شاه جهان: تفاوت میان نسخهها
محتوای حذفشده محتوای افزودهشده
جز ربات ردهٔ همسنگ (۳۰) +مرتب+تمیز (۱۴.۹ core): + رده:حکمرانان سده ۱۷ (میلادی) اهل هند |
FreshmanBot (بحث | مشارکتها) جز اصلاح فاصله مجازی + اصلاح نویسه با استفاده از AWB |
||
خط ۱:
{{دیگر کاربردها}}{{Infobox royalty|name=شاه جهان|image=File:Shah Jahan op de pauwentroon.jpg|caption=امپراتور شاه جهان|succession=[[امپراتوری گورکانیان]]|reign=۱۶۲۸–۱۶۵۸|coronation=|predecessor=[[شهریار (شاه گورکانی)|شهریار]]{{سخ}}[[جهانگیرشاه]]|successor=[[اورنگ زیب]]|birth_date=۵ ژانویه ۱۵۹۲|birth_place=[[لاهور]]، [[امپراتوری گورکانیان]]|death_date=۲۲ ژانویه ۱۶۶۶ (۷۴ سال)|death_place=[[امپراتوری گورکانیان]]، [[آگرا]]|burial_place=[[تاج محل]]|issue=[[پرهیزبانو بیگم]]{{سخ}}[[دارا شکوه]]{{سخ}}[[جهانآرا بیگم]]{{سخ}}[[شاه شجاع]]{{سخ}}[[روشن آرا بیگم]]{{سخ}}[[اورنگزیب]]{{سخ}}[[مراد بخش]]{{سخ}}[[گوهرآرا بیگم]]|full name=شهاب الدین محمد شاه جهان گورکانی|house=|father=[[جهانگیرشاه]]|mother=[[تاج بی بی بلقیس مکانی]]|religion=[[اسلام]]|spouses=[[قندهاری بیگم]]{{سخ}}[[ممتاز محل]]{{سخ}}اکبر آبادی بیگم<ref>{{cite book|last1=Richards|first1=J.F.|title=Mughal empire|date=1995|publisher=Cambridge University Press|location=Cambridge, Eng.|isbn=978-0-521-56603-2|page=127|edition=Transferred to digital print.}}</ref>{{سخ}}[[عزالنساء بیگم]]|dynasty=[[امپراتوری گورکانیان]]}}
'''شهابالدین محمد شاه جهان''' (زادهٔ: [[۵ ژانویه]] [[۱۵۹۲ (میلادی)|۱۵۹۲]]/ [[۲۰ ربیعالاول]] [[۱۰۰۰ (قمری)|۱۰۰۰]] ه. ق، درگذشت: [[۲۲ ژانویه]][[۱۶۶۶ (میلادی)|۱۶۶۶]]/ [[۱۶ رجب]] [[۱۰۷۶ (قمری)|۱۰۷۶]] ه. ق)، فرزند [[جهانگیرشاه|جهانگیر]] و پنجمین امپراتور سلسله [[گورکانیان هند]] است که بین سالهای ۱۰۳۷ تا ۱۰۶۸ه.ق ([[۱۶۲۷ (میلادی)|۱۶۲۷]] تا [[۱۶۵۸ (میلادی)|۱۶۵۸]] م) بر بخش بزرگی از [[شبهقاره هند]] حکومت کرد.<ref name=" Shah Jahan">{{یادکرد ویکی|عنوان = Shah Jahan |پیوند = http://en.wikipedia.org/wiki/Shah_Jahan |زبان = | بازیابی = ۱۰ نوامبر ۲۰۱۰}}</ref> وی نیز مانند پدربزرگش [[اکبر شاه]] علاقه زیادی برای گسترش امپراتوری خود داشت و در دوران او دولتی باشکوه و بزرگ جلوهگر شد.<ref name="شاه جهان">
== فرمانروایی ==
[[پرونده:Manohar. Emperor Jahangir Weighs Prince Khurram. Page from Tuzuk-i Jahangiri. 1610-1615, British Museum, London.jpg|بندانگشتی|راست|260px|''وزنکشی شاهزاده خُرم توسط جهانگیرشاه با سکههای طلا''، نام اثری است از [[مانوهار داس]]، از هنرمندان [[گورکانیان|دربار گورکانی]]، مربوط به اوایل [[سده ۱۷ (میلادی)|سده ۱۷ میلادی]].{{سخ}}این اثر اکنون در [[موزه بریتانیا]] نگهداری میشود.]]
بر اساس چاپ جدید کتاب [[نقش پارسی بر احجار هند]]، شهاب الدین محمد فرزند [[جهانگیر شاه]] که به نام شاهزاده خرم شهرت داشت در پانزده سالگی با دختر دایی خود، [[ارجمند بانو]] فرزند [[آصف خان]] و برادرزاده [[نورجهان]]، ازدواج کرد. شاهزاده خرم که مورد
شاه جهان مانند پدر بزرگش اکبرشاه عاشق هنر و معماری و شعر و ادب فارسی بود. هیچ پادشاهی در طول تاریخ هند به اندازه شاه جهان از خود کارهای عظیم معماری و هنری برجای نگذاشته در این خصوص تنها کافی است به شاهکار تاج محل و آرامگاه آصف الدوله - قلعه آگرا و قلعه سرخ دهلی و باغ شالیمار لاهور اشاره کرد که شهرت جهانی دارند. از او فرمانهایی زیادی
== امپراتور عاشق ==
خط ۳۰:
[[پرونده:Taj Mahal-04.jpg|بندانگشتی|200 px|راست|[[تاج محل]] که توسط شاه جهان ساخته شد]]
{{همچنین|تاج محل}}
شاه جهان، بیشتر به خاطر ساختن آرامگاه پرآوازهٔ [[تاج محل]] «بنای مرمرین عشق»، که به یاد و وصیت همسرش ممتاز محل ساخته بود مشهور شدهاست. در این بنا که جزو [[عجایب هفتگانه جدید]] شناخته شده، تأثیر سبک [[معماری اسلامی]] و بهویژه [[معماری ایرانی]]
[[مسجد جامع دهلی]] که در زمان خود و تا
== امپراتور هنرپرور ==
[[پرونده:Shah Jahan.jpg|بندانگشتی|راست|230 px|دربار شاهجهان]]
شاه جهان مردی [[هنر]]دوست و هنرپرور بود و در عهد وی انواع [[صنایع مستظرفه]] و هنرهای مختلف در هند رشد کرد و بهحد کمال رسید. در دوره او ترکیب هنر ایرانی و هندی و فنون ایرانی در هند رواج پیدا کرد و میتوان یکی از مظاهر ترکیب این دو تمدن را در عمارت تاج محل به خوبی مشاهده کرد.<ref name="شاه جهان">
صنعت [[زرگری]] و [[جواهر]]نگاری در عهد شاه جهان به پایهای رسید که تخت سلطنتی مرصعی به نام [[تخت طاووس (نادری)|تخت طاووس]] ساخت و در جشن [[نوروز]] سال ۱۶۳۵ م. / ۱۰۴۴ ه.ق بر آن تخت جلوس کرد. این تخت که شاهکارهای آثار زمان خود بوده و مورد شرح و تفصیل مورخان و شعرای نامی آن زمان قرار گرفتهاست<ref name="شاه جهان">
شاه جهان و زنش ممتازمحل هر دو دارای ذوق و قریحه ادبی بودند و از او بسبب محیط شعر و ادب مخصوصاً فارسی که در دستگاه و دربار او وجود داشت حکایات و نوادر و مناسبخوانی و بدیههسرایی نقل میکنند که کمال ذوق و فرهنگ این شاه و ملکه را میرساند. بر اثر هنرپروری و ذوق و قریحه شاه جهان بودهاست که شعرای برجسته ایرانی به دربار هند مهاجرت میکردهاند. از جمله
دربارهٔ علاقه شاه و ملکه به زبان فارسی داستانهای متعددی گفتهاند از جمله اینکه شاه جهان روزی این مصراع را گفت:
خط ۵۱:
{{پایان شعر}}
همینطور فرزندان شاه جهان، شاهزاده [[دارا شکوه|محمد دارا شکوه]] و [[جهانآرا بیگم]] و [[روشنآرا بیگم]] که تحت تأثیر محیط شعر و ادب فارسی دربار قرار گرفته بودند شاعران و هنرمندان و هنرپرورانی ارجمند بودند.<ref name="شاه جهان">
== خلع از سلطنت و حبس خانگی ==
[[پرونده:Shah Jahan and his four sons by Willem Schellinks end of 17th century.jpg|بندانگشتی|شاه جهان و چهار پسرش، اثر نقاش [[هلند]]ی [[ویلم شلینکس]] اواخر سده ۱۷ میلادی.]]
شاه جهان چهار پسر به نامهای [[دارا شکوه]]، [[مرادبخش پسر شاه جهان|مرادبخش]]، [[شاه شجاع پسر شاه جهان|شاه شجاع]] و [[اورنگ زیب]] داشت. او در رمضان ۱۰۶۷ ه.ق (۱۶۵۸م) سخت بیمار شد و میان فرزندانش رقابتی خونین برای تصاحب تاج و تخت درگرفت. داراشکوه پسر بزرگتر بهطور طبیعی جانشین پدر شناخته میشد. اما پس از درگیریهای فراوان اورنگزیب بر برادران پیشی گرفت و شاهجهان را که بهبود یافته بود در [[قلعه آگره]] به محاصره درآورد و زندانی کرد و
شاه جهان پس از ۸ سال حبس خانگی و بیماری که توسط دخترش [[جهانآرا بیگم]] پرستاری میشد در ژانویه ۱۶۶۶ م (۱۰۷۶ ق) درگذشت؛ و در کنار ارجمند بانو و در تاج محل دفن شد.<ref name=" Shah Jahan"/>
|