بحران آب در ایران: تفاوت میان نسخه‌ها

محتوای حذف‌شده محتوای افزوده‌شده
کمی تمیزکاری
خط ۲:
'''بحران آب در ایران''' سلسله چالش‌ها و مشکلات ناشی از [[کمبود آب]] و استفاده نادرست از [[منابع آب]] در کشور [[ایران]] است.
 
ایران هم اکنون در حال تجربه مشکلات جدی آب است. [[خشک‌سالی]]‌های مکرر توأم با برداشت بیش از حد آب‌های سطحی و زیرزمینی از طریق شبکه بزرگی از زیرساخت‌های هیدرولیکی و چاه‌های عمیق، وضعیت آب کشور را به سطح بحرانی رسانده‌است. از نشانه‌های این وضعیت خشک شدن دریاچه‌ها، رودخانه‌ها و تالاب‌ها، کاهش سطح آب‌های زیرزمینی، [[فرونشست زمین]]، تخریب کیفیت آب، فرسایش خاک، [[بیابان‌زایی]] و [[طوفان گرد و غبار|طوفان‌های گرد و غبار]] بیشتر است.<ref name="مدنی">{{یادکرد وب | |نویسنده = [[کاوه مدنی]] و همکاران | عنوان = خشکسالی اقتصادی – اجتماعی ایران: چالش‌های یک ملت ورشکسته آبی (ورشکستگی اقتصادی – اجتماعی آب در ایران) | ناشر = پایگاه اینترنتی فصلنامهٔ صنوبر | نشانی = http://senobarmag.com/1396/11/خشکسالی-اقتصادی-–-اجتماعی-ایران-چالش‌های-یک-ملت-ورشکسته-آبی-ورشکستگی-اقتصادی-–-اجتماعی-آب-در-ایران/|عنوان= خشکسالی اقتصادی – اجتماعی ایران: چالش‌های یک ملت ورشکسته آبی (ورشکستگی اقتصادی – اجتماعی آب در ایران)| ناشر = صنوبر|تاریخ = ۱۰ بهمن ۱۳۹۶ | تاریخ بازبینیبازدید = ۱۶۲۳ بهمنفروردین ۱۳۹۶۱۳۹۷}}</ref>
 
== تاریخچه ==
ایران کشوری با [[اقلیم]] عمدتاً [[گرم و خشک]] است. رشد سریع جمعیت مهمترین عامل کاهش سرانه [[آب]] تجدیدشونده کشور در قرن گذشته بوده‌است. [[جمعیت]] ایران در طی این هشت دهه، از حدود ۸ میلیون نفر در سال ۰۶–۱۳۰۰ به ۷۸ میلیون نفر تا پایان سال ۱۳۹۲ رسیده‌است. بر این اساس میزان سرانه آب تجدیدپذیر سالانه کشور از میزان حدود۱۳۰۰۰ متر مکعب در سال ۱۳۰۰ به حدود ۱۴۰۰ متر مکعب در سال ۱۳۹۲ تقلیل یافته و در صورت ادامه این روند، وضعیت در آینده به مراتب بدتر خواهد شد.<ref name="ببران">ببران،{{پک|ببران|هنربخش|پاییز صدیقه؛ هنربخش، نازلی؛ ''۱۳۸۷|ف=بحران وضعیت آب در ایرانجهان و جهان''؛[[مرکز مطالعات استراتژیک]]ایران|ک=راهبرد}}</ref>
 
منابع آب تجدید پذیر کل ایران به ۱۳۰ میلیارد متر مکعب بالغ می‌گردد. مطالعات و بررسی‌ها نشان می‌دهد که در سال ۱۳۸۶ از کل منابع آب تجدیدشونده کشور حدود ۸۹/۵ میلیارد متر مکعب جهت مصارف بخش‌های [[کشاورزی]]، [[صنعت]] و معدن و خانگی برداشت می‌شده‌است که حدود ۸۳ میلیارد متر مکعب آن (۹۳ درصد) به بخش کشاورزی، ۵/۵ میلیارد متر مکعب (۶ درصد) به بخش خانگی و مابقی به بخش صنعت و نیازهای متفرقه دیگر اختصاص داشته‌است.<ref name="احسانی">احسانی، مهرزاد؛ خالدی، هومن؛ شناخت و ارتقای بهره‌وری آب کشاورزی به منظور تأمین امنیت آبی و غذایی کشور؛ یازدهمین همایش ملی کمیته ملی آبیاری و زهکشی ایران</ref>
 
== سبب‌شناسی ==
بحران آب در ایران تحت تأثیر سه عاملِ عمده است:<ref>{{یادکرد ژورنال|عنوان=Water management in Iran: what is causing the looming crisis?|ژورنال=Journal of Environmental Studies and Sciences|ناشر=Springer|تاریخ=2-14December 2014|زبان=en|شاپا=|doi=|پیوند=https://link.springer.com/article/10.1007/s13412-014-0182-z|تاریخ دسترسیبازبینی=April 12, 2018}}</ref><ref>{{یادکرد خبر|کوشش=Tehran Times|تاریخ=2016-05-07| عنوان = Water crisis in Iran: A desperate call for action | خبرگزاری = Tehran Times | نشانی = http://www.tehrantimes.com/news/301198/Water-crisis-in-Iran-A-desperate-call-for-action |زبان تاریخ =en-US May 7, 2016 | تاریخ بازبینی = April 12, 2018-02-08 | کد زبان = en}}</ref><ref>{{یادکرد خبر |کوشش=ایسنا|تاریخ=2014-08-23| عنوان = ریشه‌های اصلی بحران آب ایران و راهکارهای برون رفت از آن | خبرگزاری = ایسنا | نشانی = https://www.isna.ir/news/93060100398/ریشه-های-اصلی-بحران-آب-ایران-و-راهکارهای-برون-رفت-از-آن |زبان تاریخ =fa-IR ۱ شهریور ۱۳۹۳ | تاریخ بازبینی =2018-02-08 ۲۳ فروردین ۱۳۹۷}}</ref><ref>{{یادکرد ژورنال|عنوان=Iran’s Socio-economic Drought: Challenges of a Water-Bankrupt Nation|ژورنال=Iranian Studies|ناشر=Taylor & Francis|تاریخ=December 2016|زبان=en|شاپا=|doi=|پیوند=http://amir.eng.uci.edu/publications/16_IR_Socio_Economic_Drought.pdf|تاریخ دسترسیبازبینی=April 12, 2018}}</ref>
 
* رشد سریع و الگوی نامناسب استقرار جمعیت
* کشاورزی ناکارآمد
سطر ۲۰ ⟵ ۲۱:
محصول ساده این رشد سریع جمعیت، افزایش تقاضای آب و متناسب با آن کاهش شدید سرانه آب در دسترس است. سرانه کنونی آب در دسترس ایران با ۱۳۰۰ مترمکعب، کمی بالاتر از متوسط [[خاورمیانه]] و [[شمال آفریقا]] است. اما این مقدار بسیار پایین‌تر از متوسط جهانی (۷۰۰۰ مترمکعب) است.<ref name="مدنی" />
 
با این حال مصرف خانگی مردم از آب‌های زیرزمینی تنها هشت تا هفت درصد است که رقم بالایی محسوب نمی‌شود. با توجه به این که بیشتر مصرف آب ایران در بخش کشاورزی است و مصرف خانگی سهم کمی در استفاده از آب دارد، صرفه جویی مردم ایران تأثیر زیادی بر بحران کمبود آب کشور ندارد. خانه‌ها تنها ۷ درصد آب موجود در کل کشور را استفاده می‌کنند و اگر بیست درصد صرفه جویی در مصرف آن‌ها محقق شود صرفاً ۱٫۵ درصد آب کشور نجات پیدا می‌کند.<ref name="vld59">{{یادکرد وبخبر | عنوان = در بحران آب ایران 'مردم نقشی ندارند' | وب‌گاهخبرگزاری =BBC Persianبی‌بی‌سی | تاریخ=۲۰۱۵-۰۹-۱۰فارسی | سالنشانی =۲۰۱۵| پیوند=http://www.bbc.com/persian/iran/2015/09/150910_l45_iran_water_crisis | کدتاریخ زبان=ur ۱۹ شهریور ۱۳۹۴ | تاریخ بازبینی =2018-04-10 ۲۳ فروردین ۱۳۹۷}}</ref><ref name="bbc.com">{{یادکرد وبخبر | عنوان = وضعیت تخت‌جمشید به دلیل فرونشست زمین 'بحرانی' است | وب‌گاه=BBC Persian |خبرگزاری تاریخ=۲۰۱۵-۰۹-۰۸ |بی‌بی‌سی سال=2015فارسی | پیوندنشانی = http://www.bbc.com/persian/iran/2015/09/150907_me_persepolis_land_subsidence | کدتاریخ زبان=fa ۱۹ شهریور ۱۳۹۴ | تاریخ بازبینی =۲۰۱۸-۰۴-۱۰ ۲۳ فروردین ۱۳۹۷}}</ref> ولی صرفه جویی در مصرف غذایی می‌تواند تأثیر زیادی بر مصرف آب در بخش کشاورزی بگذارد.
 
توزیع مکانی جمعیت علاوه بر رشد جمعیت از عوامل عدم تطابق بین آب در دسترس و تقاضای آب است. نابرابری اقتصادی، فرصت‌های شغلی و شرایط زندگی بهتر در مناطق شهری باعث افزایش شهرنشینی و مهاجرت از مناطق روستایی و شهرهای کوچک به مناطق عمده شهری شده‌است، مانند [[تهران بزرگ]]، که میزبان ۱۸ درصد از جمعیت کشور است.