عروسک‌ها (بهرام بیضایی): تفاوت میان نسخه‌ها

[[بهرام بیضایی|بیضایی]] متن «عروسکها» را به سال ۱۳۴۱ نگاشت و بهمن‌ماهِ همان سال همراهِ نمایشنامهٔ دیگرش «[[مترسکها در شب]]» با هم و یک جا در کتابچه‌ای به نام ''مترسکها در شب و عروسکها'' چاپ کرد.<ref>بیضایی، بهرام. «سالشمار زندگی و آثار بهرام بیضایی». مجلّه سیمیا زمستان ۱۳۸۶ شماره ۲ ص ۱۶.</ref><ref>http://opac.nlai.ir/opac-prod/bibliographic/838785</ref><ref>http://opac.nlai.ir/opac-prod/bibliographic/838786</ref> پاییز سالِ ۱۳۴۲ «عروسکها» همراه «[[غروب در دیاری غریب]]» (۱۳۴۱) و «[[قصه‌یقصهٔ ماه پنهان]]» (۱۳۴۲) در کتابی به نامِ ''[[سه نمایشنامه‌ینمایشنامهٔ عروسکی]]'' چاپ شد.<ref>بیضایی، بهرام. «سالشمار زندگی و آثار بهرام بیضایی». مجلّه سیمیا زمستان ۱۳۸۶ شماره ۲ ص ۱۶.</ref><ref>http://opac.nlai.ir/opac-prod/bibliographic/640895</ref> چاپ دوّم این کتاب بهار سال ۲۵۳۷ به [[تاریخ شاهنشاهی]] در [[انتشارات نگاه]] منتشر شد.<ref>http://opac.nlai.ir/opac-prod/bibliographic/1034774</ref> سرانجام سال ۱۳۸۲ نسخهٔ بازنگری شده‌ای از این نمایشنامه در جلد یکُمِ ''[[دیوان نمایش]]'' در [[انتشارات روشنگران]] چاپ شد<ref>{{پک|بیضایی|۱۳۸۲|ف=''دیوان نمایش/۱''|ص=شش vi}}</ref> و همین متن در زمستانِ ۱۳۹۴ باز همراهِ دو نمایشنامهٔ عروسکیِ دیگر به صورت کتاب ''[[سه نمایشنامه‌ینمایشنامهٔ عروسکی]]'' به وسیلهٔ [[انتشارات روشنگران و مطالعات زنان|همین ناشر]] طبع شد.<ref>http://opac.nlai.ir/opac-prod/bibliographic/4077419</ref>

«عروسکها» را - با این که در نخستین سال‌های نگارش همراه «[[غروب در دیاری غریب]]» و «[[قصه ماه پنهان]]» در فستیوال تئاتر ملل در فرانسه به نمایش درنیامد - بسیار ستوده‌اند. گاه آن را «شاهکاری ناشناخته در نمایشنامه‌نویسی قرن بیستم»<ref>http://www.poetrysalzburg.com/marionettes.htm</ref> گفته‌اند و گاه با افسانه‌های باستان یا با نمایشنامهٔ «سیاه» [[علی نصیریان]] سنجیده‌اند. [[اکبر رادی]] سال ۱۳۴۱ در مقاله‌ای نوشت:<ref>{{پک|رادی|۱۳۴۲|ف=دربارهٔ مترسکها درشب و عروسکها|ص=۱۲۲}}</ref> {{نقل قول|. . . «عروسک‌ها» یک ضربان فلسفی خفیف است در مایه‌های [[تمثیل (ادبیات)|تمثیل]]. یک «پرسپکتیو» انتزاعی است به درون لحظه‌های گمشده. قهرمان قرن‌های دور، از جست‌وجوی جایگاه مفقود، پای آبله و سرگردان بازگشته و در یک فضای خالی و باز و در یک «چهارچوبه» اتّفاقی، از اعماق ویران خود حدیث نفس می‌کند. زمان او زمان [[افراسیاب]] و [[اگمنت]] و دیار او دیار اساطیر و سرود او حماسه نیست. این زمان حماسه شکسته است. این زمان قهرمان مرده است. اگرچه [[واقع‌گرایی (هنر)|رئالیسم]] در «عروسک‌ها» اجرا نمی‌شود، بر فضای آن حکومت می‌کند. در فضای تب‌آلود «عروسک‌ها»، واقعیت مجروح، از پشت منشور رنگینی به ما خیره شده استشده‌است.}}

نسخهٔ آسان‌تری از ''عروسکها'' در ۲۸ اسفند ۱۳۴۵ به وسیلهٔ [[گروه هنر ملی]] به کارگردانی [[بهرام بیضایی]] ضبط تلویزیونی شد و نخستین بار شب ۲۸ فروردین ۱۳۴۶ از تلویزیون پخش شد. بازیگران نمایش [[عنایت بخشی]]، [[منوچهر فرید]]، [[حسین کسبیان]]، [[بهمن مفید]]، [[جمشید لایق]]، [[محمود دولت‌آبادی]]، [[سعید اویسی]] و [[نصرت پرتوی]] بودند.<ref>بیضائی، بهرام. ''سه نمایشنامهٔ عروسکی''. تهران: انتشارات نگاه. ۲۵۳۷. صفحهٔ ۴۸.</ref> این نخستین کارگردانیِ [[بهرام بیضایی|بیضایی]] است.<ref>بیضایی، بهرام. «سالشمار زندگی و آثار بهرام بیضایی». مجلّه سیمیا زمستان ۱۳۸۶ شماره ۲ ص ۱۸.</ref> سپس‌تر نمایش‌های دیگری از این کار در ایران و جاهای دیگر به پارسی و زبان‌های دیگر بازی شده. مثلاً سال ۲۰۰۴ میلادی جودی آن-جرج این نمایش را به زبان انگلیسی در [[انگلیس]] اجرا کرده<ref>http://www.dundee.ac.uk/english/joot/marionettes/</ref> و این ترجمه سال بعدش در [[سالزبورگ]] چاپ شده استشده‌است.<ref>http://www.poetrysalzburg.com/marionettes.htm</ref><ref>http://www.dundee.ac.uk/english/joot/</ref>

* ''[[سه نمایشنامه‌ینمایشنامهٔ عروسکی]]''