نورون: تفاوت میان نسخه‌ها

نورون‌ها، اصلی‌ترین یاخته‌های عصبی هستند. این یاخته‌ها وظیفه ترارسانی داده‌های عصبی را بردوش دارند. آنهاآن‌ها این کار را از راه هدایت [[تکانهٔ الکتریکی|تکانه‌های الکتریکی]] انجام می‌دهند. این یاخته‌ها تقسیم نمی‌شوند.

نورون شامل دندریت‌ها ([[دارینه]]‌ها)، یک جسم یاخته ای، یک آکسون ([[آسه]]) و پایانه‌های سیناپسی است. اغلب نورونها از راه زائده‌هایی بنامبه نام [[دارینه]] داده‌ها را دریافت کرده و از راه زائده‌های دیگری بنامبه نام [[آسه]] داده‌ها را به یاخته سپسین ترارسانی می‌کنند. جسم یاخته‌ای نورون‌ها، [[پریکاریون]] نام دارد. از لحاظ عملکردی یک نورون شامل بخش گیرنده (دندریت‌ها)، بخش ادغام (جسم یاخته ای) و بخش انتقال دهنده پیام عصبی (آکسون‌ها) می‌باشد. در اصطلاح به این مفهوم که تمام اطلاعات پردازش شده در نورون در یک جهت حرکت می‌کند قطبیدگی می‌گویند.

مانند هر ساختار دیگری این ساختار نیز باید ذراتش به روشی کنار هم نگه داشته شود. غشاء خارجی نورون‌ها از ذراتی با ساختار چربی تشکیل شده. به دور این غشاء اسکلت یاخته اییاخته‌ای که از لوله‌های توبولی و پروتئین‌های [[فیلامنت|فیلامنتی]] تشکیل شده، پیچیده شده‌است. درست مانند چادری که بر روی ساختار لوله‌ای پایه اش بنا شده. بخش‌های مختلف یک نورون دائماً در حال حرکت هستند. در طول این پروسه تغییر شکل و نوآرایی این بخش‌ها در حقیقت بیانگر میزان فعالیت خود یا بخش‌های مجاور خود است. دندریت‌ها تغییر شکل می‌دهند، روابط جدیدی برقرار می‌کنند یا ممکن است به برخی روابط خاتمه دهند. آکسون‌ها می‌توانند در زمانی که سلول عصبی می‌خواهد به اصطلاح با صدای بلندتری با سلول‌های مجاور صحبت کند (با شدت بیشتری با سلول‌های مجاور ارتباط برقرار کند) پایانه‌های جدیدی ایجاد کنند.<ref>روزنامه رسالت. نورون. مترجم: دکتر احسان‌الله محمدی. چهارشنبه ۲۳ دی ۱۳۸۸</ref>

هر نورون می‌تواند اطلاعات را نورون دیگر یا از محیط دریافت و به یاختهٔ بعدی منتقل کند. نورون‌ها از نظر شکل متفاوت اند اما همهٔ آن‌ها تقریباً یک ساختمان دارند. جسم یاخته اییاخته‌ای که از آن شاخه‌های به نام [[دندریت]] بیرون می‌آید و بخشی از نورون است که جسم یاخته اییاخته‌ای به وسیله آن پیام‌های عصبی را از نورون یا محیط دریافت می‌کند؛ و از انتهای آن رشته بلندی به نام [[آکسون]] منشعب می‌شود.

جسم یاخته اییاخته‌ای دارای هسته و چند هستک، [[نوکلئوپلاسم]] یا شیرهٔ هسته و توده‌های [[کروماتین]] است. در ساختمان شیمیایی [[سیتوپلاسم]]، مقدار زیادی [[چربی]] وجود دارد. شبکه آندوپلاسمی، دانه‌های [[ریبوزوم]]، [[میتوکندری]]، [[دستگاه گلژی]] و [[لیزوزوم]] از اجزای دیگر یاخته عصبی هستند. علاوه بر این، اجسام نیسل نیز دیده می‌شود که رنگ‌های قلیایی را به خود جذب می‌کند. این اجسام فقط در جسم یاخته اییاخته‌ای و دندریت وجود دارد.

* برخی یاخته‌های عصبی فاقد آکسون هستند ([[آماکرین]] در چشم) و گاهی آکسون کوتاهتر از دندریت است (مانند سلولهایسلول‌های پورکینیه مخچه، پیرامیدال کورتکس مخ و نورونهای حسی).

# یک قطبی: دندریت و آکسون آنهاآن‌ها از یک نقطه جسم یاخته‌ای خارج می‌شود. (مانند نورونهای حسی گانگلیون نخاعی)

# دو قطبی: دندریت و آکسون آنهاآن‌ها از دو نقطه جسم یاخته‌ای خارج می‌شود. (نورونهای حسی مخاط بویایی و نورونهای حسی گانگلیون عصب شنوایی)

# چند قطبی: دندریت و آکسون آنهاآن‌ها از چند نقطه جسم یاخته‌ای خارج می‌شود. (مانند نورونهای حرکتی)

نورون‌ها را بر مبنای کارهای آنهاآن‌ها می‌توان به سه دسته بخش کرد:<ref>مبانی شناخت انسان– اثر مایکل آیزنک– ترجمهٔ ب. کوشا- چاپ اینترنتی – ویرایش اول ۱۳۸۷- فصل پنجم -ص218 -[http://www.4shared.com/dir/i3pcT7K6/mabani_shenakht_ensan.html نسخهٔ PDF]</ref>

ترارسانی پیام‌ها در نورون‌ها از راه وجود اختلاف پتانسیل میان درون و بیرون نورون است. این اختلاف پتانسیل در هنگام آرامش در بیشترین میزان و نزدیک به ۷۰ میلی ولت است که هنگام برانگیختگی با بازشدنباز شدن کانال‌ها این اختلاف پتانسیل برای زمان کوتاهی صفر می‌شود و با برانگیختگی کنال‌های سپسین‌در درازای عصب پیام انگیزش ترارسانی می‌شود.