنرانی اش ضمن انتقاد از سیاست های ضدمردمی حکومت تزاری اعلام کرد که سیاست های حکومت قدیم روس نسبت به ملت های غیرروس ساکن روسیه عبارت از سیاست تجزیه بود و این امر زمانی در میان ارامنه و مسلمانان بروز یافت. در تاریخ 12 الی 15 اوت سال 1917 جلسه دولتی در مسکو تشکیل شد. در میان 34 نماینده مسلمان از نقاط مختلف روسیه که توسط حکومت موقت تشکیل گردید، علیمردان بیگ توپچوباش اف نیز به نمایندگی از آذربایجان حضور داشت.
* روز 13 اوت جلسه نمایندگان مسلمان نشست مسکو برگزار شد. در این نشست، کمیسیون مسئول تهیه گزارش نمایندگانی که قرار بود سخنرانی کنند، تشکیل گردید. کار تهیه گزارش و سخنرانی از سوی کمیسیون مزبور به علیمردان بیگ توپچوباش اف واگذار شد. توپچوباش اف طی سخنانی گفت که مسلمانان روسیه از سرنگونی تزاریزم استقبال کرده و در هر جا به حفظ و تقویت سازمانهای اجتماعی و سیاسی و دستاوردهای انقلابی- آزادی، برابری و برادری مبادرت می نمایند. در تاریخ 5 تا 6 و 12 سپتامبر 1917 جلسه بعدی کمیته سازمان های اجتماعی مسلمان باکو تشکیل شد. در این جلسه علیمردان بیگ توپچوباش اف به ریاست کمیته، محمدامین رسولزاده و فتحعلی خان خویسکی بعنوان معاونان رئیس انتخاب شدند. و در ماههای اکتبر و نوامبر او بر اساس حق رأی عمومی در انتخابات دومای باکو شرکت کرد و به عنوان عضو دوما انتخاب شد.
* توپچوباش اف یکی از افرادی بود که سعی در جلوگیری هر چه سریعتر از کشتار جمعی مردم آذربایجان توسط بلشویک ها و داشناک ها به تاریخ 30 مارس و اول آوریل 1918 در باکو داشت و در "کنفرانس صلح" مورخ اول آوریل به رهبری آ. جاپاریدزه شرکت کرد و مطالبات کمیته دفاع انقلابی را پذیرفت.
* علیمردان بیگ توپچوباش اف که با خوشحالی فراوان از تاسیس جمهوری خلق آذربایجان استقبال کرد، در دولت دوم فتحعلی خان خویسکی مورخ ژوئن 1918 بعنوان وزیر فاقد مقام و در ماه اکتبر نیز به عنوان وزیر امورخارجه منصوب گردید. وی از روز برقراری جمهوری خلق آذربایجان بعنوان یک دانشمند حقوقدان با نیروی هر چه تمامتر در راستای به رسمیت شناخته شدن دولت از طرف کشورهای جهان و ایجاد روابط دیپلماتیک تلاش کرد.
* دولت آذربایجان با هدف برقراری روابط دیپلماتیک با امپراتوری عثمانی و بواسطه آن با کشورهای اروپایی، علیمردان بیگ توپچوباش اف را بعنوان وزیر با اختیارات فوق العاده به استانبول اعزام کرد. در تلگرام فتحعلی خان خویسکی به محمد امین رسول زاده که رئیس وقت دفتر نمایندگی آذرایجان در استانبول بود، آمده است: "طی مصوبه مورخ 20 اوت 1918 دولت، علیمردان بیگ توپچوباش اف که عضو حکومت آذربایجان بود، بعنوان وزیر دارای اختیارات کامل در کلیه مسایل مربوط به منافع جمهوری آذربایجان جهت دیدار و گفتگو با حکومت امپراتوری عثمانی اعزام می گردد".
* توپچوباش اف که به تاریخ 23 اوت 1918 از گنجه شروع به سفر کرد، با حرکت از مسیر تفلیس و باتوم، پس از مشکلات عدیده در اواخر ماه سپتامبر به استانبول رسید.
* وی پس از ورود به استانبول ظرف کوتاه مدت، یعنی در ماه های اکتبر و نوامبر 1918 ضمن دیدار با سلطان عثمانی و تعدادی وزرا و دیپلمات، آنان را در جریان وضع سیاسی و اقتصادی آذربایجان قرار داد و پیرامون مسایل مختلف به تبادل نظر پرداخت. درمورد بند مربوط به آذربایجان قرارداد مودروس به وزارت امورخارجه ترکیه یادداشت اعتراض ارایه کرد. او نشان داد که این قرارداد "موجب تسهیل اشغال آذربایجان می گردد که کشور را در معرض خطر قرار می دهد... واگذاری راه آهن جمهوری آذربایجان به یک کشور خارجی با قوانین بین المللی مطابقت ندارد".
== فعالیت او در پارلمان آذربایجان ==
| |||