توماس جفرسون: تفاوت میان نسخه‌ها

توماس جفرسون در ۱۷۴۳ در مستعمره ویرجینیا در [[آمریکای بریتانیا]] در خانواده‌ای نزدیک به اشخاص برجسته ویرجینیا به دنیا آمد. وی سومین فرزند از هشت فرزند خانواده بود. مادر وی [[جین رندولف]] دختر [[ایشام رندولف]] (ناخدای کشتی و گاهی کشاورز) بود. پدر وی [[پیتر جفرسون]] از نژاد ویلزی یک نقشه بردار، کشاورز و بازرس کشاورزی [[البه مارله]] در ویرجینیا بود.<ref name=":1" /> زمانی که سرهنگ ویلیام رندولف در ۱۷۴۵ درگذشت پدر توماس وظیفه نگهداری از مزرعه [[تاکاهو]]، املاک ویلیام رندولف و پسر خردسال وی [[توماس مان رندولف]] را به دست گرفت. همان سال خانواده توماس به تاکاهو تغییر مکان دادند و به مدت ۷ سال در آن جا ماندند تا زمانی که به خانه خود در البه مارله بازگشتند تا در آن جا پیتر به مقام کولونلی (مقامی مهم در آن زمان) دست یابد.

در سال ۱۷۶۰ وی در ۱۶ سالگی وارد [[کالج ویلیام و مری]] شد و در آنجا به تحصیل رشته [[حقوق]] زیر نظر استاد خود [[جورج وایت]] پرداخت و با بالاترین افتخارات فارغ‌التحصیل شد.<ref name=":1" /> سپس در دانشکده [[فلسفه]] همان دانشگاه، زیر نظر استاد خود ویلیام اسمال به مطالعه [[ریاضیات]]، [[متافیزیک]] و [[فلسفه]] پرداخت. ویلیام اسمال، توماس جفرسون را با نوشته‌های نویسندگان [[تجربه‌گرایی|تجربه‌گرای]] بریتانیا مانند [[جان لاک]]، [[فرانسیس بیکن]] و [[آیزاک نیوتن]] آشنا کرد. توماس جفرسون این سه نفر را «بزرگترین مردانی که جهان زاییده‌است» خواند. وی همچنین به نواختن [[ویولن]] و خواندن [[تاسیتوس]] و [[هومر]] روی آورد. وی در سال ۱۷۶۲ با بالاترین نمرات فارغ‌التحصیل شد و در ۱۷۶۷ به هیئت وکلای ویرجینیا پیوست.<ref>{{یادکرد وب|نویسنده=|کد زبان=en|تاریخ=|وب‌گاه=Library of Congress|نشانی=https://www.loc.gov/collections/thomas-jefferson-papers/about-this-collection/|عنوان=Thomas Jefferson Papers, 1606 to 1827}}</ref>

در یکم اکتبر ۱۷۶۵ بزرگترین خواهر وی در سن ۲۵ درگذشت.<ref>Henry Stephens Randall, The Life of Thomas Jefferson. p ۴۱</ref> توماس برای مدتی برای مرگ وی سوگوار بود. زیرا خواهر وی، خود نیز روشن‌فکر و همفکر توماس بود. وی هر سال با پرونده‌های قضایی زیادی سر و کار داشت.<ref>Henry Stephens Randall , The Life of Thomas Jefferson. p ۴۷</ref> در ۱۷۷۲ با [[مارتا ویلز اسکلتون]] [[بیوه]]، ازدواج کرد و او را برای زندگی به یک خانه کوهستانی نیم‌ساخته در مانتیسلو برد.<ref name=":1" />[[پرونده:Declaration of Independence (1819), by John Trumbull.jpg|بندانگشتی|260x260px| [[اعلان استقلال]] نگاره پر آوازه [[جان ترامبول]] (کمیته پنج نفره در حال ارائه لایحه استقلال پیشنهادی خود به کنگره آمریکا)]]

== زندگی سیاسی ==

توماس جفرسون در سال ۱۷۸۵ و پس از بنجامین فرانکیلن به عنوان سفیر آمریکا در [[امپراتوری اول فرانسه]] برگزیده شد. حمایت وی از افزایش اقتدار دولت مرکزی باعث شد تا [[جرج واشینگتن]] در سال ۱۷۸۹ وی را به عنوان [[وزیر امور خارجه ایالات متحده آمریکا]] برگزیند. همدلی او با [[انقلاب فرانسه]] منجر به اختلاف با [[الکساندر همیلتون]] شد و کناره‌گیری از این سمت در سال ۱۷۹۳ شد.<ref name=":1" />

به روشنی می‌نوشت هر چند سخنران خوبی نبود اما در کنگره ویرجینیا از قلم به جای زبان برای بیان باورهای خود استفاده می‌کرد. او در ۳۳ سالگی اعلامیه استقلال آمریکا را طرح‌ریزی کرد. در سال‌های بعد تلاش او بر این بود که نظراتش را به واقعیت بدل کند. مهم‌ترین کار وی در این سال‌ها نوشتن لایحه آزادی مذهبی برای ایالت ویرجینیا بود که در ۱۷۸۶ تصویب شد. در زمان بروز اختلافات سیاسی در ميان دولتمردان و دو حزب اصلی حزب دموکرات-جمهوری‌خواه و [[حزب فدرالیست]]، جفرسون رهبری جمهوری‌خواهان همدل با آرمان‌های انقلاب فرانسه را بر عهده گرفت. توماس جفرسون مخالف فدرالیسم و دولت مرکزی مقتدر و مدافع حقوق ایالت‌ها بود. در اوج درگیری‌های حزبی توماس جفرسون در یک نامه محرمانه نوشت:<ref name=":1" />{{گفتاورد|«من در حضور خدای سوگند خورده‌ام که دشمن همیشگی هرگونه خودکامگی در اندیشه بشر باشم».||}}

با وجود عدم تمایل چندان برای نامزد انتخابات ریاست جمهوری سال ۱۷۹۶ آمریکا شد. [[جان آدامز]] پیروز این انتخابات شد ولی جفرسون توانست برای معاونت ریاست‌جمهوری، رای کافی کسب کرد. در آن زمان به دلیل نقصی که در قانون اساسی وجود داشت با وجود آنکه رقیب انتخاباتی جان آدامز بود، به معاونت او برگزیده شد.<ref name=":1" />

=== ریاست‌جمهوری ===

در سال ۱۸۰۰ نقص موجود در قانون اساسی آمریکا باعث ایجاد مشکل جدی‌تری شد. درحالیکه جمهوری‌خواهان سعی داشتند رئیس‌جمهور و معاون او هر دو از حزب خودشان باشند جفرسون و [[آرون بر]] رای برابری برای رسیدن به مقام رئیس‌جمهور داشتند. در آن زمان بر اساس قانون اساسی، [[مجلس نمایندگان ایالات متحده آمریکا]] مسئول رسیدگی و حل این مشکل بود. با وجود اختلافات گذشته، الکساندر همیلتون با جفرسون، از انتخاب جفرسون پشتیبانی کرد و بدین ترتیب توماس جفرسون به عنوان سومین رییس‌جمهوری آمریکا برگزیده شد.<ref name=":1" />

جفرسون نخستین [[رئیس‌جمهور ایالات متحده آمریکا]] است که مراسم [[معارفه|تحلیف]] ریاست‌جمهوری خود را درشهر [[واشینگتن، دی.سی.]] به جا آورد. جفرسون علایق و مهارت‌هایی متفاوت در زمینه‌های مختلف از امور آموزشی گرفته تا [[معماری]] و [[موسیقی]] داشت. جفرسون در حالی دور دوم ریاست جمهوری خود را در سال ۱۸۰۹ به پایان رساند که تلاش کرده بود کشورش را از درگیر شدن در جنگ‌های [[ناپلئون]] در [[اروپا]] برحذر دارد.<ref>{{یادکرد-ویکی|پیوند=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Thomas_Jefferson&oldid=251999170|عنوان=Thomas Jefferson|زبان=انگلیسی|بازیابی=۱۲ نوامبر ۲۰۰۸}}</ref> مهم‌ترین وقایع در طول ریاست جمهوری وی [[خرید لوئیزیانا|خرید ایالت لوئیزیانا]] <ref name=":1" /> در ۱۸۰۳ و [[سفر اکتشافی لوئیس و کلارک]] (۱۸۰۶–۱۸۰۴) هستند.

از دیگر اقدامات او در دوران ریاست‌جمهوری می‌توان به کاهش هزینه‌های ارتش و نیروی دریایی، کاهش بودجه، کاهش مالیات بر [[ویسکی]]، کاهش بدهی‌های کشور تا یک سوم، و سرکوب [[دزدی دریایی|دزدان دریایی]] مزاحم کشتی‌های آمریکایی در دریای [[مدیترانه]] بودند. با اینکه در قانون اساسی آمریکا تبصره‌ای در مورد تملک اراضی جدید پیش‌بینی نشده بود، جفرسون در ۱۸۰۳ اقدام به [[خرید لوئیزیانا|خرید ایالت لوئیزیانا]] از [[ناپلئون بناپارت]] کرد.<ref name=":1" />

وی حامی [[جدایی دین از سیاست]]<ref>Jefferson's Wall of Separation Letter. U.S. Constitution Online. Retrieved on: April 13, 2008.</ref><ref name=":0" /> و نویسنده [[قانون آزادی ادیان ویرجینیا]] بود. از دید جفرسون، جدایی دین از سیاست، راهی برای محو مذهب نبود. بلکه این کار، ضامن حفظ حقوق تمامی مذاهب در جامعه بود. او میان داشتن اندیشه مذهبی و اعتقاد به [[سکولاریسم]] تضادی نمی‌دید. او تلاش خود برای وارد کردن جدایی دین از نهاد دولت در [[قانون اساسی ایالات متحده آمریکا]] و اجرایی کردن آن در ویرجینیا از سال ۱۷۸۶<ref name=":1" /> را یکی از سه کار عظیم در همه عمر خود می‌خواند.<ref name=":0">{{یادکرد وب|نویسنده=پویا زارعی-کارشناس ارشد تاریخ دانشگاه سوربن پاریس|کد زبان=fa|تاریخ=۱۴ آبان ۱۳۹۶|وب‌گاه=بی‌بی‌سی فارسی|نشانی=http://www.bbc.com/persian/41876993|عنوان=تاثیر کوروش بر توماس جفرسون و بنیان‌های آمریکای مدرن}}</ref>

توماس جفرسون در چهارم ژوئیه ۱۸۲۶، درست پنجاه سال پس از امضای [[اعلامیه استقلال ایالات متحده آمریکا]] که خود از پایه‌گذاران این اعلامیه بود در شهر مانتیسلو ایالت ویرجینیا در سن هشتادوسه سالگی درگذشت.<ref name=":1" />

او وصیت کرده بود که بر روی سنگ مزارش بنویسند: «بنیان‌گذار قانون آزادی مذهب و جدایی مذهب از حکومت و همچنین بنیان‌گذار دانشگاه ویرجینیا.»<ref name=":1" />

== ایران ==

توماس جفرسون، به عنوان یکی از بزرگترین چهره‌ها‌یچهره‌های عصر روشنگری آمریکا، تابع سنت فیلسوفان سیاسی سرشناس زمانه خود مانند [[توماس هابز]] و [[نیکولو ماکیاولی]] بود که با تنظیم اندیشه‌‌هایاندیشه‌های خود براساس دیدگاه فیلسوفان شاخص [[یونان باستان]] و [[روم باستان]]، تلاش می‌کردند پایه‌های ساختن نظام حقوقی و دولتی نوینی برپا کنند. رواداری مذهبی و عدم تحمیل دین رسمی توسط کوروش هخامنشی که در کوروش‌نامه توضیح داده شده الگویی برای برقراری سکولاریسم از دید جفرسون بود. جفرسون باور داشت که اگر کوروش موفق شده در جهان باستان با آن همه توحش و وجود فرقه‌های بدوی دینی که در نزاعی بی‌‌پایانبی‌پایان با یکدیگر بودند، بی‌طرفی حکومت را در مقیاسی به گستردگی امپراطوری هخامنشی تضمین کند، امکان تکرار این کار در جهان مدرن نیز وجود دارد. از سوی دیگر در آغاز شکل‌گیری کشوری به نام «آمریکا» چون پایه‌های قانون اساسی آن هنوز به درستی تعریف و آزمایش نشده بودند ترس از تمرکز قدرت در دست شخص رئیس‌جمهور و تبدیل او به قدرتی مطلقه و برقراری حکومتی [[خودکامگی|خودکامه]] وجود داشت. از این رو بنیانگذاران آمریکا با احتیاط بسیار به بحث پیرامون حیطه اختیارات و نحوه حکمرانی شخص رئیس‌جمهور می‌پرداختند. در این میان، تعریفی که گزنفون از صفات اخلاقی و عملکرد کوروش در کوروشنامه ارائه می‌داد، راهنمای خوبی برای آنان بود.<ref name=":0" />

در سال ۱۸۲۰ توماس جفرسون در نامه‌ای به نوه خود «فرانسیس اپس» می‌نویسد: «به تو توصیه میکنم به طور منظم به درس‌آموزی از تاریخ و ادبیات در هر دو زبان [یونانی و لاتین] بپردازی. در یونانی اول از همه با «[[کوروش‌نامه]]» شروع کن».<ref>{{یادکرد وب|نویسنده=|کد زبان=en|تاریخ=6 October 1820|وب‌گاه=upress.virginia.edu|نشانی=http://rotunda.upress.virginia.edu/founders/default.xqy?keys=FOEA-print-04-02-02-1565|عنوان=From Thomas Jefferson to Francis Eppes, 6 October 1820}}</ref> کوروش‌نامه یا «در باب پرورش کوروش» اثر [[کسنوفون]]، تاریخ‌نگار یونانی سده پنجم پیش‌پیش از میلاد است که در آن به زندگی شرح کوروش دوم، بنیانگذار شاهنشاهی هخامنشی، می‌پردازد.<ref name=":0" />

در سال ۱۷۸۷ در نامه‌ای به دوست ایتالیایی خود «فیلیپ مازی» درخواست ترجمه‌ای تازه از کوروش‌نامه را به [[زبان ایتالیایی]] می‌کند.<ref>{{یادکرد وب|نویسنده=|کد زبان=|تاریخ=16 February 1787|وب‌گاه=National Archives and Records Administration|نشانی=https://founders.archives.gov/documents/Jefferson/01-11-02-0163|عنوان=From Thomas Jefferson to Philip Mazzei, 16 February 1787}}</ref> وجود دست‌کم‌دست‌کم چهار چاپ مختلف از کوروش‌نامه‌کوروش‌نامه در کتابخانه شخصی جفرسون ثابت شده است. جفرسون در یکی از آن‌ها با خط خود، ترجمه دو نسخه از کتاب را مقایسه کرده است.<ref name=":0" />

دوران ریاست‌جمهوری توماس جفرسون برابر با سال‌های ۱۱۷۹ تا ۱۱۸۷ [[گاه‌شماری هجری خورشیدی|هجری خورشیدی]] و پادشاهی [[فتحعلی‌شاه قاجار]] بر [[ایران]] بود.<ref name=":1">{{یادکرد وب|نویسنده=|کد زبان=fa|تاریخ=۱۱ مهر ۱۳۸۷|وب‌گاه=صدای آمریکا|نشانی=https://ir.voanews.com/a/a-31-2008-10-02-voa18-62498977/605836.html|عنوان=توماس جفرسون}}</ref> در زمانی که توماس جفرسون و دیگران بنیان‌گذاران امریکا برای طرح‌ریزی روش حکومت‌داری مدرن و درست و بنیان‌های اندیشه‌های سیاسی نو به بررسی شیوه حکومت‌داری کوروش<ref name=":0" /> در آثار یونانی و لاتین بودند در ایران دوران [[قاجاریان]] او فراموش شده و مردم [[آرامگاه کوروش بزرگ]] را به جای آرامگاه مادر [[سلیمان]] نبی شناخته می‌شد. در سال ۱۸۱۸ [[رابرت کر پورتر]]، [[نویسنده]]، [[دیپلمات]] و [[گردشگری|جهانگرد]] [[بریتانیا|بریتانیایی]] پس از نزدیک به هزار سال، ثابت کرد که بنای سنگی واقع‌شده در [[دشت مرغاب]] ایران، همان مقبره کوروش هخامنشی است.<ref name=":0" />