نظام جمهوری اسلامی افغانستان: تفاوت میان نسخه‌ها

محتوای حذف‌شده محتوای افزوده‌شده
جز ←‏لویه جرگه اضطراری: اشتباهات اصلاح شد
برچسب‌ها: ویرایش همراه ویرایش از برنامهٔ همراه
FreshmanBot (بحث | مشارکت‌ها)
جز اصلاح فاصله مجازی + اصلاح نویسه با استفاده از AWB
خط ۲۲:
== پیدایش ==
[[پرونده:Mohammed-Daoud-Khan.jpg|بندانگشتی|'''[[محمد داوود خان]]''' اولین رئیس‌جمهور افغانستان است که قدرت را از طریق کودتا در ۲۶ سرطان/تیر ۱۳۵۲ در اختیار گرفت.|270x270پیکسل]]
محمد داوود خان در ۲۶ سرطان/تیر ۱۳۵۲ و طی یک کودتای بدون خونریزیخون‌ریزی به حکومت پادشاهی پایان داد و از طریق رادیو پایان نظامی شاهی و آغاز نظام جمهوری را در افغانستان خبر داد. داوود خان پس از کودتا یک کمیته مرکزی که متشکل از چند تن از افراد محدود و نیروهای نظامی تشکیل داد و تا سال ۱۳۵۶ که قانون اساسی افغانستان به تصویب رسید وی در راس این گروه قرار داشت و همزمانهم‌زمان رهبر کودتا، رئیس‌جمهور، صدراعظم، وزیر دفاع، وزیر خارجه و وزیر پلان (برنامه‌ریزی) افغانستان بود. از ۱۱ تا ۲۴ دلو/بهمن ۱۳۵۶ لویه جرگه‌ای در کابل برگزار شد تا قانون اساسی جدید و رئیس‌جمهور را در افغانستان تعیین نماید و برای اولین بار سیستم اداره مرکزی پایه‌گذاری شد. انتخاب رئیس‌جمهور در سال ۱۳۵۶ برخلاف دیگر نظام‌های جمهوری از طریق انتخابات سراسری نبود بلکه از طریق اعضای لویه جرگه که آنهاآن‌ها نیز از طرف زورمندان و قدرتمندان محلی انتخاب شده بودند تعیین شد و مردم هیچ نقشی در تعیین رئیس‌جمهور نداشتند. کمتر از سه ماه از انتخاب داوود خان در [[انقلاب ثور|کودتا ۷ ثور]] ۱۳۵۷ بوقوع پیوست و [[حزب دموکراتیک خلق افغانستان|حزب دموکراتیک خلق]] با از میان برداشتن محمد داوود قدرت را در دست گرفتن. در دوره حکومت حزب دموکراتیک خلق رئیس شورای انقلابی و منشی عمومی حزب دموکراتیک خلق قدرت و جایگاه رئیس‌جمهور را در اختیار گرفت که در دوره‌های زمامداری [[نورمحمد تره‌کی|نور محمد تره‌کی]]، [[حفیظ الله امین]]، [[ببرک کارمل]]، [[محمد نجیب‌الله|نجیب الله]] به همین شکل باقی ماند. دفتر سیاسی حزب و کمیته مرکزی حزب دموکراتیک خلق افغانستان مقامات عالی تصمیم‌گیری بودند که اکثر اعضای آنهاآن‌ها افراد بی‌نام و نشان و فاقد تجربه دولت داری تشکیل می‌داد. با سقوط دولت نجیب الله در ۸ ثور ۱۳۷۱ قدرت به دست مجاهدین افتاد. طبق توافق تشکیل حکومت مجاهدین در شورای راولپندی [[صبغت الله مجددی]] به مدت دو ماه و [[برهان الدین ربانی]] به مدت چهار ماه به عنوان رئیس‌جمهور موقت فعالیت کنند و پس از آن انتخابات برگزار و حکومت انتقالی تشکیل شود. اما پس از اتمام دوره چهارماهه ربانی انتخاباتی برگزار نشد و وی از طریق شورای اهل حل و عقد خود را رئیس‌جمهور افغانستان تعیین کرد که منجر به بروز جنگ‌های داخی در افغانستان شد. [[طالبان]] با تصرف کابل در سال ۱۳۷۴ نظام امارات اسلامی افغانستان را در کشور اعلام نمود و [[ملا محمد عمر]] با دایر کردن یک مجلس دو هزار نفری در [[قندهار]] خود را امیرالمؤمنین اعلام کرد و طبق قوانین اسلامی وی تا آخر عمر بالاترین مقام را کشور در اختیار داشت. پس از [[حملات ۱۱ سپتامبر]] نیروهای بین‌الملل با [[جنگ در افغانستان (۲۰۰۱–۲۰۱۴)|حمله]] به افغانستان در سال ۲۰۰۱ به حکومت ۵ ساله طالبان پایان داد و نظام کنونی جمهوری اسلامی شکل گرفت.<ref>{{یادکرد وب|نویسنده=|کد زبان=|تاریخ=|وب‌گاه=آرمان ملی|نشانی=http://www.armanemili.com/posts/1597|عنوان=به بهانه 26 سرطان، کودتای محمد داوود خان و ایجاد نظام جمهوریت: آیا نظام جمهوری درافغانستان نهادینه شده‌است؟}}</ref>
 
=== کنفرانس بن ===
خط ۸۹:
* تأسیس کمیسیون‌ها به منظور اداره بهتر کشور مطابق قانون
* سایر صلاحیت‌های مندرج در قانون اساسی{{پایان ستون}}{{پایان وسط‌چین}}
انحصار تعیین خطوط اساسی کشور به رئیس‌جمهور باعث می‌شود. ادارات محلی حتی در محدوده کاری خود صلاحیت سیاست گذاریسیاست‌گذاری نداشته و هر نوع سیاست‌گذاری باید به تأیید رئیس‌جمهور برسد.<ref name=":2"/> رئیس‌جمهور امکان تعیین طرح قانون دارد و قوانین پارلمان را در صورتی که دو سوم آراء پارلمان آن را تأیید نکند می‌تواند وتو کند.<ref name=":2"/> طبق قانون اساسی رئیس‌جمهور ریاست اعلای قوه قضائیه را بر عهده دارد و اعضای عالی دادگاه و عزل و نصب قاضیان نیز از وظایف رئیس‌جمهور است.<ref name=":2"/>
 
==== برکناری ====
خط ۱۷۵:
وظایف قوه قضائیه افغانستان به شرح زیر است:
* رسیدگی به تمامی دعاویی که از طرف اشخاص حقیقی و حکمی بمشمول دولت (به حیث مدعی یا مدعی علیه) که به دادگاه مطابق به احکام قانون اقامه می‌شود.<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=ماده صد و بیستم قانون اساسی افغانستان|نام خانوادگی=|نام=|ناشر=|سال=|شابک=|مکان=|صفحات=}}</ref>
* بررسی مطابقت قوانین، فرامین قانون‌گذاری، معاهدات بین الدول، میثاق‌های بین‌المللی با قانون اساسی و تفسیر آنهاآن‌ها بر اساس تقاضای حکومت و محاکم مطابق به احکام قانون.
 
=== سایر نهادها ===
خط ۲۳۹:
از چالش‌های بین‌المللی که حکومت افغانستان با آن روبرو هست می‌توان به رابطه با کشورهای پاکستان و ایران، حمایت کشورهای خارجی از گروه‌های تروریستی همچون داعش و طالبان، مسئله مهاجرین افغانستانی و مرز دیورند با پاکستان را نام برد.<ref>{{یادکرد وب|نویسنده=|کد زبان=|تاریخ=|وب‌گاه=شفقنا|نشانی=http://af.shafaqna.com/FA/66513|عنوان=مشکل افغانستان و پاکستان چیست؟}}</ref><ref>{{یادکرد وب|نویسنده=|کد زبان=|تاریخ=|وب‌گاه=روزنامه اطلاعات روز|نشانی=http://www.etilaatroz.com/40023|عنوان=روابط با پاکستان، بزرگترین مشکل افغانستان}}</ref><ref>{{یادکرد وب|نویسنده=|کد زبان=|تاریخ=|وب‌گاه=دویچه وله|نشانی=http://www.dw.com/fa-af/نیروهای-مرزی-افغانستان-و-پاکستان-در-تورخم-درگیر-شدند/a-19325757|عنوان=نیروهای مرزی افغانستان و پاکستان در تورخم درگیر شدند}}</ref><ref>{{یادکرد وب|نویسنده=|کد زبان=|تاریخ=|وب‌گاه=خبرگزاری خاورمیانه|نشانی=http://middleeastpress.com/درگیری-تورخم-و-تاثیرات-اقتصادی-آن-بر-مر/|عنوان=درگیری تورخم و تأثیرات اقتصادی آن}}</ref> حکومت افغانستان طبق سوابق رهبران گذشته همواره از پشتون‌های پاکستان حمایت می‌کند.
 
در ۲۰ دلو/بهمن ۱۳۹۶ بدلیلبه‌دلیل برخی تظاهرات پشتون‌های پاکستان، محمد اشرف غنی حمایت کامل خود را از آنهاآن‌ها اعلام کرد.<ref>{{یادکرد وب|نویسنده=|کد زبان=|تاریخ=۲۰ دلو/بهمن|وب‌گاه=آریانا نیوز|نشانی=https://ariananews.af/%D8%B1%DB%8C%DB%8C%D8%B3-%D8%AC%D9%85%D9%87%D9%88%D8%B1-%D8%A7%D8%B2-%D8%AA%D8%B8%D8%A7%D9%87%D8%B1%D8%A7%D8%AA-%D9%BE%D8%B4%D8%AA%D9%88%D9%86-%D9%87%D8%A7-%D8%AF%D8%B1-%D9%BE%D8%A7%DA%A9%D8%B3%D8%AA/?lang=fa|عنوان=رییس جمهور از تظاهرات پشتون هاپشتون‌ها در پاکستان اعلام حمایت کرد}}</ref>
 
=== چالش‌های داخلی ===
خط ۲۴۶:
 
==== فساد ====
کمک‌های میلیاردی جامعه جهانی برای بازسازی افغانستان منجر به یک تحول اقتصادی عظیمی در افغانستان شد که همزمانهم‌زمان با آن پیامدهایی همچون فساد اداری را در پی داشت.<ref name=":10">{{یادکرد وب|نویسنده=عبدالکریم خلیلی|کد زبان=fa|تاریخ=۱ قوس ۱۳۹۴|وب‌گاه=روزنامه ۸ صبح|نشانی=http://8am.af/1394/09/01/corruption-afghanistan-gov-af/|عنوان=ریشه‌های فساد اداری در افغانستان}}</ref> کشور افغانستان از سال ۲۰۰۷ به اینسو که شامل فهرست ارزیابی سالیانه سازمان شفافیت بین‌الملل شده همواره جزء ده کشور با میزان بالای فساد قرار داشته‌است.<ref>{{یادکرد وب|نویسنده=کاوه کرامی|کد زبان=fa|تاریخ=۱۳ بهمن ۱۳۹۵|وب‌گاه=بی‌بی‌سی فارسی|نشانی=http://www.bbc.com/persian/afghanistan-38775349|عنوان=فساد در افغانستان؛ جایگاه بهتر، علی‌رغم رشوه بیشتر}}</ref> ناکارامدی نظام اداری کشور که بر پایه نظامی که ۴۰ سال قبل برای اداره کشور پایه‌گذاری شده بود، بزرگ بودن تشکیلات دولت که منجر به کاهش مدیریت مؤثر و نظارت دقیق شده، وجود ناامنی که منجر شده بخش عظیمی از نیروی دولت صرف تأمین امنیت گردد و سیاست زدگی که منجر شده افراد برای دستیابی به قدرت از عواملی هستند که منجر به افزایش فساد در کشور شده‌است.<ref name=":10"/>
 
===== فهرستی از پرونده‌های فساد =====
از پرونده‌های بزرگ فساد اداری در افغانستان می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
* [[انتخابات ریاست‌جمهوری افغانستان (۱۳۸۸)|'''انتخابات ۸۸''']]: تقلب گسترده در انتخابات منجر شد که عبدالله عبدالله برای ادامه مبارزه انتخاباتی کنار بکشد.<ref>{{یادکرد وب|نویسنده=|کد زبان=|تاریخ=۱۰ آبان ۱۳۸۸|وب‌گاه=بی‌بی‌سی فارسی|نشانی=http://www.bbc.com/persian/afghanistan/2009/11/091101_ram_abdullah_election.shtml|عنوان=عبدالله: در دور دوم انتخابات شرکت نمی‌کنم}}</ref>
* '''[[انتخابات ریاست‌جمهوری افغانستان (۱۳۹۳)|انتخابات ۹۳]]''': تقلب گسترده در انتخابات منجر شد که رئیس‌جمهور منتخبی تعیین نشود و دولت ائتلافی تشکیل شود.<ref>{{یادکرد وب|نویسنده=|کد زبان=|تاریخ=|وب‌گاه=خبرگزاری جمهور|نشانی=http://www.jomhornews.com/fa/news/52366/print/|عنوان=نماینده سازمان ملل: تقلب در انتخابات، بیش از اندازه ایاندازه‌ای بود که تصور می‌کردیم}}</ref><ref>{{یادکرد وب|نویسنده=|کد زبان=|تاریخ=۲۱ سرطان ۱۳۹۳|وب‌گاه=شفقنا|نشانی=http://afghanistan.shafaqna.com/topic/item/33518-کنفرانس-خبری-مشترک-جان-کری-و-نامزدان-ریاست-جمهوری-افغانستان/داکترعبداللهبن-بست-شکسته-شد؛به-توافق-رسیدیم.html|عنوان=کنفرانس خبری مشترک نامزدان ریاست جمهوری افغانستان}}</ref>
* '''تقلب در کنکور''': هر ساله در امتحانات کنکور خبرهایی از تقلب گسترده منتشر شده‌است که واکنش منفی زیادی در پی داشته‌است.<ref>{{یادکرد وب|نویسنده=|کد زبان=|تاریخ=|وب‌گاه=دویچه وله|نشانی=http://www.dw.com/fa-af/هشدار-نمایندگان-پارلمان-افغانستان-درباره-تقلب-در-کانکور/a-17341255|عنوان=هشدار نمایندگان پارلمان افغانستان دربارهٔ تقلب در کانکور}}</ref>
* '''اختلاس در [[وزارت شهرسازی و مسکن افغانستان|وزارت شهرسازی]]''': بسیاری از مقامات بلندپایه وزارت شهرسازی بیش از ۳۰ میلیون دلار در پروژه‌های شهرک سازیشهرک‌سازی اختلاس کردند. در این پرونده ۲۶ تن از اعضای ارشد وزارت شهرسازی و مسکن تحت پیگرد قضایی قرار گرفته و دستگیر شدند.<ref>{{یادکرد وب|نویسنده=|کد زبان=|تاریخ=|وب‌گاه=خبرگزاری افق|نشانی=http://www.ufuqnews.com/archives/17781|عنوان=بررسی پرونده اختلاس میلیون‌ها دالر در وزارت شهرسازی تکمیل شد}}</ref><ref>{{یادکرد وب|نویسنده=|کد زبان=|تاریخ=|وب‌گاه=خبرگزاری پژواک|نشانی=https://www.pajhwok.com/dr/2015/08/17/بیش-از-۳۰-میلیون-دالر-در-وزارت-شهرسازی-اختلاس-شده-است|عنوان=بیش از ۳۰ میلیون دالر در وزارت شهرسازی اختلاس شده‌است}}</ref>
* '''کابل بانک''': در اوایل ۱۳۹۰ [[کابل بانک]] که یکی از بانک‌های خصوصی در افغانستان هست به علت کاهش نقدینگی ورشکست شد. سهامداران اصلی بانک پول‌های بانک که حدود ۹۰۰ میلیون دلار می‌شد را برای سرمایه‌گذاری در بازار مسکن دبی از کشور خارج کرده بودند. در نتیجه این فساد صندوق بین‌الملل کمک‌هایش را تا حل شدن پرونده کابل بانک تعیق کرد و ۲۱ تن به علت دستبرد دارایی این بانک به حبس محکوم شدند.<ref>{{یادکرد وب|نویسنده=|کد زبان=|تاریخ=۶ شهریور ۱۳۹۲|وب‌گاه=بی‌بی‌سی فارسی|نشانی=http://www.bbc.com/persian/afghanistan/2013/08/130827_k04_economic_kabul_bank|عنوان=پس لرزه‌های بحران کابل بانک در بانکداری افغانستان}}</ref>پس از ورشکست شدن کابل بانک، [[وزارت مالیه افغانستان|وزارت دارایی افغانستان]] مسئولیت این بانک را در اختیار گرفت و نام آن را به '''[[کابل بانک نو]]''' تغییر داد و آن را به فروگذاشت.<ref>{{یادکرد وب|نویسنده=|کد زبان=|تاریخ=۱۳ سنبله ۱۳۹۲|وب‌گاه=روزنامه ۸ صبح|نشانی=http://8am.af/1392/06/13/kabul-bank-sell-afghanistan/|عنوان=کابل بانک نو به فروش گذاشته شد}}</ref><ref>{{یادکرد وب|نویسنده=|کد زبان=|تاریخ=۱۳ قوس ۱۳۹۳|وب‌گاه=روزنامه ۸ صبح|نشانی=http://8am.af/1393/09/12/three-banks-are-integrated-state/|عنوان=سه بانک دولتی مدغم می‌شوند}}</ref>
* '''فروش زمین به شرکت الکوزی''': افشای اطلاعاتی از فروش زمین‌های دولتی توسط دولت اشرف غنی به یک شرکت خصوصی به نام الکوزی به قیمت هر متر مربع ۲٫۵ دلار واکنش منفی بسیاری را در پی داشت. مجلس نمایندگان افغانستان این اقدام دولت را غیرقانونی اعلام و با نظر اکثریت نمایندگان قرارداد فروش این زمین‌ها را لغو کرد.<ref>{{یادکرد وب|نویسنده=|کد زبان=|تاریخ=۲۲ خرداد ۱۳۹۶|وب‌گاه=افغان پیپر|نشانی=http://www.afghanpaper.com/nbody.php?id=134414|عنوان=قرارداد فروش زمین به شرکت الکوزی لغو شد}}</ref>
 
==== حقوق بشر ====
در ماده ششم قانون اساسی افغانستان به صراحت دولت موظف به حمایت از حقوق بشر شده‌است. از دستاوردهای مهم افغانستان در حکومت پس از طالبان تشکیل نهادهای حقوق بشری و کمیسیون مستقل حقوق بشر در افغانستان بود. از جنجالترین اقدامات حقوق بشری بحث انتشار گزارش عدالت انتقالی بود تا افرادی که در سال‌های جنگ مرتکب جنایت شده بودند به محاکمه کشانیده شوند اما نمایندگان پارلمان با تصویب طرح عفو عمومی مانع انتشار این گزارش شد.<ref>{{یادکرد وب|نویسنده=|کد زبان=|تاریخ=|وب‌گاه=بی‌بی‌سی فارسی|نشانی=http://www.bbc.com/persian/afghanistan/2014/12/141210_k02-afghanistan-human-rights|عنوان=نگرانی فعالان حقوق بشر از ادامه نقض حقوق بشر در افغانستان}}</ref><ref>{{یادکرد وب|نویسنده=|کد زبان=|تاریخ=|وب‌گاه=حقوق بشر و چالش‌های پیش روی آن|نشانی=http://8am.af/1394/09/21/human-rights-and-the-challenges-facing-it-in-afghanistan/|عنوان=حقوق بشر و چالش‌های فراروی آن در افغانستان}}</ref> ضعف نهادهای دولتی منجر به نقض متعدد حقوق بشر در افغانستان شده‌است و تلاش‌ها برای رعایت حقوق بشر در برگزاری همایش و نشر گزارش محدود شده‌است.<ref>{{یادکرد وب|نویسنده=|کد زبان=|تاریخ=۱۸ آذر ۱۳۸۸|وب‌گاه=بی‌بی‌سی فارسی|نشانی=http://www.bbc.com/persian/afghanistan/2008/12/081208_dn_humanrihgts_day|عنوان=افغانستان وچالشهای حقوق بشر}}</ref> گروهای تروریستی با حمله به افراد غیرنظامی از بزرگترین ناقضان حقوق بشر در افغانستان بشماربه‌شمار می‌روند. [[سیما سمر]] رئیس کمیسیون مستقل حقوق بشر افغانستان عدم تطبیق کامل قانون و موجودیت فرهنگ معافیت را از عوامل اصلی می‌داند که باعث نقض حقوق بشر در افغانستان شده‌است.<ref>{{یادکرد وب|نویسنده=|کد زبان=|تاریخ=۲۶ میزان ۱۳۹۶|وب‌گاه=رادیو آزادی|نشانی=https://da.azadiradio.com/a/28802142.html|عنوان=وضعیت حقوق بشری در افغانستان چگونه است؟}}</ref> کمیسیون مستقل حقوق بشر افغانستان در گزارشی اعلام کرد که در سال ۱۳۹۵ نزدیک به ۱۷ هزار مورد نقض حقوق حقوق بشر به ثبت رسانده‌است.<ref>{{یادکرد وب|نویسنده=|کد زبان=|تاریخ=۱۵ مرداد ۱۳۹۶|وب‌گاه=بی‌بی‌سی فارسی|نشانی=http://www.bbc.com/persian/afghanistan-40841971|عنوان=ثبت نزدیک به ۱۷ هزار مورد نقض حقوق بشر در افغانستان}}</ref>
 
==== حقوق زنان ====