آتریوم: تفاوت میان نسخه‌ها

'''ایتریوم''' یا '''آتریم''' (به انگلیسی :Atrium، کلمه لاتین که جمع آن ایتریا است) در [[معماری]] به فضای بزرگ و باز میان ساختمان گفته می‌شود. ایتریوم یکی از بیشترین استفاده‌ها را در خانه‌های [[رم باستان]] به منظور تعبیه نور لازم و تهویه داخلی داشته استداشته‌است. ایتریوم‌های امروزی که از اواخر [[قرن نوزدهم]] و بیستم گسترش پیدا کردند معمولاً دارای چندین طبقه ارتفاع و یک سقف شیشه‌ای با پنجره‌های بزرگ هستند که اغلب بلافاصله پس از ورودی اصلی قرار گرفته‌اند. ایتریوم‌ها به دلیل دادن احساس بازبودن فضا و نور از محبوبترین طرح‌ها شناخته می‌شوند. مهار آتش یکی از اصلی‌ترین چالش‌های طراحی ایتریوم‌ها است زیرا که طراحی ضعیف آنهاآن‌ها می‌تواند اجازه سرایت سریع آتش به طبقات بالایی را بدهد.

در دهه هفتاد با آغاز بحران انرژی در جهان عصر پاید اری آغاز شد و در پی آن سه حیطه مؤثر ارزشهای اجتماعی، منابع محیطی و مهارت‌های طراحی در بحث توسعه وارد شدند. مقوله مهارت‌های طراحی و دانش فنی با توجه به سه موضوع عمده انرژی، محیط و اکولوژی مجدداً تعریف گشته و در رویکرد [[توسعه پایدار]] در مقیاس شهر تا ساختم ان مورد بررسی قرار گرفت اکنون معماری، به عنوان یک ابر سامانه، وظیفه مهمی را بعهده گرفته استگرفته‌است زیرا که ۵۰٪ مصرف انرژی جهان در این حوزه بمصرف رسیده یا تلف میشودمی‌شود.

در راستای ارتقاء [[کیفیت زندگی]] در توسعه پایدار، معماری باید ضمن کاهش مصرف انرژی و کاهش آلودگی محیط زیست، عناصر خود را به مثابه سامانه هایسامانه‌های کوچکتر - در جهت اهداف توسعه پایدار هماهنگ سازد.

آتریوم با سابقه تاریخی چند هزار ساله، به اشکال مختلف و با سقفی روباز، در تمامی اقلیم‌ها مشاهده شده ودرو در سده گذشته با سقف شیشه‌ای و ویژگیهایویژگی‌های متفاوت، علیرغم اتلاف حرارتی زیاد و تداخل شرایط آسایشی، در ساختمانهایساختمان‌های عمومی برای پذیرش و نشیمن، تأمین روشنائی داخلی وایجاد فضاهای سبز درونی مورد استقبال قرار گرفته استگرفته‌است.

از آنجا که آتریوم هاآتریوم‌ها از یک سو باعث ای جاد یک احساس همگرایی و تعامل و ارتباط در فضائی فراخ و دلباز داخلی شده و از سوی دیگر مرز مشترکی را برای اتصال ساختمان به شهر پدید می آورند،می‌آورند، اهداف معماری پایدار برای ارتقاء کیفیت زندگی شهری و مشارکت‌های مردمی بواسطه آن متجلی میگردد. در حقیقت آتریومها همانند سایر اجزاء یک ساختمان در یک روند از جزء به کل باید از اهداف کالبدی معماری پایدار تبعیت نموده و عملکردی متناسب با آن داشته باشند.

واژهٌ آتریوم. این واژهٌ لاتینی «Atrium» می‌باشد که در [[زبان انگلیسی]] رسوخ نموده استنموده‌است. معانی این واژه بشرح زیرند

* Atrium tuscaniumاین نوع ستون ندارد و سنگینی سقف با تیرهای عرضی تحمل می‌شود ولی برای ساخت بسیار گران است. به نظر می‌آید که متداول‌ترین نوع آتریوم مورد استفاده در خانه‌های رومی بوده استبوده‌است.

* پدیده گلخانه ایگلخانه‌ای (Green house effect)

فن هوای گرم شده داخل آتریوم را داخل ساختمان می‌کشد این هوا گرم شده توسط کانال‌هایی به داخل طبقات هدایت می شودومی‌شودو فضاهای داخلی را گرم می‌کند.

* آتریوم‌ها باید دارای تأمین کنندهتأمین‌کننده [[هوای تازه]] از خارج باشد تا بتواند به صورت طبیعی فضا را تهویه کند

== جهت قرار گیریقرارگیری آتریوم در ساختمان ==

آتریوم بهتر است طوری در داخل ساختمان اصلی واقع شود که قسمتی از آن در فضای باز قرار گیرد این قرار گیریقرارگیری سبب حداکثر استفاده از نور روز و بهره‌مندی از تهویه طبیعی می‌شود. بهتر است این بیرون زد گی از طرف جنوب باشد

== آتریوم و نور گیرینورگیری ==

در بسیاری از موارد مسئله نورگیری و سایه به آنهاآن‌ها با هم در تعارض قرار می‌گیرند معمولاً از قابلیت بازتاب نور و سایبانهای مؤثر در تهویه آتریوم استفاده می‌شود استفاده از سایبان باعث جلوگیری از نورگیری کامل در زمستان و لزوم وجود نورهای مصنوعی بیشتر در بقیه اتاقهای ساختمان و حتی در خود آتریوم می‌شود بدین منظور معمولاً از سایه بانهای متحرک و قابل [[جابه جایی]] و امکانات تهویه متفاوت در زمستان و تابستان استفاده می‌شود معمولاً طراحان و معماران در مورد نورگیری اتاقهای دور تا دور آتریوم‌ها به صورت طبیعی بسیار خوش‌بینانه فکر می‌کنند ولی معمولاً حرکت ابرها باعث اختلاف نورگیری در ارتفاعهای مختلف آتریوم و فضاهای اطراف آن می‌شود. یعنی در ارتفاعات بالاتر نورگیری کمتری صورت می‌گیرد که معمولاً این مشکل از طریق نورگیری سقفی حل می‌شود.

آتریوم‌ها حتی اگر وسایل گرم‌کننده نداشته باشند دمای آنهاآن‌ها به طوربه‌طور طبیعی از فضای بیرون بالاتر است.

* قسمت حفاظت کنندهحفاظت‌کننده از قسمتی از آتریوم که بازشو درد این قسمت مربوط به ساختمان اصلی است و بستگی به محل قرار گیریقرارگیری آتریوم در داخل ساختمان دارد.

* راه‌های انتقال حرارتی بین ساختمان اصلی و آتریوم و دیوارهای جدا کنندهجداکننده فضا

* منطقه قرار گیریقرارگیری آتریوم

اگر سایبانها در جهت جنوبی ساختمان نصب شوند اثر آنهاآن‌ها به حداکثر خود می‌رسد ولی اگر در جهت شمالی نصب شوند در زمستان‌ها کاریی بیشتری دارند ولی در تابستان دمای زیاد آتریوم را نمی‌توانند به خوبی کاهش دهند، اگر سایبانها در رنگهای روشن باشند تهویه به خوبی صورت گیرد.

وقتی هوای داخل ساختمان اصلی با هوای داخل آتریوم جابه‌جا می‌شود. دمای هوای داخل آتریوم که گرم است به طبقات بالا می‌رود و جایش را با هوای سرد بقیه ساختمان عوض می‌کند و این [[جا به جایی]] به صورت مداوم ادامه پیدا می‌کند ذخیره انرژی در این ساختمانهاساختمان‌ها به اندازه آتریوم و ساختمان اصلی بستگی دارد.

جریان هوای داخل آتریوم‌ها در۲۴ساعت [[شبانه روز]] انجام می‌شود در حالی که به طوربه‌طور متوسط۱۰ ساعت در روز از آن استفاده می‌شود.

این مطلب نشان دهنده آن است که در بسیاری از ساختمانهایساختمان‌های غیر مسکونی سیستم‌های گرم‌کننده بخش کوچکی از انرژی گرمایی را تأمین می‌کند با تهویه طبیعی و نورگیری در طی روز تأمین کنندهتأمین‌کننده اصلی این انرژی است

در آتریوم‌هایی که بازشوها یشان هم در قسمت بالا و هم در قسمت پایین آن قرار دارد. از قسمتهایقسمت‌های بالا هوای گرم خارج می‌شود و هوای سرد و سنگین از پایین داخل می‌شود. این بازشوها در تابستان بیشتر و بهتر مورد استفاده قرار می‌گیرند و این باعث لایه بندی هوای داخل آتریوم می‌شود. این نوع جا به جایی باعث تهویه ضربدری می‌شود در فضاهای مجاور، جایی که راه دخول جریان هوا قرار دارد. البته در طراحی بنا زیاد مورد توجه قرار گیرد. زیرا این پدیده عملکرد ضعیفی دارد و احتیاج به بازشوهای بسیار بزرگی دارد. هم سایبانها و هم بازشوها را می‌توان با سیستم‌های مکانیکی با حس گرهای واکنش نشان دهنده به دما مجهز کرد تا درمواقع لزوم جابه‌جا شوند.

آتریوم به خودی خود خاصیت ذخیره انرژی ندارد و تابع میزان [[هدایت گرمایی]] دیوارهای جدا کنندهجداکننده و پوشش آتریوم، تبادل تهویه بین آتریوم و ساختمان اصلی. برای فراهم کردن نور قابل استفاده در فضاهای مجاور هم در آتریوم باید برای حداکثر نور گیرینورگیری طراحی کرد و در ضمن از دیوارها و سقف با بازتاب بالا استفاده کرد.

۱۹۵۸ درسانفرانسیسکو ساخته شدهتل آتریوم به هتل‌های اطلاق میشودکهمی‌شودکه طراحی ساختمان آن طوری باشدکهباشد که ازلابی هتل تا بالای ساختمان (آخرین طبقه) را بتوان دید

هتل آتریوم اتاق‌ها در یک طرف وراهرو در طرف فضای میانی (باز) قرار می‌گیرند در واقع درب ورودی اتاق‌ها از راهرو میانی یا باز هتل طوری قرار گرفته استگرفته‌است که اگر از داخل اتاق بیرون بیایند روبروی درب ورودی دیواری وجود ندارد بلکه نرده فضای میانی دیده می‌شود و معمولاً در چنین هتل‌های آسانسور طبقات که بصورتبه صورت شیشه است از وسط قسمت میانی یا باز بالا و به پائین می‌رود ومیهمانانی که در لابی نشسته اندویا مسافرین داخل آسانسورها به راحتی یکدیگر را یبینند ولی آسانسورهای خدماتی و پله‌ها در قسمتهایقسمت‌های که دور از دید میهمانان است قرار می‌گیرد این هتل‌ها را معمولاً برای مناطق گرمسیر طراحی می‌کنند

یکی از اجزای شاخص بانک هنگ کنگ، کار دفتر فاستر، آتریوم تأمین کنندهٔتأمین‌کنندهٔ نور طبیعی در ساختمان است. تأمین نور در این ساختمان از راه بازتاب نور از سطح دو آینهٔ بسیار بزرگ میسر شده استشده‌است. صفحهٔ جمع کنندهٔجمع‌کنندهٔ نور آفتاب در بیرون، از صدها آینهٔ کوچک، که مسیر نور آفتاب را دنبال مردهو آنراآن را به سمت آینهٔ مقعری در بالای آتریم می‌تابانند، تشکیل شده استشده‌است.

این ساختمان با هدف آوردن [[نور خورشید]] به داخل قلب برج از میان فضای آتریم بانک و به طرف پایین یعنی به سوی میدان طراحی شده استشده‌است. این موضوع به کار گذاریکارگذاری یکی از خصیصه‌های جالب تر بانک یعنی ردیفی از آیینهای معروف به سیستم تشتک خورشیدی –sunscoop system- منجر شد. یکی از تشنکهای خورشیدی در بالای آتریوم و دیگری موازی با آن چسبیده به نمای خارجی ساختمان در ضلع جنوبی قرار دارد تشتک نمای خارجی حرکتهای خورشید را در طول سال دنبال می‌کند و نور خورشید را به عقب یعنی به ردیف آیینهای بالای سر کارمندان در طبقه یازدهم قرار دارد باز می‌تاباند. آیینهای داخلی که پرده منحنی پوسته‌ای را در تمام طول یالای تیر آتریوم تشکیل می‌دهند. نوررا از میان شیشه زیر طاق به طرف پایین یعنی آتریوم و به درون میدان زیر زمین می‌تابانند

◦. تاقچه قرار گیریقرارگیری هر یک از آیینه‌ها به [[موتور الکتریکی]] و کنترل کامپیوتری مجهز است و اجازه می‌دهد ایینها حرکتهای خورشید را دنبال کند البته هدف از این کار خنثی کردن نوسانهای روزانه شرق به غرب خورشید نیست به این معنی که همچون پیشرفت روز نورخورشید از یک طرف آتریوم پایین می‌آید از روی میدان طبقه همکف عبور می‌کند واز طرف دیگر آتریوم بالا می‌رود به بیان دقیق تر با از تغییرات موتدابیری از پیش [[برنامه‌ریزی]] شده برای ردیف محل قرار گیریقرارگیری آیینه‌ها آیینه‌ها خورشید را از میان تغییرات فصلی ان دنبال می‌کنند؛ که در هنگ کنگ ضعی ۴۵ درجه بین نیمه تابستان و نیمه زمستان نیز فرا تر می‌رود. نوعی برنامه پیشرفته در این میان وجود دارد که با خورانده شدن به کامپیوتری از نوع شخصی قادر به هدایت پرتوهای خورشید در طول مسیری مشابه هر روز سال باشد این تاقچه‌ها هر ساعت تعدیل‌های ناچیزی وضع می‌کنند. هر actuator—اکچواتور (دستگاه خودکار مخصوصی که مقدار سنجیدهای انرزی برای عملیات مکانیسم یا سیستم دیگر تأمین کند و انتقال دهد) خطی حرکت آیینها را به میزان نیم میلی مترد ر هر دقیقه کنترل می‌کند وبهو به تنظیمی به نسبت ۱۸۰۰۰/۱در موتور نیاز دارد. این برنامه برای هدایت پرتوها در مسیری است که نور بدین ترتیب نه تنها چشم کارکنان داخل ساختمان را نمی‌زند بلکه موانع داخلی ساختار برای رسانیدن بیشترین میزان ممکن نور خورشید به مکان نیازمند به نور نیز برطرف می‌شوند.<ref>http://www.hoteldari.net/blog/?feed=atom</ref><ref>http://www.iran-eng.com/external.php?type=RSS2&forumids=182</ref>

* [[لغت نامهلغت‌نامه]] دهخدا