عود (ساز): تفاوت میان نسخه‌ها

محتوای حذف‌شده محتوای افزوده‌شده
جز ویرایش 5.117.121.6 (بحث) به آخرین تغییری که 94.24.20.23 انجام داده بود واگردانده شد
برچسب‌ها: واگردانی خنثی‌سازی
FreshmanBot (بحث | مشارکت‌ها)
جز اصلاح فاصله مجازی + اصلاح نویسه با استفاده از AWB
خط ۲۸:
* [[تنبور]]
}}
'''بربت''' (همچنین '''بربط''') یا '''عود''' (همچنین '''رود''')، سازی،‌سازی ایرانی<ref>{{یادکرد وب | عنوان=منصور نریمان، نوازنده بربت درگذشت | وب‌گاه=BBC Persian | تاریخ=2015-07-15 | سال=2015 | پیوند=http://www.bbc.com/persian/arts/2015/07/150715_l51_nariman_music_barbat | کد زبان=fa | تاریخ بازبینی=2015-08-10}}</ref> از رده‌سازهای زهی زخمه‌ای است که در [[خاورمیانه]] و [[کشورهای عربی]] شمال [[آفریقا]] رواج دارد.
 
==پیشینه==
 
خاستگاه بربت با استناد به اکتشافات باستان شناسیباستان‌شناسی به پنج هزار سال پیش، تمدن [[سومر]] و شهر [[اور]] بر می گردد. در نگاره هاینگاره‌های [[مصری]] بجایبه جای مانده از دوهزار سال پیش که نوازندگان را به تصویر کشیده‌اند این ساز دیده می‌شود. پس از آن بربط به دیگر نقاط خاور میانه از جمله ایران و عربستان دوره پیش از اسلام هم راه پیدا می کندمی‌کند. از بربت نوازان بنام ایرانی می توانمی‌توان [[باربد]]، [[بامشاد]]، [[نکیسا]] و [[رامتین (موسیقیدان)|رامتین]] را نام برد. پس از اسلام و در پی خلافت اسلامی این ساز تکامل می یابد و گسترهٔ این ساز در سراسر جهان اسلام از چین تا [[اندلس]] گسترش میابد. در زمان حکومت عبدالرحمان دوم بر اندلس و دعوت او از یک نوازنده بنام به نام کمال‌الدین [[زریاب]] این ساز به اسپانیا وارد می‌شود. زریاب بربط را در این سرزمین گسترش و تکامل می‌دهد و از آمیختن این ساز با تار برای اولین ساز [[گیتار]] را می‌سازد. که هم اکنون سالانه در اسپانیا بزرگداشتی به نام زریاب برگزار می‌شود. پاکو دلوسیا از مشهورترین نوازندگان گیتار در جهان برای گرامیداشت یاد او قطعه‌ای به نام زریاب ساخته‌است.<ref name="vandadmilani-m">{{یادکرد وب
| نشانی = http://www.encyclopaediaislamica.com/madkhal2.php?sid=897
| عنوان = بربت
خط ۴۹:
بربت امروزه نقش بسیار کمتری در [[موسیقی ایرانی]] دارد. عود عربی بر خلاف بربت ایرانی از اصلی‌ترین سازهای موسیقی عربی است. این ساز پس از اینکه به [[اروپا]] برده شد، نام لوت بر آن نهادند. واژه لوت از نگارش کلمهٔ العود به وجود آمده و به تدریج به لوت تبدیل شده‌است. [[ابن خلدون]] در قرن ۸ هجری قمری آن را به ترکه‌های چوبینی که انعطاف‌پذیر است معنی نموده.
 
دربارهٔ نام بربت چند دیدگاه وجود دارد برخی معتقدند واژهٔ بربت/بربط از دو واژهٔ "بر" به معنی سینه و "بت (بط)" به معنی مرغابی ساخته شده زیرا شکل آن مانند سینهٔ مرغابی و گردن آن است این نظر به دلیل اینکه این ساز ریشه ایرانی دارد و خود اعراب نیز آنراآن را عود می‌نامند نمی‌تواند درست باشد دیدگاه دیگر که به واقعیت نزدیک تر است این واژه را برگرفته از نام "باربد" نوازندهٔ عود در دربار خسرو پرویز می‌داند به نظر نام و آوازه این نوازنده چیره‌دست بر روی سازیروی‌سازی که پیشتر رود نام داشت ماندگار شده باشد..
 
بربت در اندازه‌های گوناگون ساخته می‌شود که اندازه متداول و معمول همان عودهای ساخت ایران است. نمونه‌های ساخت کشورهای عربی دارای کاسه‌ای بزرگ و عودهای ترکیه کوچک و عودهای ایرانی متوسط است.
خط ۷۵:
== عود نوازان نامدار ایران ==
در ایران نیز برای احیای ساز عود تلاش‌های پرثمری صورت گرفت. از جملهٔ عود نوازان معروف می‌توان به [[منصور نریمان]]، [[حسن منوچهری]]، [[محمود رحمانی پور]]، [[اکبر محسنی]] و [[عبدالوهاب شهیدی]] اشاره کرد.
در چند دهه گذشته استادانگذشته‌استادان دیگری نیز به این جمع پیوسته‌اند و بیشترشان در نواختن این ساز نوآوری‌هایی نیز داشته‌اند، از این افراد می‌توان [[حسین بهروزی‌نیا]]، [[محمد فیروزی]]، [[ارسلان کامکار]] و [[:en:Salar_ayoubi|سالار ایوبی]] را نام برد.
 
== عودسازان ایران ==
خط ۸۸:
{{ب|بزرگان به شادی بیاراستند|می و رود و رامشگران خواستند}}{{پایان شعر}}
* [[حافظ]]:
{{شعر}}زهره سازیزهره‌سازی خوش نمی‌سازد مگر عودش بسوخت
کس ندارد شوق مستی می گساران را چه شد{{ب|با شاهد شوخ و شنگ و با بربت و نی|گنجی و فراغتی و یک شیشه می}}
{{ب|چون گرم شود ز باده ما را رگ و پی|منت نبریم یک جو از حاتم طی}}{{پایان شعر}}