جعفر تبریزی: تفاوت میان نسخه‌ها

محتوای حذف‌شده محتوای افزوده‌شده
Adlerbot (بحث | مشارکت‌ها)
جز ربات: اصلاح فاصله مجازی: ها
Tanhabot (بحث | مشارکت‌ها)
جز ربات: ویرایش جزئی
خط ۱:
'''میرزا جعفر بن علی تبریزی''' یا '''فریدالدّین جعفر تبریزی'''<ref>فضایلی ص۵۰۳</ref> یکی از اساتید [[خوشنویسی ایرانی]] در قرن نهم هجری است که با لقب '''بایسنقری''' هم از او یاد می‌شود. او بزرگترین نستعلیق‌نویس زمان خود بود. یکی از آثار معروف [[نستعلیق]] او [[شاهنامه بایسنقری]] است. این شاهنامه هم اکنون در یکی از کتابخانه‌های ایران نگهداری می‌شود. یکی دیگر از کارهای میرزا جعفر تبریزی [[مرقع]] نفیسی است در کتاب‌خانه [[دانشگاه توبینگن آلمان]] که می‌توان نمونه‌های بسیار عالی از [[خط ثلث]]، [[خط ریحان|ریحان]]، [[خط نسخ|نسخ]]، [[خط رقاع|رقاع]]، [[خط توقیع|توقیع]] و [[نستعلیق]] را در آن‌ها یافت.
 
او رئیس کتابخانه دربار شاهزاده بایسنقر میرزا پسرخ شاهرخ و نوهء هنرمند و هنرپرور تیمور گورکانی بود. او در نگارش هفت قلم مهارت داشت اما در نستعلیق نویسی شهرت یافت. استاد او دراین خط [[عبدالله بن میرعلی تبریزی|عبدالله]] پسر [[میرعلی تبریزی]] واضع خط نستعلیق بوده است. و از شاگردان صاحب نام او [[اظهر تبریزی|مولانا اظهر تبریزی]] است.<ref>پیدایش و سیر تحول هنر خط</ref>
 
خط ۱۱:
== فعایت هنری ==
 
میرزا جعفر در رواج خط [[نستعلیق]] کوشش بسیار نمود و در اندک مدتی آن را مقبول عام و خاص کرد <ref>منشی قمی، ص۱۶</ref> او این خط را از استاد بلاواسطه خود [[عبدالله بن میرعلی تبریزی|میرعبدالله]] فرزند [[میرعلی تبریزی]] آموخت و در آن از بانی نستعلیق، یعنی میرعلی، نیز برتر شد <ref>فضایلی ، ص ۴۵۶</ref>. او را در «خطوط اصول» شاگرد [[شمس‌الدین قطابی|شمس‌الدین قطابی مشرقی]] (متوفی ۸۱۲) بود <ref>منشی قمی، ص ۲۵</ref> <ref>فضایلی، ص ۳۲۴، ۴۵۷؛</ref> <ref>بیانی، ج ۱، ص ۱۱۶</ref>. با آنکه شهرت عمده‌اش در خط نستعلیق است خطوط دیگر را استادانه‌تر می‌نوشت <ref>فضایلی، ص ۳۲۴</ref> <ref>بیانی، ج ۱، ص ۱۱۸</ref>.
 
میرزا جعفر پیش از پیوستن به دربار [[بایسنقر میرزا]]، در تبریز در دربار [[میرانشاه بن تیمور]] به سر می‌برد <ref>بیانی، ج ۱، ص ۱۱۵</ref> لیکن در حقیقت تربیت یافته دربار [[شاهرخ]] [[تیموریان|تیموری]] <ref>فضایلی، ص ۳۲۳</ref> و طرف توجه و علاقه خاص پسر او بایسنقر میرزا بود، زیرا سمت استادی دبستان او را به عهده داشت <ref>عالی افندی، ص ۵۹</ref>.
خط ۲۴:
یکی از عوامل تجدید رونق خطوط متداول در ایران قرن نهم وجود میرزا جعفر بود. او با تربیت شاگردانی در انواع خطوط، به توسعه و پیشرفت خطاطی در ایران کمک کرد. شاگردان معروف او عبارت‌اند از: [[اظهر تبریزی]] در خط نستعلیق؛ [[شیخ محمود زرین قلم]] در خفی نویسی؛ [[عبدالحی منشی استرآبادی]] در [[خط تعلیق]]؛ و مشهورترین شاگرد او، که در ضمن داماد او نیز بود، [[عبداللّه طبّاخ هروی]] که در خط اصول سرآمد بود <ref>فضایلی، ص ۳۲۵ـ۳۲۶</ref>.
 
میرزا جعفر، علاوه‌بر خطاطی، شعر نیز می‌گفت؛ ترکیب بندی که در رثای بایسنقر میرزا برای تسلیت به [[شاهرخ]] گفته، هم هنر شاعری او را می نمایاند و هم معرف مقام شاعر نزد شاهرخ است <ref>فضایلی، ص ۴۵۷</ref>.
 
== لقب‌ها ==
 
در بسیاری از متابع او را «مولانا جعفر تبریزی» می‌نامند و از آن‌جایی که از توجه و حمایت شاهزاده [[بایسنقر میرزا]] برخوردار بود و به او انتساب داشت <ref>بیانی ، ج ۱، ص ۱۱۵</ref> اغلب از او با نام «جعفر بایسنقری» ( یا بایسنغری) نام برده شده است. لقب دیگرش «عین الاعیان» بود و [[سلطان‌علی قاینی]]، در خطی که در ۹۱۴ نوشته، او را « قبلة الکتّاب » و «کمال الدین » نامیده است <ref>فضایلی، ص ۴۵۶</ref>.
 
 
== آثار ==
 
آثار به جامانده از او، برخی در ایران، و بسیاری نیز در کتابخانه‌های جهان پراکنده است. مهمترین آنها عبارت‌اند از: [[شاهنامه بایسنقری]] که به خط نستعلیق و در ۸۳۳ به فرمان بایسنقر میرزا کتابت شده <ref>دانشنامه جهان اسلام</ref>و هم اکنون در کتابخانهٔ سلطنتی سابق در [[کاخ گلستان|موزه کاخ گلستان]] (ش ۴۷۵۲) موجود است. دیوان اشعار [[حسن دهلوی]] که در ۸۲۵ به دارالسلطنه هرات تقدیم شده و در [[کتابخانه مجلس]] (ش ۴۰۱۷) موجود است <ref>بیانی، ج ۱، ص ۱۱۹</ref>؛ نسخه‌ای از کلیات [[همام تبریزی]] به خط نستعلیق که در ۸۱۶ کتابت شده و در [[کتابخانه ملی پاریس]] نگهداری می‌شود. در این نسخه او به نام میرزا جعفر تبریزی خوانده شده‌است، زیرا هنوز به دربار بایسنقر میرزا راه نیافته بود <ref>بیانی، ج ۱، ص ۱۲۲</ref>؛ نسخه‌ای از [[دیوان حافظ]] به خط نستعلیق در [[موزه آثار اسلامی و ترک]] در [[استانبول]]؛ و نسخه دو جلدی ([[تذهیب]] شده از [[گلستان سعدی]] است که استاد جعفر در 830 فراهم آورده‌است<ref>بیانی، ج ۱، ص ۱۲۰</ref><ref>دانشنامه جهان اسلام</ref>.
خط ۳۷:
 
<small>
== پانویس ==
<references/>‎
 
 
== منابع ==
*''دانشنامه جهان اسلام''. ذیل عبارت بایسنقر. منیژه ربیعی رودسری ـ گروه تاریخ
* بیانی، مهدی. ''احوال و آثار خوشنویسان''. تهران ۱۳۶۳ش
خط ۴۹:
*احمدبن حسین منشی قمی. ''گلستان هنر'' . به تصحیح احمد سهیلی خوانساری. کتابخانه منوچهری. تهران ۱۳۵۹شمسی
*مجله ''هنر ومردم''، ش ۴۹، آبان سال ۵۵
* گری، بازیل.'' نقاشی ایران''. انتشارات عصرجدید. ترجمه: شروه، عربعلی. تهران ۱۳۶۹ش. ص ۷۶
 
 
خط ۵۵:
</small>
 
{{خوشنویسی اسلامی}}
 
[[رده:خوشنویسان|تبریزی، جعفر]]