زبان اوستایی: تفاوت میان نسخه‌ها
محتوای حذف‌شده محتوای افزوده‌شده
بدون خلاصۀ ویرایش |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
خط ۴:
لهجهٔ پسین‌تر لهجهٔ سایر قسمت‌های اوستای امروزی است.
== تبار و خاستگاه زبانی ==
اوستایی به احتمال قوی از زبانهای نواحی غرب ایران بوده و در آن دو گویش باستانی ([[هورامی]]) و جدید می‌توان تشخیص داد. گویش هورامی به اوستا نزدیک تر است.<ref>The Iranian Languages ,Gernot Windfuhr, p 44</ref>
زبان اوستایی که با شمال‌شرقی ایران و [[زبان فارسی باستان|زبان پارسی باستان]] که به جنوب غربی [[ایران بزرگ|ایران]] تعلق دارند، هر دو شاخه‌هایی از زبان نیا-ایرانی یا [[زبان نیاایرانی|ایرانی کهن]] هستند<ref name="Hoffmann_EIr">{{citation|last=Hoffmann|first=Karl|title=Encyclopedia Iranica|year=1989|volume=3|pages=47–52|chapter=Avestan language|chapter-url=http://www.iranicaonline.org/articles/avestan-language|location=London|publisher=Routledge & Kegan Paul}}.</ref>{{refn|<!--VERBATIM QUOTE BEGIN-->"It is impossible to attribute a precise geographical location to the language of the Avesta... With the exception of an important study by P. Tedesco (1921 [...]), who advances the theory of an 'Avestan homeland' in northwestern Iran, Iranian scholars of the twentieth century have looked increasingly to eastern Iran for the origins of the Avestan language and today there is general agreement that the area in question was in eastern Iran—a fact that emerges clearly from every passage in the Avesta that sheds any light on its historical and geographical background."<!--VERBATIM QUOTE END--><ref name="Gnoli_EIr">{{citation|last=Gnoli|first=Gherardo|chapter=Avestan geography|title=Encyclopedia Iranica|volume=3|year=1989|location=London|publisher=Routledge & Kegan Paul|pages=44–47|chapter-url=http://www.iranicaonline.org/articles/avestan-geography}}.</ref>|group="f"}}. زبان [[زبان نیاهندی|هندی کهن]] نیز همریشه‌ای نزدیک به این زبان‌هاست که همه‌شان برگرفته از [[زبانهای هندوایرانی|گروه زبانی هندو-ایرانی]] است. زبانهای ایرانی عموما به دو شاخه «شرقی» یا «خاوری» و «غربی» یا «باختری» رده‌بندی می‌شوند که چارچوب زبان اوستایی در شاخه [[زبانهای ایرانی شرقی|شرقی]] است. زیرا تفاوت به معنای محدود این است که اوستایی تکوین‌های زبان‌شناختی‌اش را در چاچوب زبانهای ایرانی شرقی بیانجامیده، نه ایرانی غربی؛ چون که در آن زمان هنوز زبانهای ایرانی شرقی و غربی از همدیگر جدا نشده بودند. زبان اوستایی هیچ یک از نشانه‌های صرفی یا ساختواژه‌ای ایرانی (جنوب)غربی ؛ همچون پارسی باستان را نشان نمی‌دهد از اینرو نمی‌توان آن را ایرانی غربی برشمرد. باری این جمله بدین معناست که این زبان فقط «زبان غیر-غربی ایرانی» است و از اینرو «شرقی» نامندش<ref>[http://www.iranicaonline.org/articles/eastern-iranian-languages Encyclopaedia Iranica: EASTERN IRANIAN LANGUAGES. By Nicholas Sims-Williams]</ref>. زبان اوستایی نیز مانند زبان پارسی باستان دارای دگرش‌ها و تکوین واژگانی خاص خود است برای نمونه صفت «[[اشه|اَشَ]]» (به اوستایی: 𐬀𐬱𐬀 ،aša) که بایستی از دگرش واجی rt* بوده است زیرا همریشه‌ها و هم‌ارزهایش در زبانهای پارسی باستان «اَرْتَ» {{به پارسی باستان|𐎠𐎼𐎫|arta}} و سنسکریت ودایی «[[ارته|ڑتَ]]» {{به سانسکریت|ऋत|ṛtá}} هستند<ref>Hoffmann, K. Encyclopaedia Iranica. AVESTAN LANGUAGE. III. The grammar of Avestan.: "The morphology of Avestan nouns, adjectives, pronouns, and verbs is, like that of the closely related Old Persian, inherited from Proto-Indo-European via Proto-Indo-Iranian (Proto-Aryan), and agrees largely with that of Vedic, the oldest known form of Indo-Aryan. The interpretation of the transmitted Avestan texts presents in many cases considerable difficulty for various reasons, both with respect to their contexts and their grammar. Accordingly, systematic comparison with Vedic is of much assistance in determining and explaining Avestan grammatical forms."</ref>. زبان اوستایی کهن (بخش گاثاها) به پارسی باستان نزدیکی بالایی دارد و ذاتا با [[سانسکریت ودایی|سنسکریت ودایی]] همریشه است. اعتقاد بر این است که [[زبانهای ایرانی|زبان ایرانی نو]] [[زبان پشتو|پشتو]] یکی از انشعابات اوستایی باشد<ref>Morgenstierne, G. [http://www.iranicaonline.org/articles/afghanistan-vi-pasto Encyclopaedia Iranica: AFGHANISTAN vi. Paṧto] "it seems that the Old Iranic ancestor dialect of Paṧtō must have been close to that of the Gathas."</ref>.
تاریخ متروک شدن زبان اوستایی بدرستی دانسته نیست. کهن‌ترین قسمت اوستا (سرودهای زردشت) محتملاً میان قرون ۱۰ و ۶ ق.م. تنظیم شده، ولی قسمت عمدهٔ آن که جدیدتر است متعلق به دورهٔ [[هخامنشی]] است. اوستا که تنها اثر این زبان است به خطی که در اواخر دورهٔ [[ساسانی]] برای نوشتن اوستا از روی [[خط پهلوی]] تنظیم شده، نوشته شده. تحقیق زبان اوستایی با توسعهٔ زبان‌شناسی تطبیقی پیشرفت بسیار کرده، اما هنوز فهم همهٔ نکات اوستا به آسانی ممکن نیست.
== الفبا و نگارش زبان ==
| |||