گروه‌های قومی در آسیا: تفاوت میان نسخه‌ها

[[مردمان آسیایی|مردم آسیا]] از [[قومیت|گروه‌های قومی]] بسیار متنوعی تشکیل شده‌اند که با آب و هوا و اقلیم مناطق مختلف قاره [[آسیا]] سازگاری یافته‌اند. این تنوع شامل اقلیم قطبی (قطب شمال)، مناطق نزدیک به قطب شمال (شبیه شمال قاره اروپا)، معتدل، نیمه گرمسیری و نیز مناطق وسیع کویری در مرکز و غرب آسیا می‌شوند. گروه‌های قومی آسیا با کوه، بیابان، مراتع و جنگل‌ها سازگار شده‌اند؛ در حالی که در سواحل آسیا گروه‌های قومی انواع روشهایروش‌های حمل و نقل مناسب را توسعه داده‌اند. تنوع فرهنگی مردم آسیا شامل تنوع فرهنگی، مذهبی، اقتصادی و تاریخی می‌شود.

برخی از گروه‌ها یا کشورها در آسیا به طوربه‌طور کامل شهرنشین هستند (به عنوان مثال [[هنگ کنگ]] و [[سنگاپور]]). بزرگترین کشورهای آسیا با توجه به جمعیت به ترتیب عبارتند از: [[جمهوری خلق چین]]، [[هند]]، [[اندونزی]]، [[پاکستان]]، [[بنگلادش]]، [[ژاپن]]، [[فیلیپین]]، [[ویتنام]]، [[ایران]]، [[تایلند]]، [[میانمار|برمه]] و [[کره جنوبی]]. استعمار ممالک و اقوام آسیایی توسط کشورهای اروپایی از قرن ۱۶ شروع شد و در اواخر قرن ۱۹ و اوایل قرن ۲۰ به اوج خود رسید (به جز در [[اتحاد جماهیر سوسیالیستی شوروی|اتحاد جماهیر شوروی]] که سال ۱۹۹۰ منحل شد).

دین اصلی آسیای مرکزی [[اسلام]] (ترکها و اقوام هند و ایرانی) و بودیسم (مغولستان) است. آسیای مرکزی دارای تاریخ غنی و طولانی به ویژه در ارتباط با [[جاده ابریشم]]<nowiki/>است. این منطقه توسط [[مغول|مغولان]]، [[ایرانیان فارسی‌زبان|ایرانیان]]، [[تاتارها]]، [[مردم روس]]، [[افغانستان|افغان‌ها]] و [[سرمتی]] در طول تاریخ فتح شده و در نتیجه دارای تنوع بسیار متمایز قومیتی فرهنگی است. فرهنگ آسیای میانه تحت تأثیر فرهنگهای چینی، [[هند|هندی]]، [[ایرانیان فارسی‌زبان|ایرانی]]، [[جمعیت افغانستان|افغانی]]، [[مردم عرب|عربی]]، [[ترک‌های آناتولی|ترکی]]، [[مردم روس|روسی]]، [[سرمتی]] و [[مغول|مغولی]] قرار داشته استداشته‌است.

ادبیات آسیای مرکزی در ارتباط با [[ادبیات فارسی]] است چرا که این منطقه از نظر تاریخی در بسیاری زمانها، بخشی از [[ایران بزرگ|امپراتوری ایران]] بوده استبوده‌است. اما به عنوان تقاطع [[جاده ابریشم]]، آسیای میانه از زبان و ادبیات [[جمهوری خلق چین|چینی]]، [[هند|هندی]] و [[مردم عرب|عربی]] هم بهره گرفته استگرفته‌است.

[[آسیای شرقی|شرق آسیا]] متشکل از [[جمهوری خلق چین|چین]]، [[هنگ کنگ]]، [[ماکائو]]، [[تایوان]]، [[ژاپن]]، [[کره جنوبی|کره جنوبی و]] [[کره شمالی]] و [[مغولستان]] است؛ گاهی [[ویتنام]] نیز در این تعریف گنجانده شده استشده‌است. عمده اقوام شرق آسیا عبارتند از: [[قوم هان|هان]]، [[یاماتو (مردم)|یاماتو،]] [[مردم کره‌ای|کره ای‌ها]]. سایر گروه‌های مردمی عبارتند از: [[مردم تبتی|تبتی‌ها]]، [[اویغورها|اویغور]]<nowiki/>ها، [[مردم قزاق|قزاقها]]، [[قرقیزها]]، [[منچو|مانچو]] و [[مغول]]‌ها. شمال آسیای شرقی نیز شامل گروه‌هایی مانند Buryatsها، [[مردم اونکی|Evenks]]<nowiki/>ها و مردم [[مردم یاقوتستان|یاقوتستان]] می‌شود. اما به دلایل ملی و سیاسی، شمال چین و مغولستان در این ناحیه جای ندارند.

خانواده‌های زبانی یا زبانهایزبان‌های [[زبان تک‌خانواده|تک خانواده]] شرق آسیا عبارتند از: Sinitic، [[زبان‌های تبتی-برمه‌ای|تبتی-برمه‌ای]]، زبانهایزبان‌های ژاپنی، [[زبان آینو (ژاپن)|آینو]]، [[زبان کره‌ای]]، [[زبان‌های مغولی|مغولی]]، [[زبان‌های تونگوزی|تونگوزی]]، [[زبان‌های ترکی|ترکی]]، میایو–یائو، [[زبان‌های تای-کادای|تای–کادای]] و [[زبان‌های استرا-آسیایی|آسترا-آسیایی]].

شرق آسیا در طول تاریخ تحت تأثیر چین بوده استبوده‌است. به همین دلیل این ناحیه از نظر فرهنگی با عنوان Sinosphere (چین بزرگ) شناخته می‌شود. شواهد این امر را می‌توان در آشپزی، معماری و واژگان منطقه دید. مهمترین ویژگیهایویژگی‌های شرق آسیا، داشتن مشخصه‌های زبان [[زبان‌های چینی|چینی]]، فلسفه و اصول اخلاقی مشترک و برگرفته از [[کنفسیوس‌گرایی|آیین کنفوسیوس]] است.

رسم‌الخط قدیمی چینی ریشه خط در کشورهای مختلف شرق آسیا است. این رسم‌الخط بعدها به [[کره (کشور)|کره]]، ویتنام (در قرن ۱) و سپس به ژاپن رفته و جزء اصلی [[سامانه نگارش زبان ژاپنی|سامانه نگارشی ژاپنی]] شده استشده‌است. [[سجونگ کبیر]] با اختراع الفبای [[هانگول]] بر اساس حروف چینی، دستورالخط ویژه برای [[زبان کره‌ای]] پدیدآورد. پدیده‌ای مشابه برای [[زبان ویتنامی]] روی داد که دوره [[هندوچین فرانسه|استعمار فرانسه]] الفبای لاتین در این کشور رواج یافت. در ژاپن بسیاری از آثار به [[زبان ژاپنی]] با دو رسم‌الخط [[هیراگانا]] و [[کاتاکانا]] به همراه [[کانجی|کاراکترهای چینی]] (کانجی) نوشته شده‌اند.

بیشترین بخش [[شمال آسیا]] در قلمرو [[سیبری|بخش آسیایی روسیه]] قرار گرفته استگرفته‌است. قومیت و فرهنگ مناطق شمال شرقی آسیا به طوربه‌طور کلی از فرهنگ مردمان [[آسیای شرقی|شرق آسیا]] و ویژگی‌های فیزیکی آنان تبعیت می‌کند و این مردمان با ساکنان مغولستان و شمال چین هم ریشه هستند. گروه‌های قومی منطقه به زبانهایزبان‌های [[زبان‌های اورالی|اورالی]]، [[زبان‌های ترکی|ترکی]]، [[زبان‌های مغولی|مغولی]]<nowiki/>و [[زبان‌های تونگوزی|تونگوزی]] صحبت می‌کنند. زبانهایزبان‌های [[اسلاوهای شرقی]] و "[[زبان‌های دیرین سیبری|ساکنان دیرین سیبری]] هم در این منطقه وجود دارند. تاریخ و فرهنگ مردم این منطقه در بافت عشایری و قبیله‌ای متجلی شده استشده‌است.

منطقه [[سیبری]] سرزمین تاریخ ترکهای [[تاتارها|تاتار]]<nowiki/>در [[خانات سیبر|خانات سیبری]] بوده استبوده‌است. اما توسعه طلبی [[روسیه]] باعث شد تا سیبری تحت کنترل این کشور قرار گیرد. امروزه حدود ۴۰ میلیون نفر در شمال آسیا زندگی می‌کنند.

[[آسیای جنوب شرقی]] اغلب به دو بخش تقسیم می‌شود: [[هندوچین]] شامل [[میانمار|برمه]]، [[کامبوج]]، [[لائوس]]، شبه جزیره [[مالزی شبه‌جزیره‌ای|مالزی]]، [[تایلند]] و [[ویتنام]]؛ و منطقه دوم؛ و منطقه دریایی آسیای جنوب شرقی که شامل [[برونئی]]، [[تیمور شرقی]]، [[اندونزی]]، [[مالزی شرقی|شرق مالزی]]، [[فیلیپین]] و [[سنگاپور]] می‌شود. جنوب شرق آسیا تا حد زیادی تحت تأثیر فرهنگ‌ها و ادیان [[هند]] و [[جمهوری خلق چین|چین]] و همچنین ادیان [[اسلام]] و [[مسیحیت]] از سوی [[آسیای غربی|آسیای جنوب غربی]] بوده استبوده‌است.

آسیای جنوب شرقی به نظر می‌رسد بیشتر تحت تأثیر هند باشد تا چین؛ به استثنای ویتنام که بخشی از حوزه قلمرو فرهنگی چین (Sinosphere) محسوب می‌شود. آسیای جنوب شرقی تحت نفوذ شدید [[فرهنگ غربی]] بوده استبوده‌است که این مسئله ناشی از [[استعمار]] این مناطق در قرنهای گذشته استگذشته‌است. یک مثال فیلیپین است که به شدت تحت تأثیر [[اسپانیا]] و [[ایالات متحده آمریکا]] در طی تقریباً چهار قرن استعمار قرار داشته استداشته‌است.

از ویژگی‌های مشترک موجود در اطراف منطقه وجود [[آبسرا]] و [[شالیزار]] در همه نقاط است. رقص بخش مهمی از فرهنگ جنوب شرقی آسیاست که در آن حرکات پیچیده دست و پا وجود دارد. [[فعالیت‌های هنری|هنر]] و [[ادبیات]] منطقه [[آسیای جنوب شرقی|جنوب شرقی آسیا]] بسیار متمایز است و در طول تاریخ تحت تأثیر ادبیات هندو، [[ادبیات چین|چینی]]، [[آیین بودایی|بودایی]] و [[اسلام|اسلامی]] قرار داشته استداشته‌است.

[[آسیای جنوبی|جنوب آسیا]] در تعریف کلی متشکل از کشورهای [[بنگلادش]]، [[بوتان (کشور)|بوتان]]، [[هند]]، [[مالدیو]]، [[نپال]]، [[پاکستان]]، [[افغانستان]] و [[سری‌لانکا|سریلانکا]] است. پنج ایالت جنوب هند فرهنگ مشترک [[قوم دراویدی|دراویدی]] دارند چرا که [[زبان‌های دراویدی|دراویدی]] زبان اصلی آنهاست. [[سری‌لانکا|سریلانکا]] دارای دو زبان اصلی، Sinhalese که هند و آریایی است و تامیل که ریشه دراویدی دارد. [[بنگلادش]] و [[هند|هند در]] استان [[بنگال غربی]] میراث مشترک [[مردمان بنگالی|بنگالی]] را به اشتراک می‌گذارند. زبانهایزبان‌های [[زبان‌های تبتی-برمه‌ای|تبتی-برمه‌ای]] مناطق جنوب آسیا را تحت تأثیر قرار داده‌اند. [[پاکستان]] تقسیم شده استشده‌است به دو منطقه [[بلوچستان]] و [[خیبر پختونخوا]] در غرب که بیشتر تحت نفوذ میراث فرهنگی [[ایران|ایرانی]] قرار دارند و دو منطقه در شرق شامل استان‌های [[ایالت سند|سند]] و [[پنجاب (پاکستان)|پنجاب]] که بیشتر تحت نفوذ فرهنگ [[مردم هندوآریایی|هندوآریایی]] هستند.

بوتانی اغلب در ادبیات به عنوان "Bhote" (مردم Bhutia/Bhotia یا تبت) شناخته می‌شوند. آنهاآن‌ها پیرو آئین بودیسم تبتی هستند و بودایی، سلطه سیاسی و فرهنگی شدیدی در [[بوتان (کشور)|بوتان]] دارد. زبان ملی بوتان [[دزونگخا]] ریشه در زبانی تبتی دارد.

در کشورهای مسلمان مانند پاکستان و بنگلادش است. زبانهایزبان‌های [[زبان‌های هندوآریایی|هند و آریایی]] در [[پاکستان]] و [[شمال هند]]، غرب هند، [[شرق هند]]، [[نپال]] و جنوب [[سری‌لانکا|سریلانکا]] رایج هستند. [[زبان‌های دراویدی|دراویدی]] در جنوب هند و [[سری‌لانکا|سریلانکا]] رایج است. [[زبان‌های تبتی-برمه‌ای|زبان تبتی-برمه]] ای در [[بنگلادش]]، [[نپال]]، [[شمال هند|شمال]] و [[شمال شرق هند|شمال شرقی هند]] رایج است. [[زبان‌های استرا-آسیایی|زبانهای آستراآسیایی]] در برخی نواحی شمالی و شرق [[بنگلادش]] و در [[شرق هند|شرق]] و [[شمال شرق هند]] رایج هستند.

[[پرونده:Cyprus_19th_cent_costumes.png|بندانگشتی|لباس‌های سنتی (از راست به چپ) یک مسیحی مقیم [[فاماگوستا]]، یک زن مسیحی از فاماگوستا و راهب ارتدوکس از صومعه Tchiko نزدیکی [[لفکا]]. عکس در [[قبرس]] در سال ۱۸۷۳ گرفته شده استشده‌است.]]