عملیات‌های توکلنا علی‌الله: تفاوت میان نسخه‌ها

| علت = عراق برای باز پس گیریپس‌گیری سرزمین‌های اشغال شده توسط نیروهای [[ایران]] عملیات را شروع کرد.

'''عملیات توکلنا علی‌الله''' یک رشته از مجموع پنج عملیات تهاجمی نیروهای عراقی در انتهای [[جنگ ایران و عراق]] می‌باشد. این عملیات‌ها شامل [[نبرد دوم فاو]]، نبرد دریاچه‌های پرورش ماهی، نبرد [[جزایر مجنون]]، نبرد [[دهلران]]، و نبرد [[قصر شیرین]] می‌باشد. هدف اولیه عراق باز پس گیریپس‌گیری شبه جزیره عراقی [[فاو]] از اشغال ایران بود ولی با موفقیت کامل و فراتر از انتظار نیروهای عراقی (تنها در عرض ۳۶ ساعت با وجود پیش بینیپیش‌بینی فرماندهان عراق برای پنج روز عملیات) و شکست واحدهای ایرانی حاضر و عقب نشینی آنان، فرماندهان عراقی به ادامه نبرد در سایر محورها ترغیب شدند.<ref>Pelletiere, Stephen C (1990). "Lessons Learned: Iran-Iraq War". Marine Corps Historical Publication. p. 41.</ref>

پس از [[عملیات کربلای ۵]] در دیماه ۱۳۶۵ و قبل از اتمام تابستان ارتش عراق بصورتبه صورت مخفی شروع به تمرین در دشت‌های پشت بصره نمود. این مانورهای آموزشی معمولاً شامل چندین لشکر و تجهیزات عظیمی نمونه‌ای بود که عراقی‌ها قصد گرفتن آنهاآن‌ها را از ایرانی‌ها داشتند.<ref name="Lessons Learned: Iran-Iraq War">elletiere استفان C (10 دسامبر 1990).</ref>

با ناکامی ایران در عملیات کربلای ۵ در هدف تسخیر بصره ۱۳۶۵ و تحریم جنگ نفتکشها توسط آمریکا در خلیج فارس در ۱۳۶۶؛ نظامیان ایران نیروی انسانی و لوازم و روحیه خود را از دست دادند و در نتیجه آن تعداد ایرانیانی که مخالف جنگ بودند افزایش یافت. به این ترتیب نیروهای نظامی ایرانی تحرک و ابتکار عمل نظامی خود را برای تجدید قوا و انجام عملیات جدید بر علیه عراق در سال ۱۳۶۷ را از دست داد. همچنین در یک همایش استراتژیک برای رهبری نظامی ایران مسجل شد که برای شکست عراق نیاز به بازآموزی نظامیان ایرانی دارد که این امر خود ممکن بود تا پنج سال دیگر به طول بیانجامد. به این ترتیب نظامیان ایرانی تصمیمی به حمله و اشغال بیشتر عراق در سال ۱۳۶۷ نگرفتند.<ref name="Lessons Learned: Iran-Iraq War"/> در همین زمان در طول سال ۱۳۶۶ با پشتیبانی گسترده تعدادی از کشورهای اروپایی و [[اتحاد جماهیر سوسیالیستی شوروی]] ارتش عراق به طوربه‌طور گسترده دوباره تسلیح شد و به چهارمین قدرت نظامی دنیا در آن زمان تبدیل شد. با این وجود عراقی‌ها اجازه دادند تا ایرانی‌ها به تهاجمات هزینه بر خود، که غیر از تصرف شهر حلبچه، اکثریت عملیات ایرانی‌ها در این زمان با شکست یا بن‌بست پایان می‌یافت ادامه دهند.

شبه جزیره فاو از اواخر سال ۱۳۶۴ با عملیات غافلگیرانه بنامبه نام [[عملیات والفجر ۸]] ایرانی‌ها تحت اشغال نیروهای نظامی ایران بود. تسخیر شبه جزیره فاو توسط نظامیان ایرانی ضربه‌ای قوی به حیثیت نظامی عراق به شماربه‌شمار می‌آمد که بعد از [[عملیات کربلای ۵]] در سال ۱۳۶۵ با تهدید بصره از سمت جنوب شرق همراه شده‌ بود. صدام آزاد سازیآزادسازی شبه جزیره فاو را عنوان اولویت اصلی نظامی خود قلمداد کرد و ژنرال عراقی [[ماهر عبدالرشید]] برای باز پس گیریپس‌گیری جزیره وعده داده بود.<ref name="ForPolicy_Apr88_sarin">Harris, Shane; Matthew M. کمک (26 اوت 2013).</ref> برنامه‌ریزی برای بازپس‌گیری شبه جزیره بلافاصله پس از اشغال آن توسط ایرانی‌ها آغاز شده بود. این برنامه‌ریزی تا حد زیادی در خفی توسط یک گروه کوچک شش نفره با حضور خود صدام حسین که در این زمان به شدت خود را درگیر در فرایند برنامه‌ریزی این عملیات کرده بود انجام می‌شد.

برای دومین نبرد فاو، عملیات رمضان المبارک، در اوایل فروردین ۶۷، عراقی‌ها بیش از ۱۰۰۰۰۰ سرباز که حدود ۶۰ درصد آنهاآن‌ها از نیروهای ویژه گارد ریاست جمهوری بودند را در نظر گرفته بودند. در مقابل نیروهای ایرانی شامل ۱۵۰۰۰ نفر از نیروهای داوطلب بسیجی بودند. فرماندهی عراق انتظار داشت تا این نبرد چندین هفته به طول بیانجامد با این حال به دلیل شکست واحدهای ایرانی، عراقی‌ها توانستند خود شبه جزیره را در طول مدتی کمی بیش از یک روز و با حداقل تلفات باز پس بگیرند.<ref name="Hamdani Biography">جنگل، Kevin M. (2011) [2010].</ref> با این موفقیت خیره کنندهخیره‌کننده فرماندهی عراق تصمیم به گسترش نبرد به یک تهاجم گسترده‌تر بر علیه ایران بگیرد.

در ساعت ۹:۳۰ صبح ۲۵ می ۱۹۸۸، عراق عملیاتی را که به عملیات "توکلنا علی الله اول" مشهور شد شروع نمود.<ref name="Woods 2010">{{cite web|last=Woods|first=Kevin|title=Saddam's Generals: A Perspective of the Iran–Iraq War|url=http://www.ndu.edu/inss/docuploaded/saddams-generals.pdf}}</ref> این عملیات شامل بزرگترین حمله توپخانه‌ای در طول تاریخ بود که با حمله شیمیایی همراه شد. با وجود تلاش ایرانیها برای پر کردن آب نیزارها، نیزارها از قبل بواسطه خشک سالی و نیز مهندسی عراقی‌ها خشک شده بودند. خشک شدن نیزارها به عراقی‌ها اجازه می‌داد تا با استفاده موثرتر از تانک به تخریب سنگرها و مواضع ایرانی‌ها بپردازند. استعداد نیروهای عراقی شرکت کنندهشرکت‌کننده در این عملیات تا ۱۳۵۰۰۰ نفر می‌رسید که از یگان‌های مختلف گارد ریاست جمهوری و لشکر سوم بودند که در جبهه‌ای به طول ۱۵ مایل پیش می‌رفتند. برتری عددی نفرات عراقی به ایرانی‌ها ۴ به ۱ بود. عراقی‌ها به نیروهای ایرانی در شرق بصره در دریاچه ماهیگیری و با شدتی کمتر در شمال یورش بردند.<ref name=csis10 />

تلفات ایرانی‌ها در برخی مواضع چهار برابر تلفات عراقی‌ها بود. عراقی‌ها علاوه برا تلفات زیادی که بر ایرانی‌ها وارد کردند توانستند نیروهای ایرانی را به پشت مرزها رسمی عقب برانند. ایران سرزمین‌هایی را که توانسته بود یک سال پیش با تلفات ۶۵۰۰۰ نفری نیروهایش به اشغال درآورد بعد از ۱۰ ساعت نبرد از دست داد.<ref name=csis10>{{cite book|url=http://csis.org/files/media/csis/pubs/9005lessonsiraniraqii-chap10.pdf|publisher=Center for Strategic and International Studies|title=The Lessons of Modern War – Volume II: Iran–Iraq War|chapter=The Combination of Iraqi offensives and Western intervention force Iran to accept a cease-fire: September 1987 to March 1989}}</ref><ref name=efraimkarsh>{{cite book|title=The Iran–Iraq War: 1980–1988| pages=1–8, 12–16, 19–82|author=Karsh, Efraim |publisher=Osprey Publishing |date=25 April 2002 |isbn=978-1-84176-371-2}}</ref><ref name=brogan89>{{cite book|last=Brogan|first=Patrick|title=World Conflicts: A Comprehensive Guide to World Strife Since 1945|year=1989|publisher=Bloomsbury|location=London|isbn=0-7475-0260-9}}</ref>{{rp|265}} بعلاوهبه‌علاوه ایران تا انتهای جنگ از اطراف بصره بیرون رانده شد.<ref name=csis10 /> شکست در این نبرد باعث باختن روحیه ایرانی‌ها شد بطوریکهبه‌طوری‌که پس از آن استخدام نظامیان داوطلب ایرانی تا ۷۰ درصد کاهش یافت. از طرف دیگر ایرانی‌ها تجهیزات فراوانی را از دست دادند که جایگزینی این تجهیزات برای ایران به سادگی امکان‌پذیر نبود.<ref name=csis10 />

در ۲۵ ژوئن، اوایل تیر ماه، عراق "دومین عملیات توکلنا علی‌الله" را برای بازپس‌گیری هور [[جزایر مجنون]] آغاز نمود.<ref>{{cite book |url=http://www.ndu.edu/press/lib/pdf/saddams-war.pdf |last=Woods |first=Kevin M. |title=Saddam's War: An Iraqi Military Perspective of the Iran-Iraq War |year=2009 |work=[[National Defense University#Institute for National Strategic Studies|Institute for National Strategic Studies]] |issn=1071-7552 |page=80}}</ref> صدها تانک بر علیه نیروهای ایرانی بکار گرفته شدند بطوریکهبه‌طوری‌که نیروهای عراقی با نسبت ۲۰ به یک به ایرانی‌ها برتری عددی داشتند.<ref name=chaos144>{{cite book |first=Stephen C. |last=Pelletière |url=http://books.google.co.uk/books?id=V_-MKu4k6QAC&pg=PA141&lpg=PA141&dq=Tawakalna+Ala+Allah+trust+in+god&source=bl&ots=C8Ip3FTllo&sig=YPVfoylKec64SejoPirGaGXAvXw&hl=en&sa=X&ei=MEDXUba9C8PEOdj4gIAN&ved=0CDYQ6AEwAQ#v=onepage&q=Tawakalna%20Ala%20Allah&f=false |title=The Iran–Iraq War: Chaos in a Vacuum |publisher=Greenwood Publishing Group |isbn=0-275-93843-3 |year=1992 |page=144}}</ref> گارد ریاست جمهوری عراق با استفاده از نمونه‌های تمرینی جزیره خود را برای این عملیات آماده کرده بود. حمله با یکی از بزرگترین گلوله‌باران‌ها کل تاریخ که با استفاده شدید از گازهای شیمیایی همراه بود آغاز شد که در نتیجه آن بسیاری از مدافعان ایرانی جزیره توان دفاع را از دست دادند. نیروی هوایی عراق با انجام ۴۰۰ سرتی پرواز حمله هوا به زمین از این حمله پشتیبانی می‌نمود. ارتش ایران با اختصاص ۳۵ فروند جنگنده بصورتی مستاصل درصدد پاد حمله به حمله توپخانه‌ای، آبی-خاکی، و پیشروی عراقی‌ها برآمد که ایرانی‌ها به سادگی در هوا، آب و در خشکی در هم شکست خوردند. کماندوهای عراقی با استفاده از ماشینهای آبی خاکی عقبه جزیره را مسدود نمودند. در برخی گزارش‌ها آمده استآمده‌است که عراقی‌ها در عقب جزیره و پشت سر سربازان ایرانی، چترباز پیاده نمودند که در صورت صحت اولین استفاده عراق از نیروهای چترباز در این جنگ به شماربه‌شمار می‌آید. پیشروی زمینی عراق در ساعت ۳:۳۰ صبح آغاز شد که با استفاده از سلاح‌های آبی خاکی و خودروهای آبی خاکی در جزیره پیاده شدند. پس از آن بلافاصله با ایجاد پل شناور تعداد زیادی نیرو به داخل جزیره منتقل نمودند. ایرانی‌ها زمان ناچیزی برای پاسخ داشتند. عراقی‌ها از ۲۰۰۰ تانک بر علیه ۶۰ تانک ایرانی استفاده نمودند.<ref name=csis10 />

دو عملیات پایانی توکلنا علی الله در [[العماره]] و [[خانقین]] انجام شد.<ref name="Woods 2010" /> در خط محور خانقین، ارتش عراق توانست شهر حلبچه را از ایران بازپس بگیرد و تا ۱۳ جولای در خط مرکزی مقدم عراقی‌ها از العماره عبور کرده و وارد داخل خاک ایران شده‌بودند.<ref name=csis10 /> آنهاآن‌ها توانسته بودند مقاومت پراکنده ایرانی‌ها را در هم شکسته و شهر [[دهلران]] را اشغال نموده، تا ۳۰ کیلومتر در خاک ایران پیش رفته، و ۲۵۰۰ رزمنده ایرانی را به همراه مقادیر معتنابهی از ادوات نظامی ایرانی به اسارت خود درآورند.<ref name="csis10" /> که انتقال آنهای به عراق روزها به طول انجامید. بعد از پذیرش قطعنامه نیروهای عراقی توسط ایرانیان به عقب رانده شدند.<ref name="Farrokh 03">{{cite book|last=Farrokh|first=Kaveh|title=Iran at War: 1500–1988|publisher=Osprey Publishing|location=Oxford|isbn=978-1-78096-221-4}}</ref>

در این عملیات نیروهای عراقی در مقاطعی از این عملیات بصورتبه صورت تاکتیکی از سلاح‌های شیمیایی استفاده کردند. حملات گازهای سیانید و اعصاب بوسیله توپخانه عراق انجام شد و حملات با [[گاز خردل]]، که زمان پایداری بیشتری داشت، از طریق حمله هوایی انجام می‌شد.

با وجود شکست سنگین نیروهای ایرانی در عملیات شبه جزیره فاو، ایران موفق شد با عقب نشینی بخش بزرگی از نیرو هاینیروهای خود را از منطقه تخلیه کند و از اسارت بخش بزرگتری از نیروهای ایرانی پیشگیری شد. البته حدود ۴٬۰۰۰ نفر از نیروهای ایرانی در این عملیات به اسارت عراق درآمدند.