تبت: تفاوت میان نسخه‌ها

محتوای حذف‌شده محتوای افزوده‌شده
MammothBot (بحث | مشارکت‌ها)
←‏منابع: افزودن پیوند به ویکی‌گفتاورد با ویرایشگر خودکار فارسی
FreshmanBot (بحث | مشارکت‌ها)
جز اصلاح فاصله مجازی + اصلاح نویسه با استفاده از AWB
خط ۹:
پایتخت سنتی تبت، [[شهر لهاسا]] است که با ۵۶۰ هزار نفر جمعیت اکنون مرکز [[منطقه خودمختار تبت]] در چین است.
 
زمانی که ارتش آزادی‌بخش خلق چین در سال ۱۹۵۰ به تبت حمله کرد تبت حکومتی [[دین‌سالاری|دین‌سالار]] به رهبری [[دالایی‌لاما]]ی چهاردهم داشت. دالایی‌لامای چهاردهم که [[تنزین گیاتسو]] نام دارد از آن زمان در [[هندوستان]] در تبعید به‌سر می‌برد. بسیاری از اهالی تبت خود را به دالایی لاما، رهبر معنوی در تبعید تبت وفادار می‌دانند. بسیاری از تبتی‌ها از این مسئله شکایت دارند که فرهنگ بومی آنهاآن‌ها به دلیل سیاست‌های دولت [[چین]] در حال محو شدن است.<ref>[http://www.bbc.co.uk/persian/world/2010/10/101023_an_tibet_china.shtml حمایت مقام چینی از تغییر در سیستم آموزشی تبت.] بازدید: سپتامبر ۲۰۱۴.</ref>
حاکمیت [[چین]] بر تبت کماکان به صورت مسئله‌ای بحث‌برانگیز باقی مانده‌است و سازمان‌های مدافع حقوق بشر، مقامات چین را متهم می‌کنند که درصددند فرهنگ بودایی‌های تبت را نابود و وفاداران به [[دالایی لاما]] رهبر روحانی تبعیدی آنهاآن‌ها را سرکوب کنند.<ref>[http://www.bbc.co.uk/persian/rolling_news/2011/04/110427_l05_tibet_leader_ro.shtml بی‌بی‌سی فارسی]: رهبر امور سیاسی تبت معرفی شد. بازدید: سپتامبر ۲۰۱۴.</ref>
 
== تاریخ ==
خط ۱۷:
یکی از آن‌ها پادشاهی [[یارلونگ]] بود که در دره یارلونگ قرار داشت. عنوان رسمی مهم‌ترین رهبر قبیله یارلونگ، «[[تسنپو]]» بود که معنی پادشاه و قدرقدرت می‌دهد. این عنوان پس از آن برای همه پادشاهان امپراتوری تبت نیز مورد استفاده قرار گرفت. نخستین پادشاهان یارلونگ نیز از نام دودمانی پوگیه‌ل، پادشاه پو، استفاده می‌کردند که به احتمال زیاد با خاستگاه این سلسله در منطقه [[پووو]]، در جنوب شرقی تبت مرتبط بود.
 
دوره گذاردوره‌گذار از زمانی که رهبران یارلونگ به عنوان رهبران قبیله‌ای منطقه عمل می‌کردند به زمانی که ایشان تبدیل به شاهان امپراتوری تبت شدند، نقطه آغاز تشکیل امپراتوری تبت به‌شمار می‌آید. این گذاراین‌گذار در پایان قرن ششم میلادی صورت گرفت. تاریخ تبت متحد با فرمانروایی [[سونگتسن گامپو]] (۶۰۴–۶۵۰) آغاز شد. او بخش‌هایی از دره رودخانه یارلونگ را متحد کرد و امپراتوری تبت را بنیان نهاد. پیش از سونگتسن گامپو، شاهان تبت بیشتر جنبه افسانه‌ای دارند و شواهد کافی برای اثبات وجود آنهاآن‌ها وجود ندارد. سونگتسن گامپو تحت تأثیر ملکه‌های نپالی و چینی خود [[بوداگرایی]] را به تبت وارد کرد. ابداع [[الفبای تبتی]] و در نتیجه، تثبیت زبان کلاسیک تبتی در منطقه، نیز از کارهای اوست.
 
در نیمه دوم سده هفتم و نیمه دوم سده هشتم، امپراتوری تبت یکی از قدرتمندترین مملکت‌های مرکز آسیا بود. امپراتوری و سلسله فرمانروای آن در میانه‌های سده نهم دچار زوال شد و پس از آن تبت یک قرن از تشتت سیاسی را تجربه کرد. در ابتدای [[سده ۱۱]]، حکومت لامایی در آنجا برقرار گشت.
خط ۶۱:
|}
 
تبت در جنوب غربی [[چین]] و بر سرحد شمالی [[نپال]] واقع است و آنراآن را از جهت ارتفاعی که از سطح دریا دارد، [[بام جهان|بام دنیا]] گویند چه بزرگترین و مرتفعترین فلات آسیا و جهان است که در میان بزرگترین و معظم‌ترین رشته‌کوه‌های جهان قرار دارد و رودهای قابل اهمیت جنوبی و شرقی آسیا از آن سرازیر می‌گردد. فلاتی است لم یزرع و ارتفاع متوسط آن از سطح دریا ۵۰۰۰ متر است (ارتفاع [[قله دماوند]] از سطح دریا ۵۶۴۰ متر است).
جنوب آنراآن را ارتفاعات بسیار بلند [[هیمالیا]] فراگرفته‌است.
 
کوه‌های مرتفع دیگری از آن جمله [[قراقروم (کوه)|قراقروم]]<ref>Karakoram</ref> در جنوب غربی و [[آلتین تاغ]] در شمال و [[نان شان]] در شمال شرقی این سرزمین واقع است. وسعت آن ۱٬۲۱۵٬۰۰۰ کیلومترمربع و دارای ۱٬۲۷۴٬۰۰۰ تن سکنه‌است. پایتخت آن [[شهر مذهبی]] «[[لهاسا]]» است و «دالایی لاما» بر آن فرمانروایی داشت.
خط ۷۳:
هوای این سرزمین بسیار سرد و [[درجه حرارت]] متوسط این منطقه ۱۰ [[درجه سانتیگراد]] زیر صفر است و بر اثر این سرما زراعت و درخت کاری در آنجا بسیار نادر و ناچیز است و تنها منبع ثروت عمده این کشور پرورش حیوانات است و علاوه بر فقر [[مواد غذایی]] که در این سرزمین حکمفرمااست، بر اثر فقدان جنگل موضوع سوخت هم در آنجا یکی از مسائل مشکل را بوجود آورده‌است.
 
حیواناتی که در این کشور پرورش می‌دهند عبارتند از: نوعی گاومیش، اسب، گوسفند و بز که پشم و پوست و چرم آنهاآن‌ها بزرگترین رقم صادراتی کشور تبت را تشکیل می‌دهد. پشم بز و گوسفند تبت بر اثر سرما بسیار مرغوب است و در درجه اول قراردارد و پارچه‌های پشمی آن بسیار لطیف و شهره آفاق است.
 
معادن طلا در این خطه فراوان است و بطرز بدوی استخراج می‌گردد و بیشتر رودهایی که بطرف مشرق این سرزمین جریان دارند، دارای ذرات طلا می‌باشد که در جریان‌های آرام رودها بدست می‌آید.
خط ۸۵:
مردم بومی تبت مردم فقیری هستند و کشاورزی در آب و هوای آن جوابگوی جمعیت زیاد نیست. منطقه تبت با وجود وسعت زیادش دارای جمعیت کمی می‌باشد.{{نشانه|a}}ویکی از رسوم مردم تبت این است که جسد مردگان در آن خوراک پرندگان و حیوانات می‌شود.
 
تبت تنها کشوری است که در آن زنان، در شرایط خاص، مجاز به داشتن چند شوهر می‌باشند. به این صورت که اگر مردی چند پسر داشته باشد و استطاعت مالی کافی برای ازدواج همهٔ آنهاآن‌ها را نداشته باشد، برای همهٔ آنهاآن‌ها یک زن می‌گیرد.
 
قوم تبتی حدود ۴ میلیون و ۶۰۰هزار تن جمعیت دارد و درایندر این میان حدود ۲ میلیون و ۱۰۰هزارنفر در منطقه خودمختار تبت و دیگران نیز بطور پراکنده در استان‌های «چینگ‌های "؛ " سی چوان "، " گان سو " و " یون نان» زندگی می‌کنند. قوم تبت زبان خاص خود را دارد. ریشه‌های این زبان به پیش از سدهٔ هفتم پیش از میلاد می‌رسد و نوعی از زبان آلتائی به حساب می‌آید. از سمت چپ به راست نوشته می‌شود و در تمام مناطق قومی، تبتی رایج است.<ref>[http://persian.cri.cn/chinaabc/chapter11/chapter110702.htm رادیو چین: بخش فارسی: ملیت تبت]. بازدید: ۶ سپتامبر ۲۰۱۴.</ref>
 
دین بودای تبتی که صاحب خصوصیات محلی تبت است از هند باستانی به تبت رواج یافته و با دین کهن محلی در هم آمیخته‌است.
مذهب بودا در تبت که تبتیها به آن اعتقاد دارند آمیخته‌ای از مذهب بودا با مذهب پیشین تبت به‌شمار می‌آید و در عین حال ویژگی‌های خود را نیز حفظ کرده‌است. برای نمونه نظام تناسخ در جسم به این معنا که پس از مرگ بودای بزرگ کودکی بعنوانبه عنوان جانشین وی توسط هیئت داوران لامائی تعیین می‌شود.<ref>[http://persian.cri.cn/chinaabc/chapter11/chapter110702.htm رادیو چین: بخش فارسی]. بازدید: ۶ سپتامبر ۲۰۱۴.</ref>
 
== فرهنگ ==
برگرفته از «https://fa.wikipedia.org/wiki/تبت»