برهم‌کنش زبان‌های فارسی و عربی: تفاوت میان نسخه‌ها

زبان‌های [[فارسی]] و [[عربی]] در زمینهٔ داد و ستد واژگان بر یکدیگر تأثیراتی داشته‌اند. علت اصلی نفوذ کلمات عربی در فارسی، موقعیت زبان عربی به‌عنوان زبان رسمی و [[زبان و دین|مذهبی]] بود که موجب شد تا عموم باسوادان، بیش از آن‌که با کلمات فارسی آشنا باشند، لغات عربی را بشناسند و درنتیجهدر نتیجه نویسندگان و دانشمندان ایرانی که در اطراف و اَکناف [[ایران بزرگ]] می‌زیستند، برای تفهیم اغراض و مطالب به یکدیگر، از لغات عربی که برخلاف فارسی برای کل آنهاآن‌ها قابل فهم بود استفاده کنند.

پروفسور ریچارد دیویس می‌گوید: اقتباس کردن [[زبان فارسی]] از [[زبان عربی]] به کلمات محدود است و زبان عربی، تأثیری بر [[صرف|ریخت‌شناسی]] زبان فارسی نداشته‌است به جز چند مورد معدود مثل طریقهٔ جمع بستن در زبان عربی که جهت آن دسته از کلماتی که از عربی به فارسی آمده، استفاده می‌شوند همان‌طور که در [[زبان انگلیسی]] هم لغات وام گرفته از لاتینی به همان شکل لاتینی خود جمع بسته می‌شوند؛ و به همین نهج هستهٔ اصلی زبان و کلمات فارسی از [[زبان پارتی|زبان پهلوی]] و [[پارسی میانه]] منتقل شده استشده‌است و [[دستور زبان فارسی]] کاملاً مشابه سایر زبانهای اروپایی هم دورهٔ خود است.

پروفسور ژان پری زبانشناس در [[دانشگاه شیکاگو]] معتقد است: اثر گذاریاثرگذاری عربی بر فارسی از قرن نهم میلادی و با تلفیق اسلام و سیستم نوشتاری عربی ممکن شد. این میزان تأثیرگذاری در حدود هشت هزار لغت در بیست هزار کلمات روزانهٔ قرن نهم میلادی (در حدود چهل درصد) و در بازه‌ای از حداقل کمتر از نه درصد با فراوانی دو و چهار دهم درصد در [[شاهنامه]] و تا حداکثر بیش از پنجاه درصد با بسامد بیست و پنج درصد در آثار کلاسیک و نوین فارسی است.

قانون‌ها و قاعده‌های (گرامر) زبان عرب بر فارسی اثر گذاشته؛ یکی از آنهاآن‌ها استفادهٔ جمع مکسر عربی است که فهم فارسی را جهت غیرفارس‌زبانان مشکل می‌کند (مانند: ادویه، اَشرِبه، اغذیه، اساتید، بَساتین، دَساتیر، خوانین، دهاقین، بازارات، اساطیر، عشاق، میادین، اکراد، افاغنه، به‌ترتیب به‌جای دواها، شربت‌ها (نوشیدنی‌ها)، غذاها، استادان، بستان‌ها، دستورها، خان‌ها (یا خانان)، دهقان‌ها (یا دهقانان)، بازارها، استوره‌ها، عاشق‌ها (یا عاشقان)، میدان‌ها، کردها، افغان‌ها، که همگی با افزودنِ «ها» جمع بسته می‌شوند نه به‌صورت جمع مکسر عربی. علامت جمع در فارسی «ها» و «ـان» و در محاوره در اکثر موردها، فقط «ـا» است، مانند: افغانیا، کُردا، بلوچا، مردا، خیابونا.<ref name="aftabir.com">تأثیر زبان فارسی بر زبان و ادبیات شبه‌قارهٔ هند [http://www.aftabir.com/articles/view/art_culture/literature_verse/c5_1316857075p1.php/تأثیر-زبان-فارسی-بر-زبان-و-ادبیات-شبه-قارهٔ-هند]، آفتاب</ref>

در زبان عربی کلمات خیلی زیادی وجود دارد که به آنهاآن‌ها «معربات» یعنی عربی شده‌ها می‌گویند. ریشه بسیاری از معربات هنوز ناشناخته است. سازمان استانداردسازی عربی کوشش فراوانی کرده تا ریشهٔ اینگونهاین‌گونه کلمات شناسایی شود، اما به دلیل اینکه در عربی سازیعربی‌سازی کلمات غریب به طوربه‌طور کامل برهم ریخته می‌شود نمی‌توان به سادگی اینگونهاین‌گونه معربات را ریشه یابی کرد. گفته می‌شود حدود ۵ هزار {{مدرک}} کلمه معرب از کلمات رایج در زبان فارسی به زبان عربی راه یافته‌است. از جملهٔ آنهاآن‌ها بنفسج (از بنفشه)<ref>و تأثیر زبان فارسی بر زبان و ادبیات شبه قارهٔ هند [http://www.hozehonari.com/PrintListItem.aspx?id=22896] حوزه هنری دکتر عجم</ref>

از زبان فارسی کلمات زیادی به شکل‌های مختلف به زبان عربی وارد شده‌است. در زبان عربی کلمات بسیار زیادی وجود دارد که به آنهاآن‌ها معرّبات (یعنی عربی‌شده) می‌گویند. ریشهٔ بسیاری از معرّبات هنوز ناشناخته است. «سازمان استانداردسازیِ عربی» کوشش فراوانی کرده تا ریشهٔ این‌گونه کلمات شناسایی شود، اما به‌دلیل این‌که در عربی‌سازی کلمات بیگانه عموماً به‌طور کامل برهم ریخته می‌شود، نمی‌توان به‌سادگی این‌گونه معرّبات را ریشه‌یابی کرد. گفته می‌شود حدود ۵۰۰۰ کلمهٔ معرب، از کلمات رایج در زبان فارسی به زبان عربی راه یافته‌است؛ از جملهٔ آنهاآن‌ها می‌توان به این چند کلمه اشاره کرد: جُناح (از «گناه»)، کَنز (از «گنج»)، سِراج (از «چراغ»)، جَصّ، مجصّص و سایر مشتقات آن (از «گچ»)، و اساطیر و اسطوره از stori لاتین و خارِطة و خَوارِط از carta و منهی‌عنه و نهی از نه (no) فارسی و [[سانسکریت]].<ref name="aftabir.com" />