|
کنف از الیاف ساقه‌ای است که از گیاه شاهدانه استخراج می‌شود. کنف گیاهی است دو لپه و گلدار یکساله با ریشه‌های متراکم و عمیق و سفید رنگ.
ساقه این گیاه نسبتاً علفی و اکثراً بدون انشعاب است. طول ساقه این گیاه به ۳ متر و قطر آن تا ۲ سانتی‌متر می‌رسد و برای استخراج آن مانند کتان و چتایی از عمل رتینگ استفاده می‌شود، رتینگ شبنم، یا مجاورت در کنار جویبار است. جدا کردن الیاف کنف از چوب آن، آسانتر از کتان صورت می‌گیرد.
کنف گیاهی بوته مانند و دارای ساقه‌های پوشیده از خار است. برگهایبرگ‌های کنف متناوب بادمبرگی نسبتاً بلند، رگبرگهای پنجه‌ای و برگهابرگ‌ها ساده یا پنجه‌ای است که هر دو نوع برگ ممکن است روی یک بوته وجود داشته باشد. برگهابرگ‌ها دارای لبه‌های دندانه دار بوده و در سطح برگ و ساقه کرکهای ریزی وجود دارد. گل بصورتبه صورت منفرد نسبتاً بزرگ در روی ساقه در نقطه بین برگ و ساقه قرار دارد. گل کنف کامل و منظم می‌باشد. کاسه گل از ۵ کاسبرگ که در قاعده کم و بیش به یکدیگر چسبیده‌اند و جام گل از ۵ گلبرگ غالباً متقارن که در قاعده پیوسته هستند تشکیل یافته استیافته‌است. کاسه گل دارای کاسچه (کاسه فرعی) که باریک و معمولاً دارای ۸ لوب می‌باشند. جام گل زرد ولی در وسط بنفش رنگ است و گلبرگهاسه تاچهار برابر بلندتر از کاسبرگها می‌باشد. نافه که از تعداد بسیاری پرچم تشکیل یافته استیافته‌است. مادگی فوقانی از ۵ برچه پیوسته تشکیل یافته و تمکن آن محوری است. تخمدان ۵ خانه‌ای مجزا و در هر خانه دو ردیف تخمک واژگون (آناتروپ) قرار دارد. میوه کنف کپسول لوکولیسید، تخم مرغی شکل، نوک تیز کرک دار و اندازه آنهاآن‌ها تقریباً برابر نصف کاسبرگ است. هر کپسول دارای ۵ برچه است؛ که در داخل هر برچه حداقل یک‌دانه وجود دارد. دانه‌ها به رنگ سیاه و خاکستری و در داخل هرکپسول حدود ۱۸ تا ۲۰ دانه وجود دارد. این گونه دارای چهار واریته به قرار زیر می‌باشد:
(1) Hici var. Viridis (2) H.c.var.vulgaris
(3) H.c. var purpurea (4) H.c. var sinplox
از ارقام مهم کنف می‌توان از کوبا ۱۰۸ و کوبا ۲۰۳۲، کوبانو، مصری، اورگلاید، فلوریدا، رودزین و سودان تر ادیف نام برد.
منشأ اصلی آن نواحی مختلف آفریقا ذکر شده استشده‌است از دانه آن روغن خوراکی استخراج و از الیاف آن محصولات مختلف منجله کاغذ گونی و چتائی و … تهیه می‌شود.
از الیاف کنف جدیداً در صنعت ساخت زیورآلات نیز استفاده می‌کنند که به صورت بافت استفاده می‌شود. بیشتر از رنگ قهوه‌ای آن استفاده می‌شود که شبیه چرم است و به آن وکس‌کورد می‌گویند.
کشاورزان ساقه‌ها در هنگام گل کردن برش می‌دهند، آنهاآن‌ها را در آفتاب خشک می‌کنند و سپس در آب مخوابانند تا ورم کند و پوست آن را می‌کنند این فرایند به نام "retting". فیبر است و سپس با دست الیاف را استخراج می‌کنند.
در مزارع کوچک در دره‌های گنگ و در بنگلادش و هند کشت می‌شود. در هنگام رشد کامل ۱۲ فوت (3.6m) گیاهان قد دارند زیبا. آنهاآن‌ها برگهایبرگ‌های ظریف و سبز گل زرد رنگ کوچک که توسط حشرات گرده افشانی می‌شوند.
== الیاف کنف ==
== نیاز اکولوژیکی ==
آب و هوا: گیاه برای رشد و نمو و تولید الیاف بذر کافی باید در مناطق گرم و نیمه گرمسیری کشت گردد. کنف در برابر سرما حساس بوده و یخبندان عامل مهم محدود کنندهمحدودکننده کاشت، تولید جوانه و رشد آن است. حداقل درجه حرارت برای تولید جوانه کنف حدود ۱۲ درجه سانتی گراد است مناسبترین درجه حرارت برای کنف در طول دوره رشد ۲۵ تا ۳۰ درجه سانتی گراد می‌باشد در فصل تابستان می‌تواند گرمای ۳۵ تا ۴۰ درجه را تحمل کرده به رشد خود ادامه دهد. هر گاه کنف در مناطق مرطوب و در زمین‌هایی که در نزدیکی دریا کاشته شود، رطوبت نسبی ۶۸ تا ۸۲ درصد را تحمل می‌کند.
کنف گیاهی روز بلند و در مناطقی که روزانه کمتر از ۵/۱۲ ساعت روشنایی وجود دارد، بخوبیبه خوبی رشد نکرده با رور نشده و کشت آن موفقیت آمیز نمی‌باشد. مناطق با ورزش باد شدید برای رشد کنف مناسب نیست زیرا باد شدید علاوه بر تبخیر سریع باعث خوابیدگی (و رس) ساقه‌ها می‌شود. کشت کتف بخصوص انواع وحشی آن در زمین‌های هم سطح دریا تا ارتفاع ۱۲۵۰ متری امکان‌پذیر است لکن مناسبترین ارتفاع برای انواع اصلاح شده کنف از سطح دریا حدود ۶۰۰ متر می‌باشد.
خاک: خاک محل کشت کنف باید دارای عمق کافی و کاملاً قابل نفوذ و حاصلخیز باشد برای همین زمین‌های رسی برای کاشت این گیاه مناسب نمی‌باشند. بهترین خاک برای کاشت کنف زمین‌های رسی شنی، شنی رسی لمونی شنی یا لمونی با مواد ارگانیکی کافی می‌باشند.
زمین‌هایی که سفره آب زیرزمینی آنهاآن‌ها بالا و بخوبیبه خوبی زه کشی نشده باشند و همچنین زمین‌های باتلاقی برای کاشت و رشد و نمو کنف مناسب نیستند. کنف نسبت به شوری کم و بیش مقاوم است.
pH مناسب برای رشد کامل کنف بین ۷/۴ تا ۸/۷ است لیکن در خاک‌هایی که pH آنهاآن‌ها بین ۶ تا ۸/۶ و حداکثر ۷ باشد بهتر رشد می‌نماید.
تناوب: کنف گیاهی است که در دوره رشد مواد غذائی زیادی را جذب و زمین را از وجود مواد غذایی بویژهبه ویژه ماده ازته و فسفره نسبتاً ضعیف می‌نماید. کاشت مداوم یا چند ساله آن در یک زمین سبب بروز بیماریهای گیاهی بخصوص بوته میری شده و موجب نقصان محصول می‌شود. علاوه بر اینها در مناطقی که کاشت کنف و پنبه رواج دارد چون این دو گیاه از یک تیره هستند و دارای آفات و بیماریهای مشترک می‌باشند نباید آنهاآن‌ها را در تناوب بدنبال هم قرار داد و حتی در یک مزرعه حتی المقدورحتی‌المقدور باید این دو را با فاصله نسبتاً زیاد و دور از یکدیگر کاشت در صورتی که در گردش زراعی کنف بعد از گیاهان تیره حبوبات کاشته شود، تولید الیاف و بذر رضایت بخش خواهد بود.
کنف را می‌توان در تناوب همراه با گیاهانی مانند حبوبات، بادام زمینی، گندم، ذرت و حتی برنج قرار داده، تناوب دو یا سه ساله بر قرار نمود. در شمال ایران برای تولید کنف اغلب تناوب سه ساله شرح زیر برقرار می‌گردد:
سال اول: ذرت
== آماده‌سازی خاک ==
زمین کشت کنف باید از لحاظ موادآلی غنی باشد؛ لذا اگر برای تقویت و اصلاح زمین در سال قبل کود سبز داشته شده باشد باید در اواسط پائیز زمین را شخم زد تا در اثر زیر خاک رفتن کود سبز و پوسیدن آن مواد آلی زمین (هوموس) افزایش یابد یا با اضافه کردن کود دامی پوسیده در پائیز به مقدار ۲۰ تا ۳۰ تن در هکتار آنهاآن‌ها با شخم عمیق به زیر خاک برد. عمق این شخم بستگی به عمق خاک زراعتی دارد و حد متوسط آن ۲۰ سانتی‌متر است در بهار پس از یخبندان و سرما باید زمین را شخم سطحی یا دیسک زد تا کلوخ‌ها کاملاً خرد شوند شخم یا دیسک بهاره باید عمود بر شخم پائیزه باشد در صورت وجود بقایای محصول سال قبل از قبیل ریشه و ساقه یا علفهای هرز در سطح زمین بایستی آنهاآن‌ها را جمع‌آوری و از زمین خارج کرده و سپس به تسطیح زمین اقدام نمود.
مواد غذایی مورد نیاز کنف.
برای آنکه کنف محصول کافی تولید نماید با توجه به شرایط آب و هوایی و نوعی که کاشته می‌شود لازم است از کودهای شیمیائی بویژهبه ویژه ازت و فسفر و پتاس به مقدار مورد نیاز استفاده شود. برای استفاده بیشتر گیاه از مواد فسفره و پتاس بهتر است این دوماده را قبل کاشت و به وسیله دیسک در عمق ۴ یا ۵ سانتی‌متری خاک قرارداد. لیکن اگر کود ازته (اوره) دردو مرحله و به صورت سرک به زمین اضافه شود نتیجه بهتر خواهد بود. مرحله اول پخش کود ازته همزمانهم‌زمان با تنک کردن بوته‌های اضافی و مرحله دوم ۳۰ روز بعد از مرحله اول است. هر گاه کنف به منظور تولید بذر کاشته شود مصرف بیش از حد مورد نیاز ماده ازته سبب دیرسی گیاه و علفی شدن آن گردیده و به ورس ساقه کمک می‌کند. در شمال میزان کود شیمیائی به قرار زیر است ازت ۱۰۰ کیلوگرم در هکتار، فسفر ۶۰ کیلوگرم در هکتار و پتاس ۳۰ کیلوگرم در هکتار.
== کاشت ==
زمان کاشت باید طوری انتخاب شود که شرایط جوی و خاک از هر نظر برای کاشت و رویش بذر مناسب باشد و برای رسیدن به این هدف تعیین مقدار بذر در هکتار نیز عامل مهمی برای تولید محصول خواهد بود؛ لذا پس از رفع سرما و افزایش درجه حرارت خاک در بهار هر چه زودتر اقدام به کشت شود زیرا کاشت به موقع دارای مزایای زیر است:
(۱) کشت به موقع سبب می‌گردد که در موقع بارش باران‌های بهاری جوانه به سرعت از بذر خارج و رشد اولیه آن بهتر انجام می‌شود.
(۲) رشد گیاه تا زمان برداشت کامل شده و مقدار محصول نیز افزایش یابد در مورد ارقامی که نسبت به نور حساسیت کمتری دارند زمان کاشت آنهاآن‌ها هر چه زودتر انجام گیرد مرحله تولید گل و رسیدن و در نتیجه برداشت محصول نیز زودتر انجام خواهد شد.
اگر موقع کاشت بذر رطوبت و حرارت خاک کافی و شرایط مناسب باشد بذر کاشته شده پس از ۵ تا ۶ و حداکثر ۸ روز جوانه تولید می‌نماید از تولید جوانه تا ظهور اولین گل حدود ۹۰ تا ۱۰۵ روز و از گل دادن تا رسیدن کامل حدود ۴۵ تا ۵۰ روز طول می‌کشد. زمان کاشت کنف در مازندران از حدود اواخر فروردین تا حدود اواخر اردیبهشت مطابق شرایط جوی تغییر می‌کند. بهترین زمان کشت کنف در خوزستان (دزفول) از اوایل اسفند تا اواسط اردیبهشت و در ایرانشهر از اواسط بهمن تا اواخر اسفند ماه است. در ورامین مناسبترین زمان کاشت از حدود اوایل اردیبهشت تا اواخر خرداد ماه می‌باشد.
مقدار بذر:
آبیاری:
مقدار آب مورد نیاز کنف از زمان کاشت تا رسیدن کامل بستگی به تراکم بوته‌ها، جنس خاک، درجه حرارت و رطوبت نسبی محیط و مقدار ریزش باران دارد در مناطقی که حدود ۵۰۰ تا ۷۵۰ میلی‌متر بارندگی سالیانه داشته باشد می‌توان زراعت دیم کنف را انجام دهد در غیر اینصورت آبیاری الزامی است. در جنوب ایران به علت شور بودن زمینهازمین‌ها بهتر است از کاشت کنف به صورت کرتی اجتناب کرده و این گیاه را به صورت خطی کشت کرد.
تنک کردن و وجین: پس از آنکه رشد اولیه کنف کامل شد و ارتفاع بوته‌ها حدود ۱۰ تا ۱۲ سانتی‌متر گردید. بایستی بوته‌های اضافی را تنک و از بین خارج نمود عمل تنک کردن یا معمولاً با دست انجام می‌شود پس از پایان آن باید فاصله بوته‌ها در روی خطوط بین ۵ تا ۷ سانتی‌متر و فواصل خطوط در مورد کنف لیفی ۲۰ تا ۳۰ و در مورد کنف بذری ۴۰ تا ۶۰ سانتی‌متر باشد. برای جلوگیری از رشد علفهای هرز لازم است در ۲ تا ۳ و حداکثر ۴ مرتبه مزرعه را وجین کرد. مناسبترین وسیله مبارزه استفاده از کولتیواتور است.
آفات و بیماریها:
== برداشت ==
زمان برداشت کنف در گیلان و مازندران از حدود اوایل مهر تا اواخر مهر و در خوزستان و فارس از اوایل تا اواخر آبان ماه و در ورامین اواسط آبان تا اواسط آذر می‌باشد.
برداشت کنف زمانی باید انجام شود که ساقه کاملاً خشک نشده باشند در غیر اینصورت به علت چسبیدن الیاف به جدار ساقه جدا کردن آنهاآن‌ها مشکل و از کیفیت آنهاآن‌ها کاسته می‌شود. جهت مصرف در کارخانجات کاغذسازی موقعی به برداشت کنف اقدام می‌شود که مقدار محصول خشک ساقه حداکثر و کپسولها رسیده باشد. اگر کشت کنف برای تهیه بذر باشد می‌توان در اواخر مرحله زندگی کنف بتدریجبه تدریج که کپسولها می‌رسند آنهاآن‌ها را از ساقه جدا و در محل مناسبی انبار نمود یا زمان رسیدن دانه‌ها که حدود ۲ ماه پس از ظهور اولین گل در گیاه می‌باشد ساقه‌ها را به وسیله ماشین یا اره موتوری و با داس قطع کرده و در دسته‌های ۲۰ تا ۲۵ کیلوگرمی دسته‌بندی و در مزرعه در معرض جریان هوا قرار داده تا خشک شوند پس از ۲ تا ۳ و حداکثر ۷ روز آنهاآن‌ها را با وسایل مختلف کوبیده و دانه‌ها را از سایر مواد جدا کرده و در داخل گونی‌های کنفی ریخته و انبار می‌کنند. عدم وجود رطوبت و جریان داشتن مناسب هوا در انبار باید رعایت شود.
اگر هدف از کاشت کنف تهیه الیاف باشد معمولاً قبل از آنکه ساقه‌ها بطور کامل برسند و قبل از چسبیدن الیاف به جدار ساقه برداشت باید انجام گیرد. هنگام برداشت ساقه‌ها را از ریشه از زمین خارج می‌کنند در صورتیکهصورتی‌که ساقه‌ها را از نزدیک سطح زمین کف بر نمایند. کیفیت الیاف بهتر می‌باشد و ریشه‌ها و گل و لای اطراف ریشه داخل ساقه‌ها نمی‌شوند. پس از برداشت برای کاهش رطوبت ساقه و افزایش سرعت تبخیر، ساقه‌ها را در دسته‌های کوچک به شکل خاصی در مزرعه به حالت ایستاده قرار می‌دهند که به آن چاتمه کردن می‌گویند. پس از چند روز دسته‌های ساقه را درون حوضچه هائی که در آن‌ها آب جریان دارد قرار می‌دهند و درجه حرارت آب داخل حوضچه‌ها باید حدود ۳۰ تا ۳۲ درجه سانتی گراد باشد. عمل تخمیر پوست ساقه توسط میکروارگانیسم‌های موجود در آب صورت می‌گیرد.
مدت زمان تخمیر بستگی به درجه حرارت آب داشته و در شرایط مساعد بین ۱۰ تا ۲۰ روز است و در صورت نامساعد بودن شرایط ممکن است تا دو ماه به تعویق بیفتند. پس از پایان عمل تخمیر و جدا کردن الیاف و شستشو دادن و تمیز کردن آنهاآن‌ها الیاف را آویزان کرده تا خشک شوند. حدود یک بیستم وزن ساقه‌ها را الیاف خشک تشکیل می‌دهد. رنگ معمولی ساقه کنف هیچگونه تأثیری در رنگ الیاف نداشته و در صورتیکهصورتی‌که تخمیر و شستشوی آنهاآن‌ها دقیق انجام شود الیاف سفید و شفاف حاصل خواهد شد.
== روغن دانه کنف ==
== کاربردها ==
به غیر از استفاده از آن به عنوان نساجی، برگ کنف می‌تواند خورده شودبه طوری کهشودبه‌طوری‌که برگ جوان به سالاد اضافه می‌شوند و برگ‌های مسن تر نیاز به پخته شدن دارند. برگ‌ها بسیار شبیه به اسفناج است. برگ الیاف کنف را برای گونی بافی نیز بکار می‌رود.
الیاف الیاف کنف ۱۰۰٪ زیستی degradable و قابل بازیافت و در نتیجه سازگار با محیط زیست است. این الیاف طبیعی با درخشش طلایی و ابریشمی است از این رو به نام فیبر طلایی است. این ارزانترین الیاف گیاهی تهیه از لیف درخت یا پوست ساقه گیاه می‌باشد. �• این الیاف مهم‌ترین فیبر گیاهی پس از پنبه است، از نظر استفاده، مصرف جهانی، تولید، و در دسترس بودن می‌باشد. �• دارای استحکام بالا کششی، توسعه پذیریتوسعه‌پذیری کم، و تضمین breathability بهتر از پارچه؛ بنابراین، الیاف کنف بسیار مناسب در کشاورزی بسته‌بندی کالا فله. �• این کمک می‌کند تا بهترین کیفیت نخ‌های صنعتی، پارچه، خالص، و کیسه. این یکی از متنوع‌ترین الیاف طبیعی است که در مواد اولیه بسته‌بندی، پارچه، غیر نساجی، ساخت و ساز مورد استفاده قرار می‌گیرد، و بخش کشاورزی بوده استبوده‌است. �الیاف کنف دارای مزایای بسیاری به برای منسوجات خانگی، با پنبه و پشم مخلوط می‌شود. این است که قوی، با دوام، رنگ و نور سریع فیبر هستند. حفاظت از اشعه ماوراء بنفش آن، عایق صدا و حرارت، رسانایی حرارتی پایین و ضد استاتیک خواص آن را عاقلانه انتخاب در دکوراسیون خانه.
* الیاف کنف توانایی برای مخلوط با الیاف دیگر، هم مصنوعی و هم طبیعی دارد، الیف کنف با رنگ سلولزی مانند طبیعی، پایه، گوگرد، واکنش پذیر است و همچنین رنگ رنگدانه.
| 