نهضت آزادی ایران: تفاوت میان نسخه‌ها

محتوای حذف‌شده محتوای افزوده‌شده
FreshmanBot (بحث | مشارکت‌ها)
جز اصلاح فاصله مجازی + اصلاح نویسه با استفاده از AWB
خط ۳۲:
'''نهضت آزادی ایران''' یک [[حزب]] سیاسی [[ایران]]ی است که در سال ۱۳۴۰ پس از اختلاف بین [[مهدی بازرگان]]، [[یدالله سحابی]] و شورای مرکزی [[جبهه ملی ایران]] ایجاد شد. [[محمد مصدق]] پس از تشکیل نهضت آزادی در پاسخ نامه مهدی بازرگان تأسیس نهضت آزادی را مورد تأیید قرار داد. نهضت آزادی توسط [[مهدی بازرگان]]، [[یدالله سحابی]] و [[سیدمحمود طالقانی]] با تأکید بر هویت اسلامی و ایرانی و با هدف مبارزه با استبداد و کسب آزادی‌های اساسی مبتنی بر ارزش‌های اخلاقی و اسلامی تأسیس شد و چهره‌هایی چون [[احمد صدر حاج سید جوادی]]، [[سید محمدمهدی جعفری]]، [[محمدرحیم عطایی]]، [[عباس رادنیا]]، [[حسن نزیه]]، [[منصور عطائی]]، [[عزت‌الله سحابی]] و [[عباس سمیعی]] از نخستین اعضای آن بودند. [[مصطفی چمران]]، [[ابراهیم یزدی]] و [[صادق قطب‌زاده]] پایه‌گذاران نهضت آزادی در خارج از کشور بودند.
 
از هنگام تأسیس، [[مهدی بازرگان]] در سمت دبیرکل نهضت آزادی بود. پس از درگذشت بازرگان، [[ابراهیم یزدی]] بعنوانبه عنوان دومین دبیرکل به این مقام رسید که در تاریخ ششم شهریور ۱۳۹۶ درگذشت.<ref>[https://www.radiofarda.com/a/iran-ebrahim-yazdi/28699707.html ابراهیم یزدی درگذشت، رادیو فردا]</ref> هم اکنون [[محمد توسلی]] به عنوان سومین دبیرکل نهضت آزادی توسط شورای مرکزی حزب برگزیده شده‌است. درحال حاضر [[جمهوری اسلامی ایران]] این حزب را به رسمیت نمی‌شناسد و فعالیت آن را در کشور غیرقانونی اعلام کرده‌است.
 
== بنیان‌گذاران ==
[[پرونده:Taleghani-Bazargan.jpg|بندانگشتی|چپ|250px|(''از سمت راست'') [[سیدمحمود طالقانی]] و [[مهدی بازرگان]]، دو تن از اعضای [[جبهه ملی ایران]] و بنیان‌گذاران نهضت آزادی ایران]]
نهضت آزادی ایران توسط مهدی بازرگان، یدالله سحابی و سیدمحمود طالقانی تأسیس شد.
* [[مهدی بازرگان]]، معروف به مهندس بازرگان، که فرزند یک بازاری متمول و بسیار مذهبی بود، پس از تحصیل در پاریس، برای تدریس در دانشکده فنی به ایران بازگشت. او که عقایدی عمیقاً ضد کمونیستی داشت، نظریه جدایی امور معنوی و دنیوی را رد می‌کرد و بر این باور بود که سیاست باید توسط مذهب، هدایت شود. بازرگان در ابتدا مخالف دخالت در سیاست بود اما با تشکیل دولت [[محمد مصدق]] وارد فعالیت سیاسی شد. او در ابتدا به عنوان معاون وزیر فرهنگ کابینه اول مصدق برگزیده شد و سپس از طرف [[دکتر محمدمصدق]] به عنوان رئیس هیئت خلع ید از شرکت نفت انگلیس انتخاب شد. وی سپس به ریاست سازمان آب تهران منصوب و اولین شبکه آب رسانیآب‌رسانی تهران را راه اندازی کرد. پس از سقوط دولت [[محمدمصدق]] در جریان [[کودتای ۲۸ مرداد]]، فعالیت‌های سیاسی [[مهدی بازرگان]] گسترش بیش تریبیشتری یافت. در نهضت مقاومت ملی به رهبری [[سید رضا زنجانی]] بازرگان نیز پس از عزل از سمت ریاست سازمان اب اقدام به فعالیت کرد. در آن سازمان بسیاری از طرفداران [[محمد مصدق]] برای مبارزه سیاسی سازمان دهی شده بودند.<ref>تداوم حیات سیاسی در اختناق تاریخ شفاهی نهضت مقاومت ملی ایران- وحید میرزاده -تهران -1379</ref><ref>{{یادکرد وب |نویسنده = Iranian Oral History Project |نشانی= http://www.fas.harvard.edu/~iohp/bakhtiar.html|عنوان= Shapour Bakhtiar| ناشر = Harvard University|تاریخ = |تاریخ بازبینی=}}</ref> بعد از شکست نهضت مقاومت ملی، بازرگان به همراه [[الهیار صالح]]، [[باقر کاظمی]]، [[غلامحسین صدیقی]] و [[کریم سنجابی]]، از مؤسسان [[جبهه ملی دوم]] بود.<ref>{{یادکرد کتاب |نام خانوادگی= کاتوزیان|نام= همایون|کتاب=مصدق و نبرد قدرت | ناشر= |سال= |شابک=}} - ترجمه احمد تدین</ref>
* سیدمحمود طالقانی، معروف به [[آیت‌الله طالقانی]]، به خاطر مخالفت با حکومت [[رضاشاه پهلوی]]، سابقه زندانی شدن داشت، پس از [[کودتا۳اسفند]]، بر خلاف دیگر روحانیون، به عنوان روحانی سرشناس پشتیبان جبهه ملی در تهران شناخته می‌شد. او به عنوان رابط و حلقه ارتباطی دو گروه مخالف متفاوت، یعنی ''روحانیون'' و ''جبهه ملی'' نقش مهمی ایفا کرد و شاید به دلیل هم‌بند بودن با انقلابیون غیرمذهبی در دوران حبس‌های طولانیش، قادر به درک آنان بود. [[سیدمحمود طالقانی]] در آثارش بر این هدف بود تا نشان دهد که تشیع اساساً با استبداد مغایر و با دموکراسی و همچنین [[سوسیالیسم]] موافق و سازگار است. وی در دوران [[نهضت ملی شدن نفت]] به همراه [[سید رضا زنجانی]] به حمایت از [[محمد مصدق]] برخاست و پس از [[کودتای ۲۸ مرداد]] که درنتیجهدر نتیجه آن، دولت مصدق سقوط کرد، به [[نهضت مقاومت ملی]] پیوست. وی به همراه [[مهدی بازرگان]]، [[شاپور بختیار]] و دیگر سیاستمداران ملی‌گرا، در تشکیل [[جبهه ملی دوم]] نقش مهمی داشت.
 
== خط سیاسی ==
خط ۶۸:
 
== دور اول انتخابات ریاست جمهوری و مجلس ==
پس از «استعفای دولت موقت»، فعالیت‌های نهضت آزادی برای «انتخابات [[ریاست جمهوری]]» و [[نماینده مجلس|نمایندگی مجلس]] آغاز گردید؛ ولی با توجه به جوّسازی‌های شدید [[صدا و سیما|تلویزیونی]] علیه [[دولت موقت]] و [[مهدی بازرگان]]، و مخالفت [[سید روح‌الله خمینی|خمینی]] با نامزدی [[مهدی بازرگان]]،{{مدرک}} در انتخابات ریاست‌جمهوری [[ابوالحسن بنی‌صدر]] به پیروزی رسید و به‌عنوان اولین [[رئیس‌جمهور]] ایران شناخته شد. سپس [[مهدی بازرگان]] به عنوان نماینده نهضت آزادی، پیشنهاد شرکت گروه‌های ملی و اسلامی در انتخابات مجلس را مطرح ساخت و ائتلاف موسوم به «[[ائتلاف همنام]]» را که در برگیرنده کلیه گروه‌های ملی و مذهبی بود، ایجاد و پشتیبانی نمود. این هیئت، ۱۵ نامزد برای شرکت در انتخابات مجلس معرفی کرد که اغلب آنهاآن‌ها به مجلس راه یافتند که [[مهدی بازرگان]] (نفر سوم)، [[یدالله سحابی]]، [[احمد صدر حاج سید جوادی]]، [[ابراهیم یزدی]]، [[هاشم صباغیان]]، [[مصطفی چمران]] از جمله آن‌ها بودند.<ref name=rahesabz />
 
== شروع فعالیت گسترده پس از انقلاب ==
خط ۸۱:
=== مخالفت با ادامه جنگ و عواقب آن ===
پس از [[فتح خرمشهر]] و آمادگی [[عراق]] و کشورهای حامی آن، برای مذاکره و گفتگوی صلح و پرداخت غرامت به ایران، نهضت آزادی با سیاست ادامه جنگ تا فتح [[عراق]] و [[قدس]] از طریق [[کربلا (شهر)|کربلا]] موافق نبود و آن را مشروع و عملی نمی‌دانست. رهبران نهضت آزادی در بیانیهای با عنوان "پایان عادلانه جنگ بی‌پایان" که در تاریخ ۱ دی‌ماه ۱۳۶۴ صادر شد، در مورد ادامه جنگ عراق و ایران اعلام کردند که :"آیا هر ناظر بی‌طرف به این جمع‌بندی نمی‌رسد که جنگ میان عراق و ایران، که بنا به قول و قبول خود آقایان جنگی است تحمیلی، چون از هر جهت به سود ابرقدرت‌های غرب و شرق و اسرائیل جریان داشته‌است، همگی با میل و رغبت تمام آتش بیار معرکه و خواهان سرسخت ادامه آن شده‌اند؟"<ref>{{یادکرد وب| نشانی =http://www.irdc.ir/fa/news/379| عنوان = ابعاد پیدا و پنهان عملکرد نهضت آزادی در دوران دفاع مقدس | ناشر = [[مرکز اسناد انقلاب اسلامی]]}}</ref> در این دوره (سال‌های ۶۱ تا ۶۷) نهضت با صدور ده‌ها بیانیه و نشریه در مورد جنگ و نقد عملکرد حاکمیت بر پایان دادن به جنگ تهاجمی اصرار ورزید. نهضت آزادی در این بیانیه‌ها به تشریح خسارات وارده ناشی از ادامه جنگ، عدم مشروعیت جنگ تهاجمی و امکان‌ناپذیر بودن پیروزی نظامی در کشورگشائی را تبیین نمود.<ref name=rahesabz />
در نتیجه «فشارهای سنگینی» به نهضت آزادی وارد شد و به «بازداشت و محاکمه غیرقانونی و زندانی» ساختن گسترده تعدادی از اعضای آن در سال ۱۳۶۹ انجامید. در این سال‌ها «[[انصار حزب‌الله|گروه‌های فشار]]» بارها به «دفتر مرکزی نهضت حمله» کردند و «وسائل و تجهیزات را تخریب و دفتر را پلمپ» کردند. نمایندگان عضو و علاقه‌مند به نهضت در مجلس مورد فشار دائم بودند و سخنرانی‌های پیش از دستور آنهاآن‌ها با «ممانعت یا مزاحمت و در مواردی به ضرب و شتم» آنان منتهی می‌شد «از جمله مضروب شدن [[هاشم صباغیان|مهندس هاشم صباغیان]] و [[علی‌اکبر معین‌فر|مهندس معین فر]]». مراسم اجتماعی و مذهبی نهضت نیز مانند «دعای کمیل» و «مراسم شب‌های احیاء ماه رمضان» به کرّات مورد تهاجم بود و به تعطیل کشانده می‌شد.<ref name=rahesabz />
 
در اردیبهشت‌ماه سال [[۱۳۶۷ (خورشیدی)|۱۳۶۷]] نهضت آزادی با صدور بیانیهٔ مبسوطی تحت عنوان «هشدار»، دربارهٔ خسارات ناشی از جنگ و عدم پذیرش قطعنامه شورای امنیت، مستقیماً [[روح‌الله خمینی|رهبری انقلاب]] را مورد سؤال و انتقاد قرار داد و در نتیجه عده‌ای از اعضای شورای مرکزی آن در خردادماه بازداشت شدند.<ref name=rahesabz />
خط ۹۰:
 
== توقیف روزنامه میزان ==
دستگاه حاکمیت [[روزنامه میزان]] را که «منعکس کنندهمنعکس‌کننده نظرات نهضت» بود، در سال ۱۳۶۱ توقیف و ادعا کردند «پرونده آن در دادگاه گم شده‌است.»<ref name=rahesabz />
 
== نقد ولایت مطلقه فقیه ==
خط ۱۱۴:
با روی کار آمدن دولت [[اصولگرا|محافظه کار]] [[محمود احمدی‌نژاد]]، نهضت آزادی با فشارهای زیادی روبرو بوده‌است که جلوگیری از برگزاری مراسم نمازهای [[عید فطر]] و [[عید قربان]] سال ۱۳۸۶، جلوگیری از برگزاری مراسم چهل‌وششمین سالگرد تأسیس، جلوگیری از برگزاری دوازدهمین سالگرد درگذشت مهندس [[مهدی بازرگان]]، جلوگیری از برگزاری ششمین سالگرد درگذشت دکتر [[یدالله سحابی]]، دستور لغو اردوی آموزشی برای اعضای جوان حزب و جلوگیری از برگزاری کنگره سالانه، از جمله آنهاست.
 
در سال ۱۳۸۸ اعضای جوان نهضت آزادی برای استعفا از نهضت، تحت فشار وزارت اطلاعات قرار گرفتند و عده‌ای از آنهاآن‌ها زندانی شدند. علاوه بر آن، رئیس دفتر سیاسی نهضت ([[محمد توسلی]]) را بازداشت کرده و در زندان انفرادی، توقف و انحلال نهضت را از وی مطالبه کردند. همچنین از طریق فشار به اعضاء و مسئولین نهضت سعی کردند دفتر سیاسی، هیئت اجرائیه، شورای مرکزی و حوزه‌های نهضت را تعطیل و فعالیت آن را متوقف سازند و از هرگونه فعالیت عادی و جاری نهضت جلوگیری کنند.<ref name=rahesabz />
 
=== توقف فعالیت در دی‌ماه سال ۱۳۸۸ ===
در پی فشار دستگاه‌های امنیتی و اطلاعاتی و احضار پنج تن از اعضای رهبری نهضت توسط [[وزارت اطلاعات]] و تهدید آنهاآن‌ها به برخورد، شورای مرکزی نهضت آزادی تصمیم به توقف موقتی فعالیت‌های سیاسی این گروه گرفت.<ref name="bbcpersian" /><ref name="hra" />
[[امیر خرم]] از اعضای رهبری نهضت آزادی در مصاحبه‌ای، زندانی شدن [[ابراهیم یزدی]] با وجود کهولت سن، مناسب ندانستن فضای موجود و وارد شدن فشارهایی به نهضت آزادی و اعضای آن را دلایل توقف فعالیت نهضت آزادی اعلام کرد.<ref name="hra">{{یادکرد وب| نشانی = http://hra-news.org/news/11489.aspx| عنوان = امیر خرم: تصمیم نهضت آزادی ایران به خودداری از ادامه فعالیت سیاسی | تاریخ بازدید = | تاریخ = | ناشر = خبرگزاری مجموعه فعالان حقوق بشر در ایران | زبان = فارسی}}</ref>
 
علاوه بر [[ابراهیم یزدی]] (دبیرکل)، چندین نفر از اعضای دیگر نهضت آزادی و بستگان آنهاآن‌ها از جمله، [[امیر خرم]]، [[محمد فرید طاهری]]، [[محسن محققی]]، [[غفار فرزدی]] همگی از اعضای شورای مرکزی، [[محمود نعیم پور]]، [[معتمدی مهر]]، [[مهدی قلی‌زاده]]، [[کیوان مهرگان]] و [[عبدالرضا تاجیک]] از روزنامه نگارانروزنامه‌نگاران نزدیک به نهضت آزادی و[[سارا توسلی]] و [[لیلا توسلی]] فرزندان [[محمد توسلی]] (رئیس دفتر سیاسی) بازداشت شدند.<ref name="bbcpersian">{{یادکرد وب| نشانی = http://www.bbc.co.uk/persian/iran/2010/01/100104_eh_iran_detentions.shtml| عنوان = تداوم بازداشت‌ها و توقف فعالیت نهضت آزادی ایران | تاریخ بازدید = | تاریخ = | ناشر = بی‌بی‌سی فارسی | زبان = فارسی}}</ref>
 
در پی این اقدام [[جامعه بزرگ اسلامی هیوستون]] که شامل سیصد هزار نفر از مسلمانان است، در نامه‌ای به [[سید علی خامنه‌ای]]، [[محمود احمدی‌نژاد]]، [[علی لاریجانی]] و [[محمود خزائی]] (نمایندهُ ایران در سازمان ملل متحد)، خواهان آزادی فوری و بدون قید و شرط دکتر [[ابراهیم یزدی]] و دیگر مخالفان مسلمان شد.<ref>{{یادکرد وب| نشانی = http://www.rahesabz.net/story/9594/| عنوان = نامه سیصد هزار نفر از مسلمانان آمریکا: ابراهیم یزدی و دیگر اصلاح طلبان را فوراً آزاد کنید | تاریخ بازدید = | تاریخ = | ناشر = وبگاه جرس | زبان = فارسی}}</ref>
خط ۱۳۱:
 
== ارکان نهضت آزادی ایران ==
مجمع عمومی سالانه که تا به حال متوسط هر چهار سال برگزار شده‌است که کنگره دوازدهم، یادبود دکتر [[یدالله سحابی]]، در سال ۱۳۸۲ برگزار شد و وزارت اطلاعات از برگزاری سیزدهمین کنگره تا به حال دو بار جلوگیری کرده‌است. مهمترین وظیفه کنگره سالانه بررسی گزارشهای شاخه‌های شهرستانهاشهرستان‌ها و انتخاب اعضای شورای مرکزی است.
 
[[شورای مرکزی نهضت آزادی ایران]]: از نماینده‌های شاخه‌های شهرستانهاشهرستان‌ها و تهران تشکیل می‌شود. مهمترین وظیفه این شورا انتخاب دبیرکل و مسئولان دفتر سیاسی و هیئت اجرایی است. شورای مرکزی به صورت ماهانه تشکیل جلسه می‌دهد.
 
[[دفتر سیاسی نهضت آزادی ایران]]:مهمترین مرکز تصمیم‌گیری‌های سیاسی نهضت آزادی است. مهندس [[محمد توسلی]] در حال حاضر مسئولیت این دفتر را بر عهده دارد.{{مدرک}}
خط ۱۳۹:
[[هیئت اجرایی نهضت آزادی ایران]]: مسئول هماهنگی‌های اجرایی نهضت آزادی است. مهندس [[ابوالفضل بازرگان]] در حال حاضر مسئولیت این هیئت را بر عهده دارد.{{مدرک}}
 
[[شاخه جوانان نهضت آزادی ایران]]: یکی از ارکان حزب نهضت آزادی ایران است. در سال ۱۳۸۲ به سرپرستی مهندس [[امیر خرم]] دوباره راه‌اندازی شد و در حال حاضر [[عماد بهاور]] سرپرستی آنراآن را بر عهده دارد.{{مدرک}}
 
حوزه(ها): هر حوزه کوچکترین رکن سیاسی نهضت آزادی ایران شمرده می‌شود.{{مدرک}}