لباس فضانوردی: تفاوت میان نسخه‌ها

[[پرونده:Apollo Moonwalk2.jpg|بندانگشتی|فضانورد معروف [[باز آلدرین]] در ماموریتمأموریت [[آپولو 11]]]]

'''لباس فضایی''' مبین چاوار سیستم پیچیده‌ای از پوشاک، تجهیزات و سیستم‌های زیست محیطیزیست‌محیطی می‌باشد و به گونه‌ای طراحی شده استشده‌است تا بتواند [[فضانورد]] را به راحتی در محیط خشن فضا زنده نگه دارد {{نیازمند منبع}}

انسان نمی‌تواند در فضا بدون لباس مناسب جان سالم به در ببرد. فضانوردان هنگامی که داخل [[ایستگاه فضایی]] یا در [[شاتل]] مشغول کار و زندگی هستند، به پوشیدن لباس مخصوص نیازی ندارند و گذشته از نبود [[گرانش]] در داخل شاتل یا ایستگاه فضایی، آنهاآن‌ها تفاوت دیگری را با زمین احساس نمی‌کنند. فضانوردان آنجا با لباسهای راحت و شلوار راحتی و اغلب بدون کفش هستند؛ اما هنگامی که یکی از آنهاآن‌ها برای کار مجبور شود به بیرون از سفینه برود باید لباس فضایی بر تن کند.

اگر انسان بدون پوشش مخصوص وارد فضا شود ظرف پانزده ثانیه بیهوش می‌شود و مغز او در مدت چهار دقیقه نابود میشودمی‌شود. حداقل دما در یک روز سرد زمستان در مناطق مسکونی زمین ۲۰-۳۰ درجه زیر صفر است است، اما در فضا این دما میتواند به کمتر از ۱۰۰ درجه زیر صفر هم برسد؛ با وجود این اختلاف دمای فاحش، خیلی مهم است که فضانوردان لباس محافظ را قبل از خارج شدن از ایستگاه فضایی یا شاتل بپوشند.

در ماموریتمأموریت [[برنامه فضایی آپولو|آپولو]] فضانوردان بر روی ماه به خوبی آن که در فضا حرکت می کنندمی‌کنند راه بروند، لباس‌های فضانوردی برای پیاده روی‌های فضایی هم طراحی شده بودند.

* یک نایلون خنک کنندهخنک‌کننده آبی به عنوان زیرپوش

* لایه بیرونی- نایلونی برای نگه دارینگهداری لایه‌های دارای فشار زیرین

لباس فضانوردی دارای کفش، دستکش، کلاه برای ارتباطات و کلاه پلاستیکی کاملاً تمیز-Helmet-است. در زمان پرتاب اکسیژن و آب خنک کنندهخنک‌کننده توسط [[فضاپیما]] تهیه می شودمی‌شود.

برای پیاده روی فضایی فضانورد با یک جفت کفش، دستکش با سر انگشت‌های لاستیکی، یک دست فیلتر یا کلاه آفتابگردان برای محافظت از نور آفتاب و یک کوله پشتی که [[اکسیژن]]، دستگاه دفع [[دی اکسید کربن]] و آب برای خنک کنندهخنک‌کننده دارد، محافظت می‌شود کوله پشتی لباس فضانوردی وزنی معادل 82 کیلوگرم روی زمین و 14 کیلوگرم بر روی ماه دارد.

لباس‌های فضانوردی ابتدایی [[برنامه فضایی آپولو|آپولو]] همچنین برای پیاده روی در ماموریتمأموریت اسکای لاب Sky Labاستفاده شد.

در اوایل پرواز [[شاتل|شاتل‌های]] فضایی فضانوردان لباس‌های فضانوردی قهوه ایقهوه‌ای رنگی می پوشیدند. مانند ماموریت‌هایمأموریت‌های قبلی این لباس برای این مورد هم مورد استفاده قرار می گرفت که اگر فشار در کابین از بین رفت خطری متوجه فضانوردان نشود. طراحی این لباس‌ها همچنین بسیار شبیه به طراحی لباس‌ها آپولو بود.

بعد از حادثه ی چلنجر، [[ناسا]] از تمام فضانوردان خواست در زمان پرتاب و برگشت به زمین لباس‌های دارای فشار را بپوشند. این لباس‌های نارنجی دارای فشار می باشندمی‌باشند و به کلاه، کفش، دستکش، چتر نجات و محافظ جان که قابل باد شدن است. این لباس‌های فضانوردی برای مواقع ضروری ایجاد شده‌اند .. برای مواقعی که فشار درون کابین از بین برود یا مجبور بشوند در ارتفاع بلند در زمان پرتاب یا برگشت به زمین به بیرون بپرند. ما در مورد لباس‌های فضانوردی که اکنون استفاده می شوندمی‌شوند در بخش بعدی یعنی واحد تغییر پذیری گردونه ایگردونه‌ای -Extravehicular Mobility Unit- که اختصاراً EMU نامیده می‌شود برای پیاده روی از [[شاتل|شاتل‌ها]] و [[ایستگاه فضایی]] بین‌المللی استفاده می شودمی‌شود.{{نیازمند منبع}}

به این منظور نیز دربرخی قسمت هایقسمت‌های آن طلا به کار برده می‌شود زیرا طلا واکنش پذیری ای در حد صفر دارد .

خود لباس از ۱۳ لایه تشکیل شده است، لایه خنک کنندهخنک‌کننده ی داخلی-۲لایه-، لایه ی فشار-2لایه-، گرمای ناشی از ریز معلق‌های موجود در آسمان-8لایه-، و پوشش‌های بیرونی-1لایه-. مواد استفاده شده در این لباس‌ها عبارتند از:

بخش کنترل ماموریتمأموریت [[ناسا]] -NASA- هیچ مایل نیست حتی کمترین ریسک غیر ضروریغیرضروری برای فضانوردان وجود داشته باشد. هر کدام از فضانوردان یک دست -یونیت- لباس مخصوص برای داشتن ایمنی در فضا دارند که -Extravehicular Mobility Unit -EMU یا در اصطلاح عامه لباس فضانوردی -space suit- نامیده می شودمی‌شود.

EMU دمای بدن را کنترل می‌کند و تهویه درآن بوسیله یک لوله که در لباسهای داخلی تعبیه شده انجام میشودمی‌شود. لوله‌های آب گردان، فضانوردان را موقع کار در فضا در راحتی نگه میدارند، این لباس همچنین شامل یک کیف آب برای ذخیره آب و یک مخزن نگهداری آب کثیف است. بعلاوه یک هدفون و یک میکروفون برای برقراری ارتباط و یک سری وسایل ضروری دیگر از جمله تجهیزات این لباسها است.

تعداد زیادی از فضانوردان مختلف می‌توانند از این لباس‌ها استفاده کنند، بخش‌های مختلف آنهاآن‌ها قابل تعویض بوده و در سایزهای مختلف وجود دارند. تجهیزات اختصاصی این یونیت‌ها مانند گرمکن‌های نوک انگشت، سیستم‌های خنک کننده،خنک‌کننده، قسمت‌هایی که روی کلاه متصل شده و برای جلوگیری از بخار تنفس و عرق و ... هستند. همچنین کوله پشتی‌هایی که می‌توانند به فضانورد در مسیر برگشت به سفینه‌اش در صورتی که طناب اتصالشان با سفینه پاره شود کمک کنند.

* Maximum Absorption Garment قسمتی که وظیفۀ جمع‌آوری ادرار فضانورد را دارد و اختصاراً MAG نامیده می شودمی‌شود.

* Liquid Cooling and Ventilation Garment خنک کنندهخنک‌کننده آبی و تهویه LCVG که وظیفه ی دفع گرمای اضافی تولید شده توسط فضانورد که در طول پیاده‌روی فضایی تولید می‌شود را بر عهده دارد.

* In-suit Drink Bag کیف آب آشامیدنی که آب آشامیدنی مورد نیاز فضانورد را در طول پیاده روی فضایی تامینتأمین می کندمی‌کند.

* Secondary Oxygen Pack بسته ی دوم اکسیژن که اکسیژن مورد نیاز در مواقع ضروری را تامینتأمین می کندمی‌کند

پیاده روی‌های فضایی می تواندمی‌تواند تا 7ساعت به طول بینجامد که در این مدت بدن فضانورد نیاز به دفع دارد.چون برای ایجاد فشار و از بین بردن فشار هم در لباس و هم در فضاپیما به زمان زیادی نیاز است، فضانوردان نمی‌توانند به فضاپیماها بروند و مشکل خود را برطرف کنند به خاطر همین یک نوع جمع کنندهجمع‌کننده ادرار در لباس تعبیه شده استشده‌است و زمانی که پیاده روی فضایی تمام شد فضانورد از دست آن راحت می شودمی‌شود!

* 18- لوله‌های خنک کنندهخنک‌کننده LVCG را به PLSS وصل کنند

وقتی که فضانوردان روی ماه کار می کنند،می‌کنند، فضانوردان [[برنامه فضایی آپولو|آپولو]] سختی زیادی را در حرکت دادن خودشان در لباس داشتند. لباس‌های آپولو به خوبی EMU امروزی نبودند وEMU وزنی معادل دو برابر لباس‌های آپولو دارند و این هیچ مشکلی را به وجود نمی‌آورد چون EMUها برای کار در شرایط گرانش کم طراحی شده اندشده‌اند. در آینده برای ماموریتمأموریت مریخ ناسا نوعی لباس بسیار مستحکم تر، راحت ترو کم وزن تر را طراحی می‌کند که هم چنین کار با آن بسیار راحت تر از کار با لباس‌های کنونی است.{{نیازمند منبع}}

لباسهای فضایی امروزی، از زمان ساخت اولین پیش نمونه آن توسط خلبانی به نام [[وایلی پست]] در سال 1934، راه درازی را برای تکامل خود پیموده‌اند، پست، لباسی را که خودش طراحی کرده بود پوشید تا یک حد نصاب ارتفاع بجایبه جای بگذارد؛ اما وقتی در ارتفاع 50000 پایی پرواز می‌کرد، موفق به کشف "جریان جت" شد. لباس او در اصل یک لباس غواصی لاستیکی بود که بخشهای مربوط به دست و پا را با نخ به آن بسته بود، به گونه‌ای که براحتی می‌توانست به قسمتهای هدایت کنندههدایت‌کننده هواپیما دسترسی داشته باشد و در بالای آن یک کلاه فلزی قرار داده بود.

از دهه 1960 میلادی، مسابقه برای تکمیل لباسی که برای سفر به فضا مناسب باشد، در جریان بوده استبوده‌است. نمونه‌های اولیه چندان راحت نبودند و تهویه در آنهاآن‌ها به سختی انجام می‌گرفت، اما تا 21 ژوئیه 1969 که [[نیل آرمسترانگ]] قدم به ماه گذاشت، لباسهای فضایی بهبود یافتند و آنچه آرمسترانگ بر تن کرد، بسیاری از خصوصیات لباسهای امروزی را در خود داشت. یکی از بزرگترین اصلاحات انجام گرفته، تعبیه [[دستگاه سرمایش مایع]] در لباس بود، که بخار گرفتگی داخل لباس را که فضانوردان قبلی از آن شکایت می‌کردند.، از بین برد. علاوه بر این، انعطاف پذیری آن را به حدی بود که اجازه انجام بسیاری از حرکات را فضانورد می داد.

امروزه فضانوردان مجموعه‌ای از لباسهای فضایی مختلف را در اختیار دارند. هر یک از آنهاآن‌ها برای کار در محیطی خاص طراحی شده استشده‌است. در خلال پرتاب و فرود، آنهاآن‌ها لباسهای با فشار جزئی، به همراه محفظه مخصوص چتر نجات را می‌پوشند. این لباس تشکیل شده استشده‌است از کلاه ایمنی، دستگاه ارتباطی، نیم تنه، چکمه‌ها و دستکش ها، قسمتهای بادکنک مانندی در داخل لباس تعبیه شده استشده‌است که هنگام کم شدن فشار داخل کابین، بطور خودکار باد می‌شوند تا فشار لازم را در قسمت پایینی بدن حفظ کنند. بدون وجود آنها، فضانوردان به علت جمع شدن خون در آن قسمت از بدنشان از حال می‌رفتند.

به محض رسیدن به مدار، فضانوردان لباس هایی را کم و بیش شبیه لباسهای عادی است به تن می‌کنند، البته با این تفاوت که این لباس هالباس‌ها تعداد زیادی جیب برای قرار دادن قلم و کاغذ دارند، زیرا در غیر اینصورت این وسایل در داخل کابین فضاپیما به پرواز در خواهند آمد.

اما لباس فضایی حقیقی، که بیشتر برای مردم آشناست، در واقع همان "امو" است. در گذشته لازم بود برای هر فضانورد یک لباس اختصاصی دوخته شود، اما طراحی هایطراحی‌های امروزی به صورت قطعه قطعه انجام می‌شود، بدین ترتیب که نیم تنه‌های بالا و پایین، دستها و دستکشها همه در اندازه‌های مختلف آماده می‌شوند که می‌توان آنهاآن‌ها را باهم ترکیب کرد تا لباسی به اندازه یک فضانورد خاص بدست آید. با این شیوه، هر لباس فضایی را می‌توان مورد استفاده قرار داد.{{نیازمند منبع}}

بزرگترین مسئله در حال حاضر، تکمیل امویی است که برای سفر به [[مریخ]] مناسب باشد. [[مایکل دمازی]]، مهندس لباسهای فضایی در [[ناسا]]، می‌گوید: "ما به لباسی نیاز داریم که قابلیت تحرک و راحتی آن برای سطح مریخ بسیار بالا باشد. تعداد فعالیتهای برون نالوی فضانوردان در مدت اقامت 500 روزه آنهاآن‌ها بسیار زیاد خواهد بود: ما انتظار 300 مورد یا بیشتر را داریم". دمازی اضافه می‌کند: "مأموریت به [[مریخ]]، مثل این است که فضانوردان باید هر روز صبح از خوب بیدار شوند و به سر و کار بروند. از لباسهای فضایی کنونی برای مدت 6 تا 8 ساعت می‌توان استفاده کرد و ما نیز طراحی هایطراحی‌های خود را بر اساس حداقل این مقدار زمان انجام می‌دهیم. در برخی از موارد فضانوردان باید مدت 16 تا 18 ساعت روی سطح مریخ باشند".{{نیازمند منبع}}

در طراحی کنونی امو، موارد جدیدی تعبیه و جمع شده است، از جمله دستگاه جمع آوریجمع‌آوری ادرار، که آن را خود جمع می‌کند تا بعداً به دستگاه مدیریت مواد دفعی مدار گرد انتقال دهد و یک لباس تهویه به همراه دستگاه سرمایش مایع که زیر لباس اصلی پوشیده می‌شود. این لباس، یک تکه است و از ماده قابل کش آمدن ساخته شده و در آن مجراهایی برای عبور آب قرار داده شده استشده‌است تا فضانورد را خنک نگه دارد و از گرما آزاد دهنده داخل لباس محافظت نماید. علاوه بر آن، امو یک محفظه آب آشامیدنی به حجم 620 سانتیمتر مکعب و یک دستگاه ارتباطی پیشرفته نیز دارد.

برای کارهای طولانی بر سطح [[مریخ]]، این اجزا باید بتوانند دو برابر حالت عادی کار کنند. دمازی می‌گوید: "موارد کلیدی عبارتند از راحتی، مدیریت آب و غذا، مواد دفعی، مورد کلیدی دیگر عبارت است از اینکه آیا ما مریخ نوردهای تحت فشار خواهیم داشت یا نه؟ فشار هوای داخل این مریخ نوردها چنان تنظیم شده استشده‌است که فضانورد می‌تواند با ورود به آن، لباس فضایی خود را بیرون بیاورد، تا بهتر بتواند به خورد و خوراک و بهداشت خود برسد. در حالتی که این مریخ نوردها موجود نباشند، یا خراب شده باشند، باید بتوان این کارها را داخل لباس انجام داد".