ویروس‌شناسی: تفاوت میان نسخه‌ها

'''ویروس شناسی''' (به [[زبان انگلیسی|انگلیسی]] Virology) شاخه‌ای از [[میکروبیولوژی]] می‌باشد. ویروس‌شناسی علمی مطالعه ویروس‌ها می‌باشد، که ذراتی بسیار ریز و غیر میکروسکوپی می‌باشند. ویروس‌ها انگل‌های داخل سلولی بوده در مواد ژنتیکی آن‌ها در پوششی پروتئینی جای دارند. ویروس‌ها را از لحاظ ساختار آنها، طبقه‌بندی وتکامل، نحوه عفونی کردن و چگونگی تخریب سلول میزبان، چگونگی تعامل با ارگانیسم میزبان و سیستم ایمنی آن، بیماری‌هایی که ایجاد می‌کنند، تکنیک‌های جداسازی و کشت آن‌ها و استفاده آن‌ها در مطالعات تحقیقاتی و درمان، مورد مطالعه قرار می‌دهند. ویروس شناسیویروس‌شناسی در دو زیر شاخه میکروبیولوژی و پزشکی مورد مطالعه قرار می‌گیرد.<ref name="ش">[http://www.iranianvirology.ir ویروس شناسی]</ref>

[[علم]] ویروس شناسی، پس از استفاده از [[واکسن آبله]] به وسیله [[ادوارد جنر]] (۱۷۹۸)، تهیه واکسن علیه بیماری هاری بوسیله [[پاستور]] (۱۸۸۴) و انتقال بیماری موزائیک [[توتون]] از گیاه آلوده به گیاه سالم توسط مایر در سال ۱۸۸۶ آغاز شده‌است. در سال ۱۸۹۲ ایوانوسکی، اثبات کرد که عامل مولد بیماری موزائیک توتون از صافی‌های بسیار ریز نگهدارنده باکتری عبور می‌کند. ولی چندان به مهم بودن این مسئله پی نبرد. تا این که بیچرنیک (۱۸۹۸) دانشمند هلندی که پدر ویروس شناسیویروس‌شناسی نامیده شده‌است ادعا کرد که عامل بیماری موزائیک توتون، باکتری نیست و عامل مسری دیگری است. استنلی در سال ۱۹۳۵ با استفاده از روش‌های جدید خالص کردن، پروتئین‌ها، [[ویروس]] را خالص کرد و به خاطر این خدمتی که انجام داد، موفق به دریافت [[جایزه نوبل]] شد.

شاخه اصلی ویروس شناسیویروس‌شناسی طبقه‌بندی آن‌ها می‌باشد. ویروس‌ها را می‌توان بر اساس سلول‌های میزبانی که آلوده می‌کنند طبقه‌بندی کرد. بطور مثال : ویروس‌های حیوانی، ویروس‌های قارچ ها، باکتریوفاژها (ویروس هاییویروس‌هایی که میزبان آن‌ها باکتری‌ها می‌باشند)، که شامل پیچیده‌ترین ویروس‌ها می‌باشد. تقسیم بندی دیگر بر اساس شکل کپسید ( بیشتر مارپیچ یا چند وجهی ) یا ساختار ویروس می‌باشد ( به‌طور مثال وجود ویا عدم وجود پوشش لیپیدی ). اندازه ویروس‌ها از حدوداً 30&nbsp;nm تا 450&nbsp;nm می‌باشد. این به معنی می‌باشد که اکثر ویروس‌ها را نمی توان با میکروسکوپ نوری مشاهده کرد. شکل و ساختار ویروس‌ها توسط میکروسکوپ الکترونی، طیف سنجی NMR و کریستالوگرافی اشعه ایکس مورد مطالعه قرار می‌گیرد.

مفیدترین و گسترده‌ترین روش تقسیم بندی ویروس‌ها بر اساس نوع اسید نوکلدیک ( ماده ژنتیکی ) آن‌ها و نوع همانند سازیهمانندسازی و تکثیر آن‌ها در سلول میزبان می‌باشد. این تقسیم بندی شامل :

1. ویروئید‌هاویروئیدها ( RNA حلقوی لخت که گیاهان را عفونی می‌کند )

2.ستالایت‌ها ( مولکول‌های اسید نوکلئیک که همراه یا بدون کپسید می‌باشد که نیاز به یک ویروس دیگر برای همانند سازیهمانندسازی و عفونت زایی دارد )

گونه در ویروس شناسیویروس‌شناسی لزوماً وابسته به یک ریشه واصل نیست، , و همچنین روابط تکاملی در ویروس‌های مختلف واضح نمی‌باشد. سه فرضیه در مورد منشاء آن‌ها وجود دارد:

1. ویروس‌ها از مواد غیر زنده به وجود آمده اند، بصورتبه صورت جداگانه و موازی با سلول ها.

2. اشکال مساعدتر زندگی سلولی است که به صورت انگل داخلی سلول میزبان شده‌است و پس از آن بیشتر قابلیت‌های خود را از دست داده است. از چنین انگل هاییانگل‌هایی می‌توان به پروکاریت هاییپروکاریت‌هایی چون مایکوپلاسما و نانوآرکی‌ها اشاره کرد.

3. ویروس‌ها از عناصر ژنتیکی قابل حمل ( مانند ترنسپوزون‌ها ، رتروترنسپوزون‌ها ویا پلازمید‌هاپلازمیدها ) به وجود آمده اند؛ که توسط پروتئین‌های کپسید محصور شده، و توانایی " رهایی" از سلول میزبان و آلوده کردن سلول‌های دیگر را بدست آورده است.

منشا ویروس‌ها ممکن است از [[دی ان ای]] و [[آر ان ای]] یا از هر دو نوع [[اسید نوکلئیک]] سلول‌های میزبان باشد که بطور خودمختار همانند سازیهمانندسازی کرده و روند تکاملی خود را طی نموده‌اند. و در واقع ویروس‌ها شبیه ژنهایی هستند که توانایی موجودیت مستقل از سلول را کسب کرده‌اند. توالی ژنی در برخی از ویروس‌ها با ژنهای سلولی رمزکننده پروتئینهایپروتئین‌های عملکردی قرابت دارند. به نظر می‌رسد که حداقل برخی از ویروس‌ها بدین روش، تکامل یافته‌اند.

[http://www.isv.org.ir انجمن ویروس شناسیویروس‌شناسی ایران]