ایمنی‌شناسی: تفاوت میان نسخه‌ها

محتوای حذف‌شده محتوای افزوده‌شده
FreshmanBot (بحث | مشارکت‌ها)
جز اصلاح فاصله مجازی + اصلاح نویسه با استفاده از AWB
خط ۲:
[[پرونده:MRSA, Ingestion by Neutrophil.jpg|بندانگشتی|باکتری [[استافیلوکوکوس اورئوس]] (زرد) توسط [[نوتروفیل]] (بنفش) بلعیده می‌شود.]]
 
'''ایمنی‌شناسی''' یا '''ایمونولوژی''' یکی از شاخه‌های زیست‌پزشکی است که به بررسی انواع واکنش ایمنی جانداران در برابر [[آنتی ژنآنتی‌ژن]]‌های بیگانه و روند ایجاد مصونیت در برابر عوامل بیماری‌زا می‌پردازد.
این علم هم به جنبه‌های فیزیولوژیک پاسخ دفاعی بدن به عوامل بیگانه، و هم به جنبه‌های پاتولوژیک سیستم ایمنی مانند [[بیماریهای خودایمنی]]، [[آلرژی|حساسیت]]، [[نقص ایمنی]]، [[واکسیناسیون]] و [[پیوند اعضاء]] می‌پردازد.
 
== سیستم ایمنی بدن ==
سیستم ایمنی بدن سیستمی پیچیده و در نهایت دقت می‌باشد که شامل اعضاء متنوع، با عملکردی متفاوت و مرتبط می‌باشند که در صورت کوچکترین تداخل و ناهماهنگی در انجام وظایف اعضاء آن امکان پیدایش اختلالات و ظهور عوارضی وخیم و بعضاً غیر قابلغیرقابل برگشت وجود دارد.
از جمله اعضاء اصلی و فرعی این سیستم می‌توان به '''سلولها''' (مانند [[لنفوسیت]]ها، [[مونوسیت]]ها، [[ماکروفاژ]]ها و سلولهای فرعی و تخصصی دیگر) ، '''بافت هابافت‌ها''' (بافتهای لنفاوی، بافت پوششی و ...) و '''مولکول‌های محلول در خون''' (مانند [[آنتی بادیآنتی‌بادی]] ها،‌ها، [[کمپلمان]] و [[سایتوکاین]]ها و ... ) اشاره کرد.
 
== دفاع اختصاصی سیستم ایمنی بدن ==
در این مکانیسم، علاوه بر [[ماکروفاژ|ماکروفاژها]]ها نوعی از [[گلبول سفید|گلبول‌های سفید]] به نام [[لنفوسیت|لنفوسیت‌ها]]‌ها نقش دارند که از [[سلول بنیادین|سلول‌های بنیادین]] [[مغز استخوان]] (مغز قرمز استخوان) حاصل می‌شوند. لنفوسیت‌ها به‌طور اختصاصی عمل می‌کنند، یعنی یک نوع خاصی از عوامل بیگانه را شناسایی و از بین می‌برند. لنفوسیت‌ها پس از به وجود آمدن نابالغ هستند و برای کسب ویژگی‌های لازم برای شناسایی و مبارزه با میکروب‌ها، باید تکامل یابند. بر اساس محل کسب تکامل، لنفوسیت‌ها را به دو دستهٔ [[لنفوسیت‌های B]] و [[لنفوسیت‌های T]] تقسیم می‌کنند. لنفوسیت‌های B در مغز استخوان و لنفوسیت‌های T در [[تیموس]] تخصص یافته‌اند.
 
لنفوسیت‌های بالغ توانایی شناسایی مولکول‌ها و سلول‌های خودی را از بیگانه، و نیز مقابله با عوامل بیگانه را به دست می‌آورند و وارد جریان خون می‌شوند. لنفوسیت‌ها بر سطح خود دارای گیرنده‌هایی هستند که از لحاظ شکل هندسی مکمل نوع خاصی از [[آنتی‌ژن]] (که بر سطح عوامل بیگانه قرار دارد) است. به این ترتیب، هر لنفوسیت، با داشتن نوع خاصی گیرنده، آنتی‌ژن خاصی را شناسایی کرده و از بین می‌برد. به همین علت می‌گوییم که لنفوسیت‌ها به‌طور اختصاصی عمل می‌کنند. برخی از لنفوسیت‌ها بین [[لنف]] و خون در گردش‌اند، و برخی دیگر در [[گره لنفی|گره‌های لنفی]]، [[طحال]]، [[لوزه|لوزه‌ها]]‌ها و [[آپاندیس]] جمع می‌شوند.
 
== ایمنی ذاتی ==
ایمنی ذاتی، اولین خط دفاعی در برابر میکروب‌ها و عوامل خارجی می‌باشد. مکانیسم‌های ایمنی ذاتی، قبل از برخورد با میکروب‌ها و شکل‌گیری پاسخ‌های ایمنی اکتسابی صورت می‌گیرد. ایمنی ذاتی به لحاظ تکاملی، قدیمی‌ترین سازوکار دفاعی در برابر میکروب‌ها به‌شمار می‌رود و همگام با میکروب‌ها تکامل یافته تا از تمام جانداران پرسلولی، نظیر گیاهان و حشرات، در برابر عفونت‌ها محافظت نماید.
اهمیت ایمنی ذاتی در پاسخ اولیه به میکروب‌ها است، که مانع از بروز عفونت در میزبان شده یا آن را کنترل و حذف می نمایدمی‌نماید. اهمیت ایمنی ذاتی در دفاع میزبان، در مطالعاتی به اثبات رسیده‌است که نشان می دهندمی‌دهند مهار یا کاهش کارکرد هر یک از مکانیسم‌های ایمنی ذاتی، سبب افزایش چشمگیر استعداد ابتلا به عفونت‌ها می‌شود، حتی اگر سیستم ایمنی تطبیقی، سالم و دارای عملکرد باشد. بسیاری از میکروب‌های بیماری زا،بیماری‌زا، راهکارهایی را برای مقابله با ایمنی ذاتی کسب کرده اند،کرده‌اند، و این راهکارها برای قدرت بیماری زاییبیماری‌زایی میکروب‌های مذکور اهمیت حیاتی دارند. در عفونت با این قبیل میکروب ها،میکروب‌ها، دفاع‌های ایمنی ذاتی می‌توانند عفونت را در حالت مهار شده نگه دارند تا پاسخ‌های ایمنی تطبیقی فعال شوند. پاسخ‌های ایمنی تطبیقی، که قوی تر و تخصصی تر هستند، قادر به از بین بردن میکروب هاییمیکروب‌هایی می‌باشند که در برابر مکانیسم‌های دفاعی ایمنی ذاتی مقاومت می‌کنند.
 
== سلولهای ایمنی ذاتی ==
سیستم ایمنی ذاتی شامل سد‌هایسدهای اپی تلیال، سلول‌های در گردش، سلول‌های بافتی و پروتئین‌های پلاسما، نوتروفیل ها،نوتروفیل‌ها، فاگوسیت‌های تک هسته‌ای و سلول‌های کشنده طبیعی(NK) می‌باشند. این سلول‌ها به عوامل خارجی که از سدهای اپی تلیال عبور کرده اندکرده‌اند و وارد بافت‌ها یا گردش خون شده اند،شده‌اند، هجوم می برندمی‌برند. اگر میکروب‌ها به گردش خون وارد شوند، توسط طیفی از پروتئین‌های پلاسما مورد هجوم قرار می‌گیرند. پروتئین‌های اصلی ایمنی ذاتی در گردش خون، پروتئین‌های سیستم کمپلمان و سایر پروتئین‌های پلاسما هستند که ساختارهای میکروبی را شناسایی می‌کنند.
 
سیستم ایمنی ذاتی شامل سد‌های اپی تلیال، سلول‌های در گردش، سلول‌های بافتی و پروتئین‌های پلاسما، نوتروفیل ها، فاگوسیت‌های تک هسته‌ای و سلول‌های کشنده طبیعی(NK) می‌باشند. این سلول‌ها به عوامل خارجی که از سدهای اپی تلیال عبور کرده اند و وارد بافت‌ها یا گردش خون شده اند، هجوم می برند. اگر میکروب‌ها به گردش خون وارد شوند، توسط طیفی از پروتئین‌های پلاسما مورد هجوم قرار می‌گیرند. پروتئین‌های اصلی ایمنی ذاتی در گردش خون، پروتئین‌های سیستم کمپلمان و سایر پروتئین‌های پلاسما هستند که ساختارهای میکروبی را شناسایی می‌کنند.
 
== سلول‌های کشنده طبیعی ==
سلولهای NK، رده‌ای از سلول‌های مرتبط با لنفوسیت‌ها هستند که سلول‌های آلوده را شناسایی می‌کنند و با کشتن مستقیم این سلول‌ها یا ترشح سایتوکاین‌های التهابی، پاسخ می دهندمی‌دهند. سلول‌های NK، شامل 5۵ تا 20%۲۰٪ از سلول‌های تک هسته‌ای خون و طحال می‌باشند. اصطلاح کشنده طبیعی، به این معنی می‌باشد که اگر این سلول‌ها را از خون یا طحال جدا کنند، بدون نیاز به فعال سازی اضافی، می‌توانند سلول‌های هدف مختلف را بکشند و نیازی به وجود خاطره نمی‌باشد.<ref>سید احسان، حسینی. تأثیر ژل رویال بر میزان سیتوتوکسیتی سلولهای تک هسته‌ای خون محیطی علیه سلولهای اریترولوسمی رده K562، پایانامه ارشد ایمنی‌شناسی دانشکده دامپزشکی ارومیه، 1392، صفحه 35 تا 37.</ref>
 
سلولهای NK، رده‌ای از سلول‌های مرتبط با لنفوسیت‌ها هستند که سلول‌های آلوده را شناسایی می‌کنند و با کشتن مستقیم این سلول‌ها یا ترشح سایتوکاین‌های التهابی، پاسخ می دهند. سلول‌های NK، شامل 5 تا 20% از سلول‌های تک هسته‌ای خون و طحال می‌باشند. اصطلاح کشنده طبیعی، به این معنی می‌باشد که اگر این سلول‌ها را از خون یا طحال جدا کنند، بدون نیاز به فعال سازی اضافی، می‌توانند سلول‌های هدف مختلف را بکشند و نیازی به وجود خاطره نمی‌باشد.<ref>سید احسان، حسینی. تأثیر ژل رویال بر میزان سیتوتوکسیتی سلولهای تک هسته‌ای خون محیطی علیه سلولهای اریترولوسمی رده K562، پایانامه ارشد ایمنی‌شناسی دانشکده دامپزشکی ارومیه، 1392، صفحه 35 تا 37.</ref>
 
=== ایمنی هومورال ===
[[پرونده:Antibody.svg|بندانگشتی|آنتی‌ژن و پادتن (آنتی‌بادی) مکمل آن]]
[[ایمنی هومورال]] <ref>Humors به معنای مایعات بدن؛ یعنی خون، لنف و مایع بین‌سلولی است.</ref> بخشی از دفاع اختصاصی است که به مبارزه با [[باکتری|باکتری‌ها]]‌ها و [[ویروس|ویروس‌های]]‌های موجود در مایعات بدن می‌پردازد و در آن لنفوسیت‌های B نقش دارند. لنفوسیت‌های B هنگامی که برای نخستین بار یه [[آنتی‌ژن|آنتی‌ژنی]] متصل می‌شوند، رشد می‌یابند، تقسیم می‌شوند و طی تغییراتی به [[پلاسموسیت]] و سلول‌های B خاطره تبدیل می‌شوند. پلاسموسیت‌ها پروتئین‌هایی به نام [[پادتن]] ترشح می‌کنند که در خون محلول هستند. هر نوع پادتن به به نوع خاصی آنتی‌ژن متصل می‌شود و آن را از بین می‌برد. نحوهٔ عمل پادتن‌ها گوناگون است. در بسیاری از موارد پادتن با اتصال به آنتی‌ژن‌های سطح عامل بیگانه، از اتصال آن به سایر سلول‌های بدن جلوگیری می‌کند، و موجب می‌شود میکروب به آسانی توسط ماکروفاژ بلعیده شود. سلول‌های B خاطره نیز در بدن در حالت آماده‌باش می‌مانند و درصورت برخورد دوباره با همان آنتی‌ژن، تعداد بیشتری پلاسموسیت و مقدار کمی سلول خاطره تولید می‌کنند. در نتیجه، پادتن با مقدار و سرعت بیشتر تولید می‌گردد و مبارزه با شدت بیشتری انجام می‌گیرد.
 
=== ایمنی سلولی ===
مکانیسم [[ایمنی سلولی]] به مبارزه با [[سلول|سلول‌های]]‌های آلوده به [[ویروس]] و [[باکتری]]، و [[سرطان|سلول‌های سرطانی]] می‌پردازد. در این روش، لنفوسیت‌های T نقش دارند. این سلول‌ها نیز، پس از اتصال با آنتی‌ژنی خاص، تکثیر پیدا کرده و انواعی از سلول‌های T را به وجود می‌آورند:
* [[سلول‌های تی کشنده]] (یا سیتوتوکسیک): این سلول‌ها توانایی شناسایی و حملهٔ مستقیم را به سلول آلوده یا سرطانی دارند. آن‌ها با ترشح پروتئینی به نام پرفورین، منافذی را در این سلول‌ها ایجاد می‌کنند که به مرگ آن‌ها می‌انجامد.
* [[سلول T کمک‌کننده|سلول‌های T کمک‌کننده]]: فراوان‌ترین نوع لنفوسیت‌های T می‌باشد که به اعمال دستگاه ایمنی کمک می‌کند. این سلول‌ها، هدف ویروس [[HIV]] هستند.
* [[سلول‌های T تضعیف‌کننده]]: این سلول‌ها اعمال سلول‌های T کشنده و کمک‌کننده را کنترل می‌کنند و به پاسخ ایمنی خاتمه می‌دهند و از پاسخ‌های بیش از حد شدید جلوگیری می‌کنند. [[پرونده:Immune response2.svg|بندانگشتی|روند پاسخ ایمنی]]
* [[سلول T خاطره|سلول‌های T خاطره]]: این سلول‌ها در حالت آماده‌باش در بدن می‌مانند.ومی‌مانند؛ طریقهو یطریقهٔ مبارزه با ویروس را به نسل‌های بعدی انتقال می‌دهند.
 
== ایمنی درمانی یا ایمونوتراپی ==
تمام روش‌های درمانی از جمله جراحی، قطع اندام، پرتو درمانی و شیمی درمانی دارای عوارض زیادی از جمله ریزش مو، تهوع، استفراغ، خارش پوست و افزایش احتمال عفونت به دنبال تضعیف سیستم ایمنی می‌باشد در حالی که روش‌های بیولوژیک، غیر تهاجمی و مؤثر می‌باشد. استفاده از ایمنی درمانی یا ایمونو تراپی در درمان سرطان یکی از روش‌های مورد مطالعه و مؤثر محسوب می‌شود که در این روش تمرکز بر روی تقویت سیستم ایمنی می‌باشد. تقویت سیستم ایمنی موجب کاهش رشد و جلوگیری از گسترش سلول‌های سرطانی می گرددمی‌گردد. از جمله سلولهای مؤثر سیستم ایمنی بدن علیه سلولهای سرطانی سلولهای کشنده طبیعی(NK)می باشدمی‌باشد که جزء سلولهای مهم ایمنی ذاتی در درمان سرطان به حساب می‌آید.<ref>سید احسان حسینی، نوروز دلیرژ. ناهید افضل آهنگران، اثر ژل رویال بر میزان سلول کشی سلول‌های تک هسته‌ای خون محیطی و سلول سرطانی رده K562. مجله علمی پژوهشی دانشگاه علوم پزشکی یاسوج. دوره 18. شماره11. 869-878.</ref>
 
تمام روش‌های درمانی از جمله جراحی، قطع اندام، پرتو درمانی و شیمی درمانی دارای عوارض زیادی از جمله ریزش مو، تهوع، استفراغ، خارش پوست و افزایش احتمال عفونت به دنبال تضعیف سیستم ایمنی می‌باشد در حالی که روش‌های بیولوژیک، غیر تهاجمی و مؤثر می‌باشد. استفاده از ایمنی درمانی یا ایمونو تراپی در درمان سرطان یکی از روش‌های مورد مطالعه و مؤثر محسوب می‌شود که در این روش تمرکز بر روی تقویت سیستم ایمنی می‌باشد. تقویت سیستم ایمنی موجب کاهش رشد و جلوگیری از گسترش سلول‌های سرطانی می گردد. از جمله سلولهای مؤثر سیستم ایمنی بدن علیه سلولهای سرطانی سلولهای کشنده طبیعی(NK)می باشد که جزء سلولهای مهم ایمنی ذاتی در درمان سرطان به حساب می‌آید.<ref>سید احسان حسینی، نوروز دلیرژ. ناهید افضل آهنگران، اثر ژل رویال بر میزان سلول کشی سلول‌های تک هسته‌ای خون محیطی و سلول سرطانی رده K562. مجله علمی پژوهشی دانشگاه علوم پزشکی یاسوج. دوره 18. شماره11. 869-878.</ref>
 
== ایمنی‌شناسی بالینی ==
ایمونولوژی بالینی مطالعه بیماری‌های ناشی از اختلالات سیستم ایمنی بدن (شکست، اقدام نابجا، و رشد بدخیم از عناصر سلولی از سیستم) است. همچنین شامل بیماری‌های سیستم‌های دیگر بدن، که در آن‌ها واکنش [[سیستم ایمنی بدن|سیستم دفاعی بدن]] نقشی در [[آسیب شناسیآسیب‌شناسی]] و ویژگی‌های بالینی دارد.
 
بیماری‌های ناشی از اختلالات سیستم ایمنی بدن به دو دسته عمده تقسیم می‌شوند:
* [[نقص ایمنی]]، که در آن بخش هاییبخش‌هایی از سیستم ایمنی بدن موفق به ارائه پاسخ کافی (مثلاً بیماری گرانولوماتوز مزمن و بیماری‌های ایمنی اولیه) نمی شوندنمی‌شوند.
 
* [[نقص ایمنی]]، که در آن بخش هایی از سیستم ایمنی بدن موفق به ارائه پاسخ کافی (مثلاً بیماری گرانولوماتوز مزمن و بیماری‌های ایمنی اولیه) نمی شوند.
* [[خود ایمنی]] که در آن سیستم ایمنی سلول‌های بدن میزبان خود را در حملات (نمونه‌ها عبارتند از لوپوس اریتماتوی سیستمیک، آرتریت روماتوئید، بیماری هاشیموتو و [[میاستنی گراویس]]) مورد هدف قرار می‌دهد.
* دیگر اختلالات سیستم ایمنی بدن شامل حساسیت‌های بی جای مختلف (مانند [[آسم]] و [[آلرژی|آلرژی های]]‌های دیگر) که واکنش نامناسب به ترکیبات بی ضرربی‌ضرر هستند.
 
[[ایدز]]، نقص ایمنی است که با سرکوب CD4 + ( "یاور") سلول‌های T، سلولهای دندریتیک و ماکروفاژها توسط ویروس نقص ایمنی انسان (HIV) است.
 
ایمونولوژیست‌های بالینی نیز راه هاییراه‌هایی برای جلوگیری از تلاش سیستم ایمنی بدن برای پس زدن عضو پیوندی را مطالعه می‌کنند.
 
ایمونولوژیست‌های بالینی نیز راه هایی برای جلوگیری از تلاش سیستم ایمنی بدن برای پس زدن عضو پیوندی را مطالعه می‌کنند.
== پانویس ==
{{پانویس}}
سطر ۵۷ ⟵ ۵۵:
== منابع ==
* ایمونولوژی سلولی و مولکولی ابوالعباس؛ نویسنده: ابول عباس؛ ترجمه مهرداد رشدی بنام، احمد مسعود؛ ناشر: کتاب میر؛ شابک: 964-6449-14-X
 
{{داده‌های کتابخانه‌ای}}
{{پزشکی}}