یسنا: تفاوت میان نسخه‌ها

'''یَسنَه''' یا '''یسن''' (در [[اوستا]] به معنیِ ''نیایش'') به دو معنی به کار می‌رود: یسنه به معنی یک مراسم مذهبی بسیار مهم در مزدیسنا، یا یکی از [[نسک|نسک‌های]] (نسک به معنی فصلی از کتاب) اوستا است که در این مراسم مذهبی خوانده می‌شود. همچنین از نام هایینام‌هایی است که زرتشتیان بسیار از آن برای دختران خود استفاده می کنندمی‌کنند.

این نام از ریشهٔ ایرانی "یز"(yaz)، و در زبانِ اوستا به معنی پرستش و این یک نام کهن ایرانی زرتشتی برای دختران نیز می باشدمی‌باشد.{{مدرک}} واژهٔ "یشتن" (Yashtan)در زبان پهلوی و ''جشن'' در فارسی (گرفته شده از یسن) نیز از همین ریشه است.

یَسنَه یا ''یسنا'' نام مهم‌ترین [[نسک]] [[اوستا|اوستای]] کنونی است که ۷۲ [[هات]] (فصل) دارد و [[گاهان]] پنجگانه [[زرتشت]] (گاتاها) نیز جزو همین ۷۲ هات بشماربه‌شمار می‌آید. در این نوشته‌ها یزدان‌ها به مراسم فرا خوانده می‌شوند و دستور ال‌عمل مراسم داده می‌شود. مانند بقیه نسک‌های اوستا یسنا نیز به صورت سرود نوشته شده استشده‌است.

جشن یسنا در اتاقی مخصوص در آتشکده برگزار می شودمی‌شود. این اتاق را با پاوی هاپاوی‌ها یا آبراه ها نشانه گذاری میآبراه‌ها کردهنشانه‌گذاری اندمی‌کرده‌اند.<ref>

این مراسم با سرپرستی [[موبد]] انجام می‌شود. مراسم شامل خواندن بخش‌هایی از سرودهای نسک یسنا می باشدمی‌باشد که برجا مانده از اشوزرتشت است و همچنین کهن ترینکهن‌ترین بخش کتاب اوستا نیز است گات هاگات‌ها یا سرودهای اشو زرتشت نام دارد.

یسنا به معنای قربانی (سنسکریت Yajnah)، در اساس، قربانی کردن هومه (نوشیدنی مقدس) است که در مقابل آتش برگزار می شودمی‌شود. محل اجرای آن، اورویسگاه Urvisgah، همان جایی است که آتش را پیوسته در آن روشن نگاه می دارند.<ref>

پیش از آیین یسنای اصلی، پَرَگَره paragarah اجرا می شود،می‌شود، که متشکل از یک سلسله عملیات مقدماتی مختلف است که آخرین آن هاآن‌ها آماده ساختن نوشیدنیِ مورد نیاز قربانی است. سایر عملیات که نسبت به آن فرعی است عبارتند از:

*آیین زوهر یا آب مقدس، که تبرک آبی است که از چاهی در کنار معبد کشیده می شودمی‌شود. در آیینی که آمیزش زوهر نامیده می شود،می‌شود، آب در پایان مراسم یسنا، دوباره به چاه بازگردانیده می شود،می‌شود، یعنی آب زوهر از نو با آب چاهی که از آن گرفته شده یکی می شودمی‌شود.<ref>

*آیین بَرسم یا دسته ایدسته‌ای شاخه، که امروزه با شاخه هایشاخه‌های فلزی جایگزین شده، اما نامش یادآور برهیس barhis است، حصیری که برای نشستن خدایان طی [مراسم] ودایی قربانی بافته می شد. در طول آیین پارسی، مقداری آب مقدس بر روی برسم ریخته می شودمی‌شود. همان طور که دارمستتر در زند و مودی نیز آن را تأیید کرده است،کرده‌است، عمل نمادپردازی روشن است:«برسم نمایانگر آفرینش گیاهان است و آب مقدس به جای باران؛ زوهر به شکلی روی برسم ریخته می‌شود تا تماس کامل باشد و به این ترتیب، باروری کل آفرینش گیاهان و خاک تضمین شود.». در طول یسنا، برسم روی دو پایۀ هلای شکل گذاشته می‌شود که خود نماد روشنی از باروری گیاهی است.<ref>{{پک|دوشن گیمن|1385|ک=دین ایران باستان|ص=110}}</ref>

*آیین اَییویدونگهن aiwyaonghan یا «گره». ابتدا یک برگ درخت خرما در آبِ از لحاظ آیینی پالوده شده، شسته می شود،می‌شود، سپس آن را به شش نوار باریک تقسیم می کنندمی‌کنند و دور یکدیگر تاب می دهند تا دستۀ واحدی بسازد و هر دو انتهای آن را گره می زنند. رسم است که بَرسم را دسته می کنند؛می‌کنند؛ رشتۀ واحدی از دستۀ برسم را در پای پایه هایپایه‌های هلالی شکل قرار می دهند، و رشتۀ زوهر را در پایان پر گره، روی دیس جیوَم Jivam می گذارند.<ref>{{پک|دوشن گیمن|1385|ک=دین ایران باستان|ص=110}}</ref>

*آیین اورورم Urvaram یا «گیاه». شاخه ایشاخه‌ای از درخت انار در آب مقدس شسته می شودمی‌شود.

*آیین جیوَم Jivam یا «شیر زنده». از بزی (به عنوان جایگزین گاو) شیر دوشیده می شودمی‌شود.

*آیین تهیۀ دَرون، نان مقدس. این نان در لحظۀ معینی از مراسم توسط موبد موبدان (Zot) (یسنا 8) خورده می شود،می‌شود، و سایر افراد حاضر چنانکه مایل باشند، پس از مراسم آن را می خورند. گوشودو Goshuddo نام کرۀ شفاف شده یا گی ghee است که یکی از اجزای دَرون darun بوده و برای چرب کردن آن نیز استفاده می شودمی‌شود. <ref>

تهیۀ هومَه به خودی خود مراسمی کامل است. شاخه هایشاخه‌های گیاه هومه، اِفدرا EPhedra (که نام خود را به افدرین داده است) از ایران به هند وارد می شودمی‌شود. در آب مقدس شسته و در هاونی که به دیواره هایش ابتدا با دستۀ هاون ربه زده می شود،می‌شود، کوبیده و اوراد دفع ارواح پلید (exorcism) تکرار می شودمی‌شود.

شیاطین به ویژه در مقابل ضربه هاییضربه‌هایی که به دیواره نواخته می شود،می‌شود، حساسند. ساقه هاساقه‌ها با اوروَرَم یا شاخۀ انار، با افزودن اندکی آب مقدس کوبیده می شودمی‌شود. در این میان موبد دعاهای اصلی پارسی را چندین بار می خواند. آبگونه ایآبگونه‌ای را که به ترتیب جمع می شود،می‌شود، از درون یک صافی که از موی گاو مقدس ساخته شده، در حال دعا خوانی، که برخی از آن هاآن‌ها «با صدای خفه» خوانده می شود،می‌شود، می گذرانند. آبگونه ایآبگونه‌ای که به ترتیب آماده می شود،می‌شود، پرهوم Parahom یا هوم مقدماتی است که طی یسنای اصلی تبرک می شودمی‌شود.

یسنای اصلی چنان که مودی نیز اشاره می کندمی‌کند بیش تر، از بازخوانی 72 فصل یسنا که اینجا و آنجا با برخی از آیین هاآیین‌ها همراهی می‌شود تشکیل شده استشده‌است. مراسم به دو موبد نیاز دارد، که اولی زوت، به تنهایی می خواند؛ و دومی راسپی raspi به تناوب پاسخ می دهد، اما وظیفۀ اصلی او مراقبت از آتش است که مراسم در مقابلش اجرا می شودمی‌شود. <ref>{{پک|دوشن گیمن|11385|ک=دین ایران باستان|ص=111}}</ref>