زبان‌های ایران مرکزی: تفاوت میان نسخه‌ها

'''گویش‌های مرکز ایران'''<ref>[http://www.iranicaonline.org/articles/central-dialects Central dialects, Iranica]</ref> به گروهی از [[زبان‌های ایرانی غربی|گویش‌های ایرانی شاخهٔ شمالغربی]] گفته می‌شود که از قدیم در برخی از شهرها و روستاهای مرکز ایران (به‌ویژه در استان اصفهان و استان مرکزی) رایج بوده استبوده‌است. بیشتر این گویش‌ها در صد سال اخیر منقرض شده استشده‌است یا در حال انقراض است و در میان نسل جدید جای خود را به فارسی داده است.

این روند هم‌چنان ادامه دارد و بسیاری از روستاهای محل سکونت گویشوران زبان‌های مرکز ایران که بیشتر در بخش خاوری استان اصفهان قرار دارند امروزه در معرض [[تغییر زبانی]] به سوی [[فارسی]] هستند.<ref name="همان">همان.</ref> این گروه‌های زبانی بنظر می‌رسد دارای زبانی با اصل مشترک بوده‌اند. در گذشته در بسیاری شهرهای بزرگ ایران این گویش‌ها رواج داشته که امروز جای خود را به فارسی سپرده‌اند. گویش قدیم [[کرمان]] و [[یزد]] که توسط زرتشتیان و یهودیان این دو شهر حفظ شده گویش قدیم اصفهان که در اشعار برخی شاعران مانند [[اوحدی اصفهانی]] نشانه‌هایی از آن بدست آمده توسط کلیمیان این شهر و روستایهای مجاور شهر مانند زاینده رود و گز باقی‌مانده استباقی‌مانده‌است. این زبان مرکزی که گاهی زبان راجی نیز نامیده می‌شود در گذشته در شهرهای ری و [[قم]] و همدان نیز تکلم می‌شده است.<ref>دکتر محمد امین ریاحی خویی [http://www.tebyan.net/index.aspx?pid=102834&ParentID=0&BookID=79435&MetaDataID=16076&Volume=1&PageIndex=0&PersonalID=0&NavigateMode=CommonLibrary&Content= ملاحظاتی درباره زبان کهن آذربایجان] کتابخانه الکترونیک تبیان</ref> چنانچه در آثار [[شمس قیس رازی]] آمده استآمده‌است که مردم [[ری]] و [[عراق عجم]] علاقه‌ای به اشعار فارسی ندارند و شعر محلی فهلوی خود را بیشتر می‌پسندند. در [[بروجرد]] و [[خرم‌آباد]] نیز این گویش‌ها رواج داشته‌اند که امروزه تنها گروه‌های اقلیت مذهبی این شهر گویش کهن را حفظ کرده‌اند. بر پایه گزارشی که [[ابن مقفع]] از وضعیت زبان‌های رایج میان ایرانیان آورده، این گویش‌ها در گذشته فهلوی و در زمان قدیمتر پهلوی نامیده می‌شدند.<ref>{{Cite web|url = http://www.iranboom.ir/shekar-shekan/zaban-pajohi/8896-sargozasht-zaban-farsi.html|title = سرگذشت زبان فارسی|date = |accessdate = |website = ایران‌بوم|publisher = |last = خالقی مطلق|first = جلال}}</ref>

این گویش‌ها به شش دسته عمده تقسیم می‌شوند؛ که چهار دسته آنهاآن‌ها چهار جهت جغرافیایی و دو دسته نیز به دلیل شباهت به این گویشها با آنهاآن‌ها در یک گروه قرار می‌گیرند:<ref>اشمیت، رودیگر. راهنمای زبان‌های ایرانی. رضایی باغ بیدی، حسن؛ و .. جلد دوم. تهران نشر ققنوس، چاپ دوم. پاییز ۸۷-ص۵۱۷-520</ref>

:* '''گویش‌های شمال شرقی''':عمدتا در محدوده بین [[کاشان]] و [[نطنز]] رایج می‌باشند و شمار آنهاآن‌ها بسیار زیاد است. از مهمترین آنهاآن‌ها می‌توان به [[لهجه کاشانی|گویش کاشانی (کاشی)]]، گویش کلیمیان کاشان، گویش آرانی، قهرودی، [[جوشقان و کامو|جوشقانی]]، [[ابیانه]] ای، فریزندی، یرندی، [[میمه]] ای، سویی، کشه‌ای، [[طار|طاری]]، [[نطنز|نطنزی]]، [[ابوزیدآباد|ابوزیدآبادی]] و بادرودی را می‌توان نام برد.