آریزانتایی‌ها: تفاوت میان نسخه‌ها

محتوای حذف‌شده محتوای افزوده‌شده
Shahbazlak (بحث | مشارکت‌ها)
کاسی ها و تمدن کاسیان
برچسب‌ها: ویرایشگر دیداری ویرایش همراه ویرایش از وبگاه همراه
FreshmanBot (بحث | مشارکت‌ها)
جز اصلاح فاصله مجازی + اصلاح نویسه با استفاده از AWB
خط ۳۲:
}}
{{جعبه_اطلاعات_قومیت‌های_ایران|
کشورهایی که مردم ایرانی در آنهاآن‌ها زندگی می‌کنند: «ایران، افغانستان، ترکیه، عراق، پاکستان، سوریه، آذربایجان، تاجیکستان، ازبکستان، ترکمنستان، روسیه، قزاقستان، گرجستان، ارمنستان، عمان، چین (سینکیانگ)، هند، انگلستان، آلمان و ایالات متحده آمریکا».
 
|popplace= «[[ایران]]، [[فلات ایران]]، [[خاورمیانه]]، [[آناتولی]]، [[جنوب آسیا]]، [[آسیای مرکزی]]، [[قفقاز]]، [[آمریکای شمالی]]، [[اروپای غربی]]».
|langs= [[پارسی]] و [[زبانهای ایرانی]] که زیر شاخه زبانهایزبان‌های [[هند و ایرانی]] و [[زبانهای هند و اروپایی]] هستند.
|rels= '''اکثریت''': [[شیعه]]، [[سنی]]{{سخ}}<small>'''اقلیت''': [[مسیحی ارتدکس]]،<ref>The Ossetians of the Caucasus are Orthodox Christians</ref> [[مسیحیت]]، [[یهودیت]]، [[بهاییت]]، [[دین زرتشت]]، [[بی‌دینی]]، [[لا ادری گری]]</small>.
|اقوام مرتبط = [[اقوام هند و آریایی]]، [[اقوام هند و ایرانی]]
}}
 
'''آریزانت‌ها''' شاید منتسب به [[آریایی]]‌ها باشند و بدین مناسبت لازم است دربارهٔ اصطلاح '''آریا''' که دانشمندان اروپائی بیش از هر واژهٔ دیگر از آن سوء استفاده کرده‌اند، مفصل‌تر سخن گفته می‌شود. در زمانیکهزمانی‌که زبان [[سانسکریت]] نیای جمله زبان‌های [[هندواروپایی]] و هندوستان میهن اصلی اقوام هندواروپایی شمرده می‌شد، نامی که هندیان عهد باستان به خود نهاده بودند یعنی آریا را دانشمندان به تمام اقوامیکه به زبان‌های هندواروپایی سخن می‌گفتند، بسط دادند. بعدها ثابت شد که هندوستان میهن اصلی هندواروپاییان نیست و بر عکس اقوام مزبور در دوران بالنسبه متأخری به آنجا آمدند و زبان سانسکریت را هم به هیچوجه نمی‌توان نیای زبان‌های هندواروپایی محسوب داشت. بدین سبب به کار بستن اصطلاح زبان‌های آریایی و به طریق اولی اقوام آریایی درباره همهٔ سخنگویان به زبان هندو اروپایی عملی غیرعلمی بود و متروک گشت. بعدها این اصطلاح را فاشیزم [[آلمان]] اخذ کرد و بدان معنی و اهمیّت نژادی داد و حال آنکه هیچگاه علما چنین معنیی برای آن قائل نبودند.
 
== استعمال آریا ==
خط ۵۰:
ولی نکتهٔ دیگری از این مقدمه استنتاج می‌شود که چون آریزانت‌ها در میان دیگر قبایل بنام قبیلهٔ آریایی‌ها مشخص گشته‌اند<ref>واین به قدر کفاف خصوصیات ایشان را نشان می‌داده</ref> پس دیگر قبایل [[ماد]] نمی‌توانستند منشأ [[آریایی]] داشته باشند، به دیگر سخن چنان‌که انتظار می‌رفت، تودهٔ اصلی مادها از [[کوتیان]] و [[عیلامی]] زبانان، و بر روی هم قبایل [[کاسپیان]] که زبان نو رسیدگان هندواروپایی را کسب کرده بودند تشکیل می‌شد، نه اینکه ساکنان آن خطه بالکل تعویض شده باشند.
 
گذشته از آریزانت‌ها که در بارهٔ آن سخن رفت ظاهراً [[پارتاکنیان]] و [[استروخاتیان]] نیز از ریشهٔ ایرانی می‌باشد. این دلایل برای اثبات این نکته که زبان مادی<ref>گروه ایرانی</ref> لسان مشترک و همگانی [[اتحادیه قبایل ماد]] بوده استبوده‌است کافی به نظر می‌رسد<ref>در یکی از کتیبه‌های [[داریوش یکم]] شاه [[پارس]] گفته شده استشده‌است که: پارس و ماد همچنین کشورهایی که زبان دیگر دارند</ref>
 
== مردم آریا ==
مردم آریا، [[گروه قومی]] از تبار اقوام ایرانی‌زبان باستان‌اند و به یکی از [[زبانهای ایرانی]] گویش می‌کنند. این گروه قومی در سراسر [[فلات ایران]]٫ از [[هندوکش]] تا [[آناتولی]] مرکزی و از [[آسیای میانه]] تا [[دریای پارس]] - منطقه‌ای که [[ایران بزرگ]] - یا ایران‌زمین نامیده می‌شود، پراکنده شده‌اند.
 
[[پرونده:Iranian-languages-map.jpg|بندانگشتی|چپ|400px|نقشهٔ پراکندگی گویشگران به زبانهایزبان‌های آریایی]]
 
در نوشته‌های تاریخی و ادبی، ایرانیان با کشیدن مرزهایی بین خود و بیگانگان خویش را از دیگران متمایز کرده‌اند. برای نمونه:
خط ۶۸:
زمانی [[اقوام ایرانی‌زبان]] را می‌شد در سرتاسر [[اوراسیا]] از [[بالکان]] تا غرب [[چین]] پیدا کرد. بخش عمدهٔ [[اقوام ایرانی‌زبان]] کنونی و اقوام آریایی‌تبار با هم مشترک است ولی تفاوت‌هایی نیز وجود دارد. همانگونه که مشخص است اقوام آریایی‌تبار محدود به مرزهای کنونی کشور [[ایران]] نیستند.
 
بسیاری از اقوام ایرانی‌تبار خود ریشه در شاخه‌ای از [[آریایی|آریاییهای]] [[هندواروپایی]] شناخته شده به ایرانی‌ها دارند. یافته‌های باستان شناسیباستان‌شناسی در مکان‌هایی مانند:[[روسیه]]٫ [[آسیای میانه]] و [[خاورمیانه]] اطلاعات کمی را دربارهٔ این که این اقوام چگونه می‌زیسته‌اند ارائه کرده‌اند.
 
اقوام ایرانی نقش بسیار مهمی را در تاریخ بازی کرده‌اند. [[ماد|مادها]] یکی از نخستین کشورها و امپراتوری‌های چند ملیتی را تشکیل دادند و قبایل کوچ‌رو [[سکاها]]-[[سرمتی]] بر زمین‌های گسترده‌ای از [[روسیه]] و [[بالکان]] حکم فرما بوده‌اند و احتمالاً یک قبیله زنان جنگاور [[سرمتی]] الهام بخش اسطوره یونانی [[آمازون‌ها]] بوده‌اند.