سومالی: تفاوت میان نسخهها
محتوای حذفشده محتوای افزودهشده
MammothBot (بحث | مشارکتها) ←پیوند به بیرون: افزودن پیوند به ویکیگفتاورد با ویرایشگر خودکار فارسی |
FreshmanBot (بحث | مشارکتها) جز اصلاح فاصله مجازی + اصلاح نویسه با استفاده از AWB |
||
خط ۵۵:
استقلال از سلطه [[قیمومیت انگلیسی سومالیلند]] [[پادشاهی انگلستان]] در مورخ ۲۶ ژوئن سال ۱۹۶۰ اعلام گردید. در تاریخ ۱ ژوئیه سال ۱۹۶۰، اتحاد [[امپراتوری بریتانیا|انگلیسی]] و [[سومالیلند ایتالیائی]] سابق بوقوع پیوست.
در این زمان دولت توسط عبداللهی عیسی شکل گرفته و [[عادن عبدالله عثمان دار]]
در اواخر سال ۱۹۶۹، و بهدنبال قتل شرماکه، کسی که از سال ۱۹۶۷ -: ۱۹۶۹
[[پرونده:Zeila ruins.jpeg|بندانگشتی|چپ|260px|خرابههای [[سلطنت ادل]] در [[زیلا]]ی سومالی]]
در همین زمان، باره یک فرد شاخص کابینه خود بنام سرلشکر گبیر و دو تن دیگر از مقامهای رسمی را به قتل رسانید. از سال ۱۹۷۷ [[جنگهای داخلی]] متناوب به بخشی از واقعیات حیات سومالی تبدیل شدهاند. در سال ۱۹۹۱، اولین گروه شورشی به رهبری [[عبداللهی یوسف احمد]]، رهبر (اس اس دی اف) بوجود آمده و حکومت رئیسجمهور علی مهدی محمد توسط برخی از جناحها
در فاصله سالهای ۱۹۹۱ و ۱۹۹۲، یک شکاف در کنگره متحد سومالی، که تلاش هائی را در جهت خلع ید باره انجام داده بود، باعث بروز جنگ داخلی به ویژه در منطقه موگادیشو گردید.
خط ۷۹:
سومالی یکی از کشورهای متعددی بود که مورد هجوم امواج [[تسانومی]] قرار گرفت که بهدنبال [[زلزله سال ۲۰۰۴ اقیانوس هند]] ایجاد، سواحل [[اقیانوس هند]] را در هم کوبیده، تمام روستاها را از بین برده و ۳۰۰ کشته بر جای گذارد.
یک درگیری
سازمان ملل اقدام به وضع تحریم نظامی سومالی نمود ولی برخی ادعا مینمایند که ایالات متحده قوانین بینالمللی را با حمایت رهبران نظامی موگادیشو، نقض کردهاست.{{مدرک}}
خط ۸۵:
[[پرونده:Somalia map states regions districts.png|بندانگشتی|350px|نقشه سیاسی سومالی]]
[[عبداللهی یوسف]]، رئیسجمهور حکومت انتقالی سومالی به بیبیسی گفت که علیرغم اشغال بعضی از مناصب کابینه از سوی نظامیان، ائتلاف نظامیان به طرفیت از سوی دولت موقت نمیجنگند. چهار نظامی قدرتمند که
در تاریخ ۵ ژوئن سال ۲۰۰۶ گروه [[شبهنظامی]] اسلامی ادعا نمود که کنترل کل شهر موگادیشو را در اختیار گرفتهاست. در تاریخ ۵ ژوئن سال ۲۰۰۶ آخرین استحکامات ای آر پی سی تی در مناطق جنوبی سومالی، شهر [[جوهار]]، با مقاومتی کم در اختیار یو آی سی قرار گرفت. در واقع ائتلاف نظامیان بصورتی
دولت موقت درخواست مداخله یک نیروی حافظ صلح منطقهای شرق آفریقا را نمود. رهبران یو آی سی با این درخواست مخالفت نموده و در یک مراسم رسمی اتحادیه آفریقا که در مورخه [[۹ سپتامبر]] سال [[۲۰۰۶]] در [[لیبی]] برگزار گردید، به رایزنی با کشورهای عضو [[اتحادیه آفریقا]] (ای یو) بر سر ترک طرحهای ارسال نیرویهای حافظ صلح به سومالی، پرداختند. گروههای اسلامی بطور قاطع با حضور سربازان خارجی در سومالی مخالفند-؛ خصوصاً نیروهای [[اتیوپی]]ائی.<ref name=ToolAutoGenRef1 />
خط ۹۳:
در سالهای ۷۸–۱۹۷۷ جنگی سخت بین سومالی و اتیوپی برسر استان اوگادن سومالی درگرفت که دستور آغاز آن توسط اتیوپی صادر گشته و دلیل آن نیز تجزیه سرزمینهای سومالی در نیمه اول قرن بیستم ذکر شد. همچنین بسیاری ادعا کردند که اتیوپی، با سابقه طولانی امپراتوری، قصد فرمانروائی با واسطه بر سومالی را دارد.
گروه [[شبهنظامی]] اسلامی که یو آی سی را حمایت میکردند بطور مستمر کنترل اکثر مناطق نیمه جنوبی سومالی را
در روز چهار شنبه [[۱ نوامبر]] سال [[۲۰۰۶ (میلادی)|۲۰۰۶]] مذاکرات صلح بین دولت موقت که از سوی سازمان ملل شناخته شده در شمال از یک سو و اسلام گرایان جنوب معلق گردید. بسیاری از مقامات از جنگ داخلی هراس داشتند. در این میان،
خط ۱۰۱:
سومالی ۱۷ دی ۱۳۹۴، روابطش با ایران را قطع کرد.
برغم داشتن دولتی شناخته شده توسط سازمانهای بینالمللی در شهر [[بایدوا]]، سومالی از سال ۱۹۹۱ فاقد دولت ملی تأثیرگذار بودهاست. این سازمان یا دولت که با نام «دولت انتقالی ملی» خوانده میشود تنها کنترل بایدوا را در اختیار داشته و از نظر بیشتر مردم سومالی از وجاهت قانونی برخوردار نیست. دولت موقت در خارج از کشور و توسط نیروهایی که
از سال ۱۹۹۱ چند قبیله در شمال این کشور با نام [[سومالیلند]] اعلام استقلال کردهاند.
خط ۱۱۰:
در مناطق جنوب شرق داخلی، ایالات [[جوبالند]] و [[سومالی جنوب غرب]] به دولت بایدوا پیوستهاند و رهبران آنها از اعضای پارلمان بایدوا هستند. نیمه دیگر کشور با دارا بودن بخش زیادی از جمعیت کشور تحت کنترل [[اتحاد دادگاههای اسلامی]] قرار داشته و این شورا بر شهرهای راهبردی موگادیشو، و از ۲۴ سپتامبر سال ۲۰۰۶ کیسمایو احاطه دارد.
رهبری این شورا بر عهده شیخ [[شریف شیخ احمد]] است. در پاسخ به این سؤال که آیا یو آی سی در نظر دارد که کنترل خود را بر سایر مناطق سومالی گسترش دهد یا خیر، شیخ احمد در یک مصاحبه
{{نقل قول
| «زمین در اولویت اول ما قرار ندارد. اولویت ما آسایش مردم، احترام به شخصیت آنها و اینکه بتوانند در آزادی زندگی کرده و حق تعیین سرنوشت خود را دارا باشند، است. این موارد اولویتهای ما هستند. حق تقدم در زمین نیست؛ مردم برای ما اهمیت دارند.»
| [http://www.awdalnews.com/wmview.php شناسه مطلب = ۷۴۰۴ شیخ شریف از گفتگو با واشینگتن استقبال مینماید]، ای ان ان، ۹ ژوئن سال ۲۰۰۶]
}}
در تاریخ ۱۴ اکتبر سال ۲۰۰۴، [[اعضای پارلمان]] سومالی یک فرد نظامی بنام [[عبداللهی یوسف]] رئیسجمهور اسبق پانت لند را
بسیاری از سازمانهای سیاسی دیگر که برخی از آنان اساسی قومی دارند نیز در سومالی وجود دارند، تلاش برخی دیگر نیز رهاسازی سومالی از سیاستها قومی است (مانند [[جبهه اتحاد سومالی]]). خیلی از این سازمانها بعد از وقوع جنگ داخلی بوجود آمدند.
در هر صورت، از اواخر سال ۲۰۰۶، «دولت موقت ملی» تنها کنترل بخش نسبتاً کوچکی از کشور را برعهده داشتهاست. به اعتقاد برخی نظرات، کنترل این دولت بسختی از مرزهای [[بایدوا]] پایتخت فراتر رفتهاست. در کل، وضعیت سیاسی ناپایداری بر کشور حاکم بودهاست؛
== جغرافیا ==
[[پرونده:Somalia-CIA WFB Map.png|250px|thumb]]
سومالی در سواحل شرق قاره آفریقا و بروی خط استوا و قسمت شمالی آن بین [[خلیج عدن]] در قسمت شمال و [[اقیانوس هند]] در شرق واقع شدهاست. این کشور به همراه اتیوپی و جیبوتی را معمولاً
سومالی با دارا بودن وسعتی برابر با ۶۳۷۶۵۷ کیلومتر مربع، چهل و دومین کشور بزرگ دنیا پس از [[افغانستان]] میباشد. اندازه این کشور قابل مقایسه با [[جمهوری آفریقای مرکزی]] و بنوعی کوچکتر از ایالت [[تگزاس]] در ایالات متحده میباشد.
== پایتخت ==
از [[موگادیشو]]، به همراه دیگر نواحی سومالی پیشین،
== تقسیمات کشوری ==
خط ۱۶۰:
در سومالی – که از زمان آغاز جنگ داخلی و بمدت ۱۴ سال در انزوا بوده و دارای جمعیت مذهبی مسلمان نیز میباشد – نرخ این بیماری در حد یک و نیم تا ۲ درصد کل جمعیت بزرگسال میباشد.
«تصویر سومالی در دنیای خارج به دلیل تمایل طبیعی رسانههای خارجی به تمرکز بر خبرهای بد، تحریف گشتهاست» دلیل دیگر این امر آنست که «[ص]لح بر اکثر نقاط کشور حاکمیت داشته» و آنکه «در نتیجه اینکه دولتهای منطقهای و محلی قابلیت ادامه کار در زمینههای مختلف زیاد را داشتهاند.» این مقاله به نقل از عمر موهالیم موحامود، سفیر سومالی در واشینگتن
«علیرغم بی نظمی و آشفتگی آشکار، بخش خدماتی سومالی به حیات و رشد خود ادامه دادهاست. در بازار اصلی موگادیشو انواع محصولات از مواد غذائی تا جدیدترین وسایل الکترونیکی عرضه میگردد. هتلها به فعالیت خود ادامه داده و [[شبهنظامی]]ان امنیت را تأمین میکنند.»<ref>[http://www.cia.gov/cia/publications/factbook/geos/so.html World Factbook Redirect — Central Intelligence Agency<!-- عنوان تصحیح شده توسط ربات -->]</ref>
ساختارهای زیر بنائی مانند جادهها از لحاظ کمیت با کشورهای همسایه یکسان ولی از کیفیتی بسیار پایینتر برخوردار هستند. بر اساس یک گزارش [[بانک جهانی]] ساخت جاده برای بخش خصوصی به دلیل هزینههای بالای اجرائی و اینکه آنهایی که پول جاده را میپردازند تنها کسانی نیستند که از آن استفاده میکنند، (ببینید [[مشکل مجانی سوارها]]) و از این جهت برگشت سرمایه را با مشکل روبرو میسازد، بسیار دشوار است. صنعت پررونق ارتباطات خصوصی بوده و به ارائه سرویس بیسیم و راه اندازی [[کافی نت]]ها همت گماردهاست.
[[نیروی برق]] توسط موسسات اقتصادی بزرگی تأمین میگردد که اقدام به خرید مولدهای برق نموده و شهرها را به بخشهای قابل کنترل تقسیم کردهاند. سازمان هواپیمائی ملی در سال ۱۹۸۹ و قبل از فروپاشی دولت، تنها یک فروند هواپیما در اختیار داشت. هم اکنون ناوگان هوائی کشور با دارا بودن حدود پانزده هواپیمای مسافربری و بیش از شصت هواپیما پروازهایی به شش مقصد بینالمللی و تعداد بیشتری مقصد داخلی دارد. بر پایهگذارش بانک جهانی، «هماینک، حرفه خطوط خصوصی هوائی در سومالی با وجود رقابتهای کاری و قیمت از سوی بیش از پنج شرکت ترابری و بازرگانی در حال رشد تلقی میشود.» مالک خطوط هوائی دااللو
همچنین وظیفه تأمین آب آشامیدنی برعهده بخش خصوصی میباشد. به هر حال یک آمار مربوط به سال ۲۰۰۰ نشان میدهد که در آن سال تنها ۲۱ ٪ مردم به آب مطمئن و سالم دسترسی داشتهاند. با فروپاشی دولت مرکزی، هم اکنون نظام آموزش کشور نیز در اختیار بخش خصوصی است. یک پژوهش بانک جهانی موید آنست که «افراد فروتن از آموزش سود میبرند.» بر پایه آخرین اندازهگیری انجام شده در سال ۲۰۰۱، میزان ثبت نامهای مدارس ابتدائی که ۱۷٪ بوده تقریباً نزدیک به سطح پیش از جنگ ارزیابی گردید. میزان ثبت نام در مدارس راهنمائی از سال ۱۹۹۸ افزایش یافت. بهرحال، تخمین زده میشود که میزان باسوادی افراد بزرگسال از ۲۴٪ در سال ۱۹۸۹ به ۱/۱۷٪ در سال ۲۰۰۱ کاهش یافتهاست."<ref>[http://www-wds.worldbank.org/servlet/WDSContentServer/WDSP/IB/2004/03/25/000112742_20040325090551/Rendered/PDF/282760Somalia0Country0reengagement0note.pdf]</ref>
خط ۱۷۶:
[[پرونده:Somali boy receives a polio vaccination.jpg|thumb]]
یک مشکل عمده که بر روی رشد اقتصادی تأثیر منفی دارد، عدم ثبات یا تصور وجود آن، میباشد. برای انجام امر تجارت، لازم است که سطح معینی از امنیت وجود داشته باشد و از آن مهمتر میبایست یک دولت شناخته شده بینالمللی نیز وجود داشته باشد که از رهبریهای قومی سنتی، که در حال حاضر نیز کنترل امور در سومالی را در دست دارند، اطمینان بخش تر باشد. بهر حال، اخیراً سرمایه گذاران احساس راحتی بیشتری دارند؛
سرویسهای [[ارسال پول]] به یک صنعت بزرگ در سومالی تبدیل شدهاند. مردم موفق از گروههای [[یهودیان پراکنده]] از سراسر جهان که بخاطر جنگ از کشور فرار کردهاند، با سالیانه حدود ۲ میلیارد دلار در اقتصاد سومالی شراکت میکنند. در غیاب یک بخش بانکداری رسمی، سرویسهای مبادله وجوه نقد در سراسر کشور رشد یافته و سالیانه از ۵۰۰ میلیون تا ۱ میلیارد دلار را جابجا مینمایند. ارتباطات بیسیم بخش دیگری است که به دلیل وجود جنگ تبدیل به نیروی اقتصادی عظیمی در سومالی گردیدهاست. کسی دقیقاً نمیداند که حجم اقتصاد و میزان رشد آنچه مقدار است.
خط ۱۸۵:
جمعیت سومالی بالغ بر حدود ۸۵۹۱۰۰۰ نفر میباشد. اما تخمین در این زمینه به دلیل وضعیت سیاسی و از آن مهمتر طبیعت زندگی قومی در این کشور، بسیار دشوار است. آخرین [[آمارگیری نفوس]] در سال ۱۹۷۵ انجام شد. اکثر تحلیل گران خارجی از نتایج این آمارگیری بهره میجویند ولی سومالی کشوری است که در میان دیگر کشورهای آفریقا و جهان از رشدی سریع برخوردار است. هماینک برخی تخمینها جمعیت این کشور را بین ۱۵ تا ۲۵ میلیون نفر برآورد میکنند. {{مدرک}}.
امروزه، حدود ۶۰٪ از کل جمعیت سومالی را اقوام [[کوچنشین]] یا شبه کوچ نشین تشکیل میدهد که به نگهداری گلههای [[احشام]]، [[شتر]]، [[گوسفند]] و [[بز]] اشتغال دارند. حدود ۲۵٪ جمعیت نیز کشاورزانی هستند
به دلیل وجود جنگ داخلی، این کشور دارای اجتماع [[یهودیان پراکنده]] میباشد که یکی از بزرگترین اجتماعات در سراسر قاره آفریقا محسوب میگردد. بیش از یک میلیون نفر سومالیایی در خارج از این کشور زندگی میکنند
== زبانها ==
خط ۲۰۲:
== ارتباطات ==
سامانه همگانی ارتباطات در سومالی تقریباً بطور کامل از بین رفته یا تکهتکه شده بود؛ بهرحال علیرغم (یا شاید به دلیل) عدم وجود دولت در سومالی، در بیشتر شهرهای عمده این کشور شرکتهای خصوصی بیسیم وجود دارند که بنحوی کارآ و در مقایسه با کشورهای همسایه، به ارائه سرویسی مطلوب میپردازند. سومالی در بین تمام کشورهای آفریقائی دارای ارزانترین هزینه تماسهای موبایل بوده و برخی از
شرکت هائی که در زمینه ارائه سرویسهای ارتباطی فعالیت دارند عبارتند از:
* [[گولیس تلکام]]
|